Ngọn Lửa Thử Vàng: Ý Nghĩa Của Gian Truân Trong Đời Sống Đức Tin

Mở đầu: Tiếng Kêu “Tại Sao?” Giữa Giông Bão Cuộc Đời

Trong hành trình hữu hạn của kiếp người, có lẽ không ai trong chúng ta chưa một lần đối diện với gian truân. Đó có thể là nỗi đau thể xác của bệnh tật, là sự tan vỡ của một mối quan hệ, là gánh nặng của thất bại tài chính, hay là khoảng trống vô hình của sự cô đơn và mất mát. Giữa những cơn bão táp ấy, một câu hỏi lớn, một tiếng kêu khắc khoải thường dâng lên từ sâu thẳm tâm hồn: “Lạy Chúa, tại sao? Tại sao Ngài lại để những điều này xảy ra với con?”

Câu hỏi này không phải là dấu hiệu của sự yếu đuối đức tin, mà ngược lại, nó là biểu hiện chân thật nhất của một tâm hồn đang vật lộn để tìm kiếm ý nghĩa, để níu giữ niềm hy vọng vào một Thiên Chúa nhân lành và toàn năng trong một thế giới đầy rẫy khổ đau. Thật dễ dàng để ca tụng Chúa khi cuộc sống êm đềm, khi con thuyền đời ta xuôi theo dòng nước mát. Nhưng khi giông tố nổi lên, khi những con sóng dữ dội của nghịch cảnh chực chờ nhấn chìm tất cả, niềm tin của chúng ta bị thử thách đến tận cùng. Chúng ta nhìn lên trời và tự hỏi: Liệu Thiên Chúa có thật sự quan tâm? Liệu Ngài có đang lắng nghe? Hay Ngài đã bỏ rơi chúng ta?

Thật không may, nhiều người trong chúng ta thường phản ứng với gian truân một cách tiêu cực. Chúng ta hoặc chìm đắm trong oán giận, trách móc số phận và Thiên Chúa, hoặc tuyệt vọng buông xuôi, để cho nghịch cảnh nhấn chìm mình trong vực thẳm của sự bi quan. Chúng ta nhìn những thử thách như những hình phạt vô nghĩa, những chướng ngại vật độc ác cản trở con đường hạnh phúc. Nhưng Kinh Thánh và đức tin Kitô giáo lại mời gọi chúng ta có một cái nhìn khác, một góc nhìn sâu sắc hơn, vượt lên trên bề mặt của nỗi đau. Đó là góc nhìn của niềm tin rằng, đằng sau mỗi đám mây u ám của gian truân, vẫn có ánh sáng của ý định Thiên Chúa. Ngài không phải là tác giả của sự dữ, nhưng Ngài là Đấng có thể biến sự dữ thành sự lành, biến nỗi đau thành một công cụ để gọt giũa và thánh hóa con người.

Bài luận này sẽ là một cuộc hành trình chiêm nghiệm, đi sâu vào năm mục đích lớn lao mà Thiên Chúa có thể thực hiện qua những gian truân Ngài cho phép xảy đến trong cuộc đời chúng ta. Đây không phải là một nỗ lực để giải thích một cách trọn vẹn mầu nhiệm của sự đau khổ – một mầu nhiệm mà trí tuệ con người không bao giờ có thể thấu suốt. Thay vào đó, đây là một lời mời gọi để chúng ta tạm dừng lại giữa những bộn bề lo toan, để lắng nghe tiếng Chúa nói qua chính những vết thương của mình, và để khám phá ra rằng, bàn tay yêu thương của Ngài vẫn đang hoạt động, ngay cả trong những khoảnh khắc tăm tối nhất. Chúng ta sẽ cùng nhau khám phá cách Thiên Chúa dùng gian truân để hướng dẫn, kiểm tra, sửa đổi, bảo vệ, và cuối cùng là để làm cho chúng ta nên hoàn hảo hơn trong ân sủng của Ngài.

