SỐNG CÓ ÍCH – MỘT HÀNH TRÌNH Ý NGHĨA

Lời mở đầu: Cuộc sống là những phút giây nối tiếp

“Chấm này nối tiếp chấm kia, ngàn vạn chấm thành một đường dài. Phút này nối tiếp phút kia, muôn triệu phút thành một đời sống. Chấm mỗi chấm cho đúng, đường sẽ đẹp. Sống mỗi phút cho tốt, đời sẽ thánh.”
(Đức Hồng Y Phan-xi-cô Xa-vi-ê Nguyễn Văn Thuận)

Cuộc sống của mỗi con người là một bức tranh được vẽ nên bởi hàng triệu nét chấm nhỏ bé, những phút giây trôi qua không ngừng. Mỗi phút, dù ngắn ngủi, đều mang trong mình tiềm năng để trở thành một điểm sáng, góp phần định hình con đường mà ta bước đi. Nếu mỗi chấm được vẽ đúng, con đường ấy sẽ trở nên rực rỡ và ý nghĩa. Nếu mỗi phút được sống tốt, cuộc đời ấy sẽ trở thành một hành trình tràn đầy giá trị, một con đường dẫn đến sự thánh thiện và tốt đẹp.

Nhưng thế nào là “sống tốt”? Làm sao để mỗi phút giây ta sống đều trở thành một phút giây có ích? Đây là câu hỏi không chỉ dành cho những người trẻ đang tìm kiếm ý nghĩa cuộc đời, mà còn dành cho bất kỳ ai, ở bất kỳ giai đoạn nào, đang khao khát sống một cuộc sống trọn vẹn. Trong bài luận này, chúng ta sẽ cùng khám phá khái niệm “sống có ích” từ nhiều góc độ – từ việc chăm sóc bản thân, cống hiến cho người khác, đến việc bảo vệ môi trường và xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn. Chúng ta sẽ xem xét những lầm tưởng phổ biến, những tấm gương truyền cảm hứng, và những hành động nhỏ bé nhưng đầy ý nghĩa có thể thay đổi cuộc đời. Hành trình này sẽ dài, nhưng hy vọng nó sẽ mang lại cho bạn những suy ngẫm sâu sắc và động lực để sống mỗi ngày với tất cả trái tim.

Sống có ích là gì? Một định nghĩa đa chiều

“Nở hoa trên nơi mình được gieo xuống”

Sống có ích là một khái niệm tưởng chừng đơn giản nhưng lại chứa đựng vô vàn tầng ý nghĩa, tùy thuộc vào hoàn cảnh, vai trò, và quan điểm của mỗi người. Trong những lần trò chuyện với các bạn học sinh, tôi nhận thấy nhiều bạn trẻ định nghĩa sống có ích là sống tốt, biết giúp đỡ người khác, và đặc biệt, phải đạt được thành công trong sự nghiệp hay cuộc sống trước khi có thể lan tỏa giá trị đến cộng đồng. Quan điểm này phản ánh một khát vọng cao đẹp, nhưng liệu nó có phản ánh đầy đủ bản chất của việc sống có ích?

Nguyễn Công Trứ, một danh nhân Việt Nam, từng nói: “Đã mang tiếng ở trong trời đất, phải có danh gì với núi sông.” Lời này nhấn mạnh rằng mỗi con người sinh ra đều có một sứ mệnh, một trách nhiệm để lại dấu ấn trong cuộc đời. Tuy nhiên, “danh” ở đây không nhất thiết phải là sự nổi tiếng, giàu có, hay những thành tựu vang dội. Với tôi, sống có ích bắt nguồn từ ý thức sâu sắc về bản thân, về vai trò của mình trong gia đình, cộng đồng, và thế giới. Nó không chỉ là việc đạt được những mục tiêu lớn lao, mà còn là cách ta sống mỗi ngày, mỗi giờ, mỗi phút với sự chân thành, trách nhiệm, và tình yêu.

Để định nghĩa sống có ích một cách hình ảnh và dễ hiểu, tôi xin mượn một tư tưởng mà vị giáo sư của tôi từng chia sẻ: “Nở hoa trên nơi mình được gieo xuống.” Hình ảnh này thật đẹp và giàu ý nghĩa. “Nở hoa” là sống tích cực, là sẵn sàng cống hiến, là không ngừng vươn tới những giá trị cao đẹp, bất kể hoàn cảnh ra sao. “Nơi mình được gieo xuống” có thể là gia đình, trường học, nơi làm việc, hay thậm chí là những nghịch cảnh mà ta đang đối mặt. Sống có ích, vì thế, là biết tận dụng mọi cơ hội, dù nhỏ bé đến đâu, để làm cho cuộc sống của mình và những người xung quanh trở nên tốt đẹp hơn.

