CRISTO VELATO – KIỆT TÁC ĐIÊU KHẮC VƯỢT THỜI GIAN
Cristo Velato, hay còn được gọi là “Khăn liệm Chúa Giêsu”, là một tác phẩm điêu khắc hoàn thành vào năm 1753, được xem như một trong những kiệt tác nghệ thuật vĩ đại nhất của nhân loại. Tác phẩm này ban đầu bị nhầm lẫn là do Antonio Corradini, một nghệ nhân tài hoa, thực hiện. Tuy nhiên, sự thật là Corradini chỉ nhận đơn đặt hàng và để lại một mô hình bằng đất nung trước khi qua đời. Người thực sự hoàn thiện bức tượng bằng đá hoa cương chính là Giuseppe Sammartino, một nghệ sĩ điêu khắc tài năng nhưng không được lịch sử nghệ thuật phương Tây đánh giá đúng mức.
Tác phẩm này không chỉ là một biểu tượng của nghệ thuật Baroque mà còn là minh chứng cho sự tinh xảo trong kỹ thuật điêu khắc. Được chế tác từ một khối đá hoa cương duy nhất, Cristo Velato khắc họa hình ảnh Chúa Giêsu đã qua đời, nằm dưới một tấm khăn liệm mỏng manh, dường như trong suốt. Tấm khăn này được chạm khắc với độ chi tiết đến mức người xem có cảm giác nó có thể lay động trước một làn gió nhẹ. Chính sự kỳ diệu này đã khiến tác phẩm trở thành một trong những kiệt tác bất hủ, được ca ngợi qua nhiều thế kỷ.
Điểm nổi bật nhất của Cristo Velato chính là tấm khăn liệm che phủ cơ thể Chúa Giêsu. Tấm khăn này được khắc họa một cách sống động, với những nếp gấp mềm mại, mỏng manh đến mức gần như trong suốt. Người xem có thể nhìn thấy rõ ràng từng đường nét trên khuôn mặt và cơ thể của Chúa Giêsu qua lớp khăn, một điều tưởng chừng không thể thực hiện được trên chất liệu đá cứng như hoa cương. Sự tinh xảo này không chỉ thể hiện tài năng vượt bậc của Sammartino mà còn đặt ra những câu hỏi về cách ông có thể đạt được kỳ tích như vậy.
Mỗi nếp gấp trên tấm khăn đều được chạm khắc với độ chính xác tuyệt đối, tạo nên một hiệu ứng thị giác khiến người xem không thể rời mắt. Phần khăn che mặt Chúa Giêsu là minh chứng rõ ràng nhất cho sự tài hoa của Sammartino. Lớp khăn mỏng đến mức dường như không tồn tại, nhưng đồng thời lại hiện diện một cách chân thực, ôm sát từng đường nét trên khuôn mặt. Đây là một thành tựu kỹ thuật mà ngay cả những nhà điêu khắc vĩ đại nhất thời bấy giờ cũng phải kinh ngạc.
Antonio Canova, một trong những bậc thầy của trường phái tân cổ điển, đã từng bày tỏ sự ngưỡng mộ sâu sắc đối với Cristo Velato. Ông thậm chí còn cố gắng mua lại bức tượng nhưng không thành công. Canova từng tuyên bố rằng để tái hiện một tác phẩm tương tự, ông sẽ phải mất tới mười năm làm việc không ngừng nghỉ. Lời khẳng định này không chỉ cho thấy giá trị nghệ thuật của Cristo Velato mà còn khẳng định vị trí độc tôn của nó trong lịch sử nghệ thuật.
Xung quanh Cristo Velato tồn tại nhiều câu chuyện và truyền thuyết đầy bí ẩn, góp phần làm tăng thêm sức hút của tác phẩm. Một trong những giai thoại phổ biến nhất kể rằng Giuseppe Sammartino đã phủ lên bức tượng một tấm khăn liệm thực sự, sau đó sử dụng một phương pháp giả kim bí mật để biến tấm khăn này thành đá hoa cương. Truyền thuyết này càng trở nên hấp dẫn khi người ta liên kết nó với Raimondo di Sangro, nhà bảo trợ của tác phẩm và cũng là một nhà giả kim nổi tiếng thời bấy giờ. Người ta tin rằng chính Raimondo đã truyền cho Sammartino một bí thuật đặc biệt, giúp ông tạo nên tấm khăn liệm “trong suốt” kỳ diệu.
