THÁI ĐỘ NỘI TÂM MỖI NGƯỜI ĐƯỢC BỘC LỘ TRONG CUỘC THƯƠNG KHÓ CHÚA
Khi đọc lại trình thuật Thương Khó Chúa, lòng chúng ta không khỏi bâng khuâng trước những hình ảnh sống động của các nhân vật xuất hiện trong hành trình đau thương của Chúa Giêsu. Mỗi người, từ những tâm hồn thánh thiện đến những kẻ ác độc, đều để lại dấu ấn sâu đậm trong câu chuyện cứu độ. Cuộc Thương Khó không chỉ là câu chuyện lịch sử, mà còn là tấm gương phản chiếu thái độ nội tâm của con người trước sự hiện diện của Thiên Chúa. Trong đó, người lành trở nên thánh thiện hơn, kẻ tốt bộc lộ lòng nhân ái, nhưng kẻ dữ lại chìm sâu vào tội lỗi, và người xấu phơi bày tâm địa độc ác của mình. Qua từng nhân vật, chúng ta được mời gọi nhìn lại chính mình, để nhận ra bản thân đang đứng ở đâu trong hành trình đức tin và trong mối tương quan với Thiên Chúa cũng như tha nhân.
NHỮNG NGƯỜI TỐT LÀNH – ÁNH SÁNG CỦA LÒNG NHÂN ÁI
1. Đức Mẹ, Thánh Gioan và Những Người Phụ Nữ Đạo Đức
Trong cuộc Thương Khó, hình ảnh Đức Maria, Mẹ Chúa Giêsu, đứng dưới chân thập giá là biểu tượng của lòng trung thành và tình yêu vô điều kiện. Mẹ không chỉ là một người mẹ đau khổ chứng kiến con mình chịu chết, mà còn là mẫu gương của sự phó thác hoàn toàn vào thánh ý Thiên Chúa. Cùng với Mẹ, Thánh Gioan Tông Đồ và các phụ nữ đạo đức đã không bỏ rơi Chúa trong giờ phút đau thương nhất. Họ là những người thánh thiện, những tâm hồn bền đỗ trong đức tin, sẵn sàng đồng hành cùng Chúa dù trái tim tan nát.
Họ nhắc nhở chúng ta rằng, để trở thành môn đệ trung thành của Chúa, chúng ta cần một đức tin kiên vững, không nao núng trước thử thách. Tôi cũng vậy, nếu tôi biết đặt trọn niềm tin vào Chúa, nếu tôi dám đứng vững dưới những “thập giá” của cuộc đời mình, tôi sẽ trở nên giống họ – những chứng nhân của tình yêu và lòng trung thành.
2. Ông Simon Thành Cyrênê – Bác Ái Từ Trời Ban
Simon thành Cyrênê, một người qua đường vô tình bị ép buộc vác thập giá giúp Chúa, đã trở thành biểu tượng của lòng bác ái bất ngờ nhưng đầy ý nghĩa. Có lẽ khi ấy, ông không hề biết rằng hành động của mình sẽ được ghi khắc mãi mãi trong lịch sử cứu độ. Ông không chỉ giúp Chúa mang thập giá, mà còn mang lấy gánh nặng của nhân loại, trở thành mẫu gương cho tất cả chúng ta về việc sẵn sàng giúp đỡ những người đang cần đến.
Simon dạy chúng ta rằng, đôi khi Thiên Chúa đặt để những cơ hội bác ái ngay trước mặt chúng ta, dù chúng ta không mong đợi. Tôi cũng vậy, nếu tôi nhận ra hình ảnh Chúa nơi những người nghèo khổ, bệnh tật, hay đang chịu đau khổ, và nếu tôi sẵn lòng dang tay giúp đỡ, tôi sẽ trở thành một “Simon” của thời đại, mang lại niềm an ủi cho chính Chúa đang hiện diện nơi họ.
