Cập nhật ngày 14 tháng 3 năm 2024

Vương cung thánh đường Thánh Peter là điểm tham quan không thể bỏ qua đối với bất kỳ ai đến Rome : dù là lần đầu tiên bạn đến Thành phố vĩnh cửu hay bạn đang thực hiện chuyến đi thứ n trở về, bạn luôn nợ một chuyến ghé thăm nhà thờ quan trọng nhất của Rome .  Với lịch sử kéo dài từ thế kỷ thứ 4, Thánh Peter đã là điểm dừng chân hàng đầu của du khách và khách hành hương trong gần 2.000 năm. Nhưng nhà thờ lớn nhất thế giới này không chỉ có tôn giáo: Thánh Peter còn là nơi trưng bày tuyệt vời của nghệ thuật Phục hưng và Baroque.

Từ những tác phẩm được yêu thích mang tính biểu tượng như Pietà của Michelangelo  cho đến những ngôi mộ được chạm khắc tinh xảo và những bức tranh khảm ẩn giấu, Vương cung thánh đường là kho báu của những điều thú vị luôn có thể làm ngạc nhiên ngay cả những du khách giàu kinh nghiệm nhất. Là một nhà sử học nghệ thuật sống ở Rome, tôi đã đến St. Peter nhiều lần đến nỗi không thể đếm xuể – nhưng tôi luôn khám phá ra điều gì đó mới mẻ!  Bạn không bao giờ có thể chán nơi đặc biệt này.

Nhưng những điều gì bạn chắc chắn không thể bỏ qua khi đến thăm Vương cung thánh đường Thánh Peter? Hãy đọc tiếp để biết hướng dẫn của chúng tôi về 7 di tích không thể bỏ qua mà bạn phải ghé thăm!

Mộ Thánh Peter

“Còn Ta bảo ngươi rằng ngươi là Phi-e-rơ, và trên đá này Ta sẽ xây Hội thánh của Ta”. Nếu bạn quen thuộc với Phúc âm Ma-thi-ơ, có lẽ bạn sẽ nhận ra đoạn văn nổi tiếng này trong đó Chúa Giê-su đặt cho tông đồ Simon, một ngư dân khiêm nhường từ Ca-bê-na-um, cái tên mới là Phi-e-rơ – theo nghĩa đen có nghĩa là “ đá ”.

Điều này liên quan thế nào đến Nhà thờ Thánh Peter? Nhà thờ Thánh Peter thực sự được xây dựng trên ngôi mộ của Thánh Peter , nơi thực sự có thể được coi là “tảng đá” hoặc viên đá góc của tòa nhà.

Thánh Peter đã bị tử đạo dưới triều đại của hoàng đế Nero, vào khoảng năm 67 hoặc 68 sau Công nguyên, trong cuộc đàn áp đầu tiên đối với những người theo đạo Thiên chúa. Ngài đã bị đóng đinh ngược đầu xuống tại Circus of Nero , nằm ở chính khu vực mà Vương cung thánh đường và Quảng trường Thánh Peter xinh đẹp hiện nay.

Sau cái chết khủng khiếp của mình, Peter được chôn cất tại một nghĩa trang gần đó. Ngôi mộ của Thánh Peter ban đầu cực kỳ khiêm tốn, và mãi đến thế kỷ thứ 2 sau Công nguyên, những người theo đạo Thiên chúa mới có cơ hội xây dựng một ngôi đền nhỏ trên đó để mọi người có thể nhận ra. Gần 300 năm sau cái chết của Peter, hoàng đế Constantine, sau khi hợp pháp hóa đạo Thiên chúa, đã cho xây dựng một nhà thờ đàng hoàng trên ngôi mộ của vị tông đồ .

Vương cung thánh đường cổ này đã dần bị phá hủy vào năm 1506, khi Giáo hoàng Julius II ra lệnh xây dựng một nhà thờ mới và lớn hơn  phù hợp để tôn vinh Thánh tông đồ: đây là nhà thờ tráng lệ mà chúng ta vẫn có thể chiêm ngưỡng ngày nay. Việc tìm ra vị trí chính xác của ngôi mộ Thánh Peter rất đơn giản: từ bên ngoài, vị trí của ngôi mộ được đánh dấu bằng cây thánh giá vàng sáng bóng trên đỉnh mái vòm . Trong khi đó, bên trong nhà thờ, nó được đánh dấu bằng mái che bằng đồng tuyệt đẹp phía trên bàn thờ chính. Bản thân bàn thờ nằm ​​ngay trên đỉnh của một nhà nguyện nhỏ, bên dưới là ngôi mộ khiêm tốn theo truyền thống – mặc dù không nhất trí – được xác định là nơi chôn cất Thánh Peter.

