LÀM THẾ NÀO ĐỂ THAY ĐỔI TÂM TRẠNG BẢN THÂN

Hành Trình Tìm Lại Bình An Nội Tâm Dưới Ánh Sáng Đức Tin

LỜI MỞ ĐẦU

Anh chị em thân mến,

Trong hành trình làm người và làm con Chúa, có lẽ không ai trong chúng ta có thể khẳng định rằng mình luôn sống trong niềm vui và sự tích cực. Cuộc sống là một chuỗi những ngày nắng đẹp xen kẽ với những cơn mưa rào bất chợt, có những bình minh rạng rỡ và cũng có những hoàng hôn nhuốm màu u buồn. Áp lực từ công việc, những gánh nặng gia đình, những mối tương quan đổ vỡ, hay đôi khi chỉ là một lời nói vô tình, một sự hiểu lầm nhỏ cũng đủ sức kéo tâm trạng của chúng ta xuống vực thẳm.

Tâm trạng tiêu cực, tự nó, không phải là một tội. Chính Chúa Giêsu, trong thân phận con người, cũng đã từng trải qua những cung bậc cảm xúc sâu sắc: Ngài đã khóc thương trước cái chết của người bạn Lazarô (Ga 11,35), đã cảm thấy buồn rầu đến chết được trong vườn Cây Dầu (Mt 26,38), và đã nổi giận trước cảnh buôn bán trong Đền Thờ (Mt 21,12-13). Cảm xúc là một phần tất yếu và là một món quà Chúa ban cho con người để cảm nhận cuộc sống một cách trọn vẹn.

Tuy nhiên, vấn đề phát sinh khi chúng ta để cho những tâm trạng tiêu cực ấy kiểm soát, chi phối, và dẫn dắt chúng ta xa rời Thiên Chúa và anh chị em mình. Một tâm trạng u uất kéo dài có thể biến thành sự oán giận, một nỗi buồn không được chữa lành có thể dẫn đến tuyệt vọng, một sự lo lắng không được kiểm soát có thể làm chúng ta mất đi niềm tin tưởng, phó thác vào Chúa Quan Phòng.

Vậy, chúng ta phải làm gì? Liệu chúng ta có phải là những người tù bất lực trong nhà ngục cảm xúc của chính mình? Thưa không. Đức tin Công giáo dạy chúng ta rằng, với ơn Chúa trợ giúp, chúng ta hoàn toàn có khả năng làm chủ thế giới nội tâm của mình. Chúng ta có thể học cách “thay đổi tâm trạng”, không phải bằng cách chối bỏ hay đàn áp cảm xúc, mà bằng cách nhận diện, chuyển hóa và thánh hiến chúng.

Tài liệu này không phải là một công thức ma thuật để xóa bỏ mọi nỗi buồn, nhưng là một lời mời gọi anh chị em cùng tôi bước vào một hành trình khám phá. Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu những công cụ thực tế, từ tâm lý học đến các phương thế thiêng liêng, để từng bước giành lại quyền làm chủ tâm hồn mình. Hành trình này được chia làm ba phần chính:

1. NỀN TẢNG ĐỨC TIN: HIỂU VỀ THẾ GIỚI NỘI TÂM: Trước khi thay đổi, chúng ta cần hiểu đúng về bản chất của cảm xúc và nguồn gốc của những tâm trạng tiêu cực dưới góc nhìn của người Kitô hữu.
2. HÀNH ĐỘNG THỰC TẾ: NHỮNG CÔNG CỤ TỪ BÊN NGOÀI VÀ BÊN TRONG: Chúng ta sẽ khám phá những phương pháp cụ thể, dễ áp dụng trong đời sống thường ngày để cải thiện tâm trạng một cách hiệu quả, từ việc thay đổi môi trường, vận động thể chất, đến việc làm chủ dòng suy nghĩ.
3. NGUỒN SỨC MẠNH TỐI HẬU: NHỮNG CÔNG CỤ THIÊNG LIÊNG: Đây là phần cốt lõi, nơi chúng ta tìm về với nguồn mạch ân sủng là chính Thiên Chúa qua lời cầu nguyện, các Bí tích, và đời sống cộng đoàn.

Nguyện xin Chúa Thánh Thần, Đấng An Ủi, soi sáng và đồng hành cùng chúng ta trên hành trình này, để mỗi người có thể tìm thấy sự bình an đích thực và biến mọi cảm xúc của mình thành một lời ca tụng Thiên Chúa.