Sống có ích với chính mình

Sống có ích bắt đầu từ việc sống có ích với chính bản thân. Điều này có nghĩa là ta phải biết trân trọng giá trị của mình, chăm sóc sức khỏe thể chất và tinh thần, và không ngừng phát triển để trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình. Một người chỉ có thể lan tỏa ánh sáng khi trong họ có ánh sáng, chỉ có thể trao đi yêu thương khi họ biết yêu thương chính mình.

Sống có ích với bản thân không phải là sự ích kỷ, mà là nền tảng để ta có thể cống hiến cho người khác. Ví dụ, một học sinh chăm chỉ học tập không chỉ đang chuẩn bị cho tương lai của mình, mà còn đang xây dựng một nền tảng vững chắc để sau này có thể giúp đỡ gia đình và cộng đồng. Một người biết tha thứ cho chính mình sau những sai lầm sẽ có sức mạnh để đứng dậy và tiếp tục hành trình. Một người duy trì lối sống lành mạnh, tập thể dục đều đặn, và nuôi dưỡng tâm hồn bằng những cuốn sách hay, những bản nhạc đẹp, đang đầu tư vào chính mình để có thể sống một cuộc đời ý nghĩa hơn.

Hãy thử tưởng tượng một ngày của bạn. Buổi sáng, bạn thức dậy sớm, dành vài phút để tập thể dục, ăn một bữa sáng lành mạnh, và viết ra một mục tiêu nhỏ cho ngày hôm nay – có thể là hoàn thành một bài tập, giúp đỡ một người bạn, hoặc đơn giản là mỉm cười nhiều hơn. Những hành động nhỏ này không chỉ giúp bạn cảm thấy tràn đầy năng lượng, mà còn là cách bạn đang sống có ích với chính mình, từng bước xây dựng một cuộc đời đáng sống.

Sống có ích với người khác

Sống có ích không chỉ dừng lại ở bản thân mà còn mở rộng đến những người xung quanh. Đó là khi ta biết nghĩ đến người khác, biết đặt mình vào vị trí của họ để thấu hiểu và sẻ chia. Một hành động nhỏ như giúp một người bạn giải bài tập khó, lắng nghe tâm sự của một người thân, hay đơn giản là mỉm cười với một người lạ trên đường phố cũng có thể mang lại ý nghĩa lớn lao.

Nhiều người trong chúng ta thường ngưỡng mộ những tấm gương hy sinh lớn lao, như những tình nguyện viên dấn thân trong các hoạt động thiện nguyện, hay những nhà từ thiện giàu có giúp đỡ hàng ngàn người nghèo khổ. Tuy nhiên, không phải ai cũng có cơ hội hay khả năng để thực hiện những điều lớn lao như vậy. Điều quan trọng là mỗi người đều có thể sống có ích từ những việc nhỏ bé, giản dị trong đời sống thường ngày. Một đứa con hiếu thảo, một người bạn chân thành, một đồng nghiệp tận tâm – tất cả đều là những bông hoa rực rỡ, góp phần làm đẹp cho cuộc đời.

Hãy nghĩ về một tình huống cụ thể: bạn đang đi trên đường và thấy một người lớn tuổi đang khó khăn khi xách đồ nặng. Chỉ cần dừng lại, hỏi thăm, và giúp họ mang đồ một đoạn, bạn đã tạo ra một khoảnh khắc ý nghĩa không chỉ cho họ mà còn cho chính mình. Hay trong lớp học, khi bạn chia sẻ một bài giảng với một người bạn đang gặp khó khăn, bạn không chỉ giúp bạn ấy tiến bộ mà còn xây dựng một mối quan hệ gắn kết hơn. Những hành động này, dù nhỏ bé, đều là minh chứng cho việc sống có ích.

Sống có ích với thiên nhiên và cộng đồng

Sống có ích không chỉ giới hạn trong mối quan hệ giữa con người với con người, mà còn mở rộng đến trách nhiệm của chúng ta đối với thiên nhiên và môi trường sống. Mẹ Trái Đất đang phải đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng như ô nhiễm không khí, rác thải nhựa, biến đổi khí hậu, và cạn kiệt tài nguyên. Là một phần của hành tinh này, mỗi người trong chúng ta đều có trách nhiệm bảo vệ và gìn giữ môi trường sống cho chính mình và các thế hệ tương lai.

