Kỹ năng sống

Có 9 hay 12 Hoa Trái của Thánh Thần?

Có 9 hay 12 Hoa Trái của Thánh Thần? Một Phân Tích Chuyên Sâu về Sự Phong Phú của Đời Sống Kitô Hữu

 

Vấn đề về số lượng hoa trái của Thánh Thần – 9 hay 12 – đôi khi trở thành điểm tranh luận giữa các nhánh Kitô giáo, đặc biệt là giữa Công giáo và Tin lành. Tuy nhiên, như chính nội dung Kinh Thánh và Giáo lý Giáo hội Công giáo đã chỉ rõ, con số cụ thể không phải là trọng tâm của vấn đề. Điều quan trọng hơn là ý nghĩa sâu sắc và sự thể hiện của những hoa trái này trong cuộc sống của người tín hữu, như một bằng chứng cho sự hiện diện và hoạt động của Chúa Thánh Thần.


 

I. Nguồn Gốc Từ Sách Galata và Sự Khác Biệt Trong Các Bản Dịch

 

Nền tảng của cuộc thảo luận này nằm ở thư của Thánh Phaolô gửi tín hữu Galata. Trong thư này, Thánh Tông đồ đã liệt kê những đặc điểm nổi bật của một đời sống được Thánh Thần hướng dẫn: “Còn hoa trái của Thần Khí là tình yêu, hoan lạc, bình an, nhẫn nhục, nhân từ, lương thiện, trung tín, hiền hoà, tự chủ. Không có luật nào chống lại những điều như thế” (Gal 5, 22-23).

Khi nhìn vào các bản dịch Kinh Thánh khác nhau, chúng ta sẽ thấy sự xuất hiện của hai con số:

  • Chín hoa trái: Hầu hết các bản dịch từ nguyên ngữ Hy Lạp của đoạn trích dẫn trên đều liệt kê 9 loại hoa trái như đã nêu trên (tình yêu, hoan lạc, bình an, nhẫn nhục, nhân từ, lương thiện, trung tín, hiền hoà, tự chủ).
  • Mười hai hoa trái: Bản Vulgata tiếng Latinh, một bản dịch Kinh Thánh có ảnh hưởng sâu rộng trong Giáo hội Công giáo, lại đưa ra một danh sách mở rộng gồm 12 loại. Ngoài 9 hoa trái đã có, bản Vulgata thêm vào khiêm nhu, quảng đại (hoặc khoan dung) và thanh khiết (hoặc tiết độ). Cụ thể, trong bản Douay-Rheims (một bản dịch tiếng Anh dựa trên bản Vulgata), đoạn Galata 5, 22-23 được dịch như sau: “Hoa trái của Thần Khí là bác ái, hoan lạc, bình an, nhẫn nại, nhân từ, lương thiện, hiền hòa, khoan dung, trung tín, khiêm nhu, tiết độ và thanh khiết. Không có luật nào chống lại những điều như thế.”

Sự khác biệt này chủ yếu xuất phát từ việc các bản thảo cổ và các bản dịch tiếng Hy Lạp và Latinh đã bỏ sót hoặc bổ sung một số đặc tính. Tuy nhiên, điều quan trọng là các học giả Kinh Thánh và các nhà thần học đều thống nhất rằng danh sách này không mang tính chất hạn chế hay định lượng tuyệt đối. Ngược lại, nó được hiểu theo nguyên tắc căn bản của ngôn ngữ kinh thánh, tức là có thể mở rộng để bao gồm tất cả những hành vi tương tự, phản ánh tinh thần và tác động của Chúa Thánh Thần.


 

II. Quan Điểm của Giáo Hội Công Giáo: Sự Chấp Nhận Danh Sách Mở Rộng

 

Giáo hội Công giáo, với sự khôn ngoan và truyền thống lâu đời, đã chấp nhận và đưa danh sách 12 hoa trái vào trong Giáo lý của mình. Sách Giáo Lý Giáo hội Công giáo định nghĩa hoa trái của Chúa Thánh Thần là “những điều thiện hảo mà Chúa Thánh Thần hình thành trong chúng ta như hoa quả đầu mùa của vinh quang vĩnh cửu” (GLCG 1832). Điều này có nghĩa là, nếu chúng ta sống “cuộc sống của Thánh Thần”, chúng ta sẽ thấy những đặc tính tích cực này hiển hiện trong đời sống của mình.