PHẦN I: NỀN TẢNG ĐỨC TIN – HIỂU VỀ THẾ GIỚI NỘI TÂM

Để xây một ngôi nhà vững chắc, chúng ta cần một nền móng kiên cố. Tương tự, để làm chủ tâm trạng, trước hết chúng ta cần một cái nhìn đúng đắn về thế giới nội tâm của mình dưới ánh sáng đức tin.

Chương 1: Tâm Trạng và Cảm Xúc – Món Quà Chúa Ban

Trong xã hội hiện đại, chúng ta thường có xu hướng phân loại cảm xúc thành hai loại: “tốt” (vui, hạnh phúc, yêu thương) và “xấu” (buồn, giận, sợ hãi). Chúng ta được khuyến khích theo đuổi những cảm xúc “tốt” và loại bỏ những cảm xúc “xấu”. Tuy nhiên, đây là một quan niệm sai lầm và có thể gây hại.

Giáo lý Hội Thánh Công giáo dạy rằng mọi khả năng của con người, bao gồm cả cảm xúc (passions), tự bản chất là tốt đẹp vì chúng đến từ Thiên Chúa. Cảm xúc là những rung động của tâm hồn, là cầu nối giữa đời sống giác quan và đời sống tinh thần. Chúng giống như những chiếc đèn tín hiệu, báo cho chúng ta biết điều gì đang xảy ra bên trong và xung quanh mình.

• Nỗi buồn có thể cho thấy chúng ta đã mất đi một điều gì đó quý giá.
• Sự giận dữ có thể là dấu hiệu một sự bất công đang diễn ra cần được chấn chỉnh.
• Nỗi sợ hãi có thể cảnh báo chúng ta về một mối nguy hiểm thực sự.

Chúa Giêsu đã không hề che giấu cảm xúc của mình. Ngài đã sống một cuộc đời con người trọn vẹn với đầy đủ mọi cung bậc tình cảm. Vì vậy, việc cảm thấy buồn bã, lo lắng hay mệt mỏi không có nghĩa là chúng ta yếu đuối trong đức tin. Nó chỉ có nghĩa chúng ta là con người.

Vấn đề không nằm ở bản thân cảm xúc, mà ở hành động luân lý mà cảm xúc đó thúc đẩy. Cơn giận có thể thúc đẩy ta đi tìm công lý (điều tốt), nhưng cũng có thể dẫn đến hành vi trả thù, ghen ghét (điều xấu). Nỗi buồn có thể đưa ta đến gần Chúa hơn trong lời cầu nguyện (điều tốt), nhưng cũng có thể nhấn chìm ta trong sự tự thương hại và tuyệt vọng (điều xấu).

Vì vậy, mục tiêu của người Kitô hữu không phải là trở thành một người vô cảm, mà là trở thành một người có đời sống tình cảm quân bình và trưởng thành. Điều đó có nghĩa là biết cách đón nhận cảm xúc, lắng nghe thông điệp của nó, và với ơn Chúa, hướng hành động của mình theo điều tốt lành mà Chúa muốn.

Chương 2: Nguồn Gốc của Tâm Trạng Tiêu Cực

Để giải quyết một vấn đề, ta cần biết gốc rễ của nó. Tâm trạng tồi tệ không tự nhiên sinh ra. Chúng thường bắt nguồn từ sự tương tác phức tạp của ba yếu tố: thể chất, tâm lý và thiêng liêng.

1. Yếu tố Thể chất (Thân):

Thánh Phaolô nhắc nhở chúng ta: “Anh em không biết rằng thân xác anh em là Đền Thờ của Chúa Thánh Thần sao?” (1 Cr 6,19). Một ngôi đền thờ cần được chăm sóc và giữ gìn. Khi chúng ta lơ là sức khỏe thể chất, tâm trạng của chúng ta là thứ bị ảnh hưởng đầu tiên.

• Thiếu ngủ: Một đêm mất ngủ có thể khiến chúng ta cáu kỉnh, mất tập trung và dễ bi quan vào ngày hôm sau.
• Dinh dưỡng kém: Ăn uống thiếu chất, bỏ bữa, hoặc tiêu thụ quá nhiều đồ ăn nhanh, đường, chất kích thích có thể gây ra sự mất cân bằng hóa học trong não, dẫn đến lo âu và mệt mỏi.
• Lười vận động: Cơ thể được sinh ra để hoạt động. Việc ngồi một chỗ quá lâu làm năng lượng bị trì trệ, khiến tâm trí cũng trở nên uể oải, thiếu sức sống.
• Bệnh tật: Những cơn đau mãn tính hoặc các bệnh lý khác trong cơ thể là một nguồn gây căng thẳng và tâm trạng tiêu cực rất lớn.

