Người Công giáo Có Tin Vào Ma?
Có điều gì đó rất nhân văn về việc quây quần bên một đống lửa trại để chia sẻ những câu chuyện ma. Chúng ta yêu thích một câu chuyện hay, dù nó có thể đáng sợ đến đâu, và việc chia sẻ những câu chuyện này giúp chúng ta xây dựng cộng đồng và tình bạn. Có lẽ chúng ta không còn ngồi quanh đống lửa trại như trước đây, và chắc chắn ít thường xuyên hơn tôi mong muốn, nhưng ngay cả trong thời đại công nghệ, chúng ta vẫn thích nghe và chia sẻ những câu chuyện giống như tổ tiên của chúng ta đã làm.
Ngoài việc thưởng thức một câu chuyện đáng sợ, một số người cũng tin vào sự tồn tại của ma. Trong một cuộc thăm dò, khoảng 50% người Mỹ cho biết họ tin vào ma, trong khi 57% người Công giáo ở Mỹ tin rằng linh hồn của người chết có thể thăm viếng người sống. Vậy, nhiều người Công giáo ngày nay tin vào ma, nhưng có nền tảng lịch sử nào cho niềm tin này không?
Định Nghĩa Ma
Trước khi đi sâu vào những niềm tin lịch sử về ma, tốt nhất là nói về thuật ngữ “ma”. Chúng ta lấy từ “ma” từ từ tiếng Đức “geist”, nghĩa là “linh hồn”. Thuật ngữ Đức này có thể được sử dụng để mô tả ma, như khi chúng ta nói về “poltergeist” (linh hồn ồn ào), nhưng cũng được dùng theo cách thế tục như trong từ “zeitgeist”, nghĩa là “tinh thần của thời đại”.
Khi chúng ta nói về ma, chúng ta thường có nghĩa là những linh hồn của người chết đến thăm người sống. Trong ý nghĩa rộng rãi nhất, người Công giáo đã tin vào ma từ thời kỳ Tông đồ, nhưng từ “ma” có vẻ không phù hợp khi chúng ta nói về việc thăm viếng từ các thánh trên trời hoặc các linh hồn ở Luyện ngục. Trong cả hai trường hợp, linh hồn thăm viếng không cố gắng ám ảnh người sống mà đang thực hiện ý muốn của Chúa. Trong một số trường hợp, một cuộc thăm viếng từ linh hồn đã chết có thể mang lại sự an ủi lớn.
Những Câu Chuyện Ma Công Giáo
Trong tác phẩm Summa, Thánh Tôma Aquinô đã nhắc đến hai thánh nhân có những câu chuyện như vậy, đó là Thánh Augustinô và Thánh Grêgôriô Cả. Cả hai thánh nhân đều được coi là Tiến sĩ của Giáo hội trong Công giáo, cho thấy ảnh hưởng trí tuệ và tinh thần của họ đối với Giáo hội; và cả hai đã thảo luận về khả năng tồn tại của ma khi chia sẻ một số câu chuyện Kitô giáo sớm về người chết thăm viếng người sống.
Trong một bức thư gửi cho Thánh Paulinus, Thánh Augustinô đã nói về sự xuất hiện của Thánh Felix ở Nola trước những người dân thành phố ông hàng thế kỷ sau khi ngài bị tử đạo. Theo thánh nhân, vị tử đạo đã xuất hiện trước các Kitô hữu ở Nola trong một cuộc bao vây của kẻ man rợ. Thánh Felix rất được yêu mến bởi người dân Nola, nổi tiếng vì sự chăm sóc lớn lao dành cho người nghèo và cái chết tử đạo của ngài. Do đó, đối với người dân Nola, sự xuất hiện của ngài trong cuộc bao vây được coi là an ủi. Điều này đã được chứng kiến bởi nhiều người, với Thánh Augustinô nói: “Chúng tôi không nghe qua những tin đồn không chắc chắn, mà qua những nhân chứng đáng tin cậy.”
Thánh Augustinô nhanh chóng chỉ ra rằng sự kiện một vị tử đạo thăm viếng những người bị bao vây là điều hiếm gặp. Ngài cũng lưu ý rằng các vị tử đạo chỉ có thể “quan tâm đến công việc của người sống” thông qua quyền năng thần thánh. Cả Augustinô và Aquinô đều cho biết rằng những sự can thiệp như vậy được thực hiện để mang lại sự an ủi cho người sống, vì vậy chúng không giống những câu chuyện ma mà chúng ta thường nghĩ đến, mặc dù bản chất huyền bí của những sự xuất hiện này.
