Ngày 6/1/2024 vừa qua, tại Linh địa La Vang, trong thánh lễ đại trào hành hương dịp đầu tháng cũng là ngày đầu Năm mới Dương lịch, Đức tổng Giuse Nguyễn Chí Linh, Tổng Giám mục Tổng giáo phận Huế, đã long trọng công bố, ngày 23/12/2023, Đức Giáo Hoàng Phanxicô ban tặng tước hiệu Đức Ông với cấp bậc tuyên úy Đức Thánh Cha cho cha Antôn Dương Quỳnh, Tổng Đại diện Huế và cha Giuse Nguyễn Văn Chánh, Đại diện Giám mục.

Vậy, tước Đức Ông trong Giáo Hội có từ khi nào? Và Đức Ông có chức năng và quyền hạn gì trong Giáo Hội? Chức Đức Ông có bằng Giám mục không?

Đức ông (Monsignor) là một tước vị danh dự do Đức Thánh Cha ban theo đề nghị của các giám mục địa phương cho một số linh mục có công trạng trong việc phục vụ Giáo hội tại các giáo phận trên toàn thế giới, hoặc cho các linh mục nhân viên của Tòa Thánh làm việc trong các cơ quan trung ương tại Giáo triều Rôma hoặc trong các phái bộ ngoại giao của Tòa Thánh ở các quốc gia trên thế giới.

Hai tân Đức ông Antôn Dương Quỳnh và Giuse Nguyễn Văn Chánh.
Nguồn ảnh: TGP Huế​

Tước vị này thường được viết tắt là Mgr., Msgr.,hay Mons. và không phải là chức thánh trong Giáo hội. Đức Ông vẫn là một linh mục. Theo quyết định của Đức Thánh Cha, tên của các Đức Ông sẽ được ghi vào Niên Giám của Tòa Thánh (Annuario Pontificio). Bộ Ngoại Giao Tòa Thánh sẽ gửi văn thư và văn bằng chính thức đến các Tòa Giám Mục để ấn định nghi thức trao văn bằng và phẩm phục cho các tân Đức Ông.

Trong một số quốc gia, người ta cũng còn dùng “Monsignor” để xưng hô với các Giám mục.

Tước hiệu này đã có từ lâu trong Giáo Triều Rôma và theo thời gian cũng thay đổi nhiều với những cấp bậc, quyền lợi và trách vụ khác nhau.

Từ nguyên “Monsignor” của danh hiệu Đức Ông được xem là xuất phát từ danh xưng trong tiếng Pháp “mon seigneur”. Danh xưng này xuất hiện đầu tiên vào thế kỷ thứ 14, vào thời kỳ Tòa Thánh đặt ở Avignon, Pháp (1309-1376), được dùng để gọi các vị luật sư trong Tòa án Công giáo. Những vị luật sư này tuy không thuộc hàng giáo phẩm của giáo hội, nhưng trong tòa án họ cũng đeo dây đỏ và mặc áo chùng thâm có nút áo đỏ giống như các giám mục.

Khi Tòa Thánh trở lại Roma vào năm 1377, người Ý bắt đầu dùng biến âm của danh xưng “mon seigneur” thành “monsignore” như một tước vị dùng cho các giáo sĩ phục vụ tại Giáo triều Rôma. Theo thời gian, tước vị này có nhiều thay đổi, với những khác biệt về cấp bậc, quyền lợi và trách vụ.

Trước cuộc cải tổ của Đức Thánh Cha Phaolô VI, có tới 14 cấp bậc khác nhau của tước hiệu Đức Ông.

Mãi đến ngày 28 tháng 3 năm 1968, Đức Giáo hoàng Phaolô VI ra sắc chỉ (Motu proprio) Pontificalis Domus nhằm đơn giản hóa việc phân loại các tước vị Đức Ông. Theo đó, các tước vị Đức Ông rút xuống chỉ còn 3 bậc từ cao đến thấp như sau:
​

Năm 1969, Phủ Quốc vụ khanh Tòa Thánh đã ra hướng dẫn quy định về phẩm phục dành cho tước vị Đức ông như sau:

Bậc Đệ Nhất Lục Sự của Tòa Thánh: Phẩm phục chung là áo chùng ĐEN dành cho giám mục, có nút và viền màu ĐỎ, đai (sash) TÍM, áo choàng tím, và mũ biretta màu ĐEN với búi màu ĐỎ.

Bậc Giám chức Danh dự: Phẩm phục thường là áo chùng ĐEN dành cho giám mục, có nút và viền màu ĐỎ và đai TÍM. Trong các nghi thức phụng vụ trọng thể, phẩm phục là áo chùng TÍM có nút ĐỎ, viền ĐỎ và cổ tay áo ĐỎ.

Bậc Tuyên úy của Giáo hoàng: Phẩm phục là áo chùng ĐEN có nút và viền màu TÍM và đai TÍM trong tất cả các dịp.

Lm. Giuse Nguyễn Ngọc Bích, C.Ss.R.​