Chương 1: Gian Truân Như Ngọn Hải Đăng HƯỚNG DẪN

Con người tự bản tính thường có xu hướng tìm kiếm sự ổn định và thoải mái. Chúng ta dễ dàng an phận trong những thói quen, những vùng an toàn do chính mình tạo ra. Sự thụ động, ươn lười và trì trệ có thể len lỏi vào đời sống của chúng ta lúc nào không hay, khiến chúng ta ngủ quên trên hành trình đức tin và tự mãn với những gì mình đang có. Trong những hoàn cảnh như vậy, đôi khi Thiên Chúa phải dùng đến một biện pháp mạnh mẽ hơn để đánh thức chúng ta. Gian truân, trong ý định của Ngài, có thể trở thành ngọn lửa châm vào dưới chân, buộc chúng ta phải bật dậy và di chuyển. Nó là một cú huých mạnh mẽ để ta thoát ra khỏi sự ù lì và tìm kiếm một con đường mới.

Thánh Vịnh gia đã viết: “Trước khi phải khổ, con đã lầm lạc, nhưng giờ đây, con tuân giữ lời Ngài” (Tv 119,67). Câu Thánh Vịnh này cho thấy một sự thật sâu sắc: nỗi đau khổ có sức mạnh định hướng lại cuộc đời. Khi mọi thứ quá dễ dàng, chúng ta có nguy cơ đi chệch hướng, chạy theo những giá trị tạm bợ của thế gian mà quên mất mục đích tối hậu của đời mình là tìm kiếm Nước Trời. Một công việc ổn định nhưng vô nghĩa có thể khiến ta quên đi ơn gọi đích thực. Một mối quan hệ êm đềm nhưng thiếu chiều sâu thiêng liêng có thể làm ta xa rời Thiên Chúa. Một cuộc sống vật chất đủ đầy có thể làm tâm hồn ta trở nên khô cằn.

Lúc này, một gian truân ập đến – mất việc, một cuộc chia tay đau đớn, một khủng hoảng tài chính – giống như một cơn địa chấn làm rung chuyển nền móng cuộc đời ta. Ban đầu, chúng ta cảm thấy hoang mang, mất phương hướng. Nhưng chính trong sự đổ vỡ đó, Thiên Chúa đang mở ra một con đường mới. Có thể việc mất đi công việc hiện tại là để Ngài dẫn dắt bạn đến một sự nghiệp mà ở đó bạn có thể phục vụ tha nhân tốt hơn. Có thể sự kết thúc của một mối quan hệ là để Ngài chuẩn bị cho bạn một tình yêu đích thực và thánh thiện hơn. Những gian truân này không phải là ngõ cụt, mà là những ngã rẽ bắt buộc, nơi Thiên Chúa muốn chúng ta dừng lại, suy ngẫm và nhận ra rằng con đường ta đang đi không phải là con đường tốt nhất Ngài đã dành cho ta.

Sách Châm Ngôn cũng khẳng định: “Vết thương nhức nhối tẩy sạch điều gian ác, và roi vọt thấu đến tận tâm can” (Cn 20,30). “Roi vọt” ở đây không nên được hiểu theo nghĩa một sự trừng phạt tàn nhẫn, mà là một công cụ giáo huấn của một người Cha yêu thương. Như một người chăn chiên dùng cây gậy để lùa những con chiên đi lạc trở về đúng lối, Thiên Chúa cũng dùng những khó khăn để đưa chúng ta trở lại với Ngài. Khi chúng ta bị “vết thương nhức nhối”, chúng ta buộc phải chú ý. Sự đau đớn khiến chúng ta không thể phớt lờ được nữa. Nó buộc ta phải tự hỏi: “Mình đã sai ở đâu? Điều gì trong cuộc sống của mình cần phải thay đổi?”

Hãy nhìn lại cuộc đời của các thánh. Thánh Phaolô đã gặp được Chúa Kitô Phục Sinh trên đường Đamascô qua một biến cố đầy kịch tính: ông bị ngã ngựa và mù lòa. Cú ngã đó không chỉ là một tai nạn thể chất, mà còn là một gian truân lớn lao làm sụp đổ toàn bộ thế giới quan của ông, một người Pharisêu nhiệt thành đang trên đường đi bắt bớ các Kitô hữu. Chính trong bóng tối của sự mù lòa, ông mới bắt đầu “thấy” được ánh sáng thật. Gian truân đó đã hướng dẫn ông từ một kẻ bách hại trở thành Tông đồ vĩ đại của dân ngoại.

