Từ nihil obstat đến tuyên bố phủ nhận: tài liệu của Bộ Giáo lý Đức tin được Đức Giáo hoàng phê chuẩn cung cấp sáu kết luận khác nhau cho việc phân định các cuộc hiện ra. Theo nguyên tắc chung, cả Giám mục lẫn Tòa Thánh đều không bày tỏ ý kiến về tính chất siêu nhiên của hiện tượng, đồng thời chỉ giới hạn trong việc cho phép và cổ vũ việc sùng kính và hành hương.

Tài liệu của Bộ Giáo lý Đức tin, với tựa đề “Các chuẩn mực thủ tục để phân định các hiện tượng được cho là siêu nhiên”, cập nhật các chuẩn mực để phân định các hiện tượng được cho là siêu nhiên. Được công bố vào Thứ Sáu ngày 17/5/2024, nó sẽ có hiệu lực vào Chúa Nhật ngày 19/5/2024, vào ngày lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống. Phần đầu của tài liệu là phần giới thiệu rõ ràng của Đức Hồng y Tổng trưởng Víctor Manuel Fernández, sau đó là phần dẫn nhập xác định sáu kết luận riêng biệt. Sẽ có thể bày tỏ ý kiến nhanh hơn về lòng sùng kính bình dân và, theo quy luật chung, thẩm quyền của Giáo hội sẽ không còn tham gia vào việc xác định chính thức về tính chất siêu nhiên của một hiện tượng mà việc nghiên cứu sâu rộng có thể mất nhiều thời gian.

Điểm mới mẻ khác liên quan đến sự cam kết rõ ràng hơn của Bộ Giáo lý Đức tin, vốn sẽ phải phê chuẩn quyết định cuối cùng của Đức Giám mục và có thể tự ý can thiệp bất cứ lúc nào. Trong nhiều trường hợp mà các Giám mục bày tỏ quan điểm của mình trong những thập kỷ gần đây, Bộ Giáo lý Đức tin đã được can dự, nhưng sự can thiệp hầu như luôn được giữ trong bóng tối và không được công khai. Sự can dự rõ ràng này của Bộ được thúc đẩy bởi sự khó khăn trong việc giới hạn phạm vi các hiện tượng ở cấp độ địa phương mà, trong một số trường hợp, đạt đến chiều kích quốc gia và thậm chí toàn cầu, “qua đó một quyết định liên quan đến một Giáo phận cũng có những hậu quả ở nơi khác”.

Lý do của các chuẩn mực mới

Văn kiện bắt nguồn từ kinh nghiệm lâu đời của thế kỷ trước, với những trường hợp Giám mục địa phương (hoặc các Giám mục của một khu vực) đã nhanh chóng tuyên bố tính chất siêu nhiên của một hiện tượng và lần lượt, Bộ Giáo lý Đức tin đã bày tỏ một quan điểm khác. Hoặc thậm chí có những trường hợp một Giám mục đã phát biểu một cách nào đó, và người kế nhiệm lại phát biểu theo cách ngược lại (về cùng một hiện tượng). Ngoài ra, còn có thời hạn kéo dài cần thiết để đánh giá tất cả các yếu tố và đưa ra quyết định về tính chất siêu nhiên hay không của hiện tượng. Những thời hạn đôi khi va chạm với tính cấp bách của việc đưa ra những câu trả lời có tính mục vụ vì lợi ích của các tín hữu. Do đó, Bộ đã khởi xướng một quá trình sửa đổi các chuẩn mực vào năm 2019 để đạt được văn bản hiện tại đã được Đức Thánh Cha phê chuẩn vào ngày 4/5/2024. Một văn bản hoàn toàn mới, giới thiệu sáu kết luận khác nhau có thể có.