Về con số cụ thể, Giáo lý Giáo hội Công giáo (GLCG 1832) tuyên bố rõ ràng: “Truyền thống của Giáo hội kể ra 12 hoa trái của Thánh Thần: ‘Bác ái, hoan lạc, bình an, nhẫn nại, nhân từ, lương thiện, hiền hòa, khoan dung, trung tín, khiêm nhu, tiết độ và thanh khiết’ (Gl 5,22-23).”

Thánh Tôma Aquinô, một trong những nhà thần học vĩ đại nhất của Giáo hội, cũng đã bảo vệ danh sách mở rộng này trong bộ Tổng luận Thần học của mình. Ngài lập luận rằng con số 12 hoa trái được liệt kê bởi thánh Tông đồ là phù hợp, và chúng ta có thể thấy hình ảnh đó trong sách Khải Huyền (22,2) khi nói về 12 hoa trái của cây Sự Sống. Thánh Augustinô cũng đã bình luận về đoạn Galata 5,22-23 rằng Thánh Phaolô không có ý định định nghĩa chính xác số lượng hoa trái hay các việc làm của xác thịt, nhưng chỉ muốn chỉ cho chúng ta thấy những điều cần tránh và những điều cần tìm kiếm.

Điều thú vị là, trong một đoạn khác của Sách Giáo lý (GLCG 736), Giáo hội cũng đề cập đến 9 hoa trái của Thánh Thần khi nói về khả năng của con cái Thiên Chúa làm được những việc tốt lành nhờ quyền năng của Thánh Thần: “nhờ quyền năng của Thánh Thần, con cái Thiên Chúa có thể làm được những việc tốt lành. Đấng đã tháp nhập chúng ta vào Cây Nho thật, sẽ giúp chúng ta trổ sinh “hoa quả của Thánh Thần là bác ái, hoan lạc, bình an, quảng đại, nhân từ, lương thiện, trung tín, hiền hòa, tiết độ (Gal 5,22-23). ‘Thánh Thần là sự sống của chúng ta’; chúng ta càng từ bỏ ý riêng, ‘Thánh Thần càng hướng dẫn đời ta’.” Sự xuất hiện song song cả hai con số 9 và 12 trong cùng một tài liệu Giáo lý cho thấy Giáo hội không đặt nặng vào con số tuyệt đối, mà vào ý nghĩa thần học và thực hành của những hoa trái này.


 

III. Ý Nghĩa Sâu Xa Hơn Con Số: Cuộc Sống Trong Thánh Thần

 

Thực tế, cuộc tranh luận về con số chính xác của các hoa trái không phải là điều chúng ta cần tập trung vào. n

Có 9 hay 12 Hoa Trái của Thánh Thần? Một Phân Tích Chuyên Sâu về Sự Phong Phú của Đời Sống Kitô Hữu và Tầm Quan Trọng của Thánh Thần trong Giáo Hội

 

Vấn đề về số lượng hoa trái của Thánh Thần – 9 hay 12 – đôi khi trở thành điểm tranh luận nhỏ giữa các nhánh Kitô giáo, đặc biệt là giữa Công giáo và Tin lành. Tuy nhiên, như chính nội dung Kinh Thánh và Giáo lý Giáo hội Công giáo đã chỉ rõ, con số cụ thể không phải là trọng tâm của vấn đề. Điều quan trọng hơn là ý nghĩa sâu sắcsự thể hiện của những hoa trái này trong cuộc sống của người tín hữu, như một bằng chứng sống động cho sự hiện diện, hoạt động và biến đổi của Chúa Thánh Thần trong mỗi cá nhân và trong toàn thể Giáo Hội.


 

I. Nguồn Gốc Từ Thư Galata và Sự Khác Biệt Trong Các Bản Dịch Kinh Thánh: Một Cái Nhìn Học Thuật

 

Nền tảng của cuộc thảo luận này nằm ở thư của Thánh Phaolô gửi tín hữu Galata, một trong những bức thư quan trọng nhất của Tông đồ, nơi ông đề cập đến sự khác biệt giữa “việc làm của xác thịt” và “hoa trái của Thánh Thần”. Trong thư này, Thánh Tông đồ đã liệt kê những đặc điểm nổi bật của một đời sống được Thánh Thần hướng dẫn, như một sự đối lập rõ ràng với những hành vi xuất phát từ bản tính yếu đuối và tội lỗi của con người: “Còn hoa trái của Thần Khí là tình yêu, hoan lạc, bình an, nhẫn nhục, nhân từ, lương thiện, trung tín, hiền hoà, tự chủ. Không có luật nào chống lại những điều như thế” (Gal 5, 22-23).

