HẠNH PHÚC LÀ HÀNH TRÌNH CỦA SỰ CAN ĐẢM, LINH HOẠT VÀ YÊU THƯƠNG

LỜI MỞ ĐẦU: CHÚNG TA ĐANG TÌM KIẾM ĐIỀU GÌ?

Kính thưa quý ông bà và anh chị em,

Hôm nay, chúng ta quy tụ về đây, gác lại những lo toan của cơm áo gạo tiền, gác lại những tiếng ồn ào của phố thị, để cùng nhau suy ngẫm về một từ mà có lẽ, cả cuộc đời này chúng ta đều mải miết đi tìm. Đó là hai chữ: “Hạnh phúc”.

Tôi muốn hỏi anh chị em một câu thật lòng: “Hiện tại, ngay lúc này đây, anh chị em có cảm thấy bình an không?”

Có bao nhiêu người trong chúng ta đang cảm thấy cuộc sống này quá nặng nề? Có bao nhiêu người cảm thấy mình cứ phải gồng mình lên mỗi ngày để “chống đỡ” với những biến cố? Chúng ta thường cầu chúc cho nhau “Vạn sự như ý”, “Tâm thân an lạc”. Nhưng thưa anh chị em, có bao giờ cuộc đời này hoàn toàn “như ý” chúng ta không? Chắc chắn là không.

Xã hội ngày nay và thậm chí chính chúng ta thường nuôi dưỡng một ảo tưởng rất lớn. Chúng ta định nghĩa hạnh phúc (well-being) là một cái đích đến hoàn hảo. Chúng ta vẽ ra trong đầu một bức tranh thiên đường tại thế: Nơi đó không có bệnh tật, con cái luôn ngoan ngoãn, công việc luôn thuận lợi, trong túi luôn rủng rỉnh tiền bạc, và tâm hồn không bao giờ phải lo âu. Chúng ta tự nhủ: “Đợi khi nào tôi trả hết nợ, tôi sẽ hạnh phúc”, “Đợi khi nào con cái lập gia đình xong, tôi mới thảnh thơi”, “Đợi khi nào hết đau cái lưng này, tôi mới vui được”.

Chúng ta đặt hạnh phúc ở thì tương lai. Và chúng ta định nghĩa hạnh phúc là “Nơi vắng bóng mọi khổ đau”.

Nhưng anh chị em thân mến, nếu định nghĩa như vậy, thì có lẽ trên thế gian này, và ngay cả trong ngôi thánh đường này, chẳng ai có thể hạnh phúc cả. Bởi vì bản chất của kiếp nhân sinh là hữu hạn, là mỏng manh. Chúa Giêsu chưa bao giờ hứa với chúng ta một cuộc đời trải đầy hoa hồng không gai. Ngài nói: “Ai muốn theo Thầy, hãy vác thập giá mình mà theo”.

Vậy thì hôm nay, tôi mời gọi anh chị em, chúng ta hãy cùng nhau đập tan cái ảo tưởng về sự hoàn hảo đó. Để chúng ta nhìn nhận lại Hạnh Phúc – hay sự Lành mạnh trong tâm hồn – dưới một ánh sáng mới, ánh sáng của thực tế và của Tin Mừng.

PHẦN 1: HẠNH PHÚC KHÔNG PHẢI ĐÍCH ĐẾN, MÀ LÀ MỘT HÀNH TRÌNH

Điều đầu tiên tôi muốn chia sẻ sâu hơn với anh chị em: Hạnh phúc không phải là một bến đỗ, mà là cách chúng ta đi trên con đường.

Hãy tưởng tượng cuộc đời chúng ta giống như một chuyến hải hành ra khơi. Nếu chúng ta mong chờ một đại dương không bao giờ có sóng gió, thì con thuyền của chúng ta sẽ mãi mãi nằm bờ, mục nát và vô dụng. Giá trị của con thuyền không phải là nằm yên trong bến cảng bình yên, mà là khả năng cưỡi lên những ngọn sóng để đi đến đích.

Cũng vậy, một tâm hồn khỏe mạnh (well-being) không có nghĩa là tâm hồn đó không biết buồn, không biết đau.

• Một người mẹ vừa mất con, bà ấy đau đớn tột cùng. Đó là lẽ thường tình.

• Một người chồng vừa mất việc, anh ấy lo lắng, bất an. Đó là phản ứng tự nhiên.

Nếu chúng ta ép họ phải “vui lên đi”, “tin Chúa thì phải bình an chứ”, vô tình chúng ta đang chối bỏ nhân tính của họ. Hạnh phúc đích thực là khả năng ôm ấp cả niềm vui lẫn nỗi buồn. Là khi chúng ta hiểu rằng: Khổ đau và Hạnh phúc giống như hai mặt của một đồng xu, chúng luôn song hành.

