TỰ ĐỊNH NGHĨA GIÁ TRỊ BẢN THÂN GIỮA XÃ HỘI ĐẦY KỲ VỌNG
Chúng ta cùng nhau suy tư sâu sắc về một chủ đề không chỉ gần gũi mà còn đầy thách thức trong cuộc sống hàng ngày: Tự định nghĩa giá trị bản thân giữa xã hội đầy kỳ vọng. Trong thế giới hiện đại mà chúng ta đang sống, nơi mà mọi thứ dường như được đo lường bằng những tiêu chí bề ngoài như thành công vật chất, địa vị xã hội, vẻ đẹp hình thức, và những chuẩn mực do con người đặt ra, chúng ta thường dễ dàng lạc lối, quên mất rằng giá trị thực sự của mình nằm ở đâu. Là những Kitô hữu, những người theo chân Chúa Giêsu, chúng ta được mời gọi một cách tha thiết để nhìn nhận bản thân không phải qua lăng kính méo mó của thế gian, mà qua ánh mắt yêu thương và công bình của Thiên Chúa – Đấng đã tạo dựng nên chúng ta theo hình ảnh của Ngài.
Chúng ta khám phá sâu hơn về chủ đề này, sẽ được thiết kế để kéo dài khoảng mười hai giờ – một khoảng thời gian dài để chúng ta có thể thực sự đắm chìm, suy ngẫm, và áp dụng vào đời sống. Tôi đã mở rộng nội dung để bao quát nhiều khía cạnh hơn, với các ví dụ thực tế, trích dẫn Kinh Thánh chi tiết, câu chuyện lịch sử Giáo Hội, và các bài tập tương tác nhằm giúp quý vị không chỉ nghe mà còn tham gia tích cực. Bài thuyết trình sẽ được chia thành các phần chính: Chúng ta sẽ bắt đầu bằng việc khám phá sâu rộng những kỳ vọng xã hội đang đè nặng lên chúng ta như thế nào, sau đó đào sâu vào nền tảng Kinh Thánh để tìm cách tự định nghĩa giá trị bản thân một cách vững chắc, tiếp theo là phần áp dụng thực tế vào đời sống hàng ngày với vô số ví dụ và bài tập, và cuối cùng, kết thúc bằng lời kêu gọi hành động cùng với lời cầu nguyện chung. Tôi mời gọi quý vị lắng nghe một cách chú tâm, suy tư sâu sắc, và có lẽ chuẩn bị giấy bút để ghi chép lại những gì chạm đến trái tim mình. Chúng ta sẽ có những khoảng dừng ngắn để cầu nguyện chung, thảo luận nhóm, và thậm chí chia sẻ cá nhân, nhằm làm cho buổi thuyết trình trở nên sống động và ý nghĩa hơn.
Trước khi đi vào phần chính, hãy cùng nhau dành một phút để cầu nguyện mở đầu: “Lạy Chúa, xin mở lòng trí chúng con để đón nhận Lời Ngài, và giúp chúng con nhận ra giá trị thực sự của mình giữa thế gian này. Amen.”
Phần 1: Hiểu về những kỳ vọng của xã hội hiện đại
Quý vị thân mến, để bắt đầu hành trình suy tư của chúng ta, hãy cùng tưởng tượng một buổi sáng bình thường trong cuộc sống hiện đại. Bạn thức dậy, cầm chiếc điện thoại thông minh lên, và ngay lập tức bị bao phủ bởi một dòng thác thông tin: những bài đăng trên mạng xã hội từ bạn bè khoe khoang về công việc thăng tiến, những bức ảnh chỉnh sửa hoàn hảo về kỳ nghỉ xa xỉ tại các resort sang trọng, những câu chuyện thành công của người nổi tiếng với khối tài sản khổng lồ, hay thậm chí là những tiêu chuẩn vẻ đẹp không thực tế được quảng cáo khắp nơi. Xã hội ngày nay, với sự phát triển chóng mặt của công nghệ số, mạng xã hội như Facebook, Instagram, TikTok, và các nền tảng truyền thông đại chúng, đang tạo ra một “bức tranh hoàn hảo” mà dường như ai cũng phải theo đuổi để được công nhận. Những kỳ vọng này không phải lúc nào cũng xấu xa hay tiêu cực – đôi khi chúng thúc đẩy chúng ta nỗ lực hơn – nhưng vấn đề nằm ở chỗ chúng thường khiến chúng ta quên mất giá trị cốt lõi, nội tại của chính mình, dẫn đến sự bất an, lo lắng, và thậm chí là khủng hoảng bản thân.