Sống có ích với thiên nhiên có thể bắt đầu từ những hành động rất nhỏ, như tiết kiệm nước, tắt đèn khi không sử dụng, phân loại rác thải, hay nhặt một mảnh rác bị vứt bừa bãi trên đường. Những hành động này không chỉ giúp cải thiện môi trường mà còn lan tỏa ý thức trách nhiệm đến những người xung quanh. Ví dụ, khi bạn mang theo một chiếc túi vải để đi chợ thay vì sử dụng túi nhựa, bạn không chỉ giảm thiểu rác thải mà còn có thể truyền cảm hứng cho người khác làm điều tương tự. Khi bạn tham gia một buổi trồng cây ở trường học hay khu phố, bạn đang góp phần tạo nên một môi trường xanh hơn, sạch hơn, và đẹp hơn.

Hơn thế nữa, sống có ích với cộng đồng còn là việc xây dựng một môi trường hòa bình, thân thiện thông qua lời nói lịch sự, hành động tử tế, và tinh thần đoàn kết. Trong thời đại toàn cầu hóa, khi mọi người trên thế giới ngày càng gắn kết với nhau, sống có ích còn là sống với tinh thần liên đới, biết quan tâm đến những vấn đề chung của nhân loại, từ đó góp phần xây dựng một thế giới công bằng và bền vững hơn.

Phân biệt giữa sống và tồn tại

Một trong những vấn đề đáng suy ngẫm là sự khác biệt giữa “sống” và “tồn tại”. Có những người dù vẫn đang sống, vẫn ăn uống, làm việc, nhưng lại không thực sự “sống” một cách trọn vẹn. Họ có thể đang để thời gian trôi qua vô nghĩa, bị cuốn vào những thói quen tiêu cực như lạm dụng mạng xã hội, buông thả bản thân, hay sống thờ ơ với những gì đang diễn ra xung quanh.

Tồn tại là khi ta chỉ làm những gì cần thiết để duy trì cuộc sống, nhưng sống là khi ta đặt trái tim và tâm hồn vào từng khoảnh khắc. Một người chỉ biết cắm mặt vào màn hình điện thoại, bỏ qua những cuộc trò chuyện với gia đình, hay thờ ơ với những cơ hội để học hỏi và trưởng thành, thực chất chỉ đang tồn tại chứ chưa thực sự sống. Ngược lại, một người biết trân trọng từng phút giây, biết tận dụng thời gian để học tập, yêu thương, và cống hiến, đó mới là người đang sống một cách có ích.

Hãy thử nghĩ về một ngày của bạn. Nếu bạn dành hàng giờ lướt mạng xã hội mà không có mục đích, bỏ qua những cơ hội để trò chuyện với gia đình hay hoàn thành công việc, bạn có thể đang “tồn tại” thay vì “sống”. Nhưng nếu bạn dành thời gian để đọc một cuốn sách, giúp đỡ một người bạn, hay đơn giản là ngắm hoàng hôn và cảm nhận vẻ đẹp của thế giới, bạn đang sống một cách trọn vẹn. Sự khác biệt này nhắc nhở chúng ta rằng sống có ích không phải là điều gì quá cao siêu hay xa vời. Nó bắt đầu từ việc ý thức được giá trị của từng khoảnh khắc và lựa chọn sống một cách tích cực, chủ động.

Sống có ích trong nghịch cảnh: Những tấm gương truyền cảm hứng

Cuộc sống không phải lúc nào cũng trải đầy hoa hồng. Đôi khi, ta phải đối mặt với những thử thách, những khó khăn tưởng chừng không thể vượt qua. Nhưng chính trong những lúc ấy, tinh thần sống có ích lại càng được tỏa sáng. Dưới đây là hai câu chuyện minh họa, mỗi câu chuyện là một minh chứng sống động cho việc sống có ích ngay cả trong nghịch cảnh.