Thánh Tôma Aquinô cũng đề cập đến một câu chuyện trong Đối thoại của Thánh Grêgôriô Cả. Thánh Grêgôriô kể lại trải nghiệm lạnh gáy mà ngài đã nghe khi còn trẻ về một phó tế tên là Paschasius, người được coi là một người đàn ông đức hạnh. Paschasius nổi tiếng vì sự cho đi tự do cho người nghèo, sống một cuộc đời thánh thiện và viết các bình luận về Chúa Thánh Thần. Tuy nhiên, vị phó tế cũng đã tham gia vào chính trị giáo hoàng đầy tranh cãi. Đáng tiếc, người tốt đã chết khi hỗ trợ một cuộc ly giáo ngắn ngủi.
Nhiều năm sau, Giám mục Germanus của Capua đã đến các bồn tắm nóng theo sự giới thiệu của bác sĩ của ông. Khi ông bước vào các bồn tắm nóng, Germanus đã nhìn thấy một người hầu mà ông nhận ra chính là phó tế đã chết Paschasius. Germanus đã sợ hãi khi nhìn thấy người chết và cũng băn khoăn về việc linh hồn thánh thiện lại ở nơi này. Khi Germanus hỏi phó tế vì sao linh hồn ngài ở trong nhà tắm, Paschasius đã trả lời rằng sự ủng hộ của ngài đối với vị giáo hoàng giả chống lại người kế vị Thánh Phêrô là lý do cho thời gian ngài ở trong Luyện ngục, và ngài đã cầu xin giám mục cầu nguyện và dâng lễ cho ngài. Germanus đã làm theo yêu cầu và, sau vài ngày, hồn ma của Paschasius không còn xuất hiện trong các bồn tắm nữa.
Tài khoản về hồn ma của Paschasius trong nhà tắm của Thánh Grêgôriô có vẻ đáng sợ hơn so với câu chuyện của Thánh Augustinô về Thánh Felix ở Nola. Về mặt hình thức, bạn có thể tưởng tượng Germanus nhìn thấy hình bóng của Paschasius từ từ xuất hiện từ hơi nước của các bồn tắm. Tuy nhiên, mặc dù có phần rùng rợn, nhưng nó vẫn khác với khái niệm hiện đại về một câu chuyện ma. Đây là một câu chuyện hy vọng, cho thấy rằng các linh hồn ở Luyện ngục có thể nhận được sự giúp đỡ tinh thần từ những người sống.
Tài khoản của Thánh Grêgôriô về hồn ma của Paschasius theo một số chủ đề trong những câu chuyện ma sau này ở thời trung cổ. Giống như Thánh Grêgôriô, những câu chuyện này nói về các linh hồn ở Luyện ngục tìm kiếm sự cầu nguyện và những ân huệ tinh thần khác từ người sống. Những câu chuyện trung cổ này vẫn mang tính hy vọng và an ủi, nhưng chúng cũng bắt đầu hình thành hình dạng mà chúng ta sẽ coi là một câu chuyện ma.
Ma Ở Thời Trung Cổ
Vào khoảng năm 1400, một vị tu sĩ vô danh tại Tu viện Byland đã viết lại mười hai câu chuyện ma trên những trang trắng của một bản thảo các tác phẩm thần học. Là đại diện cho loại câu chuyện ma được kể ở Yorkshire thời trung cổ, chúng ta thật may mắn khi một vị tu sĩ cảm thấy rằng chúng đáng để được ghi lại.
Hầu hết các câu chuyện ma ở Byland đều liên quan đến những linh hồn tìm kiếm sự tha tội để có thể tiến lên từ Luyện ngục. Giống như trong tài khoản của Thánh Grêgôriô, những linh hồn này thường là những người tốt trong cuộc sống đã mắc một tội lớn khiến họ không đạt được thiên đàng.
Câu chuyện ma mà tôi yêu thích nhất trong số các câu chuyện của Byland ngắn gọn nhưng hấp dẫn. Nó kể về Robert của Boltby, người chết trẻ và dường như, với một lương tâm nặng nề. Theo vị tu sĩ vô danh, “Ông ấy thường xuyên ra khỏi mộ vào ban đêm và quấy rối, làm sợ hãi những người nông dân.” Những chú chó sủa vào Robert, và mọi người tránh xa người chết, nhưng Robert cũng đến gần các cửa sổ và cửa ra vào như thể ông đang cố gắng lắng nghe những người sống.
Một vài người đàn ông quyết định họ đã đủ chịu đựng sự quấy rối của hồn ma, vì vậy một đêm họ lập kế hoạch để phục kích hồn ma. Những thanh niên ồn ào đã đến nghĩa trang, sẵn sàng chiến đấu với một hồn ma. Khi khuôn mặt ghê rợn của Robert xuất hiện, tất cả trừ hai cậu bé đã bỏ chạy.
Một trong số họ, Robert Foxton (tên của anh được ghi nhận do sự không sợ hãi của mình), đã bắt giữ người chết tại lối vào nghĩa trang và kéo ông đến bậc