Pietà của Michelangelo

Nằm trong nhà nguyện đầu tiên bên phải lối vào, Pietà là tác phẩm cảm động nhất của Michelangelo , mô tả Đức Mẹ Đồng Trinh nhẹ nhàng ôm thi thể Chúa Jesus đã chết vào lòng với sự điềm tĩnh và dịu dàng tuyệt vời. Tác phẩm được Đức Hồng y Jean Biléres de Lagraulas đặt làm vào năm 1498, cho ngôi mộ của ngài.

Chỉ trong vòng hai năm, Michelangelo khi đó mới 23 tuổi đã có thể tạo ra một tác phẩm cho đến ngày nay vẫn là kiệt tác vô song.

Nhà điêu khắc đã diễn giải chủ đề nổi tiếng này theo cách rất riêng tư và độc đáo của mình: trên thực tế, đi ngược lại với biểu tượng truyền thống khi Đức Mẹ Đồng Trinh được miêu tả là một người phụ nữ trưởng thành, Michelangelo nhấn mạnh sự trẻ trung và ngây thơ của bà tại điểm mà bà trông thậm chí còn trẻ hơn cả Con trai của mình . Đức Mẹ Đồng Trinh mang một dải băng ngang ngực, có chữ ký của nghệ sĩ .

Theo truyền thống, Michelangelo, người vẫn chưa nổi tiếng vào thời điểm đó, đã thêm nó sau lễ khánh thành bức tượng: rõ ràng là ông đã nghe lỏm được một số du khách nhầm lẫn khi gán Pietà cho một nghệ sĩ khác. Sau bức tượng này, ông trở nên nổi tiếng đến mức không cần phải ký tên vào bất kỳ tác phẩm nào khác của mình. Để biết thêm về tác phẩm nghệ thuật phi thường này, hãy xem hướng dẫn chuyên sâu của chúng tôi về Pietà của Michelangelo . 

Tác phẩm điêu khắc Longinus và Crossing của Bernini

Nếu Pietà của Michelangelo là một trong những đỉnh cao của nghệ thuật điêu khắc Phục Hưng, thì Vương cung thánh đường Thánh Peter cũng là nơi lưu giữ một số tượng đài không thể phai mờ nhất của thời kỳ Baroque. Vào thế kỷ sau khi bậc thầy cũ qua đời và lễ thánh hiến Vương cung thánh đường mới, nội thất của Vương cung thánh đường Thánh Peter đã gắn liền với một nhân vật nghệ thuật vĩ đại hơn bất kỳ ai khác:  Gianlorenzo Bernini . 

Bức tượng khổng lồ của ông về  Thánh Longinus  (cao hơn 4 mét) trong một trong những hốc tường ở ngã tư nhà thờ thực sự gây kinh ngạc. Người lính La Mã cầm giáo đánh dấu sự hiện diện của một trong những thánh tích quý giá nhất của Kitô giáo – ngọn giáo mà Longinus dùng để đâm vào cạnh sườn Chúa Kitô trong Cuộc đóng đinh, mang lại sự cải đạo ngay lập tức cho chính ông.

Ba bức tượng khổng lồ đứng im lặng canh gác nơi giao nhau, mỗi bức tượng đánh dấu địa điểm lưu giữ những thánh tích vô giá:  Andrew ,  Helen  và  Veronica của Francesco Mochi , người phô trương tấm khăn che mặt Veronica – được cho là lưu giữ khuôn mặt của chính Chúa Kitô trong các nếp gấp của tấm khăn.

Mái vòm của Bernini

Khi bước vào Vương cung thánh đường Thánh Peter lần đầu tiên, bạn không thể không choáng ngợp trước sự hùng vĩ bất ngờ của tòa nhà. Nhưng khi bạn đã quen với sự rộng lớn của nhà thờ rộng lớn này, điều đầu tiên đập vào mắt bạn là một mái che bằng đồng lớn ở cuối gian giữa. Được thiết kế bởi  Gianlorenzo Bernini, người được coi là bậc thầy của phong cách Baroque Ý , mái che này nhằm mục đích làm nổi bật  bàn thờ chính , chỉ dành riêng cho chính Giáo hoàng.