Khi nhìn vào các bản dịch Kinh Thánh khác nhau, đặc biệt là những bản dịch từ nguyên ngữ và các bản dịch cổ, chúng ta sẽ thấy sự xuất hiện của hai con số:

  • Chín hoa trái: Hầu hết các bản dịch hiện đại, dựa trên các bản thảo Hy Lạp cổ nhất và được chấp nhận rộng rãi nhất, thường liệt kê 9 loại hoa trái như đã nêu trên (tình yêu, hoan lạc, bình an, nhẫn nhục, nhân từ, lương thiện, trung tín, hiền hoà, tự chủ). Đây là danh sách mà nhiều cộng đồng Tin lành sử dụng và trích dẫn. Sự đồng nhất trong các bản dịch này cho thấy một sự hiểu biết chung về văn bản gốc.
  • Mười hai hoa trái: Bản Vulgata tiếng Latinh, một bản dịch Kinh Thánh do Thánh Giêrônimô thực hiện vào thế kỷ thứ 4 và có ảnh hưởng sâu rộng trong Giáo hội Công giáo suốt nhiều thế kỷ, lại đưa ra một danh sách mở rộng gồm 12 loại. Ngoài 9 hoa trái đã có, bản Vulgata thêm vào khiêm nhu (modestia), quảng đại (longanimitas, đôi khi dịch là khoan dung) và thanh khiết (continentia, đôi khi dịch là tiết độ). Cụ thể, trong bản Douay-Rheims (một bản dịch tiếng Anh thế kỷ 17 dựa trên bản Vulgata), đoạn Galata 5, 22-23 được dịch như sau: “Hoa trái của Thần Khí là bác ái, hoan lạc, bình an, nhẫn nại, nhân từ, lương thiện, hiền hòa, khoan dung, trung tín, khiêm nhu, tiết độ và thanh khiết. Không có luật nào chống lại những điều như thế.”

Sự khác biệt này chủ yếu xuất phát từ việc các bản thảo cổ và các bản dịch tiếng Hy Lạp và Latinh đã có những biến thể nhỏ trong việc sao chép hoặc giải thích. Một số nhà nghiên cứu cho rằng sự thêm vào có thể là do sự phát triển của truyền thống và thần học Kitô giáo muốn bao hàm rộng hơn những đức tính cần thiết cho đời sống thánh thiện. Tuy nhiên, điều quan trọng là các học giả Kinh Thánh và các nhà thần học đều thống nhất rằng danh sách này không mang tính chất hạn chế hay định lượng tuyệt đối. Ngược lại, nó được hiểu theo nguyên tắc căn bản của ngôn ngữ kinh thánh, tức là có thể mở rộng để bao gồm tất cả những hành vi tương tự, phản ánh tinh thần và tác động đa dạng của Chúa Thánh Thần. Việc Thánh Phaolô dùng từ “hoa trái” (số ít) thay vì “các hoa trái” (số nhiều) cũng cho thấy đây là một khái niệm tổng thể về kết quả của đời sống trong Thánh Thần, chứ không phải là một danh sách kiểm kê cứng nhắc.


 

II. Quan Điểm của Giáo Hội Công Giáo: Sự Chấp Nhận và Giải Thích Danh Sách Mở Rộng

 

Giáo hội Công giáo, với sự khôn ngoan và truyền thống lâu đời, đã chấp nhận và đưa danh sách 12 hoa trái vào trong Giáo lý của mình, đồng thời cung cấp một cái nhìn sâu sắc về ý nghĩa của chúng. Sách Giáo Lý Giáo hội Công giáo định nghĩa hoa trái của Chúa Thánh Thần là “những điều thiện hảo mà Chúa Thánh Thần hình thành trong chúng ta như hoa quả đầu mùa của vinh quang vĩnh cửu” (GLCG 1832). Điều này có nghĩa là, nếu chúng ta sống “cuộc sống của Thánh Thần”, chúng ta sẽ thấy những đặc tính tích cực này hiển hiện trong đời sống của mình như những hạt giống đầu tiên của niềm hạnh phúc vĩnh cửu.