Hạnh phúc là một hành trình dài. Trên hành trình đó, điều quan trọng không phải là con đường dưới chân ta bằng phẳng hay gồ ghề, vì ta không kiểm soát được điều đó. Điều quan trọng là: Mỗi bước chân, mỗi sự lựa chọn của chúng ta phản hồi lại cuộc sống như thế nào?

Khi khó khăn ập đến, chúng ta phản ứng bằng sự hằn học, cay đắng, đổ lỗi? Hay chúng ta phản ứng bằng sự tử tế, kiên nhẫn và linh hoạt? Chính cái “cách phản ứng” đó mới quyết định chất lượng cuộc sống của anh chị em, chứ không phải hoàn cảnh bên ngoài.

PHẦN 2: NUÔI DƯỠNG SỰ LINH HOẠT TÂM LÝ – CHÌA KHÓA CỦA SỰ BÌNH AN

Thưa anh chị em, đến đây, tôi muốn giới thiệu với anh chị em một khái niệm rất hay, các nhà tâm lý học gọi là “Sự linh hoạt tâm lý”, còn trong đời sống đức tin, cha gọi nôm na là “Sự uyển chuyển của con cái Chúa”.

Sự linh hoạt tâm lý là gì? Hãy nhìn vào thiên nhiên Chúa tạo dựng. Trong một cơn bão lớn, cây sồi già cứng cáp, to lớn, đứng hiên ngang chống chọi với gió thường dễ bị bật gốc hoặc gãy cành. Nhưng cây tre, cây sậy – những loài cây trông có vẻ yếu ớt – lại sống sót. Tại sao? Vì chúng biết uốn mình. Gió thổi chiều nào, chúng nương theo chiều đó. Chúng không gồng mình chống lại cơn bão, chúng nương theo bão để tồn tại, và khi bão tan, chúng lại đứng thẳng vươn lên.

Con người chúng ta cũng vậy. Sự đau khổ thường đến từ việc chúng ta quá cứng nhắc.

• Chúng ta cứng nhắc bắt người khác phải theo ý mình.

• Chúng ta cứng nhắc bắt cuộc đời phải diễn ra theo kịch bản mình viết sẵn.

• Và khi mọi sự trệch đường ray, chúng ta gãy đổ, chúng ta sụp đổ.

Nuôi dưỡng sự linh hoạt tâm lý là học cách làm cây tre trước giông bão cuộc đời. Nó bao gồm ba yếu tố cốt lõi mà tôi muốn anh chị em ghi nhớ hôm nay: Tử tế, Kiên nhẫn và Lựa chọn.

Thứ nhất: Phản hồi bằng sự Tử tế. Trước hết là tử tế với chính mình. Khi anh chị em thất bại, khi anh chị em phạm tội và đã ăn năn, hay khi anh chị em cảm thấy mình yếu đuối, đừng tự sỉ vả mình. Đừng nói: “Tại sao tôi tệ thế này?”, “Tôi thật vô dụng”. Chúa Giêsu trên Thập Giá còn xin Chúa Cha tha thứ cho kẻ đóng đinh mình, vậy tại sao anh chị em lại không thể tha thứ cho chính bản thân mình? Sự tử tế còn là dịu dàng với nỗi đau của mình. Hãy cho phép mình được buồn. Hãy nói với Chúa: “Lạy Chúa, hôm nay con buồn quá, con mệt quá”. Sự chân thật đó là khởi đầu của chữa lành.

Thứ hai: Phản hồi bằng sự Kiên nhẫn. Chúng ta đang sống trong thời đại của “mì ăn liền”. Cái gì cũng muốn nhanh: làm giàu nhanh, hết bệnh nhanh, con cái lớn nhanh. Và chúng ta cũng muốn “hết khổ” nhanh. Nhưng sự chữa lành tâm hồn cần thời gian. Sự biến đổi của một con người cần ân sủng.

• Anh chị em cầu nguyện cho người chồng thay đổi tính nết? Hãy kiên nhẫn.

• Anh chị em muốn vượt qua nỗi đau mất mát người thân? Hãy kiên nhẫn. Như người làm vườn gieo hạt xuống đất, đâu thể bắt nó nảy mầm ngay ngày mai. Phải tưới tắm, phải đợi chờ. Sự linh hoạt nằm ở chỗ biết chờ đợi trong hy vọng, chứ không phải chờ đợi trong tuyệt vọng.

Thứ ba: Phản hồi bằng sự Lựa chọn. Đây là điều quan trọng nhất. Giữa một biến cố xảy ra (ví dụ: bị người khác nói xấu) và phản ứng của chúng ta (nổi giận hay im lặng cầu nguyện), có một khoảng không gian. Khoảng không gian đó gọi là Sự Tự Do Lựa Chọn. Người thiếu linh hoạt sẽ phản ứng theo bản năng: Ai chửi mình, mình chửi lại. Ai hại mình, mình hận họ. Đó là chúng ta đang làm nô lệ cho cảm xúc. Nhưng người có sự linh hoạt tâm lý, người có Chúa, sẽ dừng lại một nhịp và tự hỏi: “Chúa muốn con làm gì trong hoàn cảnh này? Phản ứng thế nào mới giúp con bình an hơn? Phản ứng thế nào mới mang lại ý nghĩa?”. Và rồi, chúng ta chọn sự tha thứ thay vì hận thù. Chúng ta chọn nụ cười thay vì nhăn nhó. Đó chính là ý nghĩa sâu sắc của từng bước chân trong cuộc đời.