Dĩ nhiên, những câu chuyện về giả kim hay phép thuật chỉ là truyền thuyết, nhưng chúng phản ánh sự kinh ngạc của công chúng trước vẻ đẹp không thể lý giải của Cristo Velato. Thực tế, tác phẩm này là kết quả của tài năng điêu khắc phi thường, kết hợp với sự kiên nhẫn và kỹ thuật điêu luyện. Mỗi nhát đục, mỗi đường khắc trên khối đá hoa cương đều được thực hiện với độ chính xác tuyệt đối, biến một vật liệu cứng nhắc thành một tác phẩm nghệ thuật đầy cảm xúc và sống động.
Một số ý kiến khác cho rằng Sammartino đã sử dụng những công cụ và kỹ thuật tiên tiến nhất thời bấy giờ để đạt được hiệu ứng “trong suốt” của tấm khăn. Tuy nhiên, ngay cả với công nghệ hiện đại ngày nay, việc tái hiện một tác phẩm tương tự vẫn là một thách thức lớn đối với các nhà điêu khắc. Điều này càng làm nổi bật sự phi thường của Cristo Velato và tài năng của người nghệ sĩ đứng sau nó.
Cristo Velato không chỉ là một tác phẩm điêu khắc mà còn là một biểu tượng của nghệ thuật tôn giáo. Hình ảnh Chúa Giêsu nằm dưới tấm khăn liệm gợi lên sự hy sinh và tình yêu thương vô bờ, đồng thời khơi dậy những cảm xúc sâu sắc trong lòng người xem. Tác phẩm này mang đậm phong cách Baroque, với sự nhấn mạnh vào cảm xúc, chuyển động và tính chân thực. Mỗi chi tiết trong bức tượng, từ nếp gấp của tấm khăn đến biểu cảm trên khuôn mặt Chúa Giêsu, đều được khắc họa với sự tỉ mỉ, nhằm truyền tải thông điệp tâm linh một cách mạnh mẽ.
Tuy nhiên, điều đáng tiếc là Giuseppe Sammartino, người tạo nên kiệt tác này, lại không nhận được sự công nhận xứng đáng trong lịch sử nghệ thuật phương Tây. Trong khi các nghệ sĩ như Michelangelo hay Bernini được vinh danh qua nhiều thế kỷ, Sammartino dường như bị lãng quên, chỉ được nhớ đến qua Cristo Velato. Dù vậy, tác phẩm này đã tự nó trở thành một di sản, thu hút hàng triệu du khách từ khắp nơi trên thế giới đến chiêm ngưỡng tại viện bảo tàng Cappella Sansevero ở Naples, Ý.
Ngày nay, Cristo Velato vẫn giữ được sức hút mãnh liệt đối với những người yêu nghệ thuật và du khách từ khắp nơi trên thế giới. Bức tượng được bảo quản cẩn thận tại Cappella Sansevero, một bảo tàng nhỏ nhưng nổi tiếng ở Naples. Không gian của bảo tàng càng làm tăng thêm sự huyền bí của tác phẩm, với ánh sáng được bố trí khéo léo để làm nổi bật từng chi tiết trên bức tượng. Mỗi năm, hàng ngàn người đổ về đây để tận mắt chứng kiến vẻ đẹp của Cristo Velato, và nhiều người không khỏi xúc động trước sự tinh xảo và cảm xúc mà tác phẩm mang lại.
Tác phẩm này cũng trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều nghệ sĩ và nhà nghiên cứu nghệ thuật. Các nhà điêu khắc hiện đại thường nhìn vào Cristo Velato như một tiêu chuẩn vàng về kỹ thuật và sáng tạo. Đồng thời, các nhà sử học tiếp tục nghiên cứu để khám phá thêm về quá trình sáng tạo của Sammartino, cũng như những bí ẩn xung quanh tác phẩm. Dù đã trải qua hơn hai thế kỷ, Cristo Velato vẫn giữ được vị trí đặc biệt trong lòng những người yêu nghệ thuật, như một minh chứng cho sức mạnh của sự sáng tạo và tài năng con người.
Cristo Velato không chỉ là một bức tượng, mà là một kỳ tích của nghệ thuật điêu khắc. Từ khối đá hoa cương vô tri, Giuseppe Sammartino đã tạo nên một tác phẩm sống động, đầy cảm xúc và mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Dù bị bao phủ bởi những truyền thuyết về giả kim hay phép thuật, vẻ đẹp thực sự của Cristo Velato nằm ở tài năng phi thường của người nghệ sĩ và sự tận tụy của ông đối với nghệ thuật. Tác phẩm này không chỉ là niềm tự hào của Naples mà còn là một di sản văn hóa của toàn nhân loại, xứng đáng được chiêm ngưỡng và trân trọng qua mọi thế hệ.
Lm. Anmai, CSsR