2. Yếu tố Tâm lý (Tâm):

Thế giới nội tâm của chúng ta được định hình bởi những suy nghĩ, niềm tin và những kinh nghiệm trong quá khứ. Tâm trạng của chúng ta thường là hệ quả trực tiếp của cách chúng ta diễn giải các sự kiện xảy ra.

• Những lối suy nghĩ tiêu cực tự động (Cognitive Distortions): Nhà tâm lý học Aaron Beck đã chỉ ra những “cái bẫy” trong tư duy khiến chúng ta buồn bã. Ví dụ:
  • Tư duy “tất cả hoặc không có gì”: “Nếu mình không làm hoàn hảo, nghĩa là mình đã thất bại hoàn toàn.”
  • Khái quát hóa quá mức: Gặp một thất bại và nghĩ rằng: “Mình chẳng bao giờ làm được việc gì cho ra hồn.”
  • Bộ lọc tiêu cực: Chỉ tập trung vào những điều tồi tệ đã xảy ra và bỏ qua mọi điều tốt đẹp.
  • Đọc suy nghĩ của người khác: Tự cho rằng người khác đang nghĩ xấu về mình mà không có bằng chứng.
• Những vết thương trong quá khứ: Những tổn thương từ thời thơ ấu, những sự kiện đau buồn chưa được chữa lành vẫn âm thầm tác động đến cảm xúc của chúng ta ở hiện tại.
• Căng thẳng kéo dài (Stress): Áp lực liên tục từ công việc và cuộc sống làm cạn kiệt nguồn năng lượng tinh thần, khiến chúng ta dễ rơi vào trạng thái kiệt sức và cáu gắt.

3. Yếu tố Thiêng liêng (Trí):

Là Kitô hữu, chúng ta tin rằng cuộc sống không chỉ có chiều kích thể chất và tâm lý, mà còn có chiều kích thiêng liêng. Đây là khía cạnh thường bị bỏ qua trong các phương pháp self-help thế tục.

• Tội lỗi: Tội lỗi cắt đứt mối tương quan của chúng ta với Thiên Chúa, là nguồn mạch của sự bình an và niềm vui. Cảm giác tội lỗi, xấu hổ, và sự xa cách Chúa là một nguồn gốc sâu xa của tâm trạng bất an, dằn vặt.
• Sự khô khan thiêng liêng (Spiritual Desolation): Thánh Inhaxiô Loyola mô tả đây là trạng thái tâm hồn cảm thấy xa cách Chúa, mất đi lòng nhiệt thành, chìm trong nghi ngờ, cám dỗ và buồn sầu. Đây có thể là một thử thách Chúa cho phép xảy ra để thanh luyện đức tin, hoặc là hậu quả của sự nguội lạnh trong đời sống cầu nguyện.
• Sự tấn công của ma quỷ: Kẻ thù của linh hồn luôn tìm cách gieo vào tâm trí chúng ta những tư tưởng tiêu cực, tuyệt vọng, chia rẽ và oán giận để kéo chúng ta xa Chúa. Thánh Phêrô cảnh báo: “Anh em hãy sống tiết độ và tỉnh thức, vì ma quỷ, thù địch của anh em, như sư tử gầm thét, rảo quanh tìm mồi cắn xé.” (1 Pr 5,8).

Hiểu rõ ba nguồn gốc này giúp chúng ta có một chẩn đoán toàn diện hơn về tâm trạng của mình. Một người đang cảm thấy buồn bã có thể là do họ thiếu ngủ (thể chất), vừa bị cấp trên khiển trách (tâm lý), và đã lâu không xưng tội (thiêng liêng). Để thay đổi tâm trạng, chúng ta cần tác động một cách toàn diện lên cả ba khía cạnh này.

PHẦN II: HÀNH ĐỘNG THỰC TẾ – NHỮNG CÔNG CỤ TỪ BÊN NGOÀI VÀ BÊN TRONG

Sau khi đã có nền tảng vững chắc, giờ là lúc chúng ta đi vào những hành động cụ thể. Thiên Chúa ban cho chúng ta lý trí và sự tự do để cộng tác vào công trình chữa lành của Ngài. Ngài không làm thay, nhưng Ngài ban ơn để chúng ta có thể hành động.