Câu chuyện về Thư: Ý chí vươn lên từ tuyệt vọng

Thư là một học sinh tại Nguyện Xá Main của các Sơ Dòng Con Đức Mẹ Phù Hộ Bảo Lộc. Với nụ cười rạng rỡ và ước mơ được đi học như bao bạn bè đồng trang lứa, Thư từng là một cô bé tràn đầy năng lượng. Nhưng một tai nạn giao thông nghiêm trọng đã thay đổi hoàn toàn cuộc đời em. Vụ tai nạn khiến Thư rơi vào tình trạng nguy kịch, đến mức các bác sĩ thông báo rằng gia đình nên chuẩn bị hậu sự. Trong cơn tuyệt vọng, người cha của Thư đã không ngừng cầu nguyện và chạy chữa cho con qua tám bệnh viện khác nhau. Dù có thời điểm bác sĩ kết luận rằng Thư chỉ có thể sống đời thực vật, người cha vẫn không từ bỏ hy vọng. Ông tận tình chăm sóc con, đặt trọn niềm tin vào Thiên Chúa, và không ngừng cầu nguyện cho một phép màu.

Và phép màu đã đến. Thư dần hồi phục, từng chút một. Từ những dấu hiệu nhỏ của sự sống, em bắt đầu tập cầm nắm, tập đi, và tập nói lại. Nhưng điều đáng quý hơn cả là ý chí kiên cường của Thư. Dù sức khỏe và trí nhớ không còn như trước, em luôn tự nhủ rằng mình không muốn trở thành gánh nặng cho gia đình. Với sự lạc quan và nỗ lực không ngừng, Thư đã trở thành nguồn cảm hứng cho những người xung quanh. Mỗi bước đi, mỗi cử động của em là minh chứng cho sức mạnh của ý chí và niềm tin. Em chia sẻ rằng mình sẽ cố gắng hết sức để quay lại trường học, để tiếp tục sống và cống hiến, dù hành trình ấy đầy gian nan.

Câu chuyện của Thư là một bài học sâu sắc về việc sống có ích. Sống có ích không chỉ là khi ta khỏe mạnh, thành công, hay có tất cả mọi thứ trong tay. Đôi khi, sống có ích là khi ta biết vươn lên từ những đau khổ, biết biến nghịch cảnh thành cơ hội để trưởng thành, và biết truyền cảm hứng cho người khác bằng chính sự kiên cường của mình. Thư đã “nở hoa” trên mảnh đất đầy gai góc của cuộc đời, và bông hoa ấy không chỉ đẹp cho riêng em, mà còn tỏa hương thơm ngát cho những ai chứng kiến hành trình của em.

Câu chuyện về anh Nam: Người gieo mầm hy vọng

Một câu chuyện khác mà tôi muốn chia sẻ là về anh Nam, một người đàn ông bình dị sống ở một vùng quê nghèo. Anh Nam từng là một công nhân xây dựng, nhưng một tai nạn lao động đã khiến anh mất đi đôi chân, đẩy anh vào cảnh túng quẫn và tuyệt vọng. Trong những ngày tháng đen tối nhất, anh từng nghĩ rằng cuộc đời mình đã chấm hết, rằng mình không còn giá trị gì với gia đình hay xã hội.

Nhưng rồi, một ngày nọ, anh tình cờ đọc được câu chuyện về một người khuyết tật đã vượt qua khó khăn để trở thành một nghệ nhân. Câu chuyện ấy đã đánh thức trong anh một tia hy vọng. Anh bắt đầu học cách làm đồ thủ công từ tre, một nghề mà anh có thể làm tại nhà dù không thể đi lại. Ban đầu, mọi thứ rất khó khăn. Những sản phẩm đầu tiên của anh thô kệch, không ai mua. Nhưng anh không bỏ cuộc. Với sự kiên trì và sáng tạo, anh dần cải thiện kỹ năng của mình. Những chiếc giỏ tre, những món đồ trang trí do anh làm bắt đầu được mọi người yêu thích.

Điều đặc biệt là anh Nam không chỉ dừng lại ở việc kiếm sống. Anh quyết định dạy nghề miễn phí cho những người khuyết tật khác trong làng, giúp họ có cơ hội tự lập như mình. Anh còn dành một phần thu nhập để mua sách vở cho trẻ em nghèo trong vùng. Dù cuộc sống của anh vẫn còn nhiều khó khăn, nụ cười của anh luôn rạng rỡ, và tinh thần lạc quan của anh đã truyền cảm hứng cho cả cộng đồng. Anh Nam từng chia sẻ: “Tôi không có đôi chân, nhưng tôi vẫn có đôi tay và trái tim. Tôi muốn dùng chúng để làm điều gì đó có ích, dù chỉ là một việc nhỏ.”