Hãy cùng tôi đào sâu vào nguồn gốc của những kỳ vọng này, vì hiểu rõ nguồn gốc sẽ giúp chúng ta dễ dàng vượt qua chúng hơn. Từ thời thơ ấu, chúng ta đã được giáo dục và định hình bởi một hệ thống giá trị xã hội: phải học giỏi để có công việc ổn định, phải giàu có để được tôn trọng và ngưỡng mộ, phải đẹp đẽ theo tiêu chuẩn chung để được yêu thương và chấp nhận. Ở Việt Nam chúng ta, điều này càng trở nên rõ nét và khắc nghiệt hơn do ảnh hưởng của văn hóa Á Đông, nơi mà giá trị gia đình và cộng đồng được đặt lên hàng đầu. Cha mẹ kỳ vọng con cái phải xuất sắc trong học hành, lập nghiệp vững chắc, kết hôn đúng thời điểm, sinh con đẻ cái để nối dõi tông đường, và thậm chí phải chăm sóc cha mẹ già một cách hoàn hảo. Một nghiên cứu từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2023 cho thấy, áp lực xã hội là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến trầm cảm và rối loạn lo âu ở giới trẻ trên toàn cầu, với hơn 300 triệu người đang chịu đựng tình trạng này. Cụ thể ở Việt Nam, theo báo cáo của Bộ Y tế năm 2024, tỷ lệ trầm cảm đã tăng gấp đôi trong thập kỷ qua, phần lớn do kỳ vọng từ gia đình, xã hội, và môi trường làm việc cạnh tranh khốc liệt. Ví dụ, trong các thành phố lớn như Hà Nội hay TP. Hồ Chí Minh, nhiều bạn trẻ phải làm việc overtime liên tục để đáp ứng kỳ vọng thăng tiến, dẫn đến kiệt sức và mất cân bằng cuộc sống.
Nhưng quý vị ơi, những kỳ vọng này có thực sự định nghĩa chúng ta không? Hãy cùng phân tích sâu hơn qua một số khía cạnh cụ thể. Đầu tiên, kỳ vọng về thành công vật chất: Xã hội thường đo lường giá trị con người bằng tài sản, xe hơi, nhà cửa, và mức lương. Nhưng liệu điều này có bền vững? Hãy nghĩ về cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2008 hoặc đại dịch COVID-19 năm 2020, khi hàng triệu người mất việc làm và tài sản, họ đột nhiên nhận ra rằng giá trị bản thân không nằm ở những thứ chóng qua ấy. Thứ hai, kỳ vọng về vẻ đẹp và hình thức: Với sự bùng nổ của mạng xã hội, các bộ lọc chỉnh sửa ảnh và quảng cáo phẫu thuật thẩm mỹ, nhiều người, đặc biệt là phụ nữ và giới trẻ, cảm thấy tự ti vì không đạt chuẩn “hoàn hảo”. Một khảo sát từ Viện Tâm lý học Việt Nam năm 2022 cho thấy, hơn 60% thiếu niên nữ giới ở đô thị bị ảnh hưởng tiêu cực bởi những tiêu chuẩn này, dẫn đến rối loạn ăn uống và trầm cảm. Thứ ba, kỳ vọng từ gia đình và cộng đồng: Ở giáo xứ chúng ta, tôi từng chứng kiến nhiều trường hợp cha mẹ ép con cái theo học ngành nghề “an toàn” như bác sĩ hay kỹ sư, thay vì theo đuổi đam mê nghệ thuật hay phục vụ cộng đồng, dẫn đến sự bất hạnh lâu dài.