Chương 3: Thay Đổi từ Bên Ngoài – Sức Mạnh của Môi Trường và Thân Thể

Đôi khi, cách nhanh nhất để thay đổi cảm giác bên trong là bắt đầu từ những thứ bên ngoài. Tâm hồn và thể xác của chúng ta có một mối liên kết mật thiết. Chăm sóc thân xác cũng chính là chăm sóc tâm hồn.

1. Thay đổi không gian sống của bạn:

Môi trường xung quanh có ảnh hưởng mạnh mẽ đến tâm trạng. Một căn phòng bừa bộn, tối tăm và ngột ngạt có thể làm cho tâm trí cũng trở nên rối bời và nặng nề.

• Dọn dẹp và sắp xếp: Hãy dành 15-20 phút để dọn dẹp bàn làm việc, góc học tập hoặc một khu vực nhỏ trong nhà. Hành động sắp xếp lại đồ đạc một cách có trật tự giúp mang lại cảm giác kiểm soát và sự minh mẫn cho tâm trí. Hãy xem việc dọn dẹp này như một hành vi biểu tượng cho việc dọn dẹp những “rác rưởi” trong tâm hồn.
• Mở cửa sổ, đón ánh sáng và không khí trong lành: Ánh sáng mặt trời tự nhiên giúp cơ thể sản xuất vitamin D và điều chỉnh hormone serotonin, có tác dụng cải thiện tâm trạng. Không khí trong lành giúp não bộ được cung cấp thêm oxy, mang lại cảm giác tỉnh táo và sảng khoái.
• Bước ra ngoài thiên nhiên: Thiên nhiên là công trình tạo dựng kỳ diệu của Thiên Chúa và là một liều thuốc chữa lành tuyệt vời. Dù chỉ là đi dạo trong công viên, ngắm nhìn một cái cây, một bông hoa, hay lắng nghe tiếng chim hót, việc kết nối với thiên nhiên cũng giúp chúng ta tạm quên đi những lo lắng và cảm nhận được sự bình an. Thánh Vịnh 19 viết: “Trời xanh tường thuật vinh quang Thiên Chúa, không trung loan báo việc tay Người làm.”

2. Sử dụng sức mạnh của âm nhạc:

Thánh Vịnh trong Kinh Thánh là những bài ca, những lời cầu nguyện được phổ nhạc. Từ xa xưa, dân Chúa đã dùng âm nhạc để thờ phượng, để diễn tả niềm vui, nỗi buồn và để nâng tâm hồn lên tới Chúa. Vua Đavít đã dùng tiếng đàn để xoa dịu tâm hồn sầu muộn của vua Saun.

• Tạo một “danh sách nhạc tâm trạng”: Hãy chuẩn bị sẵn những bản nhạc có thể giúp bạn trong những lúc khác nhau.
  • Khi cần năng lượng: Những bài thánh ca vui tươi, hùng tráng.
  • Khi cần thư giãn, bình tâm: Nhạc không lời êm dịu, nhạc thánh ca Gregorian.
  • Khi buồn và cần được an ủi: Những bản thánh ca về Lòng Chúa Thương Xót, về Đức Mẹ.
• Hát lên: Đừng chỉ nghe. Hãy hát theo! Việc hát giúp giải phóng căng thẳng ở cơ và cải thiện nhịp thở, đồng thời việc cất lên lời ca tụng Chúa có sức mạnh xua tan bóng tối trong tâm hồn.

3. Chăm sóc “Đền Thờ Thân Xác”:

Như đã nói ở phần I, sức khỏe thể chất là nền tảng của sức khỏe tinh thần.

• Vận động: Đây là một trong những cách cải thiện tâm trạng hiệu quả nhất. Khi vận động, cơ thể giải phóng endorphins – một loại “thuốc giảm đau tự nhiên” tạo cảm giác hưng phấn và hạnh phúc. Bạn không cần phải tập luyện nặng nhọc. Chỉ cần đi bộ nhanh 30 phút, đạp xe, làm vườn, hoặc tập vài động tác yoga đơn giản cũng tạo ra sự khác biệt lớn. Hãy dâng những giọt mồ hôi của bạn lên cho Chúa, như một của lễ hy sinh nho nhỏ để rèn luyện ý chí.
• Chú ý đến hơi thở: Hơi thở là sự sống Chúa ban. Khi lo lắng, hơi thở của chúng ta thường trở nên nông và nhanh. Hãy dành vài phút để tập hít thở sâu: Hít vào từ từ bằng mũi, đếm đến 4, giữ lại trong 2 giây, rồi thở ra từ từ bằng miệng, đếm đến 6. Lặp lại vài lần. Việc này giúp làm dịu hệ thần kinh và mang lại cảm giác bình tĩnh tức thì.
• Ăn uống lành mạnh và uống đủ nước: Hãy ăn những thực phẩm mà Chúa đã tạo ra: rau củ, trái cây, ngũ cốc. Hạn chế đồ ăn chế biến sẵn. Uống đủ nước trong ngày cũng rất quan trọng, vì mất nước nhẹ cũng có thể gây mệt mỏi và đau đầu.