Vì vậy, khi đối diện với gian truân, thay vì chỉ hỏi “Tại sao con phải chịu điều này?”, chúng ta hãy thử can đảm hỏi thêm một câu nữa: “Lạy Chúa, qua gian truân này, Ngài đang muốn hướng dẫn con đi đâu?”. Có lẽ, Ngài đang muốn bạn chú ý đến một khía cạnh nào đó của cuộc sống mà bạn đã bỏ quên. Có lẽ, Ngài đang đóng một cánh cửa lại để mở ra một cánh cửa khác tốt đẹp hơn. Gian truân, dưới góc nhìn này, không còn là một tai ương ngẫu nhiên, mà là ngọn hải đăng của Thiên Chúa, chiếu rọi một hướng đi mới giữa biển đời tăm tối.

Chương 2: Gian Truân Như Lò Luyện KIỂM TRA Đức Tin

Trong đời sống thường ngày, chúng ta dễ dàng tuyên xưng niềm tin của mình. Chúng ta đọc kinh, tham dự Thánh lễ, và nói với mọi người rằng chúng ta tin vào Thiên Chúa. Nhưng lời nói và hành động trong lúc bình yên chưa phải là thước đo trọn vẹn cho chiều sâu của đức tin. Đức tin thật sự chỉ được minh chứng và trở nên vững mạnh khi nó được thử thách trong lửa. Như người ta thường nói, “Người ta cũng giống như túi trà lọc vậy… nếu bạn muốn biết những gì bên trong, chỉ cần thả chúng vào trong nước nóng!”. Gian truân chính là “nước nóng” mà Thiên Chúa cho phép để “kiểm tra” xem bên trong tâm hồn chúng ta thực sự chứa đựng điều gì.

Thánh Giacôbê đã viết một cách thẳng thắn và đầy xác tín: “Thưa anh em, anh em hãy tự cho mình là được chan chứa niềm vui khi gặp thử thách trăm chiều. Vì như anh em biết: đức tin có vượt qua thử thách mới sinh ra lòng kiên nhẫn” (Gc 1,2-3). Lời khuyên “hãy tự cho mình là được chan chứa niềm vui” khi gặp thử thách nghe có vẻ thật phi lý và khó chấp nhận. Ai có thể vui mừng khi bệnh tật, khi mất người thân, khi bị phản bội? Tuy nhiên, Thánh Giacôbê không nói chúng ta phải vui vì chính nỗi đau, mà là vui vì nhận ra mục đích và kết quả cao cả của nỗi đau đó. Gian truân là cơ hội để đức tin của chúng ta được tinh luyện, để nó chuyển từ một niềm tin lý thuyết, non nớt thành một sự xác tín sống động, một lòng trông cậy sắt đá.

Hãy tưởng tượng một người lính được huấn luyện trong thời bình. Anh ta có thể học thuộc mọi chiến thuật, sử dụng thành thạo mọi vũ khí trong phòng tập. Nhưng chỉ khi ra trận, đối mặt với hiểm nguy thật sự, lòng can đảm và kỹ năng của anh ta mới được kiểm chứng. Tương tự như vậy, đời sống Kitô hữu không phải là một cuộc đi dạo trong công viên, mà là một trận chiến thiêng liêng. Gian truân là chiến trường nơi đức tin của chúng ta được tôi luyện. Nó tiết lộ những gì còn yếu kém bên trong ta: sự thiếu kiên nhẫn, lòng tự ái, xu hướng dựa dẫm vào sức mình thay vì vào Thiên Chúa, sự bám víu vào của cải vật chất.

Câu chuyện của ông Gióp trong Cựu Ước là một minh chứng kinh điển cho khía cạnh này. Gióp là một người công chính, giàu có và kính sợ Thiên Chúa. Nhưng trong chốc lát, ông mất tất cả: con cái, tài sản, sức khỏe. Ông ngồi trên đống tro tàn, gãi những ung nhọt đau đớn trên thân thể. Bạn bè ông đến và cho rằng ông hẳn đã phạm một tội lỗi nào đó nên mới bị trừng phạt. Nhưng Gióp, dù đau đớn và bối rối tột cùng, vẫn một mực khẳng định sự vô tội của mình và không hề nguyền rủa Thiên Chúa. Đức tin của ông đã bị thử thách đến cực điểm. Cuộc đối thoại giữa ông và Thiên Chúa ở cuối sách cho thấy, qua gian truân, Gióp đã đi từ việc “biết” về Chúa qua lời người khác kể, đến việc “thấy” Chúa bằng chính kinh nghiệm tâm hồn mình (x. G 42,5). Gian truân đã thanh tẩy và đào sâu đức tin của ông, biến nó thành một mối tương quan cá vị và thâm sâu với Đấng Tạo Hóa.

