CUỘC GIẰNG CO BÊN TRONG MẬT NGHỊ BẦU TÂN GIÁO HOÀNG LEO XIV.
Mật nghị Hồng y đã trải qua những cuộc thảo luận căng thẳng trước khi bầu ra được tân Giáo hoàng Leo XIV, người từng không được coi là ứng viên hàng đầu.
Chiều 7/5, sau một cuộc rước dài và long trọng từ Nhà nguyện Pauline tới Nhà nguyện Sistine, 133 hồng y từ khắp nơi trên thế giới làm lễ tuyên thệ để bầu chọn người kế nhiệm cố Giáo hoàng Francis, người qua đời ngày 21/4. Đến khoảng 18h, cánh cửa Nhà nguyện Sistine đóng lại, Mật nghị Hồng y bắt đầu.
Bài suy niệm mở đầu, gồm những lời nhận xét về tính chất quan trọng của nhiệm vụ trước mắt đối với Giáo hoàng tương lai, kéo dài khoảng một giờ, quá lâu đến nỗi Hồng y Pietro Parolin, người điều hành mật nghị, đã hỏi mọi người có muốn kết thúc và hoãn cuộc bỏ phiếu đầu tiên sang sáng hôm sau hay không.
“Chúng tôi chưa ăn tối và cũng không có giờ nghỉ giải lao, kể cả nghỉ để đi vệ sinh”, Hồng y Pablo Virgilio Siongco David đến từ Philippines, kể lại. Tuy nhiên, các hồng y vẫn quyết định họ muốn bỏ phiếu ngay chiều tối 7/5.
Khi cuộc bỏ phiếu bắt đầu vào khoảng 19h30, việc công bố kết quả bị trì hoãn mà không có lời giải thích nào cho thế giới bên ngoài đã gây xôn xao cho đám đông đang chờ đợi tại Quảng trường Thánh Peter. Có người đoán rằng mật nghị đã chọn được Giáo hoàng ngay trong lần bỏ phiếu đầu tiên.
Nhưng thay vào đó, như lời Hồng y Juan Jose Omella y Omella từ Tây Ban Nha mô tả, cuộc bỏ phiếu tối hôm đó “chỉ là cuộc thăm dò sơ bộ”.
“Trong cuộc bỏ phiếu đầu tiên, một số ứng viên đã giành được số phiếu đáng kể”, hãng thông tấn Yonhap dẫn lời Hồng y Lazarus You Heung-sik của Hàn Quốc cho hay. Đến tận tối muộn, kết quả kiểm phiếu cho thấy mật nghị vẫn chưa bầu được tân Giáo hoàng, khói đen bốc lên từ Nhà nguyện Sistine.
Các Hồng y rời khỏi Nhà nguyện Sistine để trở về Nhà Thánh Marta trong tình trạng kiệt sức và đói. Nhà Thánh Marta là nơi các hồng y nghỉ ngơi, ăn uống trong thời gian diễn ra mật nghị. Khu vực này hoàn toàn bị cách ly với thế giới bên ngoài và các hồng y không được phép sử dụng bất cứ phương tiện thông tin liên lạc nào.
Trong bữa tối, các hồng y không mấy bận tâm đến những món ăn đơn giản, mà tiếp tục thảo luận, cân nhắc lựa chọn của mình và điểm mạnh, yếu của mỗi ứng viên. “Khi trở về Nhà Thánh Marta, chúng tôi đã nói chuyện, bàn bạc về từng ứng viên. Đó là điều phải làm”, Hồng y Vincent Nichols đến từ Anh cho hay.
Tranh luận về ứng viên
Hồng y Parolin, 70 tuổi, đến từ Italy, người quản lý Vatican dưới thời Giáo hoàng Francis, bước vào mật nghị với tư cách ứng viên hàng đầu, nhưng lại không nhận được ủng hộ áp đảo trong cuộc bỏ phiếu đầu tiên.
Một số hồng y tham gia mật nghị cảm thấy khó chịu khi ông không đề cao những “cuộc họp góp ý” mà Giáo hoàng Francis từng rất chú trọng trong việc điều hành Giáo hội.