Chương 4: Thay Đổi từ Bên Trong – Làm Chủ Dòng Suy Tưởng

“Hãy canh giữ lòng con cho thật kỹ, vì tự nơi đó mà sự sống phát sinh.” (Châm ngôn 4,23). Cuộc chiến lớn nhất thường không diễn ra ở bên ngoài, mà là trong tâm trí của chúng ta. Thay đổi tâm trạng một cách bền vững đòi hỏi chúng ta phải thay đổi cách suy nghĩ của mình.

1. Viết ra để giải tỏa:

Khi những cảm xúc tiêu cực cứ quẩn quanh trong đầu, chúng giống như một đám mây mù dày đặc. Việc viết chúng ra giấy (hoặc gõ vào điện thoại) giống như mở một cánh cửa cho đám mây đó thoát ra ngoài.

• Viết tự do (Journaling): Đừng lo lắng về ngữ pháp hay câu chữ. Chỉ cần viết tất cả những gì bạn đang cảm thấy: “Con đang cảm thấy rất buồn… Con giận người đó vì… Con lo lắng về việc…”. Việc này giúp bạn:
  • Nhận diện rõ cảm xúc: Đặt tên được cho cảm xúc là bước đầu tiên để kiểm soát nó.
  • Tìm ra nguyên nhân: Khi viết, bạn có thể khám phá ra gốc rễ thực sự của vấn đề.
  • Nhìn nhận vấn đề khách quan hơn: Khi đọc lại những gì mình viết, bạn có thể thấy vấn đề không quá tệ như mình nghĩ.
• Viết như một lá thư gửi Chúa: Đây là một hình thức cầu nguyện rất hiệu quả. Hãy trút đổ mọi tâm tư, sầu khổ, lo lắng, cả những giận hờn, yếu đuối của bạn cho Chúa. Ngài là người Cha nhân lành luôn lắng nghe và không bao giờ phán xét.

2. Thực hành lòng biết ơn:

Tâm trạng tiêu cực thường tập trung vào những gì chúng ta thiếu, những gì sai trái. Lòng biết ơn là liều thuốc giải độc mạnh mẽ, giúp chuyển hướng sự chú ý của chúng ta sang những gì chúng ta đang có, những phúc lành mà Chúa đã ban.

• Lập danh sách biết ơn: Mỗi ngày, hãy dành 5 phút để viết ra 3-5 điều bạn cảm thấy biết ơn. Đừng tìm kiếm những điều lớn lao. Hãy bắt đầu từ những điều nhỏ bé nhất: “Con cảm ơn Chúa vì hôm nay con vẫn còn thở”, “Cảm ơn Chúa vì bữa ăn trưa ngon miệng”, “Cảm ơn Chúa vì một nụ cười của người đồng nghiệp”.
• Biến biết ơn thành lời cầu nguyện: Thay vì chỉ liệt kê, hãy dâng lên Chúa lời tạ ơn chân thành. Việc này giúp chúng ta nhận ra sự hiện diện và tình yêu thương của Chúa trong mọi khía cạnh của cuộc sống.

3. Thách thức những suy nghĩ tiêu cực:

Chúng ta không phải là suy nghĩ của mình. Chúng ta có khả năng quan sát và lựa chọn suy nghĩ nào mình sẽ tin theo. Thánh Phaolô khuyên: “Tất cả những gì là chân thật, cao quý, những gì là chính trực, tinh tuyền, những gì là đáng mến và đem lại danh thơm tiếng tốt, những gì là đức hạnh, đáng khen, thì xin anh em hãy để ý.” (Pl 4,8).

Khi một suy nghĩ tiêu cực xuất hiện (ví dụ: “Mình thật là vô dụng”), hãy dừng lại và chất vấn nó như một người luật sư:

• Bằng chứng nào cho thấy điều này là đúng 100%? Có khi nào mình đã làm được việc gì đó hữu ích không?
• Có cách nhìn nào khác về tình huống này không? Có lẽ mình chỉ mắc một sai lầm, và sai lầm là một phần của quá trình học hỏi.
• Suy nghĩ này có giúp ích gì cho mình không? Nó chỉ làm mình thêm buồn bã và mất động lực.
• Chúa nhìn mình như thế nào? Chúa không nhìn con là kẻ vô dụng. Ngài nhìn con là một người con yêu dấu mà Ngài đã chết để cứu chuộc.