Để minh họa, hãy cùng tôi lắng nghe câu chuyện thực tế của một người trẻ mà tôi từng gặp trong giáo xứ: Anh ấy tên là Minh, một kỹ sư phần mềm với mức lương cao ngất ngưởng, sống trong căn hộ cao cấp tại quận 1 TP. Hồ Chí Minh. Từ nhỏ, Minh đã sống theo kỳ vọng của cha mẹ: học giỏi, thi đậu đại học top đầu, và leo thang sự nghiệp. Nhưng sâu thẳm trong lòng, Minh đam mê âm nhạc và mơ ước trở thành nhạc sĩ. Mỗi tối, sau giờ làm, anh ấy lén lút sáng tác, nhưng luôn cảm thấy trống rỗng và cô đơn vì cuộc sống không phải là của mình. Cuối cùng, sau một cuộc khủng hoảng tinh thần, Minh quyết định nghỉ việc để theo đuổi đam mê, và giờ đây anh ấy hạnh phúc hơn bao giờ hết, dù thu nhập thấp hơn. Câu chuyện của Minh là ví dụ điển hình về cách xã hội biến chúng ta thành “sản phẩm” tiêu chuẩn hóa, chứ không phải những con người tự do với ơn gọi riêng biệt.
Trong phần này, tôi muốn mời gọi quý vị suy tư cá nhân một cách sâu sắc hơn. Hãy dành thời gian để tự hỏi: Kỳ vọng nào đang đè nặng lên bạn nhất? Là áp lực từ công việc, gia đình, bạn bè, hay thậm chí là kỳ vọng từ cộng đoàn đức tin – nơi đôi khi chúng ta cảm thấy phải “hoàn hảo” để được chấp nhận? Để hỗ trợ suy tư này, chúng ta sẽ dừng lại 10 phút để mỗi người viết ra giấy ba kỳ vọng lớn nhất đang ảnh hưởng đến cuộc sống mình, và cầu nguyện thầm: “Lạy Chúa, xin giúp con nhận ra những gánh nặng không cần thiết và giải thoát con khỏi chúng.”
Tiếp tục phần 1, hãy cùng khám phá cách mà kỳ vọng xã hội thay đổi theo thời đại. Trong thời kỳ công nghiệp hóa, kỳ vọng tập trung vào lao động chăm chỉ và ổn định. Nhưng trong kỷ nguyên số hóa ngày nay, nó chuyển sang sáng tạo, đổi mới, và “lifestyle” – lối sống hoàn hảo. Ví dụ, trên TikTok, các video về “morning routine” của người thành công khiến nhiều người cảm thấy kém cỏi nếu không dậy sớm tập gym hay uống sinh tố xanh. Một nghiên cứu từ Đại học Harvard năm 2021 cho thấy, việc tiếp xúc thường xuyên với mạng xã hội làm giảm sự tự tin ở 70% người dùng trẻ tuổi. Ở Việt Nam, với sự bùng nổ của nền kinh tế số, kỳ vọng về khởi nghiệp và trở thành “shark” như trong các chương trình truyền hình thực tế càng làm tăng áp lực.
Hơn nữa, kỳ vọng xã hội không chỉ cá nhân mà còn tập thể. Trong cộng đồng Kitô hữu, đôi khi chúng ta kỳ vọng nhau phải tham gia mọi hoạt động giáo xứ, phải cầu nguyện hàng giờ, phải sống thánh thiện mà không cho phép sai lầm. Điều này có thể dẫn đến giả tạo và xa cách Chúa thực sự. Hãy nhớ đến lời Chúa Giêsu trong Tin Mừng Mátthêu: “Anh em đừng xét đoán, để khỏi bị Thiên Chúa xét đoán” (Mt 7:1). Kỳ vọng từ cộng đoàn nên là động viên chứ không phải ràng buộc.