Khi Thiên Chúa cho phép gian truân xảy đến, Ngài không làm vậy vì muốn thấy chúng ta thất bại. Ngài giống như một người thầy thuốc đang kiểm tra sức khỏe của bệnh nhân, hay một người thợ kim hoàn đang thử độ tinh khiết của vàng. Mục đích của cuộc “kiểm tra” này không phải để kết án, mà là để chữa lành và hoàn thiện. Ngài muốn cho chính chúng ta thấy được thực trạng đức tin của mình. Chúng ta có thực sự tin rằng Ngài vẫn yêu thương ta ngay cả khi ta không cảm nhận được điều đó? Chúng ta có thực sự tin rằng Ngài đang kiểm soát mọi sự ngay cả khi cuộc đời dường như hỗn loạn? Chúng ta có sẵn sàng bám chặt lấy Ngài ngay cả khi không còn gì khác để bám víu?

Những thử thách này sẽ tiết lộ những gì về chúng ta. Nó cho thấy liệu nền tảng đức tin của ta được xây trên đá tảng là Chúa Kitô, hay chỉ trên cát lún của sự thoải mái và may mắn tạm bợ. Một đức tin chưa bao giờ bị thử thách thì vẫn còn là một đức tin mong manh. Chỉ có đức tin đã đi qua lò lửa của gian truân mới trở thành một đức tin kiên cường, một kho báu không gì có thể lay chuyển.

Chương 3: Gian Truân Như Lời Nhắc Nhở SỬA ĐỔI

Con người có một khuynh hướng cố hữu là học những bài học quan trọng nhất qua những trải nghiệm đau đớn. Ngay từ khi còn là một đứa trẻ, dù cha mẹ đã dặn dò hàng trăm lần đừng chạm tay vào bếp lửa đang nóng, nhưng có lẽ chỉ đến khi cảm nhận được cái rát bỏng của ngọn lửa trên da thịt, chúng ta mới thực sự khắc ghi bài học đó vào lòng. Sự đau đớn và thất bại, dù không ai mong muốn, lại là những người thầy nghiêm khắc nhưng hiệu quả nhất trên con đường trưởng thành của chúng ta, cả về mặt nhân bản lẫn tâm linh.

Thiên Chúa, trong sự khôn ngoan vô biên của Ngài, biết rõ điều này. Đôi khi, Ngài phải để chúng ta vấp ngã, để chúng ta nếm trải hậu quả của những lựa chọn sai lầm, không phải để trừng phạt, mà là để sửa đổi và dạy dỗ chúng ta. Những gian truân này giống như những tín hiệu cảnh báo trên bảng điều khiển của cuộc đời, cho biết rằng chúng ta đang đi sai đường, rằng có một điều gì đó trong lối sống, tư tưởng hay thái độ của chúng ta cần được chấn chỉnh.

Thánh Vịnh gia đã thốt lên một lời chiêm nghiệm sâu sắc sau khi đã trải qua đau khổ: “Đau khổ quả là điều hữu ích, để giúp con học biết thánh chỉ Ngài. Con coi trọng luật Chúa truyền ban, hơn vàng muôn bạc triệu” (Tv 119,71-72). Ở đây, tác giả không ca ngợi nỗi đau tự thân, mà ca ngợi “kết quả” của nó: sự hiểu biết và yêu mến luật Chúa. Khi cuộc sống quá thuận lợi, chúng ta dễ trở nên kiêu ngạo. Chúng ta nghĩ rằng mình có thể tự mình làm chủ mọi sự, rằng thành công là do tài năng của bản thân. Chúng ta quên mất rằng mọi sự tốt lành đều là hồng ân đến từ Thiên Chúa. Chúng ta coi thường những giới răn của Ngài, cho rằng chúng là những ràng buộc lỗi thời.

Một thất bại trong kinh doanh có thể dạy cho ta bài học về sự khiêm tốn và sự lệ thuộc vào Thiên Chúa. Một căn bệnh hiểm nghèo có thể dạy cho ta biết trân trọng món quà sức khỏe và thời gian sống mà Ngài ban tặng. Sự đổ vỡ của một mối quan hệ do sự ích kỷ của bản thân có thể dạy cho ta bài học về tình yêu thương vô vị lợi. Đôi khi, chúng ta chỉ thực sự hiểu được giá trị của sức khỏe, tiền bạc, hay một mối quan hệ khi chúng ta đã đánh mất chúng. Sự mất mát đó, dù đau đớn, lại có sức mạnh thanh tẩy và sửa đổi tâm hồn, giúp ta sắp xếp lại các thứ tự ưu tiên trong cuộc sống cho đúng với thánh ý Chúa.