Hãy thay thế lời nói dối của sự tiêu cực bằng Sự Thật của Lời Chúa. Khi cảm thấy cô đơn, hãy nhớ “Thầy ở cùng anh em mọi ngày cho đến tận thế” (Mt 28,20). Khi cảm thấy lo lắng, hãy nhớ “Mọi lo lắng của anh em, hãy trút cả cho Người, vì Người chăm sóc anh em” (1 Pr 5,7).

4. Sống cho giây phút hiện tại:

Phần lớn sự lo lắng của chúng ta đến từ việc sống trong tương lai (lo sợ về những điều chưa xảy ra), còn phần lớn nỗi buồn đến từ việc sống trong quá khứ (nuối tiếc những gì đã qua). Chúa Giêsu dạy: “Anh em đừng lo lắng về ngày mai: ngày mai, cứ để ngày mai lo. Ngày nào có cái khổ của ngày ấy.” (Mt 6,34).

Thực hành sống trong giây phút hiện tại giúp chúng ta tìm thấy sự bình an. Hãy tập trung vào những gì bạn đang làm ngay bây giờ. Nếu đang rửa bát, hãy cảm nhận dòng nước ấm, mùi xà phòng, sự trơn láng của chiếc đĩa. Nếu đang nói chuyện với ai đó, hãy thực sự lắng nghe họ. Giây phút hiện tại là nơi duy nhất chúng ta có thể gặp gỡ Thiên Chúa.

PHẦN III: NGUỒN SỨC MẠNH TỐI HẬU – NHỮNG CÔNG CỤ THIÊNG LIÊNG

Những phương pháp tâm lý và thể chất ở trên rất hữu ích, nhưng đối với người Kitô hữu, chúng chỉ là những công cụ hỗ trợ. Nguồn sức mạnh đích thực, sự bình an sâu thẳm và niềm vui bền vững chỉ có thể đến từ Thiên Chúa. Khi tâm trạng của chúng ta chạm đáy, đó thường là lời mời gọi tha thiết nhất để chúng ta quay về với Ngài.

Chương 5: Sức Mạnh của Lời Cầu Nguyện

Cầu nguyện không phải là đọc một công thức thần chú để Chúa thay đổi hoàn cảnh, mà là mở lòng ra để Chúa thay đổi chính chúng ta. Đó là cuộc đối thoại thân tình với Đấng yêu thương ta vô điều kiện.

1. Cầu nguyện khi không cảm thấy muốn cầu nguyện:

Đây chính là lúc lời cầu nguyện có giá trị nhất. Khi tâm hồn khô khan, nguội lạnh, đừng chờ đến khi có “hứng” mới cầu nguyện. Hãy đến với Chúa như bạn đang là: mệt mỏi, chán nản, trống rỗng. Hãy nói với Ngài: “Lạy Chúa, con không cảm thấy gì cả, nhưng con vẫn ở đây với Chúa. Con tin rằng Chúa đang ở đây với con. Xin thương xót con.” Lời cầu nguyện bằng ý chí, chứ không phải bằng cảm xúc, làm đẹp lòng Chúa vô cùng.

2. Những hình thức cầu nguyện cho những tâm trạng khác nhau:

• Khi lo lắng, sợ hãi – Cầu nguyện phó thác: Hãy đọc đi đọc lại những lời phó thác đơn sơ: “Lạy Chúa Giêsu, con tín thác vào Chúa”, “Lạy Chúa, mọi sự trong tay Chúa”, “Xin vâng”. Lặp lại những lời này giúp tâm trí đang hoảng loạn tìm được nơi nương tựa vững chắc.
• Khi buồn bã, cô đơn – Cầu nguyện với Thánh Vịnh: Thánh Vịnh là kho tàng những lời cầu nguyện cho mọi trạng thái của con người. Hãy mở Thánh Vịnh 23 (“Chúa là mục tử chăn dắt tôi”), Thánh Vịnh 51 (“Xin thương xót con, ôi lạy Chúa”), hoặc Thánh Vịnh 139 (“Ngài dò xét con và Ngài biết rõ”). Bạn sẽ thấy chính nỗi lòng của mình được diễn tả trong đó và được nâng lên thành lời cầu nguyện.
• Khi tức giận, oán hờn – Suy ngắm Cuộc Thương Khó: Hãy nhìn lên Thánh Giá. Chúa Giêsu đã chịu đựng sự bất công, phản bội, và đau đớn tột cùng, nhưng lời của Ngài là “Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết việc họ làm” (Lc 23,34). Suy ngắm tình yêu tha thứ của Chúa có sức mạnh làm tan chảy những khối băng hận thù trong lòng chúng ta.
• Khi cảm thấy tội lỗi, bất xứng – Cầu nguyện với Lòng Chúa Thương Xót: Hãy lần chuỗi Lòng Thương Xót và thưa với Chúa: “Lạy Cha Hằng Hữu, con xin dâng lên Cha… để đền vì tội lỗi chúng con và toàn thế giới.” Bí mật của Lòng Chúa Thương Xót là nơi trú ẩn an toàn cho những tâm hồn tội lỗi và mỏi mệt.