Về con số cụ thể, Giáo lý Giáo hội Công giáo (GLCG 1832) tuyên bố rõ ràng: “Truyền thống của Giáo hội kể ra 12 hoa trái của Thánh Thần: ‘Bác ái, hoan lạc, bình an, nhẫn nại, nhân từ, lương thiện, hiền hòa, khoan dung, trung tín, khiêm nhu, tiết độ và thanh khiết’ (Gl 5,22-23).” Việc Giáo hội sử dụng từ “truyền thống của Giáo hội kể ra” thay vì “Kinh Thánh nói có” cho thấy đây là một sự tổng hợp, giải thích và làm giàu thêm dựa trên mặc khải Kinh Thánh và sự phát triển thần học qua các thế kỷ.

Thánh Tôma Aquinô, một trong những nhà thần học vĩ đại nhất của Giáo hội và được mệnh danh là “Tiến sĩ Thiên thần”, cũng đã bảo vệ danh sách mở rộng này trong bộ Tổng luận Thần học đồ sộ của mình (Summa Theologica). Ngài lập luận rằng con số 12 hoa trái được liệt kê bởi thánh Tông đồ là phù hợp, và chúng ta có thể thấy hình ảnh đó trong sách Khải Huyền (22,2) khi nói về 12 hoa trái của cây Sự Sống: “giữa hai nhánh sông, có cây Sự Sống sinh mười hai trái.” Điều này cho thấy Thánh Tôma không chỉ nhìn vào văn bản Galata một cách cô lập mà còn kết nối nó với toàn bộ mặc khải Kinh Thánh, tìm thấy sự hài hòa trong kế hoạch của Thiên Chúa.

Thánh Augustinô, một Giáo phụ vĩ đại khác, cũng đã bình luận về đoạn Galata 5,22-23 rằng Thánh Phaolô không có ý định định nghĩa chính xác số lượng hoa trái hay các việc làm của xác thịt một cách giới hạn, nhưng chỉ muốn chỉ cho chúng ta thấy những điều cần tránh (việc làm của xác thịt) và những điều cần tìm kiếm (hoa trái của Thánh Thần). Ý của Thánh Augustinô nhấn mạnh rằng danh sách của Thánh Phaolô là một ví dụ minh họa hơn là một bản kê khai đầy đủ, mang tính chất khuyến khích chúng ta sống một đời sống trọn lành trong Chúa Thánh Thần.

Điều thú vị là, trong một đoạn khác của Sách Giáo lý (GLCG 736), Giáo hội cũng đề cập đến 9 hoa trái của Thánh Thần khi nói về khả năng của con cái Thiên Chúa làm được những việc tốt lành nhờ quyền năng của Thánh Thần: “nhờ quyền năng của Thánh Thần, con cái Thiên Chúa có thể làm được những việc tốt lành. Đấng đã tháp nhập chúng ta vào Cây Nho thật, sẽ giúp chúng ta trổ sinh “hoa quả của Thánh Thần là bác ái, hoan lạc, bình an, quảng đại, nhân từ, lương thiện, trung tín, hiền hòa, tiết độ (Gal 5,22-23). ‘Thánh Thần là sự sống của chúng ta’; chúng ta càng từ bỏ ý riêng, ‘Thánh Thần càng hướng dẫn đời ta’.” Sự xuất hiện song song cả hai con số 9 và 12 trong cùng một tài liệu Giáo lý cho thấy Giáo hội không đặt nặng vào con số tuyệt đối, mà vào ý nghĩa thần học và thực hành của những hoa trái này. Nó cho thấy sự phong phú của Thánh Thần không thể bị giới hạn bởi một con số, mà được biểu hiện qua vô vàn cách thức.


 

III. Ý Nghĩa Sâu Xa Hơn Con Số: Cuộc Sống Trong Thánh Thần và Sự Biến Đổi Cá Nhân

 

Thực tế, cuộc tranh luận về con số chính xác của các hoa trái không phải là điều chúng ta cần tập trung vào. Điều cốt lõi là người Kitô hữu được mời gọi đến một cuộc sống được hướng dẫn bởi Thánh Thần, nhằm sản sinh ra nhiều hoa trái được thể hiện rõ ràng qua những suy nghĩ, lời nói và hành động của chúng ta. Đó chính là ý nghĩa mà Thánh Phaolô muốn truyền tải khi ông đưa ra những đặc điểm được xem như hoa trái của Thánh Thần.

