CHÉN CƠM GIẬN HỜN…
Bà xã tôi thường hay bỏ lại nhiều cơm trong chén (người miền trung gọi là bỏ mứa) trước khi buông đũa. Không ít lần tôi phê bình cô ấy về chuyện này nên cô ấy không vui.
Có lẽ cô ấy cho rằng tôi hà tiện, hoặc tiết kiệm quá đáng vì mấy hột cơm ?
Tiết kiệm không có gì xấu. Nhưng hoàn toàn không phải vậy. Không phải vì mấy hột cơm. Xét về góc độ văn hóa, cụ thể hơn là văn hóa ăn uống thì đó là vấn đề đáng để suy ngẫm.
Không phải ngẫu nhiên mà ông bà ta xưa hay răn dạy: Ăn trông nồi, ngồi trong hướng. Ăn uống cho phải phép là việc làm cần lưu ý hết sức, chứ không phải chuyện phàm phu tục tử như ta vẫn hay nghĩ vậy.
Trước, mấy lần ra Nha Trang tôi đã tận mắt chứng kiến người TQ ăn uống trong quán và hết sức ngạc nhiên cho cái văn hóa ăn uống của họ. Nhiều lần cộng đồng mạng đăng mấy cái video clip về các bữa tiệc buffet của người TQ trong các ks mà…hỡi ôi. Họ ăn, chính xác là bốc hốt, chụp giật như người nhịn đói lâu ngày. Nói không ngoa chứ nhìn họ ăn không khác gì súc vật. Hơn 70 năm cuộc…cách mạng văn hóa nhà họ Mao sản sinh ra loại “văn hóa” như vậy đó sao? Thật kinh hoàng. Tởm lợm. Chẳng trách vì sao người Âu – Mỹ họ ít khi chịu sống gần người TQ là vì vậy.
Thôi kệ, chuyện người ta quan tâm làm gì
Trở lại chuyện chén cơm bỏ mứa.
Thuở sinh thời cha tôi hay dạy mấy chị em tôi rằng hạt cơm là “hạt ngọc trời cho” nên phải biết trân quý nó, đừng có phụ bạc nó mà có tội với đất trời.
“Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần” (ca dao)
Để làm ra được hạt gạo, người nông dân xưa phải một nắng hai sương, cơ cực trăm phần. Sương gió nhọc nhằn oằn cả đôi vai. Hạt cơm trong hoàn cảnh như vậy lẽ nào ta lại vung vít, phung phí nó?
Ngày nay, nhờ công nghệ nông nghiệp tiến bộ nhiều, không còn cảnh thiếu trước hụt sau như ngày xưa. Nhưng có ai chắc rằng ai ai cũng cơm no áo ấm? Vẫn còn đó những “chị Dậu” mang ra đường bày bán những chú chó mèo để đổi lấy bữa cơm đó thôi…
“Bỏ mứa” có nghĩa là ta đã vô tình chà xát trên nỗi đau của người đời.
Ăn uống Á Đông là vậy, con người Tây họ ăn uống ra sao?
Xin thưa, họ còn tiết kiệm hơn ta vạn lần. Tất nhiên, không phải vì nghèo. Tôi đã từng ăn uống trong hàng quán ở Luxembourg – đất nước giàu có nhất thế giới (GDP đạt khoảng 120.000 USD/người), giàu hơn ta gấp 25 lần (?). Nhưng có thấy họ bỏ mứa bao giờ đâu? Với họ, bỏ mứa là chê, là vô ơn với người nấu ăn. Mà người Âu thì ta biết rồi, họ rất tế nhị trong ăn uống. Họ thà nhịn một bữa, chứ không thể là người vô ơn.
Bỏ mứa cũng đồng nghĩa với lãng phí. Chính sách chống lãng phí của các nước văn minh giàu có là một chính sách được áp dụng rất khe khắt, không phải hô hào suông.
Năm 2003 tôi có dịp đi Malaysia (viết bài về lđ VN ở đó). Chuyến đi do một Thứ trưởng Bộ LĐ-TBXH dẫn đầu.
Đến Kuala Lumpur tối hôm đó, chúng tôi (gồm 7 – 8 nhà báo) được thếch đãi tại một quán ăn của người Hàn Quốc.
Thôi thì đủ thứ sơn hào hải vị. Bia bọt ngất trời. Cao hứng, anh cb nọ còn hô to một…hai…ba.. dzô. Hô to không thua gì anh Trỗi hô “đả đ.ảo đ.ế quốc Mỹ” khi ra pháp trường. Hi… Đến mức một thực khách Châu Âu ngồi bàn bên phải đứng dậy bê dĩa thức ăn ra ngồi thật xa ở tận góc cuối quán. Hôm đó tôi thật sự mắc cỡ cho bàn ăn của mình. Nếu ở VN có lẽ tôi đã đứng dậy bước ra khỏi quán vì xấu hổ. Chai lon ngổn ngang, thức ăn thừa mứa ê hề.
Nên nhớ, ở Malaysia (và nhiều nước văn minh khác) có một đội ngũ (tựa như đội trật tự đô thị của VN ta) chuyên đi kiểm tra các hàng quán. Nơi nào phung phí sẽ bị phạt vi cảnh. Ví dụ, anh gọi ra 4 đĩa thức ăn, nhưng chỉ ăn hết 2 dĩa, còn bỏ lại 2 dĩa sẽ bị phạt bằng số tiền 2 dĩa bỏ lại đó. Rất may, hôm đó không có đội chống lãng phí đi ngang qua.
Ở xứ mình không ít tay “trưởng giả học làm sang” vẫn vào hàng quán ăn uống la hét và…bỏ mứa. Họ tưởng như vậy quý xờ tộc. Thật ra, nếu để ý đến văn hóa ăn uống một chút sẽ thấy hành vi đó là thiếu văn hóa trầm trọng. Người có lòng tự trọng, nhân ái và học thức không ai làm như thế.
Nói tới nói lui, tui vẫn muốn nhắn nhủ với ai đó câu ca dao nằm lòng từ thời còn bé, rằng :
“Ai ơi bưng bát cơm đầy / Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần”
Phải dzậy hông bà xã? Hi…