Đây là cuộc gặp mà ở đó các giám mục, Hồng y cùng những lãnh đạo khác thảo luận và quyết định những vấn đề quan trọng liên quan đến việc quản trị, phát triển Giáo hội. Mục đích của “cuộc họp góp ý” là khuyến khích đưa ra quyết định mang tính tập thể, thay vì chỉ dựa trên ý kiến của người đứng đầu.
Hồng y Peter Erdo của Hungary, 72 tuổi, được hậu thuẫn bởi liên minh bảo thủ, trong đó có những hồng y đến từ châu Phi, cũng là một ứng viên nặng ký, nhưng không thể tạo được động lực ủng hộ trong một mật nghị gồm những hồng y chủ yếu do Giáo hoàng Francis bổ nhiệm.
Điều đó khiến Hồng y Robert Francis Prevost, 69 tuổi, ứng viên không mấy nổi bật đến từ Mỹ, được chú ý đặc biệt sau khi tên ông bất ngờ xuất hiện nổi bật trong cuộc bỏ phiếu buổi tối.
Là nhà truyền giáo trở thành lãnh đạo dòng tu, rồi thành giám mục Peru, sau đó vươn lên làm Hồng y, ông đáp ứng được nhiều tiêu chí mà những đồng nghiệp khác mong muốn. Khi tìm hiểu thông tin về ông từ các Hồng y Mỹ Latin, những gì nghe được khiến họ hài lòng.
Theo lời các Hồng y dự mật nghị, trong bữa tối, Hồng y Prevost tránh mọi hành động chính trị hay thể hiện ông có tham vọng hướng tới chiếc ghế cao nhất. Mặc dù hiểu biết sâu sắc về Vatican, ông vẫn được coi là người mới, khi chỉ nhậm chức Hồng y chưa đầy hai năm.
Đây cũng là lần đầu tiên ông dự mật nghị và có nhiều câu hỏi về cách thức nó diễn ra. “Quá trình này diễn ra thế nào vậy”, Hồng y Luis Antonio Gokim Tagle của Philippines kể lại lời mà Hồng y Prevost đã hỏi ông khi mật nghị bắt đầu.
“Tôi đã có kinh nghiệm dự một cuộc mật nghị, còn ông ấy thì không”, Hồng y Tagle nói.
Khác với Hồng y Tagle, Hồng y Prevost không thực sự nổi bật trong một cuộc bầu chọn giữa rất nhiều người hầu như không biết nhau. Chưa thực sự tạo được ấn tượng cũng như thiếu cơ sở ủng hộ rõ ràng, Hồng y Prevost chìm dần trong đám đông khi mật nghị bắt đầu.
“Tôi thậm chí không biết tên ông ấy”, Hồng y David từ Philippines cho hay.
Tuy nhiên, Hồng y Prevost không hoàn toàn vô danh. Với tư cách cựu lãnh đạo Dòng Thánh Augustine hoạt động trên toàn cầu và là người đứng đầu Bộ Giám mục Vatican giám sát việc bổ nhiệm các giám mục trên toàn cầu, ông đã phát triển được mối quan hệ với những người quyền lực.
Đứng đầu trong số đó là Giáo hoàng Francis, người đã đưa sự nghiệp của Prevost thăng tiến nhanh chóng. Mặt khác, hàng thập kỷ công tác ở Peru, khả năng nói tiếng Tây Ban Nha lưu loát và vai trò lãnh đạo Ủy ban Giáo hoàng về châu Mỹ Latin đã mang lại cho ông những mối quan hệ quan trọng.
“Hầu như tất cả chúng tôi đều biết ông ấy”, Hồng y Baltazar Enrique Porras Cardozo của Venezuela, người đã quen biết Hồng y Prevost nhiều thập kỷ, cho hay.