Để mở rộng, hãy cùng xem xét kỳ vọng theo giới tính và độ tuổi. Đối với phụ nữ, xã hội kỳ vọng phải cân bằng giữa sự nghiệp và gia đình, dẫn đến “hội chứng siêu phụ nữ”. Một báo cáo từ Liên Hợp Quốc năm 2023 cho thấy, phụ nữ Việt Nam dành gấp đôi thời gian cho việc nhà so với nam giới, dù làm việc toàn thời gian. Đối với nam giới, kỳ vọng phải mạnh mẽ, cung cấp tài chính, dẫn đến kìm nén cảm xúc và tỷ lệ tự tử cao hơn. Với người cao tuổi, kỳ vọng phải “nghỉ hưu an nhàn” nhưng thực tế nhiều người cảm thấy vô giá trị nếu không còn đóng góp. Với giới trẻ, kỳ vọng về giáo dục và sự nghiệp khiến tỷ lệ burnout tăng vọt.
Chúng ta sẽ dừng lại thêm 10 phút để thảo luận nhóm nhỏ: Chia sẻ với người bên cạnh một kỳ vọng xã hội mà bạn đang gặp phải và cách nó ảnh hưởng đến bạn.
Kết thúc phần 1, chúng ta thấy rằng kỳ vọng xã hội là một phần không thể tránh khỏi của cuộc sống, nhưng chúng không phải là tiêu chuẩn cuối cùng để định nghĩa giá trị bản thân. Bây giờ, chúng ta chuyển sang phần tiếp theo, nơi chúng ta tìm thấy câu trả lời vững chắc từ Lời Chúa.
Phần 2: Nền tảng Kinh Thánh về giá trị bản thân
Quý vị giáo dân kính mến, sau khi đã khám phá sâu về những kỳ vọng của xã hội, giờ đây chúng ta hãy quay về với nguồn suối đức tin – Kinh Thánh – chính là kim chỉ nam bất di bất dịch giúp chúng ta tự định nghĩa giá trị bản thân một cách chân thực và vĩnh cửu. Không phải xã hội với những tiêu chuẩn chóng qua, không phải người khác với những đánh giá chủ quan, mà chính là Thiên Chúa – Đấng Tạo Hóa toàn năng và đầy yêu thương – mới là nguồn gốc thực sự của giá trị chúng ta. Hãy cùng tôi đào sâu vào Lời Chúa, qua các sách Cựu Ước và Tân Ước, để khám phá cách Ngài nhìn nhận và định giá chúng ta.
Hãy bắt đầu từ nền tảng đầu tiên: Sách Sáng Thế, nơi mà Thiên Chúa sáng tạo con người theo hình ảnh Ngài. “Thiên Chúa sáng tạo con người theo hình ảnh Ngài, theo hình ảnh Thiên Chúa, Ngài sáng tạo con người” (St 1:27). Điều này có nghĩa gì sâu sắc? Chúng ta không phải là sản phẩm ngẫu nhiên của tiến hóa hay may rủi, mà là kiệt tác được thiết kế cẩn thận bởi bàn tay Chúa. Giá trị của chúng ta không nằm ở những gì chúng ta làm hay đạt được, mà ở việc chúng ta là ai – những hình ảnh phản chiếu của Thiên Chúa, với phẩm giá thiêng liêng không thể xóa nhòa. Thánh Phaolô trong thư gửi Êphêsô nhắc nhở chúng ta một cách tha thiết: “Anh em là công trình của Thiên Chúa, được dựng nên trong Đức Kitô Giêsu để sống tốt lành, như Thiên Chúa đã chuẩn bị cho chúng ta thực hành” (Ep 2:10). Vậy, giá trị bản thân không phải do kỳ vọng xã hội định đoạt, mà do tình yêu vô điều kiện và kế hoạch vĩnh cửu của Chúa.