3. Bà Veronica – Lòng Quảng Đại Được Đền Đáp
Dù không được ghi chép trực tiếp trong Kinh Thánh, truyền thống Kitô giáo nhắc đến bà Veronica như một nhân vật đầy lòng trắc ẩn. Với tấm khăn nhỏ và hành động lau mặt Chúa, bà đã mang lại sự an ủi giữa cơn đau khổ tột cùng của Người. Thiên Chúa, Đấng không bao giờ thua lòng quảng đại của con người, đã ban tặng cho bà một món quà vô giá: Thánh Nhan Người được in dấu trên tấm khăn, và hơn thế, được khắc sâu trong tâm hồn bà.
Bà Veronica là hình ảnh của những tâm hồn biết cảm thông và hành động vì tình yêu. Tôi cũng vậy, nếu tôi biết mở lòng với những người đang đau khổ, nếu tôi dám dấn thân vì người khác mà không toan tính, tôi sẽ nhận được sự thương xót của Chúa. Hành động của bà nhắc nhở chúng ta rằng, những việc làm nhỏ bé nhưng xuất phát từ lòng chân thành có thể trở thành những món quà thiêng liêng, mang lại ánh sáng cho cả người nhận lẫn người trao ban.
4. Viên Bách Quân Trưởng – Lời Tuyên Xưng Đức Tin Đầu Tiên
Viên bách quân trưởng, một người ngoại giáo không biết đến Thiên Chúa, đã trở thành nhân chứng bất ngờ cho chân lý. Chỉ trong vài giờ ngắn ngủi chứng kiến cuộc Thương Khó và cái chết của Chúa Giêsu, ông đã thốt lên: “Quả thật, người này là Con Thiên Chúa” (Mt 27,54; Mc 15,39) hoặc ít nhất là: “Người này thật là người công chính” (Lc 23,47). Lời tuyên xưng đức tin đầu tiên không đến từ người Do Thái, mà từ một người ngoại, như một dấu hiệu tiên báo rằng ơn cứu độ của Chúa Giêsu là dành cho toàn thể nhân loại.
Hành trình đức tin của viên bách quân trưởng dạy chúng ta rằng, đôi khi những người chưa biết Chúa lại có thể nhận ra chân lý rõ ràng hơn chính chúng ta. Tôi cũng vậy, nếu tôi mở lòng để học hỏi từ những người xung quanh, dù họ thuộc tôn giáo hay văn hóa nào, tôi có thể khám phá những bài học đức tin sâu sắc. Sự chân thành và lòng ngay thẳng của ông là lời nhắc nhở rằng Thiên Chúa có thể chạm đến bất kỳ tâm hồn nào, miễn là họ mở lòng đón nhận.
5. Người Trộm Lành – Ân Sủng Giờ Sau Cùng
Người trộm lành, dù mang thân phận tội nhân, đã trở thành biểu tượng của lòng sám hối và niềm hy vọng. Trong những giây phút cuối đời, khi đối diện với hình phạt thập giá, ông đã nhận ra tội lỗi của mình và đặt niềm tin vào Chúa Giêsu. Với lòng sám hối chân thành, ông thưa với Chúa: “Khi Ngài vào Nước của Ngài, xin nhớ đến tôi” (Lc 23,42). Và Chúa, trong tình yêu vô biên, đã hứa ban cho ông thiên đàng ngay trong ngày ấy.
Người trộm lành nhắc nhở chúng ta rằng, không bao giờ là quá muộn để trở về với Chúa. Tôi cũng vậy, nếu tôi biết ăn năn và tin tưởng vào lòng thương xót của Chúa, dù trong những giây phút tưởng chừng như tuyệt vọng, tôi vẫn có thể nhận được ơn cứu độ. Hành trình hoán cải của ông là ánh sáng hy vọng cho tất cả những ai đang lạc lối, rằng Thiên Chúa luôn chờ đợi để tha thứ.
6. Ông Nicôđêmô và Ông Giuse Thành Arimathêa – Lòng Trung Thành Dẫu Muộn Màng
Hai ông Nicôđêmô và Giuse thành Arimathêa, những thành viên của Thượng Hội Đồng Sanhendrin, đã không thể ngăn cản bản án bất công dành cho Chúa Giêsu. Tuy nhiên, sau khi Chúa chịu chết, họ đã can đảm bước ra để làm điều đúng đắn: hạ xác Chúa xuống và an táng Người một cách trang trọng. Hành động của họ không chỉ là sự đền bù cho những tội lỗi của đồng hương, mà còn là minh chứng cho lòng trung thành với Chúa, dù muộn màng.