PHẦN 3: TỪ “SỐNG SÓT” ĐẾN “SỐNG RỰC RỠ”

Thưa cộng đoàn,

Khi chúng ta bắt đầu thực hành được sự linh hoạt, chấp nhận rằng khổ đau là một phần của cuộc sống và đối diện với nó bằng sự tử tế, chúng ta sẽ thấy một phép lạ xảy ra. Chúng ta không còn chỉ cố gắng “sống sót” qua ngày nữa.

Rất nhiều người trong chúng ta đang chỉ “sống sót”. Sáng mở mắt ra đi làm, chiều về lo cơm nước, tối đi ngủ, lòng đầy lo âu cho ngày mai. Chúng ta tồn tại, chứ chưa thực sự sống. Chúng ta như những người lính núp dưới hào sâu, chỉ mong bom đạn đừng rơi trúng mình. Đó là một cuộc đời sợ hãi.

Nhưng Thiên Chúa mời gọi chúng ta Sống một cuộc đời rực rỡ, sâu sắc và trọn vẹn. “Rực rỡ” ở đây không phải là giàu sang phú quý, nhà cao cửa rộng. “Rực rỡ” ở đây là vẻ đẹp của một tâm hồn đã được tôi luyện qua lửa thử thách mà vẫn giữ được sự ấm áp.

• Sống rực rỡ là khi anh chị em, dù đang mang trong mình căn bệnh ung thư, vẫn có thể nắm tay an ủi người bệnh nhân giường bên cạnh. Vì anh chị em hiểu nỗi đau của họ.

• Sống sâu sắc là khi anh chị em không còn chạy theo những giá trị hào nhoáng bên ngoài, mà biết trân trọng bữa cơm gia đình đạm bạc nhưng đầy tiếng cười.

• Sống trọn vẹn là khi anh chị em dám sống theo cách riêng của mình, theo nén bạc Chúa trao, chứ không phải so sánh mình với người hàng xóm.

Bằng cách nuôi dưỡng sự linh hoạt, chúng ta biến những “vết sẹo” của cuộc đời thành những “huy chương”. Chúng ta không chối bỏ quá khứ đau thương, nhưng chúng ta không để nó trói buộc đôi chân mình. Chúng ta mang theo kinh nghiệm đó để bước tiếp, để yêu thương sâu sắc hơn, để thông cảm nhiều hơn.

Ví dụ, thánh Phêrô, nếu ngài cứ mãi dằn vặt vì chối Chúa 3 lần, ngài sẽ không bao giờ trở thành vị Giáo hoàng đầu tiên. Nhưng ngài đã linh hoạt, ngài đã khiêm tốn nhận ra sự yếu đuối của mình để rồi bám chặt vào tình yêu Chúa hơn. Từ sự vấp ngã, ngài sống một cuộc đời rực rỡ cho Tin Mừng.

KẾT LUẬN: LỜI MỜI GỌI LÊN ĐƯỜNG

Kính thưa cộng đoàn,

Thời gian 60 phút chia sẻ của chúng ta sắp khép lại, nhưng hành trình thực sự của anh chị em mới chỉ bắt đầu khi bước chân ra khỏi nhà thờ này.

Tôi muốn tóm tắt lại thông điệp hôm nay bằng một hình ảnh: Cuộc đời không phải là ngồi chờ cơn bão đi qua, mà là học cách khiêu vũ ngay trong cơn mưa.

Hạnh phúc (Well-being) không nằm ở một nơi nào đó xa xôi không có khổ đau. Hạnh phúc nằm ngay dưới chân anh chị em, trong từng quyết định nhỏ bé mỗi ngày:

• Quyết định mỉm cười thay vì cau có.

• Quyết định lắng nghe thay vì quát tháo.

• Quyết định buông bỏ sự kiểm soát để tin thác vào Chúa.

• Quyết định tử tế với chính mình và người khác.

Đó là sự linh hoạt tâm lý. Đó là con đường của sự chữa lành. Và đó là cách chúng ta làm vinh danh Chúa – bằng một cuộc đời sống động, rực rỡ và tràn đầy tình yêu, bất chấp mọi hoàn cảnh.

Nguyện xin Thiên Chúa, Đấng là nguồn mạch của mọi sự an ủi, ban cho mỗi người chúng ta một trái tim mềm mại để yêu thương, một tinh thần linh hoạt để đón nhận, và một đôi chân vững chãi để bước đi trọn vẹn hành trình trần thế này. Lm. Anmai, CSsR