Câu chuyện của anh Nam nhắc nhở chúng ta rằng sống có ích không phụ thuộc vào hoàn cảnh hay điều kiện vật chất. Dù ở trong nghịch cảnh, mỗi người đều có thể tìm thấy một cách để “nở hoa,” để cống hiến và lan tỏa giá trị đến những người xung quanh.

Sống có ích qua những hành động nhỏ bé

Một trong những lầm tưởng phổ biến là sống có ích phải gắn liền với những hành động lớn lao, những thành tựu vĩ đại. Tuy nhiên, sự thật là những điều nhỏ bé, giản dị trong đời sống thường ngày lại chính là những viên gạch xây dựng nên một cuộc đời ý nghĩa. Một lời nói động viên đúng lúc, một hành động tử tế với người lạ, hay một nỗ lực để hoàn thành tốt công việc của mình – tất cả đều là những cách để ta sống có ích.

Trong gia đình

Gia đình là nơi đầu tiên mà ta học cách sống có ích. Là một người con, ta có thể sống có ích bằng cách yêu thương, tôn trọng cha mẹ, và chu toàn những trách nhiệm của mình, dù chỉ là những việc nhỏ như dọn dẹp nhà cửa, phụ giúp việc nhà, hay đơn giản là dành thời gian trò chuyện với gia đình. Là một người anh chị, ta có thể sống có ích bằng cách làm gương tốt cho các em, hướng dẫn và hỗ trợ các em trong học tập và cuộc sống. Là một người cha mẹ, sống có ích là khi ta dành tình yêu thương, sự chăm sóc, và những giá trị tốt đẹp để nuôi dạy con cái.

Hãy tưởng tượng một buổi tối trong gia đình bạn. Thay vì ngồi lướt điện thoại, bạn dành thời gian trò chuyện với cha mẹ, hỏi thăm về một ngày của họ, hoặc cùng nhau nấu một bữa cơm. Những khoảnh khắc như vậy không chỉ thắt chặt tình cảm gia đình mà còn là cách bạn đang sống có ích, mang lại niềm vui và ý nghĩa cho những người thân yêu.

Trong cộng đồng

Ngoài gia đình, cộng đồng là nơi ta có thể lan tỏa giá trị của mình. Một hành động nhỏ như tham gia dọn dẹp khu phố, giúp đỡ một người hàng xóm gặp khó khăn, hay chia sẻ kiến thức với bạn bè đều là những cách để ta sống có ích. Đặc biệt, trong thời đại công nghệ, khi mạng xã hội trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống, việc lan tỏa những thông điệp tích cực, những câu chuyện truyền cảm hứng cũng là một cách để ta góp phần làm đẹp cho cộng đồng.

Ví dụ, bạn có thể tham gia một nhóm tình nguyện ở trường để tổ chức một buổi quyên góp sách cho trẻ em nghèo, hoặc chia sẻ một bài viết về bảo vệ môi trường trên mạng xã hội để nâng cao nhận thức của mọi người. Những hành động này không đòi hỏi quá nhiều thời gian hay công sức, nhưng lại có thể tạo ra những tác động tích cực lâu dài.

Với môi trường

Bảo vệ môi trường là một khía cạnh quan trọng của việc sống có ích trong thế kỷ 21. Khi Trái Đất đang phải đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng như ô nhiễm không khí, rác thải nhựa, và biến đổi khí hậu, mỗi hành động nhỏ của chúng ta đều có thể tạo ra sự khác biệt. Tắt một bóng đèn không cần thiết, sử dụng túi vải thay cho túi nhựa, hay tham gia các hoạt động trồng cây – tất cả đều là những cách để ta góp phần xây dựng một hành tinh xanh, sạch, đẹp hơn.

Hãy nghĩ về một hành động cụ thể: mỗi lần bạn đi siêu thị, bạn mang theo một chiếc túi vải thay vì nhận túi nhựa từ cửa hàng. Nếu bạn duy trì thói quen này trong một năm, bạn có thể giảm hàng chục, thậm chí hàng trăm chiếc túi nhựa bị thải ra môi trường. Nếu hàng triệu người cùng làm điều tương tự, tác động sẽ lớn đến mức nào? Những hành động nhỏ bé này, khi được thực hiện bởi hàng triệu người, sẽ tạo nên một làn sóng thay đổi mạnh mẽ.