Họ dạy chúng ta rằng, ngay cả khi chúng ta từng im lặng hay yếu đuối trước sự bất công, vẫn luôn có cơ hội để sửa sai và làm điều tốt lành. Tôi cũng vậy, nếu tôi biết dùng hành động để chuộc lại những lỗi lầm, nếu tôi dám đứng lên vì sự thật và lòng nhân ái, Thiên Chúa sẽ ghi nhớ những việc lành tôi làm. Hành trình của hai ông là lời mời gọi chúng ta sống can đảm và dấn thân vì Chúa và tha nhân.
NHỮNG KẺ XẤU ÁC – BÓNG TỐI CỦA TÂM HỒN
1. Các Nhà Lãnh Đạo Do Thái – Tâm Hồn Đóng Kín
Các nhà lãnh đạo Do Thái, dù đã nghe lời giảng dạy đầy quyền năng của Chúa Giêsu và chứng kiến vô số phép lạ Người thực hiện, lại chọn đóng kín tâm hồn trước chân lý. Họ thông đồng với nhau để giết hại Chúa, bịt tai trước lời kêu gọi hoán cải và để lòng kiêu ngạo cùng ganh ghét dẫn dắt. Ngay cả khi Chúa chịu treo trên thập giá, họ vẫn thách thức: “Nếu ông là Con Thiên Chúa, hãy xuống khỏi thập giá đi…” (Mt 27,40). Lời nói ấy không chỉ là sự nhạo báng, mà còn cho thấy bóng tối của ma quỷ đang chi phối tâm hồn họ.
Họ là bài học cảnh tỉnh cho chúng ta về nguy cơ của một tâm hồn cứng cỏi. Tôi cũng vậy, nếu tôi để lòng kiêu ngạo, ganh ghét hay ích kỷ lấn át, nếu tôi cố tình quay lưng với sự thật và làm hại người khác, tôi sẽ tự đẩy mình ra xa ơn cứu độ. Lời thách thức của họ nhắc nhở chúng ta rằng, Thiên Chúa không ép buộc ai đón nhận Người, nhưng Người luôn chờ đợi sự hoán cải của chúng ta.
2. Giuđa – Sự Phản Bội Từ Sự Gần Gũi
Giuđa, một trong mười hai tông đồ, từng bước đi bên Chúa, nghe lời Người dạy, chứng kiến phép lạ Người làm, và thậm chí đã hôn Chúa – một cử chỉ thân mật nhưng lại trở thành dấu hiệu của sự phản bội. Dù gần gũi với Chúa hơn bất kỳ ai, Giuđa vẫn chọn con đường tội lỗi, để lòng tham lam và sự yếu đuối dẫn dắt mình đến chỗ hủy diệt.
Giuđa là hình ảnh của những lần chúng ta phản bội Chúa qua những lựa chọn sai lầm, dù nhỏ bé hay lớn lao. Tôi cũng vậy, nếu tôi không trung thành với Chúa, nếu tôi để những cám dỗ nhỏ nhặt dần dần kéo tôi xa Người, tôi có nguy cơ rơi vào những sa ngã lớn hơn. Câu chuyện của Giuđa nhắc nhở chúng ta rằng, sự gần gũi với Chúa không đảm bảo cho ơn cứu độ, nếu lòng chúng ta không thực sự hướng về Người.
3. Vua Hêrôđê – Sự Tò Mò Vô Nghĩa
Vua Hêrôđê từng háo hức muốn gặp Chúa Giêsu, nhưng khi được diện kiến Người, ông chỉ tìm kiếm sự giải trí và những điều kỳ diệu. Ông đặt ra vô số câu hỏi, nhưng không thực sự muốn lắng nghe chân lý. Khi Chúa không đáp lại, Hêrôđê nhanh chóng mất hứng và coi Chúa như một kẻ dại khờ.