Những hoa trái thiêng liêng và những nguy cơ

Trong bài giới thiệu của mình, Đức Hồng y Fernández giải thích rằng “những cuộc hiện ra này thường mang lại vô số hoa trái thiêng liêng, sự gia tăng đức tin, lòng sùng kính, tình huynh đệ và phục vụ, và trong một số trường hợp đã tạo ra nhiều đền thánh rải rác trên thế giới mà ngày nay là nằm ở trung tâm của lòng đạo đức bình dân của nhiều dân tộc.” Tuy nhiên, cũng có thể “trong một số trường hợp, các sự kiện được cho là có nguồn gốc siêu nhiên” có “những vấn đề rất nghiêm trọng gây thiệt hại cho các tín hữu”; những trường hợp trong đó “lợi nhuận, quyền lực, sự nổi tiếng, danh vọng xã hội, lợi ích cá nhân” (II, khoản 15, 4°) được rút ra từ các hiện tượng được cho là siêu nhiên, thậm chí còn đi xa đến mức “thực hiện sự thống trị đối với người ta hoặc để thực hiện các hành vi lạm dụng” (II, khoản 16). Những sự kiện này cũng có thể là đối tượng của “những sai lầm về giáo lý, của thái độ giản lược quá đáng trong việc đề nghị sứ điệp Tin Mừng, của việc lan truyền tinh thần bè phái”. Cũng có thể “các tín hữu bị lôi kéo vào một sự kiện, được gán cho một sáng kiến ​​thần linh”, nhưng đó chỉ là kết quả của một sự tưởng tượng, một sự bịa chuyện hoặc một xu hướng xuyên tạc từ phía ai đó.

Các định hướng tổng quát

Theo các chuẩn mực mới, Giáo hội sẽ có thể đánh giá: “liệu ​​có thể phân định được, trong các hiện tượng được cho là có nguồn gốc siêu nhiên, sự hiện diện của các dấu hiệu về một tác động của Thiên Chúa hay không; liệu, trong các bài viết hoặc sứ điệp có thể có của những người liên quan đến hiện tượng này, không có gì trái ngược với đức tin và phong hóa tốt lành; liệu có hợp pháp khi đánh giá cao những hoa trái thiêng liêng của chúng hay không, hoặc liệu có cần thiết phải thanh lọc chúng khỏi những yếu tố có vấn đề hoặc cảnh báo các tín hữu chống lại những nguy hiểm phát xuất từ đó hay không; liệu có thích hợp để chúng là đối tượng làm tăng giá trị mục vụ của thẩm quyền của Giáo hội hay không” (I, 10). Hơn nữa, theo quy tắc chung, người ta không thể “mong đợi từ thẩm quyền Giáo hội một sự công nhận chắc chắn về nguồn gốc thần linh của những hiện tượng được cho là siêu nhiên” (I, 11). Vì vậy, “cả Giám mục giáo phận, các Hội đồng Giám mục, cũng như Bộ, theo quy tắc chung, sẽ không tuyên bố rằng những hiện tượng này có nguồn gốc siêu nhiên”, và chỉ “Đức Thánh Cha mới có thể cho phép một thủ tục về vấn đề này” (I, 23).

Các kết luận khả thi về hiện tượng này

Dưới đây là danh sách sáu kết luận khả thi cuối cùng cho việc phân định.

Nihil Obstat: không biểu lộ bất kỳ sự chắc chắn nào về tính xác thực siêu nhiên, nhưng những dấu hiệu về hành động của Thánh Thần được công nhận. Giám mục được khuyến khích đánh giá giá trị mục vụ và thúc đẩy việc phổ biến hiện tượng này, bao gồm cả các cuộc hành hương.

Prae oculis habeatur: những dấu hiệu tích cực được công nhận, nhưng cũng có những yếu tố gây nhầm lẫn hoặc rủi ro vốn đòi hỏi sự phân định và đối thoại với người tiếp nhận. Việc làm sáng tỏ về mặt giáo thuyết có thể cần thiết nếu có các bài viết hoặc sứ điệp liên quan đến hiện tượng này.

Curatur: các yếu tố quan trọng đều có mặt, nhưng có sự lan truyền rộng rãi của hiện tượng này với những hoa trái thiêng liêng có thể kiểm chứng được. Không khuyến khích một lệnh cấm có thể gây phiền toái cho các tín hữu, nhưng Giám mục được yêu cầu không khuyến khích hiện tượng này.