Ấn tượng về Hồng y Prevost
Trong những tuần trước mật nghị, các Hồng y đã tham gia hàng loạt cuộc thảo luận riêng để bàn bạc về mối quan tâm của họ đối với tương lai Giáo hội. Không giống như Giáo hoàng Francis, người từng tạo dấu ấn bằng một bài phát biểu ngắn chia sẻ tầm nhìn về Giáo hội, một số Hồng y cho biết những phát biểu từ Hồng y Prevost không thực sự gây chú ý. “Ông ấy giống như tất cả những người khác”, Hồng y Juan Jose Omella y Omella từ Tây Ban Nha cho hay.
Tại các cuộc họp hàng ngày trước mật nghị, trong lúc các phe phái tranh luận về định hướng tương lai của Giáo hội, những hồng y từ châu Mỹ dường như đã đứng về phía Prevost.
Hồng y Gerhard Ludwig Muller của Đức cho hay ông nhận thấy một nhóm hồng y đến từ Nam Mỹ và Bắc Mỹ đang tập hợp lại với nhau. Hồng y Porras của Venezuela nói rằng các hồng y từ Mỹ Latin và Mỹ dường như có cùng quan điểm về Prevost. “Khi bạn có tình bạn, mọi thứ sẽ dễ dàng hơn”, ông nói.
Đến ngày 3/5, chưa đầy một tuần trước khi diễn ra mật nghị, các hồng y rút thăm và phân công vai trò chủ chốt tại sự kiện. Với 127 trong 133 người nhất trí, Hồng y Prevost được chọn làm người hỗ trợ điều hành các cuộc họp hàng ngày trước khi họ bị cách ly.
Hồng y Jean-Paul Vesco của Pháp, Tổng giám mục giáo phận Alger, cho hay Hồng y Prevost ngày càng được nhắc đến nhiều như một ứng viên sở hữu lý lịch “đáng kinh ngạc” khi có khả năng nói lưu loát tiếng Italy, lập trường ôn hòa và có mối quan hệ gần gũi với Giáo hoàng Francis.
Vesco bắt đầu hỏi những người từng làm việc với Hồng y Prevost để tìm hiểu về ông và biết rằng ông là người biết lắng nghe và đã làm rất tốt công việc của mình. “Tôi có nhiệm vụ bỏ phiếu và tôi cần hiểu về người mình sẽ bầu chọn”, Hồng y Vesco nhấn mạnh.
Hồng y Wilton Gregory của Mỹ cũng cho biết Prevost đã tham gia “khá hiệu quả” vào các cuộc thảo luận nhóm nhỏ với những hồng y khác. Điều này giúp gia tăng vị thế của ông, ứng viên được coi là một người được đào tạo bài bản, có tổ chức, có tinh thần đồng nghiệp và từng đứng đầu một bộ phận cấp cao của Vatican.
“Tôi ngưỡng mộ cách ngài ấy điều hành cuộc họp hàng ngày”, Hồng y Blase J. Cupich của Chicago cho biết. “Ý tôi là công việc đó thực sự khó khăn khi bạn phải nói chuyện với những người thuộc các nhóm ngôn ngữ và nền văn hóa khác nhau. Bạn có nhiệm vụ tư vấn cho Giáo hoàng việc ai nên trở thành giám mục và bạn cần lắng nghe tất cả bọn họ”.
Những người tham gia mật nghị nói rằng càng tìm hiểu về Hồng y Prevost, họ càng yêu mến ông. “Bob, ông có thể được đề cử đấy”, Hồng y Joseph W. Tobin của Newark, New Jersey, nói với Hồng y Prevost ngay trước khi mật nghị bắt đầu.
Hồng y Vincent Nichols đến từ Anh cho biết Hồng y Prevost có nhiều kinh nghiệm mà họ đang tìm kiếm. Ông có trái tim của một nhà truyền giáo, chiều sâu học thuật và kiến thức về thế giới. Ông đã điều hành một giáo phận với tư cách giám mục, điều giúp ông tiếp xúc gần gũi với giáo dân, nhưng cũng từng làm việc trong cả Giáo triều, bộ máy quan liêu của Roma giúp điều hành Giáo hội.