Hêrôđê là hình ảnh của những tâm hồn tiếp cận Thiên Chúa với sự tò mò hay lợi ích cá nhân, thay vì lòng thành kính và khao khát chân lý. Tôi cũng vậy, nếu tôi chỉ tìm Chúa để thỏa mãn sự tò mò hay mong cầu những lợi ích trần thế, tôi sẽ không thể nhận ra sự hiện diện của Người. Câu chuyện của Hêrôđê cảnh báo chúng ta rằng, một đức tin hời hợt sẽ không bao giờ dẫn chúng ta đến với Chúa.
4. Quan Philatô – Hèn Nhát Trước Sự Thật
Quan Philatô, người nắm quyền phán xét số phận của Chúa Giêsu, đã có cơ hội đối thoại trực tiếp với Người – Chân Lý vĩnh cửu. Dù ông nhận ra Chúa vô tội, dù ông cảm nhận được sự khác biệt nơi Người, Philatô vẫn chọn cách thỏa hiệp với đám đông và rửa tay để trốn tránh trách nhiệm. Câu hỏi của ông: “Sự thật là gì?” (Ga 18,38) là minh chứng cho một tâm hồn lạc lối, không dám đối diện với chân lý.
Philatô nhắc nhở chúng ta về sự nguy hiểm của lòng hèn nhát và sự thỏa hiệp. Tôi cũng vậy, nếu tôi không dám đứng lên bảo vệ sự thật, nếu tôi chọn sự an toàn cá nhân thay vì sống theo lẽ phải, tôi sẽ đánh mất cơ hội sống trong ánh sáng của Chúa. Hành động của Philatô là lời cảnh tỉnh rằng, đứng trước chân lý, chúng ta phải có can đảm để lựa chọn.
5. Bọn Quân Lính – Nô Lệ Của Tội Lỗi
Bọn quân lính, hay còn gọi là “quân dữ”, chỉ biết tuân lệnh mà không suy nghĩ. Họ đánh đập, nhạo báng và đóng đinh Chúa vào thập giá, nhưng trách nhiệm của họ có thể được giảm nhẹ vì họ chỉ là những con rối trong tay quyền lực. Tuy nhiên, hình ảnh của họ là tấm gương phản chiếu cho những lần chúng ta biết Chúa nhưng vẫn cố chấp sống trong tội lỗi.
Tôi cũng vậy, nếu tôi để mình bị cuốn theo những thói quen xấu, nếu tôi hành động mà không suy xét đúng sai, tôi có thể vô tình trở thành “quân dữ” trong cuộc sống của chính mình và của người khác. Họ nhắc nhở chúng ta rằng, sự vô ý thức trong hành động có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.
6. Dân Chúng – Đám Đông Dễ Bị Thao Túng
Dân chúng trong cuộc Thương Khó là hình ảnh của sự bấp bênh và dễ bị thao túng. Chỉ vài ngày trước, họ còn tung hô Chúa Giêsu như một vị vua khi Người vào thành Giêrusalem. Nhưng khi bị các nhà lãnh đạo xúi giục, họ nhanh chóng quay lưng, giơ tay đòi đóng đinh Người vào thập giá.
Dân chúng là bài học về sự thiếu lập trường và lòng nhu nhược. Tôi cũng vậy, nếu tôi để mình bị cuốn theo đám đông, nếu tôi sống mà không có nguyên tắc hay chỉ chạy theo lợi ích cá nhân, tôi sẽ dễ dàng đánh mất chính mình. Câu chuyện của họ kêu gọi chúng ta sống với một đức tin vững chắc, không dao động trước những cám dỗ hay áp lực từ bên ngoài.
NHỮNG NHÂN VẬT XÁM – GIỮA LẴN RANH THIỆN ÁC
Bên cạnh những nhân vật rõ ràng là tốt lành hay xấu ác, cuộc Thương Khó còn có những con người không hoàn toàn trắng hay đen, mà mang sắc thái “xám” – những tâm hồn vừa yếu đuối vừa đầy tiềm năng hoán cải.