Sống có ích: Một hành trình không ngừng bắt đầu lại

Sống có ích không phải là một đích đến, mà là một hành trình. Trên hành trình ấy, không phải lúc nào ta cũng đi trên con đường bằng phẳng. Có những lúc ta vấp ngã, mắc sai lầm, hay cảm thấy mệt mỏi, chán nản. Nhưng điều quan trọng là ta không bỏ cuộc. Sống có ích là khi ta biết đứng dậy sau mỗi lần vấp ngã, biết học hỏi từ những sai lầm, và không ngừng bắt đầu lại.

Mỗi ngày là một cơ hội để ta sống tốt hơn ngày hôm qua. Hôm nay, ta có thể cố gắng mỉm cười nhiều hơn, làm việc chăm chỉ hơn, hay dành thời gian để lắng nghe một người bạn. Ngày mai, ta có thể đặt ra một mục tiêu mới, thử thách bản thân ở một lĩnh vực mới, hoặc làm một điều gì đó để giúp đỡ cộng đồng. Quan trọng là ta không ngừng nỗ lực để trở thành một phiên bản tốt hơn của chính mình.

Hành trình sống có ích cũng đòi hỏi sự kiên nhẫn và lòng bao dung. Không phải lúc nào ta cũng đạt được những gì mình mong muốn, và không phải ai cũng nhận ra giá trị của những gì ta làm. Nhưng như Đức Hồng Y Nguyễn Văn Thuận đã nói, chỉ cần ta “chấm mỗi chấm cho đúng,” con đường của ta sẽ trở nên đẹp đẽ. Chỉ cần ta sống mỗi phút với tất cả trái tim, cuộc đời ta sẽ trở nên ý nghĩa.

Hãy nghĩ về một sai lầm mà bạn từng mắc phải – có thể là một lần bạn nóng giận với một người thân, hay một lần bạn bỏ lỡ cơ hội để làm điều gì đó có ích. Thay vì chìm đắm trong sự hối tiếc, bạn có thể chọn cách đứng dậy, xin lỗi, và bắt đầu lại. Một lời xin lỗi chân thành, một hành động sửa sai, hay một nỗ lực để làm tốt hơn lần sau – tất cả đều là những cách để bạn tiếp tục hành trình sống có ích.

Câu chuyện về ngôi làng và cuốn sổ ý nghĩa

Để khép lại bài luận này, tôi xin kể lại một câu chuyện đầy ý nghĩa mà tôi từng đọc, như một lời nhắc nhở về giá trị của việc sống có ích.

Có một người khách du lịch đến thăm một ngôi làng nhỏ nằm giữa những hàng cây xanh mát và những con đường sạch sẽ, thơ mộng. Khi đi ngang qua một nghĩa trang bên đường, ông ngạc nhiên nhận ra rằng tất cả những người quá cố trong ngôi làng đều mất rất trẻ, hầu hết không quá 15 tuổi. Những tấm bia mộ ghi lại tuổi thọ ngắn ngủi khiến ông không khỏi xót xa và tự hỏi: “Tại sao người dân nơi đây lại có cuộc đời ngắn ngủi đến vậy?”

Đúng lúc ấy, một bà cụ đi ngang qua. Nghĩ rằng bà cụ có lẽ là người duy nhất sống thọ trong ngôi làng, người khách tiến đến hỏi chuyện. Bà cụ mỉm cười và giải thích:

“Thực ra, chúng tôi ở đây sống rất thọ, 80 đến 90 tuổi là chuyện bình thường. Nhưng theo truyền thống của ngôi làng, khi đến tuổi trưởng thành, mỗi người sẽ được trao một cuốn sổ. Cuốn sổ này dùng để ghi lại những ngày mà người đó sống có ý nghĩa – những ngày họ làm điều tốt đẹp, giúp đỡ người khác, hoặc sống trọn vẹn với trái tim. Khi một người qua đời, người ta sẽ mở cuốn sổ ra, cộng lại tổng số ngày sống có ích, và ghi con số ấy lên bia mộ như là tuổi thọ của họ.”

Nghe bà cụ giải thích, người khách du lịch chợt hiểu ra. Tuổi thọ của con người không chỉ được tính bằng số năm họ sống trên đời, mà còn bằng những ngày họ thực sự “sống” – những ngày họ để lại dấu ấn tích cực trong cuộc đời mình và người khác. Câu chuyện kết thúc, nhưng để lại trong lòng người khách, và cả trong lòng chúng ta, một câu hỏi đầy trăn trở: Cuốn sổ cuộc đời của tôi đã ghi được bao nhiêu ngày sống có ích?