Các hoa trái của Thánh Thần không phải là những hành động đơn lẻ hay những phẩm chất có được nhờ nỗ lực cá nhân thuần túy, như những “việc làm của xác thịt” mà Thánh Phaolô cũng đã liệt kê (dâm bồn, ô uế, phóng đãng, thờ ngẫu tượng, phù phép, gây hận thù, cãi cọ, ghen tương, nóng giận, ích kỷ, chia rẽ, bè phái, ganh tỵ, say sưa, chè chén…). Ngược lại, chúng là hoa quả (fruit, kết quả tự nhiên) của sự kết hợp mật thiết với Chúa Thánh Thần, là kết quả tự nhiên của một đời sống để cho Thánh Thần hoạt động, biến đổi và thanh luyện. Khi chúng ta mở lòng đón nhận Thánh Thần, Ngài sẽ hình thành trong chúng ta những đặc tính của chính Thiên Chúa, giúp chúng ta ngày càng trở nên giống Đức Kitô. Chúng không phải là những gì chúng ta “làm” mà là những gì chúng ta “trở thành” nhờ ân sủng của Ngài.

Mỗi hoa trái, dù là trong danh sách 9 hay 12, đều bổ sung và làm phong phú thêm đời sống đức tin, góp phần xây dựng một con người trọn vẹn trong Đức Kitô:

  • Tình yêu (Bác ái): Là nền tảng và là hoa trái cao cả nhất, bởi vì Thiên Chúa là Tình Yêu. Đây là tình yêu vô vị kỷ, vượt lên trên cảm xúc nhất thời, hướng đến lợi ích của người khác.
  • Hoan lạc: Là niềm vui sâu xa đến từ sự bình an trong Chúa, không phụ thuộc vào hoàn cảnh bên ngoài hay những biến cố trần gian, mà là niềm vui đến từ việc nhận ra mình được yêu thương và thuộc về Thiên Chúa.
  • Bình an: Là sự thanh thản nội tâm, vượt qua mọi lo âu, đến từ việc phó thác hoàn toàn cho Chúa và tin tưởng vào sự quan phòng của Ngài.
  • Nhẫn nhục (Nhẫn nại): Là khả năng chịu đựng khó khăn, thử thách, đau khổ mà không mất đi hy vọng hay phàn nàn, luôn kiên trì trong đường lối công chính.
  • Nhân từ: Là lòng tốt bụng, sẵn sàng giúp đỡ người khác, có lòng trắc ẩn và cảm thông sâu sắc.
  • Lương thiện (Tốt lành): Là sự chính trực, trung thực trong mọi hành động và ý định, luôn muốn điều thiện và làm điều thiện.
  • Trung tín: Là sự kiên định trong đức tin và lời hứa, giữ vững lòng trung thành với Thiên Chúa và với tha nhân.
  • Hiền hòa: Là sự dịu dàng, ôn hòa, nhã nhặn trong đối xử với người khác, tránh sự nóng nảy, hung hăng.
  • Tự chủ (Tiết độ): Là khả năng kiểm soát bản thân, nhất là các dục vọng, cảm xúc, và hành vi, để sống có kỷ luật và theo lý trí và đức tin.
  • Khiêm nhu: Là sự ý thức về giới hạn của bản thân, không kiêu căng, luôn tôn trọng người khác, sẵn sàng học hỏi và nhận lỗi. Đây là đức tính nền tảng để đón nhận ân sủng.
  • Khoan dung (Quảng đại): Là lòng rộng lượng, tha thứ và bao dung với lỗi lầm, thiếu sót của người khác, không giữ mối oán hờn.
  • Thanh khiết: Là sự trong sạch của tâm hồn và thân xác, hướng về Thiên Chúa, tránh xa những ham muốn tội lỗi và những điều làm ô uế linh hồn.