Dụ ngôn Người Con Hoang Đàng là một ví dụ tuyệt vời về sức mạnh sửa đổi của gian truân. Người con út đã đòi cha chia gia tài và bỏ đi sống một cuộc đời phung phí. Chừng nào tiền bạc còn rủng rỉnh, bạn bè còn vây quanh, anh ta không hề nghĩ đến cha mình. Chỉ đến khi “tiêu hết tiền của, lại gặp phải nạn đói lớn trong vùng, nên anh ta bắt đầu lâm cảnh túng thiếu”, phải đi chăn heo và “ước gì lấy được vỏ đậu của heo ăn mà nhét cho đầy bụng, nhưng cũng chẳng ai cho” (Lc 15,14-16), thì anh ta mới “hồi tâm lại”. Chính sự cùng quẫn, đói khổ và nhục nhã tột cùng đã buộc anh ta phải nhìn lại bản thân và nhớ đến tình thương của người cha. Gian truân đã trở thành con đường đưa anh trở về.

Trong cuộc sống của chúng ta cũng vậy. Có thể một thói quen xấu nào đó đang hủy hoại sức khỏe và các mối quan hệ của ta. Có thể lòng kiêu ngạo đang ngăn cản ta đến với Chúa và tha nhân. Có thể sự tham lam đang làm tâm hồn ta ra mù tối. Thiên Chúa, vì yêu thương, không thể để chúng ta tiếp tục trượt dài trên con đường dẫn đến sự hủy diệt. Ngài có thể cho phép những hậu quả tự nhiên của tội lỗi xảy đến, để qua đó, chúng ta nhận ra sai lầm và quay trở về.

Vì thế, khi đối diện với một thử thách xuất phát từ chính những sai lầm của mình, thay vì chìm trong mặc cảm tội lỗi hay tự dằn vặt, chúng ta hãy xem đó là một cơ hội để sám hối và sửa đổi. Đó là lời mời gọi đầy yêu thương của người Cha nhân hậu, Đấng không bao giờ muốn mất đi bất kỳ người con nào của mình. Ngài không dùng roi vọt để hủy diệt, mà để chữa lành. Ngài để ta nếm trải vị đắng của tội lỗi, để ta khao khát trở lại với vị ngọt của ân sủng.

Chương 4: Gian Truân Như Tấm Khiên BẢO VỆ

Trong cuộc sống, không phải lúc nào chúng ta cũng có cái nhìn toàn cảnh. Tầm nhìn của con người bị giới hạn bởi không gian, thời gian và sự hiểu biết hữu hạn. Một sự kiện mà hôm nay chúng ta coi là một thảm họa, một tai ương khủng khiếp, thì ngày mai, với một góc nhìn xa hơn, lại có thể được nhận ra như một sự che chở, một phúc lành trá hình. Đây là một trong những khía cạnh mầu nhiệm và đáng kinh ngạc nhất trong sự quan phòng của Thiên Chúa: Ngài có thể dùng một gian truân nhỏ để bảo vệ chúng ta khỏi một hiểm họa lớn hơn rất nhiều.

Câu chuyện của ông Giuse trong sách Sáng Thế là một minh chứng hùng hồn cho chân lý này. Bị chính các anh mình ghen ghét, bán sang Ai Cập làm nô lệ, rồi lại bị vu oan và tống vào ngục. Cuộc đời của chàng thanh niên Giuse là một chuỗi những gian truân tưởng chừng như bất tận và vô nghĩa. Bất kỳ ai ở trong hoàn cảnh đó cũng có thể oán trách Thiên Chúa đã bỏ rơi mình. Nhưng sau nhiều năm, khi Giuse đã trở thành tể tướng Ai Cập và có cơ hội cứu cả gia đình mình thoát khỏi nạn đói, ông đã nói với các anh mình một câu nói đầy đức tin: “Các anh định làm điều gian ác cho tôi, nhưng Thiên Chúa lại định cho nó thành điều tốt, để thực hiện điều xảy ra hôm nay, là cứu sống một dân tộc đông đảo” (St 50,20).