Nhưng trong xã hội đầy kỳ vọng ngày nay, chúng ta thường quên mất chân lý này. Hãy nhớ đến lời dạy của Chúa Giêsu trong Tin Mừng Mátthêu: “Anh em đừng lo lắng nói rằng: ta sẽ ăn gì, uống gì, hay mặc gì đây? Vì dân ngoại vẫn tìm kiếm tất cả những thứ đó. Cha anh em trên trời thừa biết anh em cần tất cả những thứ đó. Trước hết hãy tìm kiếm Nước Thiên Chúa và đức công chính của Người, còn tất cả những thứ kia, Người sẽ thêm cho” (Mt 6:31-33). Chúa dạy chúng ta ưu tiên giá trị vĩnh cửu – Nước Trời – thay vì những kỳ vọng chóng qua của thế gian như tiền bạc, địa vị, hay sự công nhận. Trong dụ ngôn Người Gieo Giống (Mc 4:1-20), Chúa Giêsu mô tả những hạt giống bị gai góc làm chết ngạt – gai góc ấy chính là “lo lắng sự đời, bả vinh hoa phú quý, và những đam mê khác” (Mc 4:19). Những đam mê và lo lắng ấy chính là kỳ vọng xã hội: chạy đua theo thành công, sợ hãi thất bại, và so sánh bản thân với người khác.
Để minh họa sâu hơn, hãy cùng tôi kể một câu chuyện từ lịch sử Giáo Hội – câu chuyện của Thánh Phanxicô Assisi, vị thánh đã sống một cuộc đời biến đổi hoàn toàn nhờ nhận ra giá trị thực sự trong Chúa. Sinh ra trong một gia đình giàu có tại Ý vào thế kỷ 12, Phanxicô từng theo đuổi kỳ vọng xã hội: trở thành hiệp sĩ dũng cảm, sở hữu tài sản khổng lồ, và sống cuộc đời xa hoa. Nhưng sau một cuộc gặp gỡ thiêng liêng với Chúa qua lời kêu gọi “Hãy xây dựng lại Giáo Hội của Ta”, ngài từ bỏ tất cả để sống nghèo khó, phục vụ người nghèo và thiên nhiên. Hôm nay, Thánh Phanxicô không được nhớ đến vì sự giàu có hay địa vị, mà vì đã tự định nghĩa bản thân theo ý Chúa, trở thành vị thánh bảo trợ môi trường và hòa bình. Câu chuyện của ngài dạy chúng ta rằng giá trị thực sự nằm ở sự vâng phục và tình yêu, không phải ở những kỳ vọng thế gian.
Trong phần này, chúng ta hãy đào sâu hơn vào các khía cạnh cụ thể của giá trị bản thân theo Kinh Thánh. Đầu tiên, giá trị từ sự sáng tạo: Mỗi chúng ta là duy nhất và kỳ diệu. Thánh Vịnh 139:13-14 tuyên bố: “Chính Ngài đã dựng nên tâm can con, dệt ra con trong dạ mẫu thân con. Con xin tạ ơn Ngài, vì con đây kỳ diệu, kỳ diệu thay, việc Ngài làm! Hồn con, Ngài biết rõ mười mươi”. Đừng để xã hội làm bạn nghĩ mình kém cỏi vì không đạt kỳ vọng – bạn là kỳ công của Chúa! Hãy dành thời gian suy ngẫm về điều này: Làm thế nào để áp dụng Thánh Vịnh này vào cuộc sống hàng ngày? Ví dụ, mỗi sáng thức dậy, hãy nhắc nhở bản thân: “Tôi là kỳ công của Chúa, không phải nô lệ của kỳ vọng”.
Thứ hai, giá trị từ sự cứu chuộc: Chúa Giêsu đã chết trên thập giá vì chúng ta, chứng tỏ giá trị vô giá của mỗi linh hồn. Trong Tin Mừng Gioan, Chúa nói: “Không có tình yêu nào lớn hơn tình yêu của người hy sinh mạng sống vì bạn hữu mình” (Ga 15:13). Dù chúng ta tội lỗi, yếu đuối, hay thất bại theo tiêu chuẩn xã hội, Chúa vẫn yêu thương và cứu chuộc chúng ta. Hãy nghĩ về Thánh Phaolô, người từng bắt bớ Giáo Hội nhưng trở thành tông đồ vĩ đại sau khi gặp Chúa trên đường Đama. Giá trị của ngài không mất đi vì quá khứ, mà được nâng cao qua ân sủng.