Mặc dù có sự khác biệt về con số và danh sách có thể khiến việc ghi nhớ trở nên khó khăn, nhưng đó cũng là một sự nhắc nhớ về thông điệp thật sự mà Thiên Chúa dành cho chúng ta. Thiên Chúa không đòi hỏi chúng ta phải đếm từng hoa trái một, mà Ngài mời gọi chúng ta hãy sống một đời sống trọn vẹn trong ân sủng của Thánh Thần, để Ngài có thể tự do hành động và biến đổi chúng ta, từ đó sinh hoa kết trái dồi dào cho vinh quang Thiên Chúa và lợi ích của tha nhân.


 

IV. Tầm Quan Trọng của Hoa Trái Thánh Thần trong Đời Sống Kitô Hữu và Sứ Vụ của Giáo Hội

 

Các hoa trái của Thánh Thần không chỉ là những đức tính cá nhân mà còn là những yếu tố thiết yếu cho đời sống cộng đoàn và sứ vụ của Giáo Hội. Một cộng đoàn Kitô hữu nơi các thành viên trổ sinh những hoa trái này sẽ là một cộng đoàn hiệp nhất, yêu thương, bình an và làm chứng hùng hồn cho Tin Mừng.

  • Làm chứng cho Tin Mừng: Những hoa trái này là bằng chứng sống động nhất về quyền năng biến đổi của Tin Mừng. Khi người ngoài nhìn thấy một Kitô hữu sống yêu thương, vui tươi, bình an giữa khó khăn, họ sẽ thắc mắc về nguồn gốc của những phẩm chất đó, và đó chính là cơ hội để chúng ta rao giảng về Đức Kitô và Chúa Thánh Thần.
  • Xây dựng cộng đoàn: Khi mỗi thành viên trong cộng đoàn cố gắng sống các hoa trái Thánh Thần, tình yêu thương sẽ phát triển, sự hoan lạc lan tỏa, bình an ngự trị, và sự tha thứ, kiên nhẫn sẽ hàn gắn những rạn nứt. Điều này biến Giáo Hội thành “gia đình của Thiên Chúa”, nơi mọi người được yêu thương và nâng đỡ.
  • Thực thi sứ vụ: Sứ vụ truyền giáo không chỉ là lời nói mà còn là đời sống. Một Giáo Hội tràn đầy hoa trái Thánh Thần sẽ có sức hút mạnh mẽ, mời gọi nhiều người đến với Đức Kitô qua gương sáng của đời sống thánh thiện.

Lời của Chúa Giêsu trong Tin Mừng Mát-thêu (7, 16) đã tóm kết tất cả một cách mạnh mẽ và rõ ràng: “Cứ xem họ sinh hoa quả nào, thì biết họ là ai.” Đây là một tiêu chí không thể chối cãi để nhận diện một đời sống Kitô hữu đích thực. Hoa trái của Thánh Thần không phải là lý thuyết suông, không phải là những giáo điều khô khan, mà là những biểu hiện cụ thể, sống động và hữu hình trong cách chúng ta sống, cách chúng ta tương tác với Thiên Chúa và với tha nhân. Chúng ta không được đánh giá bởi những gì chúng ta nói suông, mà bởi những gì chúng ta thể hiện trong hành động.

Việc thảo luận về 9 hay 12 hoa trái không nhằm mục đích tạo ra sự chia rẽ hay tranh chấp vô ích, mà là để đào sâu hơn sự hiểu biết của chúng ta về sự phong phú vô tận của đời sống trong Thánh Thần. Dù là 9 hay 12, tất cả đều là những đặc tính quý giá, phản ánh hình ảnh của Đức Kitô trong chúng ta. Chúng là những dấu chỉ cho thấy chúng ta đang thực sự thuộc về Ngài và đang để Ngài làm chủ cuộc đời mình, như cây nho trổ sinh trái khi gắn liền với cành.

Vì vậy, thay vì quá tập trung vào con số, chúng ta hãy tập trung vào việc làm thế nào để Chúa Thánh Thần có thể hoạt động mạnh mẽ hơn trong cuộc sống của chúng ta, để mỗi ngày chúng ta có thể trổ sinh những hoa trái phong phú hơn, làm chứng cho tình yêu và quyền năng của Thiên Chúa giữa lòng thế giới. Hãy xin Chúa Thánh Thần biến đổi chúng ta, để chúng ta không chỉ “biết” về các hoa trái, mà thực sự “sống” các hoa trái đó mỗi ngày.

Bài viết liên quan

Back to top button
error: Content is protected !!