Giuse đã nhìn thấu được bàn tay quan phòng của Thiên Chúa đằng sau những hành động độc ác của con người. Việc bị bán làm nô lệ, dù là một gian truân kinh khủng, lại chính là con đường mà Thiên Chúa dùng để đưa ông đến Ai Cập, để bảo vệ ông và cả gia đình ông khỏi cái chết vì nạn đói sau này. Một “họa” trước mắt lại là một “phúc” cho tương lai.

Trong cuộc sống của chúng ta cũng có những câu chuyện tương tự, dù có thể không vĩ đại bằng. Câu chuyện được chia sẻ về người bạn bị sa thải vì từ chối làm một điều vô đạo đức là một ví dụ điển hình. Vào thời điểm bị mất việc, đó chắc chắn là một cú sốc lớn, một gian truân về tài chính và danh dự. Nhưng chính gian truân đó đã trở thành tấm khiên bảo vệ ông khỏi việc bị liên lụy, bị kết án và phải ngồi tù khi những việc làm sai trái của công ty bị phanh phui. Nỗi đau của việc thất nghiệp chẳng là gì so với nỗi đau của việc mất tự do và thanh danh.

Một chuyến bay bị lỡ có thể khiến ta bực bội, nhưng biết đâu nó lại cứu ta thoát khỏi một tai nạn. Một cuộc thi bị trượt có thể làm ta thất vọng, nhưng biết đâu nó lại giúp ta tránh được một môi trường học tập không phù hợp và tìm ra một con đường khác tốt hơn. Một mối tình tan vỡ có thể làm trái tim ta đau đớn, nhưng biết đâu nó lại bảo vệ ta khỏi một cuộc hôn nhân bất hạnh trong tương lai.

Vấn đề là, chúng ta thường không nhận ra sự bảo vệ này ngay lập tức. Chúng ta chỉ thấy được cánh cửa vừa đóng sầm lại trước mặt mà không thấy được hiểm nguy đang rình rập phía sau cánh cửa đó. Chúng ta chỉ cảm nhận được nỗi đau trước mắt mà không thấy được sự an toàn lớn lao hơn trong tương lai. Điều này đòi hỏi một đức tin sâu sắc, một lòng tín thác vào sự khôn ngoan và yêu thương của Thiên Chúa, Đấng nhìn thấy quá khứ, hiện tại và tương lai. Ngài biết điều gì là tốt nhất cho chúng ta, ngay cả khi chúng ta không hiểu.

Như một người cha, người mẹ giằng lấy con dao sắc khỏi tay đứa con thơ, dù đứa trẻ có thể khóc lóc và giận dỗi vì bị lấy mất món “đồ chơi” lấp lánh, Thiên Chúa đôi khi cũng phải “giằng lấy” khỏi chúng ta những thứ có thể gây hại cho linh hồn ta, dù chúng ta có thể cảm thấy đau đớn và mất mát. Ngài cho phép những gian truân nhỏ xảy ra để che chở chúng ta khỏi những thảm họa đời đời.

Vì vậy, khi một kế hoạch bị đổ vỡ, khi một cánh cửa bị đóng lại, thay vì vội vàng thất vọng, chúng ta hãy thử tin rằng có thể Thiên Chúa đang bảo vệ chúng ta khỏi một điều gì đó mà chúng ta không nhìn thấy. Hãy tin rằng sự quan phòng của Ngài luôn đi trước một bước, và tình yêu của Ngài luôn bao bọc cuộc đời chúng ta như một tấm khiên vững chắc.

Chương 5: Gian Truân Như Nghệ Nhân HOÀN HẢO Tác Phẩm

Trong tất cả các mục đích của gian truân, có lẽ đây là mục đích cao cả và quan trọng nhất: Thiên Chúa cho phép gian truân xảy đến để hoàn hảo hóa chúng ta. Ngài quan tâm đến đặc tính, nhân cách và sự thánh thiện của chúng ta hơn là sự thoải mái và tiện nghi chóng qua ở đời này. Mục tiêu cuối cùng của Ngài không phải là để chúng ta có một cuộc sống dễ dàng, mà là để chúng ta trở nên giống hình ảnh Con của Ngài, là Chúa Giêsu Kitô. Và con đường để trở nên giống Chúa Kitô là con đường thập giá, con đường đi qua đau khổ để đến vinh quang.