Theo ông, các Hồng y đều nhận thấy một điều là Hồng y Parolin, nhà ngoại giao hàng đầu Vatican, ứng viên hàng đầu lúc đó, chỉ có kinh nghiệm về bộ máy quan liêu của Giáo hội.
Hồng y Muller của Đức cho biết ông đã nói chuyện với các hồng y Mỹ Latin về Prevost và được biết rằng ông là người “không gây chia rẽ”.
CUỘC BỎ PHIẾU QUYẾT ĐỊNH
Quan điểm về Hồng y Prevost dường như ngày càng trở nên tích cực. Đến sáng 8/5, khi vòng bỏ phiếu thứ hai bắt đầu, ông bất ngờ biến thành một “người khổng lồ”, để lại rất ít cơ hội cho các ứng viên khác.
“Bạn bắt đầu nhìn thấy hướng mọi chuyện sẽ diễn ra và thốt lên: ‘Chúa ơi, tôi sẽ không cần dùng đến 5 bộ quần áo đâu’. Mọi việc sẽ được giải quyết rất nhanh chóng”, Hồng y David đến từ Philippines hài hước kể lại.
Cuộc bỏ phiếu thứ hai và thứ ba càng giúp tình hình trở nên rõ ràng hơn, dù 2/3 số hồng y dự mật nghị vẫn chưa đạt được đồng thuận cần thiết.
Trong một lần bỏ phiếu, Hồng y Tobin, khi giơ cao lá phiếu của mình và bỏ vào bình đựng đã quay lại nhìn về phía Hồng y Prevost, người mà ông quen biết gần 30 năm qua.
“Tôi nhìn Bob và ông ấy đang lấy tay ôm đầu”, Hồng y Tobin kể.
Trong lần bỏ phiếu vào chiều 8/5, số phiếu đã chuyển hẳn sang Hồng y Prevost, Hồng y You của Hàn Quốc cho hay.
Hồng y Muuler ngồi sau Prevost tại Nhà nguyện Sistine và nhận thấy ông có vẻ rất bình tĩnh. Hồng y Tagle, người ngồi cạnh Hồng y Prevost, nhìn thấy ông hít thở sâu khi số phiếu bầu tăng lên.
“Tôi hỏi ông ấy ‘ngài có muốn một viên kẹo không?'”, Hồng y Tagle nhớ lại. “Ông ấy trả lời ‘có'”.
Đến chiều muộn, họ tiếp tục bỏ phiếu và kiểm phiếu. Khi Hồng y Prevost đạt 89 phiếu, ngưỡng 2/3 cần thiết để trở thành Giáo hoàng, mọi người đứng dậy, cả phòng bùng nổ trong tiếng vỗ tay. “Ông ấy vẫn ngồi!” Hồng y David cho hay. “Ai đó phải kéo ông ấy đứng dậy. Tất cả chúng tôi đều rơi nước mắt”.
Khi cuộc kiểm phiếu tiếp tục và số phiếu bầu cho Hồng y Prevost gần đạt đến ba con số, Hồng y Parolin đã phải yêu cầu mọi người ngồi xuống để hoàn tất quá trình.
“Ông ấy nhận được số phiếu bầu rất lớn”, Hồng y Desire Tsarahazana của Madagascar nói, nhưng không tiết lộ cụ thể.
Sau khi kết quả đã rõ ràng, các hồng y đổ tới chúc mừng tân Giáo hoàng. Mật nghị kết thúc, Giáo hoàng Leo XIV bước qua tấm rèm đỏ thẫm ra ban công Vương cung Thánh đường Thánh Peter để ra mắt thế giới.
Hồng y Tagle, người vài ngày trước được Hồng y Prevost hỏi về các quy tắc của mật nghị, đã nói với ông rằng: “Nếu có bất kỳ điều gì ngài muốn thay đổi về quy tắc mật nghị, giờ đây, mọi thứ đều nằm trong tay ngài”.
Vũ Hoàng (Theo Reuters, AFP, AP)