3. Lần chuỗi Mân Côi:

Kinh Mân Côi là một phương thế tuyệt vời để trấn an tâm hồn. Việc lặp đi lặp lại kinh Kính Mừng có tác dụng như một câu thần chú thiêng liêng, làm dịu đi những suy nghĩ hỗn loạn. Trong khi đọc kinh, chúng ta cùng Mẹ Maria suy ngắm các mầu nhiệm trong cuộc đời Chúa Giêsu, giúp chúng ta chuyển hướng tâm trí khỏi những vấn đề của bản thân để hướng về câu chuyện cứu độ vĩ đại.

Chương 6: Nương Tựa vào Các Bí Tích và Cộng Đoàn

Chúa Giêsu không để chúng ta chiến đấu một mình. Ngài đã lập ra Hội Thánh và ban cho chúng ta những phương thế hữu hình của ân sủng, đó là các Bí tích và cộng đoàn.

1. Bí tích Hòa Giải (Xưng tội):

Đây là “phòng cấp cứu” của linh hồn. Rất nhiều tâm trạng tiêu cực như bất an, dằn vặt, buồn chán có gốc rễ từ tội lỗi. Gánh nặng của tội lỗi đè trĩu tâm hồn chúng ta. Bí tích Hòa Giải là nơi chúng ta trút bỏ gánh nặng đó dưới chân Chúa và được nghe những lời đầy quyền năng: “Cha tha tội cho con.” Ân sủng của bí tích không chỉ tha tội mà còn chữa lành những vết thương do tội gây ra, ban cho chúng ta sức mạnh để bắt đầu lại và mang lại một sự bình an sâu sắc mà không một nhà trị liệu tâm lý nào có thể mang lại. Đừng sợ hãi hay xấu hổ. Hãy đến với tòa giải tội thường xuyên, đặc biệt là khi tâm hồn bạn cảm thấy nặng nề.

2. Bí tích Thánh Thể:

Thánh Thể là nguồn mạch và chóp đỉnh của đời sống Kitô hữu. Đó là chính Chúa Giêsu, Bánh Hằng Sống, lương thực nuôi dưỡng linh hồn chúng ta. Khi rước lễ, chúng ta được kết hợp mật thiết với Chúa, được Ngài bổ sức và an ủi.

• Tham dự Thánh lễ: Dù bạn không cảm thấy sốt sắng, hãy cố gắng tham dự Thánh lễ. Lắng nghe Lời Chúa, cùng cộng đoàn dâng lên lời cầu nguyện, và đặc biệt là được chiêm ngắm và rước lấy Chúa Giêsu Thánh Thể sẽ mang lại sức mạnh cho tâm hồn bạn.
• Viếng Thánh Thể: Dành vài phút trong ngày hoặc trong tuần để ngồi thinh lặng trước Nhà Tạm. Ở đó, trong sự im lặng, hãy để Chúa nhìn bạn và bạn nhìn Chúa. Hãy trút đổ cho Ngài mọi tâm sự. Sự hiện diện đích thực của Chúa Giêsu trong Bí tích Thánh Thể có sức mạnh chữa lành, biến đổi và ban bình an.

3. Sức mạnh của cộng đoàn:

Đức tin không phải là một hành trình đơn độc. Chúng ta là chi thể trong Thân Mình mầu nhiệm của Chúa Kitô. “Hãy mang gánh nặng cho nhau” (Gl 6,2). Khi bạn cảm thấy suy sụp, đừng tự cô lập mình.