Chính Giáo hoàng  Urban VIII nổi tiếng của gia tộc Barberini , người có huy hiệu được chạm khắc ở chân mỗi một trong bốn cột của công trình, đã thuê Bernini cho dự án đầy tham vọng này vào năm 1624.

Với  những cột xoắn ốc tuyệt đẹp được trang trí bằng lá nho , tán cây có thiết kế rất đặc biệt nhằm gợi ý về ý tưởng chuyển động và nhẹ nhàng, đáng chú ý khi xét đến kích thước của tượng đài: trên thực tế, nó  cao hơn 28 mét . Những bức tượng thiên thần và chú putti nhỏ xinh đẹp nhẹ nhàng quan sát bạn từ đỉnh tán cây, được bao phủ bởi một quả cầu vàng có hình chữ thập. Phía trên, mái vòm cao vút của Michelangelo tạo nên một phông nền đáng kinh ngạc. Thật đáng để leo lên mái vòm của Nhà thờ Thánh Peter để ngắm nhìn quang cảnh hấp dẫn xuống đỉnh tán cây của Bernini.

Nhưng tất cả số đồng này đến từ đâu?  Giáo hoàng Urban VIII đã có những cách khá khác thường để có được những vật liệu cần thiết cho các tượng đài của mình: để xây dựng mái che, ông đã lấy đồng từ các tòa nhà cổ hơn ở Venice, Livorno và theo truyền thống, thậm chí từ mái của  Đền Pantheon  ở Rome . Truyền thống này, mặc dù không được xác nhận bởi các nghiên cứu gần đây nhất, đã tạo ra một câu nói dí dỏm nổi tiếng của người La Mã:  “Quod non fecerunt barbari, fecerunt Barberini” – những gì người man rợ không làm, thì Barberini đã làm.

Ngôi mộ của Đức Gioan Phaolô II

Nếu bạn tiếp tục đi dọc theo lối đi bên phải, vài bước qua Pietà, bạn sẽ thấy Nhà nguyện Thánh Sebastian . Hầu hết các ngày, bạn sẽ thấy nhiều người quỳ gối ở đây, cầu nguyện thầm lặng trước bàn thờ. Nếu bạn cố gắng đến gần hơn, bạn sẽ có thể đọc được dòng chữ khắc này trên bàn thờ bằng đá cẩm thạch trắng, bằng chữ in hoa màu đỏ: SANCTVS IOANNES PAVLVS PP. II , Thánh John Paul II.

Với triều đại giáo hoàng kéo dài 27 năm của mình , vị giáo hoàng người Ba Lan này là một trong những giáo hoàng được yêu thích nhất từ ​​trước đến nay: trong lễ tang của ngài vào ngày 8 tháng 4 năm 2005 tại quảng trường Thánh Peter, đám đông lớn tham dự đột nhiên bắt đầu hô vang “ Santo subito !” có nghĩa đen là “Hãy phong thánh cho ngài ngay bây giờ!”. Và trên thực tế, chỉ 9 năm sau khi ngài qua đời, Giáo hoàng Francis đã tuyên bố ngài là một vị thánh tại Quảng trường Thánh Peter vào ngày 27 tháng 4 năm 2014, trước hơn 500.000 người đã tụ họp trong sự kiện này.

Chiếc quan tài ba chiếc của Giáo hoàng (một chiếc làm bằng gỗ bách, một chiếc làm bằng kẽm và chiếc còn lại làm bằng hạt dẻ, đóng bằng đinh vàng) ban đầu được chôn cất tại Hang động Vatican . Nó được chuyển đến Nhà nguyện Thánh Sebastian vào năm 2011, khi Giáo hoàng được tuyên bố là “ thánh ”: vào năm 2014, sau khi được phong thánh, Giáo hoàng cuối cùng đã được tôn vinh với danh hiệu “thánh” – như bạn có thể đọc trên bàn thờ bằng đá cẩm thạch tuyệt đẹp, nơi an nghỉ cuối cùng của ngài. 