Thứ ba, giá trị từ sứ mệnh và ơn gọi: Mỗi người có ơn gọi riêng từ Chúa, không phải theo tiêu chuẩn chung. Trong thư gửi Rôma, Thánh Phaolô viết: “Có nhiều đặc sủng khác nhau, nhưng chỉ có một Thần Khí. Có nhiều việc phục vụ khác nhau, nhưng chỉ có một Chúa” (1 Cr 12:4-5). Không phải ai cũng phải thành công theo tiêu chuẩn thế gian như làm CEO hay ngôi sao. Một bà nội trợ chăm sóc gia đình, một nông dân lao động chân tay, một linh mục phục vụ giáo xứ – tất cả đều có giá trị ngang nhau nếu sống theo ý Chúa. Hãy nhớ đến Mẹ Maria, người đã nói “Xin vâng” với sứ mệnh làm Mẹ Chúa Cứu Thế, dù xã hội thời ấy kỳ vọng phụ nữ phải im lặng và vâng phục.
Để áp dụng sâu hơn, hãy cùng xem xét thêm các câu chuyện Kinh Thánh khác. Dụ ngôn Người Samaritanô Nhân Lành (Lc 10:25-37) dạy chúng ta rằng giá trị nằm ở lòng thương xót, không phải địa vị (người Samaritanô bị xã hội khinh miệt nhưng lại là người cứu giúp). Hay câu chuyện của ông Giakêu (Lc 19:1-10), người thu thuế bị xã hội ruồng bỏ nhưng được Chúa gọi tên và cứu rỗi. Những câu chuyện này nhắc nhở chúng ta rằng Chúa nhìn vào trái tim, không phải vẻ ngoài hay thành tựu.
Một ví dụ khác từ lịch sử Giáo Hội: Thánh Têrêxa Hài Đồng Giêsu, vị thánh trẻ tuổi sống trong tu viện, không làm gì “lớn lao” theo kỳ vọng xã hội, nhưng qua “con đường thơ ấu thiêng liêng” – sống nhỏ bé và tin tưởng Chúa – ngài trở thành tiến sĩ Hội Thánh. Giá trị của ngài nằm ở sự khiêm nhường và tình yêu đơn sơ.
Chúng ta sẽ dừng lại 15 phút để thảo luận nhóm nhỏ: Chia sẻ với người bên cạnh một câu Kinh Thánh yêu thích giúp bạn định nghĩa giá trị bản thân, và giải thích tại sao.
Tiếp tục, hãy khám phá cách Kinh Thánh đối phó với kỳ vọng xã hội. Trong Cựu Ước, câu chuyện của ông Gióp dạy chúng ta rằng giá trị không nằm ở sức khỏe hay tài sản, mà ở đức tin kiên vững giữa thử thách. Gióp mất hết mọi thứ nhưng vẫn tuyên xưng: “Dù Ngài có giết con đi nữa, con vẫn tin tưởng vào Ngài” (G 13:15). Trong Tân Ước, Chúa Giêsu thường chỉ trích những kỳ vọng giả tạo của người Pharisêu, những người sống theo luật lệ bề ngoài nhưng thiếu lòng thương xót (Mt 23:1-12).
Hơn nữa, Kinh Thánh nhấn mạnh giá trị cộng đồng: Chúng ta không định nghĩa bản thân một mình, mà trong mối quan hệ với Chúa và anh em. Thư gửi Côlôxê dạy: “Ở đây không còn phân biệt Hy-lạp hay Do-thái, cắt bì hay không cắt bì, man di, mọi rợ, nô lệ, tự do nữa; nhưng chỉ có Đức Kitô là tất cả và ở trong mọi người” (Cl 3:11). Điều này thách thức kỳ vọng phân biệt giai cấp xã hội.
Để kết nối với đời sống hiện đại, hãy nghĩ về cách áp dụng những chân lý này trong bối cảnh Việt Nam. Giữa áp lực thi cử và sự nghiệp, hãy dạy con cái rằng giá trị nằm ở đức tin, không phải điểm số. Trong hôn nhân, giá trị nằm ở tình yêu hy sinh, không phải địa vị xã hội.
Chúng ta sẽ dừng lại thêm 10 phút để mỗi người viết ra ba chân lý Kinh Thánh về giá trị bản thân và cách áp dụng chúng.