• Chia sẻ với người bạn tin tưởng: Hãy tìm một người bạn tốt, một người trong gia đình, hoặc một vị linh hướng mà bạn có thể tin tưởng và chia sẻ những khó khăn của mình. Đôi khi, chỉ cần nói ra được nỗi lòng và có người lắng nghe cũng đã là một sự giải tỏa lớn lao.
• Tham gia vào các hoạt động của giáo xứ: Tham gia ca đoàn, các hội đoàn, hoặc một nhóm chia sẻ Lời Chúa. Việc phục vụ người khác và cảm thấy mình thuộc về một cộng đoàn yêu thương là một liều thuốc rất tốt cho tâm trạng.

Chương 7: Noi Gương Các Thánh – Những Người Bạn Đồng Hành

Các Thánh không phải là những siêu nhân không bao giờ biết buồn. Ngược lại, nhiều vị thánh đã phải trải qua những cuộc chiến nội tâm vô cùng khốc liệt. Cuộc đời của các ngài là bằng chứng cho thấy ân sủng của Chúa có thể chiến thắng mọi sự yếu đuối của con người.

• Thánh Têrêsa Hài Đồng Giêsu: Ngài đã phải chịu đựng những đêm tối đức tin, những cơn bối rối và nhạy cảm quá mức, nhưng ngài đã biến tất cả thành con đường thơ ấu thiêng liêng, tín thác hoàn toàn vào Chúa.
• Thánh Inhaxiô Loyola: Trước khi trở thành một vị thánh vĩ đại, ngài đã trải qua những giai đoạn dằn vặt, bối rối, và suýt nữa rơi vào tuyệt vọng. Chính từ kinh nghiệm chiến đấu với các thần khí mà ngài đã viết ra cuốn Linh Thao để giúp các linh hồn phân định.
• Thánh Gioan Thánh Giá: Ngài đã viết những tác phẩm thiêng liêng bất hủ về “đêm tối của giác quan” và “đêm tối của tinh thần”, mô tả những giai đoạn khô khan, thử thách mà Thiên Chúa dùng để thanh luyện và kết hợp linh hồn với Ngài.

Khi đọc hạnh các thánh, chúng ta thấy mình không đơn độc. Các ngài là những người anh chị đi trước, những người bạn đồng hành trên trời, luôn sẵn sàng chuyển cầu và nâng đỡ chúng ta. Hãy xin các ngài cầu bầu cho chúng ta trong cuộc chiến nội tâm của mình.

LỜI KẾT

Anh chị em thân mến,

Hành trình thay đổi tâm trạng, tìm lại sự bình an nội tâm là một cuộc chiến đấu không ngừng nghỉ, một nghệ thuật cần được thực hành mỗi ngày. Sẽ có những ngày chúng ta thành công, và cũng sẽ có những ngày chúng ta thất bại, lại bị những cảm xúc tiêu cực cuốn đi.

Điều quan trọng nhất cần nhớ là: giá trị của chúng ta không nằm ở cảm xúc của chúng ta, mà ở chỗ chúng ta là con cái yêu dấu của Thiên Chúa. Tình yêu của Ngài dành cho chúng ta là bất biến, dù chúng ta đang vui hay buồn, sốt sắng hay nguội lạnh.

Đừng bao giờ bỏ cuộc. Mỗi khi vấp ngã, hãy khiêm tốn đứng dậy và lại bắt đầu. Hãy kiên nhẫn với chính mình, như Thiên Chúa vẫn luôn kiên nhẫn với chúng ta. Hãy tận dụng mọi phương thế mà Chúa ban: từ việc chăm sóc thân xác, rèn luyện trí óc, cho đến việc chạy đến với các nguồn ơn thiêng liêng.

Hãy nhớ rằng, bạn có quyền và có khả năng, với ơn Chúa, để thay đổi tâm trạng của mình. Hạnh phúc và bình an không phải là một đích đến xa vời, mà là một lựa chọn chúng ta có thể thực hiện ngay trong giây phút này, bằng cách chọn suy nghĩ tích cực, chọn hành động tốt lành, và trên hết, chọn tín thác vào Thiên Chúa.

Nguyện xin Đức Trinh Nữ Maria, Nữ Vương ban sự bình an, và là Đấng “hằng suy đi nghĩ lại trong lòng” (Lc 2,19), dạy chúng ta biết cách quản lý thế giới nội tâm của mình, để mỗi nhịp đập của con tim, mỗi rung động của tâm hồn chúng ta đều trở thành một lời kinh dâng lên Thiên Chúa Ba Ngôi. Amen.