Tượng đài Giáo hoàng Alexander VII

Bên trái Canopy, chỉ cách đó vài bước chân, bạn sẽ thấy một tượng đài rất khác thường: tượng đài tưởng niệm Alexander VII. Được thiết kế bởi Bernini 80 tuổi , tượng đài này được coi là tác phẩm vĩ đại cuối cùng của ông, mặc dù thực tế là nó chủ yếu được thực hiện bởi các nhà điêu khắc khác dưới sự giám sát của bậc thầy cũ.

Mặc dù Giáo hoàng Alexander VII đã cho xây dựng tượng đài tang lễ của mình ngay từ những năm đầu tiên của triều đại giáo hoàng, nhưng ông chưa bao giờ được chứng kiến ​​nó, ông qua đời trước khi nó được khởi công. Trên thực tế, tượng đài này được khánh thành vào năm 1678, sáu năm sau khi giáo hoàng qua đời.

Tượng đài này mô tả cảnh Đức Giáo hoàng đang quỳ gối cầu nguyện, xung quanh là bốn bức tượng phụ nữ, tượng trưng cho những đức tính mà Đức Giáo hoàng thường thực hành nhiều nhất : Bác ái, Thận trọng, Công lý và Chân lý .

Bức tranh cuối cùng đặc biệt đáng chú ý, vì nó ẩn chứa một thông điệp chính trị thú vị từ những năm 1600 : Sự thật đang đặt chân lên một quả địa cầu, nơi bạn có thể dễ dàng nhận ra các quốc gia khác nhau. Nếu bạn đến gần hơn, bạn sẽ nhận thấy rằng cô ấy đang bước chính xác trên đỉnh nước Anh : đây là cách tinh tế của Bernini để bất tử hóa những nỗ lực thất bại của giáo hoàng nhằm đánh bại Anh giáo .

Nhưng chi tiết đáng ngạc nhiên nhất của tượng đài là bộ xương có cánh xuất hiện đáng sợ từ bên dưới tấm rèm đá cẩm thạch nặng nề: bộ xương chính là Thần Chết, vung chiếc đồng hồ cát như thể muốn nhấn mạnh rằng thời gian của cuộc sống đã kết thúc. Để tìm hiểu thêm về vai trò trung tâm của Bernini trong việc tạo ra vương cung thánh đường mà chúng ta biết ngày nay, 

Tượng Thánh Peter

Khi đi dọc theo gian giữa nhà thờ, bạn có thể thấy một hàng người xếp hàng trước một bức tượng màu đen: nếu nhìn kỹ, bạn sẽ thấy rằng hầu hết họ chạm vào chân bức tượng, và một số thậm chí còn hôn nó. Tại sao vậy?

Đây là bức chân dung rất nổi tiếng của Thánh Peter: bức tượng này từ lâu được cho là có niên đại từ thế kỷ thứ 5 sau Công nguyên, nhưng hiện nay hầu như được cho là của Arnolfo di Cambio, một nghệ sĩ nổi tiếng người Tuscan, người có vai trò quan trọng trong việc xây dựng Florence Duomo , và có niên đại từ cuối những năm 1200. Bức tượng được làm bằng đồng và tượng trưng cho Hoàng tử của các Tông đồ, ngồi trên một chiếc ghế bằng đá cẩm thạch. Bằng tay trái, ngài cầm chìa khóa Thiên đường (thuộc tính điển hình của ngài), trong khi ban phước lành bằng tay phải.

Theo phong tục, những người hành hương đến thăm nhà thờ sẽ chạm hoặc hôn chân Thánh Peter , đặc biệt là chân phải, và cầu xin phước lành. Truyền thống này lâu đời đến nỗi hàng triệu người hẳn đã chạm và hôn bức tượng trong ít nhất 800 năm: đó là lý do tại sao bàn chân của Thánh Peter có vẻ phẳng và mỏng một cách kỳ lạ (mặc dù rất bóng!) – nó thực sự đã bị mòn đi sau nhiều thế kỷ hôn .

Hàng năm, vào ngày giỗ của Thánh Peter và Thánh Paul, ngày 29 tháng 6,  bức tượng được mặc trang phục giáo hoàng và đội vương miện, một cách hiệu quả để nhắc nhở mọi người rằng Thánh Peter là Giáo hoàng đầu tiên trong lịch sử .