Sub mandato: các vấn đề nghiêm trọng không liên quan đến chính hiện tượng, nhưng liên quan đến việc các cá nhân hoặc các nhóm lạm dụng nó. Tòa Thánh giao phó việc hướng dẫn mục vụ tại nơi này cho Giám mục hoặc một vị đại diện.

Prohibetur et obstruatur: mặc dù có một số yếu tố tích cực, nhưng các vấn đề nghiêm trọng và rủi ro là nghiêm trọng. Bộ yêu cầu Giám mục công khai tuyên bố rằng không được phép trở thành thành viên và giải thích lý do cho quyết định này.

Declaratio de non supernaturalitate: Giám mục được phép tuyên bố rằng hiện tượng này không phải là siêu nhiên dựa trên những bằng chứng cụ thể, chẳng hạn như lời thú tội của một người được cho là thị nhân hoặc những lời chứng đáng tin cậy về việc xuyên tạc hiện tượng.

Các thủ tục cần tuân theo

Tiếp đến, các thủ tục phải tuân theo được chỉ ra: Giám mục có trách nhiệm xem xét vụ việc và đệ trình lên Bộ để phê duyệt. Giám mục được yêu cầu tránh bất kỳ tuyên bố công khai nào liên quan đến tính xác thực hoặc tính chất siêu nhiên, và canh chừng để không có sự nhầm lẫn và để người ta không cổ vũ sự giật gân. Trong trường hợp các yếu tố được thu thập “có vẻ đủ”, Giám mục sẽ thành lập một ủy ban điều tra, bao gồm trong số các thành viên của ủy ban ít nhất một nhà thần học, một nhà giáo luật và một chuyên gia được lựa chọn tùy theo bản chất của hiện tượng.

Các tiêu chí tích cực và tiêu cực

Các tiêu chí tích cực bao gồm “tính đáng tin cậy và danh tiếng tốt của những người tự nhận là người tiếp nhận các sự kiện siêu nhiên hoặc có liên quan trực tiếp đến các sự kiện đó, cũng như các nhân chứng được lắng nghe […] tính chính thống về mặt giáo thuyết của hiện tượng này và sứ điệp có thể có gắn liền với nó; tính chất bất khả dự kiến của hiện tượng, từ đó suy ra rõ ràng rằng nó không phải là kết quả của sáng kiến của những người liên quan; hoa trái của đời sống Kitô hữu” (II, 14).

Các tiêu chí tiêu cực bao gồm “sự hiện diện có thể có của một sai lầm rõ ràng về sự kiện; có thể có những sai lầm về mặt giáo thuyết […], một tinh thần bè phái vốn tạo ra sự chia rẽ trong cơ cấu Giáo hội; một sự tìm kiếm rõ ràng về lợi nhuận, quyền lực, sự nổi tiếng, danh vọng xã hội, lợi ích cá nhân gắn liền với các sự kiện; những hành vi phi đạo đức nghiêm trọng […]; những biến chất tâm thần hoặc những xu hướng của bệnh nhân cách nơi chủ thể, có khả năng đã ảnh hưởng đến sự kiện được cho là siêu nhiên, hoặc chứng rối loạn tâm thần, cuồng loạn tập thể hoặc các yếu tố khác liên quan đến chân trời bệnh lý” (II, 15). Cuối cùng, “việc sử dụng các kinh nghiệm được cho là siêu nhiên hoặc các yếu tố thần bí được công nhận như một phương tiện hoặc cái cớ để thực hiện sự thống trị đối với người ta hoặc để thực hiện các hành vi lạm dụng” (II, 16) phải được coi là đặc biệt nghiêm trọng xét về mặt luân lý. Dù quyết định cuối cùng được phê chuẩn thế nào đi nữa, Giám mục vẫn “có nghĩa vụ tiếp tục theo dõi hiện tượng này và những người liên quan” (II, 24).

Tý Linh (theo Vatican News)