TẠI SAO CÓ ĐẾN 04 THÁNH LỄ KHÁC NHAU VỀ PHỤNG VỤ TRONG CÙNG MỘT NGÀY LỄ GIÁNG SINH NHƯ VẬY?
Lễ Giáng Sinh là một trong những ngày lễ lớn và quan trọng nhất trong lịch Phụng Vụ của Giáo Hội Công Giáo. Điều thú vị là trong cùng một ngày lễ, có đến bốn Thánh Lễ khác nhau được cử hành, mỗi Thánh Lễ có một ý nghĩa riêng biệt và đặc trưng cho từng thời điểm trong ngày. Đây không chỉ là một sự phân chia theo thời gian, mà còn là một cách thức để giáo dân có thể cảm nhận được sự phong phú của mầu nhiệm Giáng Sinh qua nhiều khía cạnh khác nhau. Vậy tại sao lại có đến bốn Thánh Lễ khác nhau trong cùng một ngày lễ như vậy?
Để hiểu rõ điều này, chúng ta cần nhìn lại một số sự kiện lịch sử và truyền thống của Giáo Hội. Vào năm 385, tại Giêrusalem, tín hữu đã bắt đầu tổ chức lễ mừng Chúa Giáng Sinh vào ngày 6 tháng 1, một ngày đặc biệt bao gồm Lễ Giáng Sinh, Hiển Linh và Dâng Chúa vào Đền Thánh. Lễ này bắt đầu với một buổi lễ tại Bêlem, nơi Chúa Giêsu đã sinh ra, và sau đó tiến hành một cuộc rước dưới ánh đuốc đến Giêrusalem. Khi họ đến Giêrusalem, trời đã sáng, và họ tiếp tục cử hành một Thánh Lễ khác. Câu chuyện này đã được Egeria, một Kitô hữu người Rôma, ghi chép lại khi cô đến Giêrusalem và chứng kiến nghi thức này. Sau khi trở về Rôma, cô đã kể lại câu chuyện này với một người đàn ông, người mà 47 năm sau trở thành Giáo hoàng Sixtô III. Hứng thú với câu chuyện của Egeria, Đức Giáo hoàng Sixtô III đã quyết định thiết lập Thánh Lễ Giáng Sinh vào nửa đêm, và Ngài là người đầu tiên cử hành Thánh Lễ Giáng Sinh nửa đêm tại Vương cung Thánh đường Đức Bà Cả ở Rôma, nơi lưu giữ thánh tích chiếc máng cỏ thật mà Chúa đã nằm khi Ngài được sinh ra.
Câu chuyện này không chỉ giải thích sự ra đời của Thánh Lễ nửa đêm Giáng Sinh mà còn giải thích tại sao có bốn Thánh Lễ trong lễ Giáng Sinh. Một lý do khác có liên quan đến việc thờ lạy mặt trời của người dân ngoại. Vào thời kỳ đầu của Giáo Hội, ngày 25 tháng 12 trùng với ngày lễ thờ mặt trời của người ngoại đạo. Một số tín hữu đã bắt chước thói quen này và quỳ lạy mặt trời trước khi tham dự Thánh Lễ Giáng Sinh. Đức Giáo hoàng Lêô Cả không chấp nhận điều này, vì ngài muốn tín hữu chỉ quỳ lạy một mình Chúa Giêsu. Để chống lại việc thờ lạy mặt trời, Đức Giáo hoàng Lêô Cả đã thiết lập Thánh Lễ Giáng Sinh vào nửa đêm 24 tháng 12, nhằm đảm bảo rằng tín hữu sẽ quỳ lạy Chúa Giêsu trước khi tham dự lễ mừng Ngài.