Chúng ta thấy rằng Kinh Thánh cung cấp nền tảng vững chắc để tự định nghĩa giá trị, vượt trên kỳ vọng xã hội. Bây giờ, chúng ta bước vào phần áp dụng thực tế.
Phần 3: Áp dụng vào đời sống hàng ngày và thách thức
Quý vị thân mến, biết lý thuyết từ Kinh Thánh là một chuyện quan trọng, nhưng sống và áp dụng nó vào đời sống hàng ngày mới là thách thức thực sự và ý nghĩa. Làm thế nào để chúng ta tự định nghĩa giá trị bản thân giữa xã hội đầy kỳ vọng, nơi mà áp lực đến từ mọi phía? Trong phần này, chúng ta sẽ khám phá các bước cụ thể, với vô số ví dụ thực tế, bài tập, và cách vượt qua thách thức, nhằm giúp quý vị không chỉ hiểu mà còn sống chân lý này.
Trước hết, xây dựng mối quan hệ mật thiết với Chúa qua cầu nguyện và Bí Tích. Đây là nền tảng đầu tiên và quan trọng nhất. Mỗi ngày, hãy dành thời gian đọc Kinh Thánh để nhắc nhở bản thân về giá trị thực sự. Ví dụ, bắt đầu ngày bằng Thánh Vịnh 23: “Chúa là mục tử chăn dắt tôi, tôi chẳng thiếu thốn gì”. Tham gia Thánh Lễ thường xuyên để nhận lãnh ân sủng từ Bí Tích Thánh Thể, nơi Chúa nhắc nhở chúng ta về giá trị vô giá của linh hồn mình. Một ví dụ thực tế: Chị Lan, một giáo dân trong xứ chúng ta, từng bị trầm cảm vì kỳ vọng công việc. Nhưng qua việc cầu nguyện hàng ngày và tham gia nhóm chia sẻ Lời Chúa, chị tìm thấy bình an và tự tin hơn.
Thứ hai, xét mình và loại bỏ kỳ vọng tiêu cực một cách có hệ thống. Hãy hỏi bản thân: Kỳ vọng này có từ Chúa không, hay từ xã hội? Nếu từ xã hội, hãy can đảm từ bỏ. Để thực hành, hãy lập danh sách các kỳ vọng (như chúng ta đã làm ở phần 1) và đánh giá từng cái theo ánh sáng Kinh Thánh. Một ví dụ: Nhiều bạn trẻ ở giáo xứ chúng ta bỏ lỡ ơn gọi tu trì vì kỳ vọng lập gia đình từ cha mẹ. Hãy nhớ, ơn gọi của Chúa mới là ưu tiên hàng đầu, như Thánh Gioan Bosco đã dạy: “Hãy làm những gì Chúa muốn, và muốn những gì Chúa làm”.
Thứ ba, xây dựng cộng đoàn hỗ trợ và chia sẻ. Trong giáo xứ, chúng ta có thể thành lập các nhóm nhỏ để chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ nhau vượt qua kỳ vọng. Ví dụ, tổ chức các buổi hội thảo về “Giá trị bản thân theo đức tin”, nơi mọi người kể chuyện và cầu nguyện cho nhau. Một câu chuyện thực tế: Nhóm giới trẻ giáo xứ chúng ta từng tổ chức một chương trình như vậy, giúp nhiều bạn vượt qua áp lực thi đại học bằng cách tập trung vào ơn gọi Chúa.
Nhưng áp dụng không phải lúc nào cũng dễ dàng – có nhiều thách thức. Đầu tiên, thách thức từ thất bại: Khi không đạt kỳ vọng, chúng ta dễ tự trách và mất giá trị. Hãy nhớ đến Thánh Phêrô, người đã chối Chúa ba lần nhưng được tha thứ và trở thành đá tảng Giáo Hội (Ga 21:15-19). Giá trị của ngài không mất đi vì thất bại, mà được phục hồi qua lòng sám hối. Áp dụng: Khi thất bại, hãy cầu nguyện và tìm sự tha thứ từ Chúa, thay vì chìm đắm trong tự trách.