1. Thánh Phêrô – Lòng Sám Hối Sau Lỗi Lầm
Thánh Phêrô, người từng thề sẽ chịu chết vì Chúa, lại chối Thầy ba lần trong giờ phút nguy nan. Nhưng điều làm nên sự khác biệt ở Phêrô là lòng sám hối chân thành. Khi con gà gáy, ông “khóc lóc thảm thiết” (Mt 26,75), và từ đó, ông đã đứng dậy để trở thành đá tảng của Hội Thánh.
Phêrô là hình ảnh của chính chúng ta trong những lần vấp ngã. Tôi cũng vậy, dù có yếu đuối, dù có phạm sai lầm, tôi vẫn có thể trở về với Chúa nếu tôi biết ăn năn và sửa đổi. Hành trình của Phêrô là lời nhắc nhở rằng, Thiên Chúa luôn mở rộng vòng tay đón nhận những ai biết quay về với Người.
2. Các Tông Đồ Khác – Sự Yếu Đuối Của Con Người
Các tông đồ khác, dù không trực tiếp chối Chúa như Phêrô, nhưng cũng đã bỏ chạy trong sợ hãi khi Chúa bị bắt. Họ từng hăng hái tuyên bố sẽ trung thành, nhưng trước thử thách, họ đã để sự hèn nhát lấn át. Tuy nhiên, sau biến cố Phục Sinh, họ đã được biến đổi để trở thành những chứng nhân can trường của Tin Mừng.
Họ nhắc nhở chúng ta rằng, sự yếu đuối là một phần của con người, nhưng không phải là điểm kết thúc. Tôi cũng vậy, nếu tôi biết nhận ra lỗi lầm và để Chúa biến đổi, tôi có thể vượt qua những giới hạn của bản thân để sống xứng đáng hơn với ơn gọi Kitô hữu.
THÁI ĐỘ NỘI TÂM – CHIẾC CHÌA KHÓA CỦA CUỘC SỐNG
Cuộc Thương Khó Chúa Giêsu không chỉ là câu chuyện của hơn hai ngàn năm trước, mà còn là tấm gương phản chiếu thái độ nội tâm của mỗi người chúng ta hôm nay. Mỗi nhân vật trong trình thuật Thương Khó – từ Đức Mẹ, Thánh Gioan, ông Simon, bà Veronica, viên bách quân trưởng, người trộm lành, đến Giuđa, Philatô, hay đám đông – đều đại diện cho những khía cạnh khác nhau của con người. Họ đặt ra cho chúng ta câu hỏi: “Tôi là ai trong cuộc Thương Khó Chúa? Thái độ nội tâm của tôi đang dẫn dắt tôi đến đâu?”
Thái độ nội tâm quyết định tư tưởng, lời nói và hành động của chúng ta. Một tâm hồn ngay thẳng, quảng đại và đầy lòng tin sẽ dẫn chúng ta đến gần Chúa hơn, trong khi một tâm hồn kiêu ngạo, hèn nhát hay ích kỷ sẽ đẩy chúng ta ra xa Người. Hôm nay, khi tưởng niệm cuộc Thương Khó Chúa, chúng ta được mời gọi nhìn sâu vào lòng mình, để nhận ra những gì cần thay đổi, những gì cần nuôi dưỡng, và những gì cần phó thác cho lòng thương xót của Thiên Chúa.
LỜI NGUYỆN KẾT
Lạy Chúa Giêsu, Đấng đã chịu đau khổ và chết trên thập giá vì yêu thương chúng con, xin giúp chúng con luôn giữ một thái độ nội tâm ngay thẳng, thánh thiện và đầy lòng bác ái. Xin cho chúng con biết noi gương những tâm hồn tốt lành như Đức Mẹ, Thánh Gioan, ông Simon và bà Veronica, để sống trọn vẹn cho Chúa và tha nhân. Xin cũng giúp chúng con tránh xa những cám dỗ của lòng kiêu ngạo, hèn nhát và ích kỷ, để không rơi vào con đường của Giuđa, Philatô hay đám đông. Và trên hết, xin ban ơn hoán cải cho chúng con, như Thánh Phêrô và người trộm lành, để dù có yếu đuối, chúng con vẫn luôn biết trở về với lòng thương xót của Chúa. Amen.
Lm. Anmai, CSsR