Vào thế kỷ VI, một sự kiện khác đã dẫn đến sự xuất hiện của Thánh Lễ rạng đông vào sáng 25 tháng 12. Vào thời điểm đó, Thánh Anastasia Sirmium, một trong các Thánh Tử Đạo, được kính nhớ vào cùng ngày 25 tháng 12. Đức Giáo hoàng cần phải cử hành một Thánh Lễ riêng để mừng kính Thánh Anastasia, nhưng do sự quan trọng của lễ Giáng Sinh, Lễ Thánh Anastasia đã bị dời đi hoặc huỷ bỏ, và Thánh Lễ rạng đông, thường được gọi là “Lễ Mục Đồng,” đã được thay thế. Lễ này đặc biệt phổ biến ở các quốc gia Mỹ Latinh và Philippines, nơi nó được gọi là “Misa de Gallo,” có nghĩa là “Lễ của Gà Trống,” vì người dân thường dậy sớm tham dự lễ này, giống như con gà trống báo thức lúc bình minh.
Với bốn Thánh Lễ khác nhau này, Giáo Hội muốn giúp các tín hữu sống mầu nhiệm Giáng Sinh một cách sâu sắc và trọn vẹn hơn. Thánh Lễ Vọng (Lễ chiều 24/12) được cử hành để chuẩn bị tâm hồn cho đêm Chúa Giáng Sinh. Lễ nửa đêm (24/12) mang lại cho chúng ta một cảm giác về sự huyền bí của đêm Chúa ra đời, khi mà mọi người đều chìm trong đêm tối nhưng Chúa lại đến, mang ánh sáng và sự cứu rỗi. Lễ rạng đông (25/12) nhấn mạnh sự hiện diện của Chúa trong đời sống mỗi người, khi những người mục đồng đã vội vã đến viếng Chúa Hài Nhi. Và cuối cùng, Lễ ban ngày (25/12) là thời điểm để cộng đoàn Giáo Hội tôn vinh Chúa trong sự trọn vẹn của mầu nhiệm Ngài, khi Ngài là Đấng cứu độ, Ngôi Lời nhập thể, đến để cứu chuộc nhân loại.
Mỗi Thánh Lễ đều có một ý nghĩa đặc biệt, giúp chúng ta không chỉ mừng lễ một cách bên ngoài mà còn đi sâu vào trong tâm hồn mình để cảm nhận sự hiện diện của Chúa. Mỗi Thánh Lễ cũng là một lời mời gọi để chúng ta chuẩn bị tâm hồn, ăn năn sám hối và đón nhận Chúa một cách trọn vẹn hơn. Đây là một cơ hội để chúng ta nhận ra rằng, sự hiện diện của Chúa không chỉ có trong một thời điểm mà còn xuyên suốt trong cuộc đời mỗi người, mỗi ngày, mỗi giờ, khi chúng ta để Ngài vào trong cuộc sống của mình.
Câu hỏi quan trọng mà chúng ta cần đặt ra là: Trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, chúng ta có sẵn sàng để đón nhận Chúa hay không? Chúng ta có thực sự chuẩn bị cho Ngài vào mỗi ngày sống của mình hay chỉ dừng lại ở những thói quen bề ngoài? Mỗi Thánh Lễ của Giáng Sinh là một dịp để chúng ta tự hỏi mình như vậy, để chúng ta có thể dọn lòng mình, chuẩn bị tâm hồn mình và sống theo đúng ý Chúa trong cuộc sống.
Giáng Sinh là dịp để chúng ta đón nhận tình yêu và sự cứu rỗi của Chúa, để Ngài trở thành ánh sáng trong cuộc đời của chúng ta. Mỗi Thánh Lễ, dù là Lễ Vọng, Lễ Nửa Đêm, Lễ Rạng Đông hay Lễ Ban Ngày, đều là một cơ hội để chúng ta gặp gỡ Chúa và cảm nhận tình yêu của Ngài. Hãy để Chúa Giêsu đến và ngự trị trong lòng mỗi người chúng ta, để chúng ta sống trong niềm vui và bình an của Ngài.
Lm. Anmai, CSsR