Thánh Phaolô, người đã nếm trải vô vàn gian truân, đã viết cho các tín hữu Rôma những lời đầy xác tín: “Chúng ta còn tự hào khi gặp gian truân, vì biết rằng: ai gặp gian truân thì quen chịu đựng; ai quen chịu đựng thì được kể là người trung kiên; ai được công nhận là trung kiên thì có quyền trông cậy” (Rm 5,3-4). Thánh nhân đã vạch ra một tiến trình trưởng thành tâm linh, một chuỗi nhân quả thiêng liêng được khởi đầu bằng gian truân.

1. Gian truân sinh ra kiên nhẫn (chịu đựng): Khi đối mặt với khó khăn, chúng ta có hai lựa chọn: nổi loạn hoặc kiên nhẫn chịu đựng. Nếu chúng ta chọn kiên nhẫn, sức chịu đựng của chúng ta sẽ tăng lên. Chúng ta học cách bền bỉ, không dễ dàng bỏ cuộc trước nghịch cảnh.
2. Kiên nhẫn sinh ra đức tính đã được thử luyện (trung kiên): Khi sự kiên nhẫn của chúng ta được thực hành lặp đi lặp lại qua nhiều thử thách, nó sẽ hun đúc nên một nhân cách vững vàng, một đức tính đã được tôi luyện trong lửa. Giống như một thanh thép được đập đi đập lại trong lò rèn để trở nên cứng cáp, tâm hồn chúng ta cũng trở nên mạnh mẽ và kiên định hơn qua mỗi lần vượt qua thử thách.
3. Đức tính đã được thử luyện sinh ra niềm hy vọng (trông cậy): Một người có nhân cách vững vàng, đã từng trải và vượt qua nhiều giông bão, sẽ có một niềm hy vọng không thể lay chuyển. Niềm hy vọng này không phải là sự lạc quan mơ hồ rằng mọi chuyện rồi sẽ ổn, mà là sự tin tưởng tuyệt đối vào quyền năng và tình yêu của Thiên Chúa, bởi vì họ đã “kinh nghiệm” được sự trợ giúp của Ngài trong quá khứ. Họ biết rằng Đấng đã đưa họ vượt qua những thử thách trước đây cũng sẽ tiếp tục đồng hành và nâng đỡ họ trong tương lai.

Tiến trình này cho thấy gian truân, khi được đón nhận với một thái độ đúng đắn, sẽ trở thành những viên gạch quý giá xây dựng nên tòa nhà tâm hồn của chúng ta. Thiên Chúa giống như một người điêu khắc tài ba. Chúng ta là những khối đá cẩm thạch thô ráp. Những nhát đục và nhát búa của người nghệ nhân có thể làm khối đá đau đớn, nhưng chúng lại cần thiết để loại bỏ đi những phần thừa, những góc cạnh xấu xí, và dần dần làm hiện lộ ra một tác phẩm điêu khắc tuyệt mỹ ẩn giấu bên trong. Những gian truân trong cuộc sống chính là những nhát đục và nhát búa đó. Chúng đẽo gọt đi tính kiêu ngạo, ích kỷ, nóng nảy, thiếu kiên nhẫn… và làm phát triển những nhân đức đối thần như tin, cậy, mến, cùng với những hoa trái của Thánh Thần như nhẫn nhục, hiền hòa, từ tâm.

Cuộc sống này chỉ là tạm thời. Mọi của cải, danh vọng, lạc thú trần gian rồi sẽ qua đi. Kinh Thánh dạy rằng, có hai thứ duy nhất chúng ta có thể mang theo vào cõi vĩnh hằng: đó là mối tương quan của chúng ta với Thiên Chúa và nhân cách đã được hình thành của chúng ta. Thiên Chúa, vì yêu thương ta vô cùng, nên Ngài tập trung vào việc đầu tư cho những giá trị vĩnh cửu đó. Ngài sẵn sàng hy sinh sự thoải mái tạm thời của chúng ta để đổi lấy sự tăng trưởng và vẻ đẹp vĩnh cửu cho linh hồn ta.

Vì vậy, khi gian truân ập đến, hãy nhìn nó như một cơ hội để được Thiên Chúa “hoàn hảo hóa”. Hãy tự hỏi: “Qua thử thách này, Chúa muốn tôi rèn luyện nhân đức nào? Ngài muốn đẽo gọt đi tính xấu nào trong tôi?”. Khi chúng ta cộng tác với ân sủng của Ngài, đón nhận những thử thách với lòng kiên nhẫn và tín thác, chúng ta sẽ thấy mình dần dần được biến đổi. Nỗi đau sẽ không còn là vô nghĩa, mà trở thành một phần của quá trình thánh hóa, một con đường dẫn chúng ta đến gần Chúa hơn và làm cho chúng ta trở nên giống Ngài hơn.