Câu chuyện này không chỉ là một câu chuyện hư cấu, mà còn là một lời nhắc nhở sâu sắc về cách chúng ta định nghĩa giá trị của cuộc đời. Trong cuốn sổ của bạn, bạn đã ghi được bao nhiêu ngày sống có ích? Bạn muốn ghi thêm bao nhiêu ngày nữa? Và quan trọng hơn, bạn sẽ bắt đầu từ đâu để làm cho cuốn sổ ấy ngày càng dày dặn hơn?

Sống có ích trong thế kỷ 21: Những thách thức và cơ hội

Trong bối cảnh thế kỷ 21, khi thế giới đang thay đổi với tốc độ chóng mặt, sống có ích mang những ý nghĩa mới và đối mặt với những thách thức mới. Công nghệ, toàn cầu hóa, và những vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu đang đặt ra cho chúng ta những câu hỏi lớn: Làm thế nào để sống có ích trong một thế giới đầy biến động? Làm thế nào để cân bằng giữa việc theo đuổi ước mơ cá nhân và trách nhiệm với cộng đồng?

Thách thức của thời đại công nghệ

Công nghệ mang lại nhiều cơ hội, nhưng cũng đặt ra không ít thách thức. Mạng xã hội, ví dụ, có thể là một công cụ tuyệt vời để lan tỏa những thông điệp tích cực, kết nối mọi người, và chia sẻ kiến thức. Tuy nhiên, nó cũng có thể trở thành một cái bẫy, khiến chúng ta lãng phí thời gian, bị cuốn vào những nội dung vô bổ, hoặc thậm chí bị ảnh hưởng bởi những thông tin tiêu cực.

Để sống có ích trong thời đại công nghệ, chúng ta cần học cách sử dụng công nghệ một cách có ý thức. Thay vì dành hàng giờ để lướt mạng xã hội, bạn có thể dành thời gian để học một kỹ năng mới qua các khóa học trực tuyến, hoặc tham gia các cộng đồng trực tuyến để chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau. Thay vì đăng những bài viết vô thưởng vô phạt, bạn có thể chia sẻ một câu chuyện truyền cảm hứng, một ý tưởng sáng tạo, hoặc một lời kêu gọi bảo vệ môi trường. Công nghệ, khi được sử dụng đúng cách, có thể trở thành một công cụ mạnh mẽ để sống có ích.

Trách nhiệm toàn cầu

Trong một thế giới ngày càng kết nối, sống có ích không chỉ giới hạn trong phạm vi gia đình hay cộng đồng địa phương, mà còn mở rộng đến trách nhiệm với toàn cầu. Những vấn đề như biến đổi khí hậu, bất bình đẳng xã hội, và đói nghèo không còn là vấn đề của riêng một quốc gia nào, mà là trách nhiệm chung của toàn nhân loại.

Sống có ích trong bối cảnh này đòi hỏi chúng ta có một tầm nhìn rộng hơn, một tinh thần liên đới với những người ở xa, và một ý thức trách nhiệm với tương lai của hành tinh. Ví dụ, khi bạn lựa chọn sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường, bạn không chỉ bảo vệ môi trường sống của mình, mà còn góp phần giảm thiểu tác động đến các cộng đồng khác trên thế giới, những nơi đang chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu. Khi bạn tham gia một chiến dịch kêu gọi giáo dục cho trẻ em nghèo, bạn đang giúp xây dựng một thế giới công bằng hơn, nơi mọi người đều có cơ hội phát triển.

Cơ hội để lan tỏa giá trị

Bên cạnh những thách thức, thế kỷ 21 cũng mang lại vô vàn cơ hội để sống có ích. Công nghệ cho phép chúng ta kết nối với hàng triệu người trên thế giới, chia sẻ ý tưởng, và cùng nhau tạo ra những thay đổi tích cực. Các phong trào xã hội, từ bảo vệ môi trường đến thúc đẩy bình đẳng giới, đang mở ra những cơ hội để mỗi cá nhân, dù nhỏ bé đến đâu, cũng có thể đóng góp vào những mục tiêu lớn lao.

