Việc kết thúc bài giảng lễ bằng từ “Amen” là một chủ đề gây tranh cãi trong nhiều cộng đoàn Công giáo, và từ lâu, nó đã được đề cập trong các chỉ dẫn của Giáo hội. Một trong những trích dẫn nổi bật về vấn đề này đến từ Bộ Phụng Tự và Kỷ Luật Bí Tích trong tài liệu “Chỉ nam về bài giảng lễ” năm 2014, trong đó cho rằng bài giảng lễ không chỉ là một hướng dẫn mà còn là một hành vi thờ phượng, với mục đích tôn vinh Thiên Chúa và thánh hóa cộng đoàn. Vấn đề kết thúc bài giảng bằng từ “Amen” được phân tích dưới nhiều khía cạnh, và nhiều người vẫn còn tranh cãi liệu việc này có phải là đúng hay không. Trong bài luận này, tôi sẽ phân tích những lý do cho cả hai quan điểm “được” và “không được” kết thúc bài giảng bằng từ “Amen”, đồng thời làm rõ quan điểm của Giáo hội về vấn đề này.
Trước tiên, chúng ta cần hiểu rõ bản chất của bài giảng lễ trong Phụng vụ. Theo như tài liệu của Bộ Phụng Tự và Kỷ Luật Bí Tích đã nêu, bài giảng lễ là một phần trong Phụng vụ, nơi không chỉ có sự giải thích Lời Chúa mà còn là một hành vi thờ phượng. Mục đích của bài giảng không chỉ là giúp tín hữu hiểu rõ hơn về Lời Chúa, mà còn để tôn vinh Thiên Chúa. Vì vậy, việc kết thúc bài giảng lễ bằng từ “Amen” có thể được hiểu là một lời xác nhận, một sự kết thúc của lời nguyện tạ ơn, qua đó cộng đoàn bày tỏ lòng cảm tạ đối với Thiên Chúa. “Amen” là một từ có nghĩa là “thật vậy” hay “xin vâng”, thường được dùng để khẳng định một lời cầu nguyện hay một tuyên bố thiêng liêng. Khi kết thúc bài giảng lễ bằng “Amen”, chúng ta không chỉ khẳng định lời rao giảng mà còn tôn vinh Thiên Chúa trong việc đã thực hiện những kỳ công của Ngài qua Lời Chúa.
Từ góc độ này, việc kết thúc bài giảng bằng “Amen” không chỉ là hợp lý mà còn là điều phù hợp với bản chất phụng vụ của bài giảng. Đây là cách để người giảng giải bày tỏ sự kính trọng đối với Thiên Chúa và công nhận sự hiện diện của Ngài trong cộng đoàn. “Amen” trong trường hợp này là một sự kết thúc trọn vẹn của một hành động thờ phượng, khẳng định rằng Lời Chúa đã được tiếp nhận và thấm nhuần trong tâm hồn của mỗi tín hữu. Theo như Tông huấn Verbum Domini (số 56), việc rao giảng Lời Chúa trong buổi cử hành phụng vụ có một ý nghĩa bí tích, bởi vì chính Chúa Kitô đang hiện diện qua lời giảng dạy. Vì vậy, khi kết thúc bài giảng lễ bằng từ “Amen”, nó biểu thị sự chấp nhận và xác nhận rằng Chúa đang giáo huấn chúng ta qua Lời của Ngài. Đây là hành vi thờ phượng, làm cho bài giảng không chỉ là một bài học mà là một lời tạ ơn, một lời khẳng định rằng Lời Chúa đã thành tựu trong cộng đoàn.
Mặt khác, cũng có một quan điểm cho rằng kết thúc bài giảng lễ bằng từ “Amen” không phải là điều cần thiết hoặc là một quy định bắt buộc. Việc bài giảng lễ có kết thúc bằng “Amen” hay không có thể phụ thuộc vào phong tục của từng giáo phận, từng linh mục, hoặc thậm chí là ý muốn của người giảng. Bởi vì, như tài liệu của Bộ Phụng Tự và Kỷ Luật Bí Tích đã nêu, không có luật nào buộc việc kết thúc bài giảng bằng “Amen”. Điều quan trọng là bài giảng phải tôn vinh Thiên Chúa và đáp ứng được mục tiêu là làm sáng tỏ Lời Chúa, giúp tín hữu hiểu và áp dụng vào cuộc sống của họ. Việc kết thúc bài giảng không nhất thiết phải bằng từ “Amen”, miễn là nó không làm mất đi tính thánh thiện của bài giảng và không làm giảm đi mục đích giáo dục và thờ phượng của nó.
Ngoài ra, một số ý kiến cho rằng việc kết thúc bài giảng bằng “Amen” có thể gây sự hiểu nhầm rằng bài giảng đã kết thúc như một lời cầu nguyện hay lời chúc phúc. Điều này có thể làm xao nhãng sự chú ý của cộng đoàn đối với phần tiếp theo của Phụng vụ, đặc biệt là đối với phần Thánh Thể, nơi mà chính sự hiện diện thực sự của Chúa Kitô được biểu lộ. Đặc biệt trong một số trường hợp, nếu bài giảng không phải là một lời cầu nguyện mà chỉ là một bài giảng giáo lý thuần túy, việc dùng “Amen” có thể không phù hợp, vì nó có thể làm cho cộng đoàn cảm thấy bài giảng giống như một phần của nghi thức cầu nguyện, trong khi thực chất nó chỉ là phần giáo huấn trong Phụng vụ.
Tuy nhiên, nếu xét từ góc độ của sự linh thánh và sự tôn vinh Thiên Chúa, kết thúc bài giảng lễ bằng “Amen” là một việc làm phù hợp và có thể chấp nhận. Nó nhấn mạnh rằng bài giảng là một phần của phụng vụ và là một hành vi thờ phượng. “Amen” không chỉ là một từ để kết thúc mà còn là một lời khẳng định niềm tin và sự đồng thuận của cộng đoàn với những gì đã được giảng dạy. Chính qua từ “Amen”, cộng đoàn thể hiện lòng tin tưởng vào sự hiện diện của Chúa Kitô trong Lời Ngài và sự đồng hành của Ngài với họ trong suốt cuộc đời.
Trong kết luận, việc kết thúc bài giảng lễ bằng “Amen” không phải là một quy định bất biến, mà là một sự lựa chọn có thể được thực hiện tùy theo hoàn cảnh và phong tục của từng cộng đoàn. Tuy nhiên, qua phân tích trên, ta thấy rằng việc sử dụng từ “Amen” là một cách thức hợp lý để kết thúc bài giảng, vì nó thể hiện sự tôn vinh Thiên Chúa, khẳng định Lời Chúa được tiếp nhận, và là một phần trong hành vi thờ phượng của Phụng vụ. Quan trọng hơn cả, bài giảng lễ, dù kết thúc bằng “Amen” hay không, vẫn phải giữ vững mục đích thánh hóa cộng đoàn và tôn vinh Thiên Chúa, đưa mọi người đến với sự hiện diện và tình yêu của Ngài trong cuộc sống hàng ngày.
Lm. Anmai, CSsR