Kết luận: Cộng Tác Với Bàn Tay Quan Phòng

Hành trình đi qua năm cánh cửa chiêm niệm – gian truân để hướng dẫn, kiểm tra, sửa đổi, bảo vệ và hoàn hảo – không nhằm mục đích đưa ra một câu trả lời dễ dàng và thỏa mãn cho mầu nhiệm đau khổ. Nó không xóa đi những giọt nước mắt, không làm vơi đi nỗi đau nhói trong tim. Nhưng hy vọng rằng, nó mở ra cho chúng ta một góc nhìn mới, một góc nhìn của đức tin, giúp chúng ta tìm thấy ý nghĩa trong những điều tưởng chừng như vô nghĩa và nhận ra sự hiện diện đầy yêu thương của Thiên Chúa ngay cả trong những hoàn cảnh bi đát nhất.

Thiên Chúa không ngừng hoạt động trong bạn, ngay cả khi bạn không nhận ra hay không hiểu điều đó. Ngài là người thợ gốm cần mẫn, đôi tay Ngài không bao giờ rời khỏi khối đất sét là cuộc đời chúng ta. Đôi khi, Ngài phải bóp mạnh, phải nhào nặn, phải đưa chúng ta vào lò lửa nóng bỏng. Những quá trình đó thật đau đớn. Chúng ta có thể cảm thấy mình đang bị biến dạng, bị tan vỡ. Nhưng đó lại là những bước cần thiết để Ngài tạo nên một chiếc bình quý giá, hữu dụng cho Nước Trời.

Điểm mấu chốt nằm ở thái độ của chúng ta. Chúng ta có thể chống cự lại bàn tay của người thợ gốm, làm cho khối đất sét trở nên cứng lại và nứt vỡ. Hoặc chúng ta có thể mềm mại và quy phục, tin tưởng vào sự khôn ngoan và tài năng của Ngài. Khi đối diện với gian truân, nếu chúng ta phản ứng bằng sự giận dữ, cay đắng và tuyệt vọng, chúng ta sẽ chỉ làm cho nỗi đau thêm sâu sắc và bỏ lỡ cơ hội tăng trưởng mà Chúa dành cho mình. Ngược lại, khi gặp gian truân, bạn sẽ cảm thấy dễ dàng hơn nhiều và sinh lợi cho bạn hơn khi bạn biết cộng tác với Ngài.

Cộng tác với Ngài có nghĩa là dâng lên Ngài chính nỗi đau của mình trong lời cầu nguyện. Là tìm kiếm thánh ý Ngài qua việc đọc và suy ngẫm Lời Chúa. Là can đảm nhìn vào bản thân để xem mình cần được sửa đổi ở điểm nào. Là kiên nhẫn chịu đựng và tin tưởng rằng Ngài đang bảo vệ và hoàn thiện ta. Là không ngừng hy vọng, bởi vì chúng ta biết rằng Đấng đã chiến thắng sự chết trên thập giá cũng sẽ ban cho chúng ta sức mạnh để vượt qua mọi thử thách.

Cuối cùng, câu trả lời trọn vẹn nhất cho câu hỏi “Tại sao có đau khổ?” không phải là một triết lý, mà là một Ngôi Vị: Chúa Giêsu Kitô trên Thánh Giá. Nơi đó, Thiên Chúa không đứng từ xa nhìn xuống nỗi đau của nhân loại, mà Ngài đã bước vào, đã ôm lấy và đã thánh hóa nỗi đau đó. Nhìn lên Thánh Giá, chúng ta thấy một Thiên Chúa thấu hiểu, một Thiên Chúa đồng cảm, một Thiên Chúa biến sự đau khổ tột cùng thành nguồn ơn cứu độ vô biên.

Nguyện xin cho mỗi chúng ta, khi phải đối mặt với ngọn lửa thử thách của gian truân, sẽ không bị thiêu rụi, nhưng được tinh luyện như vàng, để cuộc đời ta trở nên sáng chói hơn, phản chiếu vinh quang và tình yêu của Thiên Chúa cho thế gian. Amen.