Hãy nghĩ về Greta Thunberg, một cô gái trẻ từ Thụy Điển, người đã khởi đầu phong trào “Fridays for Future” để kêu gọi hành động chống biến đổi khí hậu. Từ một hành động đơn giản – ngồi biểu tình một mình trước quốc hội – cô đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người trên toàn cầu. Câu chuyện của Greta nhắc nhở chúng ta rằng sống có ích không phụ thuộc vào tuổi tác, địa vị, hay hoàn cảnh. Chỉ cần bạn có ý chí và hành động, bạn có thể tạo ra sự khác biệt.

Làm thế nào để sống có ích mỗi ngày?

Sống có ích không phải là một khái niệm trừu tượng, mà là một hành động cụ thể, có thể thực hiện ngay trong cuộc sống hàng ngày. Dưới đây là một số gợi ý thực tế để bạn bắt đầu hành trình sống có ích của mình:

1. Đặt mục tiêu nhỏ mỗi ngày: Mỗi buổi sáng, hãy viết ra một mục tiêu nhỏ, chẳng hạn như hoàn thành một công việc, giúp đỡ một người, hoặc học một điều mới. Những mục tiêu này sẽ giúp bạn sống có ý thức và định hướng hơn.

2. Thực hiện những hành động tử tế: Hãy tìm cơ hội để làm điều gì đó tốt đẹp cho người khác, dù chỉ là một lời khen, một cử chỉ quan tâm, hay một hành động giúp đỡ nhỏ bé.

3. Trân trọng thời gian: Hãy sử dụng thời gian của mình một cách hiệu quả. Thay vì lãng phí hàng giờ trên mạng xã hội, hãy dành thời gian để đọc sách, học tập, hoặc trò chuyện với gia đình.

4. Bảo vệ môi trường: Hãy bắt đầu từ những thói quen nhỏ như tiết kiệm nước, phân loại rác, hoặc sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường.

5. Học cách tha thứ và đứng dậy: Nếu bạn mắc sai lầm, hãy tha thứ cho chính mình, học hỏi từ sai lầm đó, và tiếp tục tiến lên.

6. Lan tỏa cảm hứng: Hãy chia sẻ những câu chuyện, ý tưởng, hoặc hành động tích cực của bạn để truyền cảm hứng cho người khác.

7. Sống với lòng biết ơn: Mỗi ngày, hãy dành một phút để nghĩ về những điều bạn biết ơn – gia đình, bạn bè, sức khỏe, hay những cơ hội bạn đang có. Lòng biết ơn sẽ giúp bạn sống tích cực và ý nghĩa hơn.

Những gợi ý này không đòi hỏi bạn phải thay đổi cả thế giới, mà chỉ cần bạn thay đổi cách bạn sống mỗi ngày. Như triết gia Lão Tử từng nói: “Hành trình ngàn dặm bắt đầu từ một bước chân.” Hành trình sống có ích của bạn cũng bắt đầu từ những bước nhỏ, nhưng đầy ý nghĩa.

Lời kết: Hãy sống mỗi phút cho tốt

Cuộc sống là một chuỗi những phút giây, và mỗi phút giây đều là một cơ hội để ta sống có ích. Sống có ích không phải là việc chạy theo những thành công lớn lao hay danh tiếng lẫy lừng, mà là việc biết trân trọng từng khoảnh khắc, biết cống hiến từ những điều nhỏ bé, và biết “nở hoa” trên mảnh đất mà ta được gieo xuống.

Hãy sống có ích với chính mình, bằng cách chăm sóc bản thân, rèn luyện ý chí, và không ngừng trưởng thành. Hãy sống có ích với người khác, bằng cách yêu thương, sẻ chia, và lan tỏa những giá trị tốt đẹp. Và hãy sống có ích với thiên nhiên, bằng cách bảo vệ môi trường và xây dựng một thế giới bền vững hơn. Dù ở bất kỳ vai trò nào – một học sinh, một người con, một người bạn, hay một công dân toàn cầu – mỗi người trong chúng ta đều có thể góp phần làm cho cuộc sống này trở nên ý nghĩa hơn.

Câu hỏi cuối cùng dành cho bạn và tôi: Hôm nay, chúng ta đã sống có ích chưa? Và quan trọng hơn, chúng ta muốn “chết” ở tuổi bao nhiêu trong cuốn sổ ý nghĩa của cuộc đời mình? Hãy bắt đầu từ ngay bây giờ, từ chính phút giây này, để mỗi chấm ta vẽ nên đều là một chấm sáng, và mỗi phút ta sống đều là một phút trọn vẹn. Hãy để cuốn sổ cuộc đời của bạn dày lên từng ngày, với những ngày sống rực rỡ và ý nghĩa.