Thứ hai, thách thức từ áp lực gia đình: Làm sao thuyết phục cha mẹ rằng giá trị không nằm ở thành công vật chất? Hãy dùng đối thoại yêu thương và chứng minh qua hành động. Ví dụ, anh Tuấn trong giáo xứ đã chia sẻ với cha mẹ về ơn gọi làm tình nguyện viên, và dần dần họ chấp nhận vì thấy anh hạnh phúc.
Thứ ba, thách thức từ mạng xã hội: Hãy giới hạn thời gian sử dụng và chọn lọc nội dung. Thay vì so sánh, hãy dùng mạng để chia sẻ đức tin, như đăng bài về Lời Chúa.
Một câu chuyện hiện đại để minh họa: Malala Yousafzai, cô gái Pakistan đấu tranh cho giáo dục nữ giới dù bị Taliban bắn. Giá trị của cô nằm ở sứ mệnh công bình, không phải kỳ vọng xã hội về phụ nữ im lặng. Dù gặp nguy hiểm, cô vẫn kiên trì và nhận Giải Nobel Hòa bình năm 2014.
Trong phần này, tôi mời gọi quý vị thực hành sâu hơn: Hãy dành 15 phút để viết ra ba giá trị cốt lõi của bản thân dựa trên đức tin, không phải xã hội, và lập kế hoạch áp dụng chúng trong tuần tới.
Tiếp tục, hãy khám phá áp dụng trong các lĩnh vực cụ thể. Trong công việc: Đừng chạy theo thăng tiến mà quên phục vụ. Thánh Giuse, người thợ mộc, dạy chúng ta giá trị nằm ở lao động khiêm tốn. Trong gia đình: Giáo dục con cái về giá trị đức tin, không phải thành tích. Trong xã hội: Tham gia các hoạt động bác ái để sống giá trị Kitô giáo.
Thách thức khác: Áp lực từ bạn bè. Hãy chọn bạn bè chia sẻ giá trị đức tin, như trong Cựu Ước, Giôna-than hỗ trợ Đavít (1 Sm 18-20).
Chúng ta sẽ dừng lại 15 phút để thảo luận nhóm: Chia sẻ một thách thức bạn đang gặp và cách áp dụng Kinh Thánh để vượt qua.
Kết thúc phần 3, chúng ta thấy rằng áp dụng đòi hỏi kiên trì, nhưng Chúa luôn đồng hành.
Kết Luận: Lời kêu gọi và cầu nguyện chung
Quý vị giáo dân kính mến, qua mười hai giờ suy tư dài này, chúng ta đã cùng nhau khám phá sâu rộng về cách tự định nghĩa giá trị bản thân không phải là chống lại xã hội, mà là đặt xã hội dưới ánh sáng của Chúa. Hãy nhớ lời Thánh Phaolô: “Anh em đừng rập theo đời này, nhưng hãy cải biến con người anh em bằng cách đổi mới tâm thần, để nhận ra đâu là ý Thiên Chúa: cái gì là tốt, cái gì đẹp lòng Chúa, cái gì hoàn hảo” (Rm 12:2).
Tôi kêu gọi mỗi người: Từ hôm nay, hãy sống như con cái Chúa, tự do khỏi kỳ vọng ràng buộc. Hãy áp dụng những gì chúng ta học: cầu nguyện hàng ngày, xây dựng cộng đoàn, và sống ơn gọi. Hãy cầu nguyện cho nhau, hỗ trợ nhau trong hành trình này.
Bây giờ, chúng ta cùng cầu nguyện chung một cách long trọng: Lạy Chúa Giêsu, xin giúp chúng con nhận ra giá trị thực sự trong Ngài. Xin ban sức mạnh để chúng con tự định nghĩa bản thân theo ý Chúa, giữa thế gian đầy kỳ vọng. Xin Chúa Thánh Thần soi sáng, và Mẹ Maria đồng hành. Amen.
Cảm ơn quý vị đã kiên nhẫn lắng nghe và tham gia. Chúng ta có thể dành thời gian còn lại để thảo luận thêm hoặc chia sẻ cá nhân nếu cần.
Lm. Anmai, CSsR
