LÀM SAO CHỌN NGƯỜI YÊU
MÀ KHÔNG SỢ CHỌN LẦM?
<Tâm lý gia đình>
“CHỌN BẠN MÀ CHƠI”
Ông bà cha mẹ chúng ta thường hay răn nhủ con cháu: “Chọn Bạn Mà Chơi”. Ngay cả trong việc đùa chơi với nhau, chúng ta cũng phải chọn bạn cách cẩn thận. Điều đó có nghĩa là: “Hãy chơi với những bạn tốt và hãy xa tránh những bạn xấu.” Chúng ta chỉ cần xem họ thích chơi với những loại bạn bè nào, chúng ta có thể biết được con người của họ.
Thật vậy, cách thế chúng ta chọn một người bạn đời cho thấy quan niệm của chúng ta về tình yêu và hôn nhân. Một người trưởng thành trên đường đời, họ rất đắn đo suy nghĩ để có một quyết định chọn lựa chín chắn trong vấn đề tình yêu, vì nếu chúng ta chọn lầm một người yêu, nó sẽ ảnh hưởng suốt cuộc đời của chúng ta, không những đối với ta mà còn đối với người bạn đó, đối với con cái, và cả gia đình hai bên nữa.
TÌM BẠN ĐỂ ĐÁP LẠI NHỮNG ƯỚC VỌNG SÂU THẲM CÁ NHÂN
Những mục đích và ước vọng sâu thẳm của con người hướng dẫn họ. Họ chỉ đáp lại những động lực thích hợp với nguyện vọng họ và chỉ nhận ra những cơ hội đáp lại những mong đợi của họ. Một cô gái muốn lấy chồng chọn một người cung cấp cho cô điều cô đòi hỏi. Tuy nhiên, nhu cầu của cô không giới hạn ở những đòi hỏi thông thường mà một cô gái được dạy mong đợi nơi người chồng. Những mong đợi có thể khác nhau: người thì tìm tình bạn, người thì tìm sự bảo đảm về đời sống kinh tế hoặc xã hội, người thì đi tìm cái vui của cuộc đời. Tất cả đều muốn sự cộng tác, sự cảm thông, sự quan tâm, sự tận hiến, và sự trung thành. Rất ít người chọn một người có tất cả những đức tính đó. Những nhu cầu sâu xa của con người ảnh hưởng trên quyết định cuối cùng của họ. Những nhu cầu đó được thõa mãn khi chúng ta chấp nhận một người như một người yêu thích hợp thì không có một qui ước hay tiêu chuẩn nào. Chúng ta cảm thấy bị lôi cuốn khi gặp một người mà qua nhân cách họ, họ mang lại cho chúng ta một cơ hội nhận thức mẫu người cá nhân của chúng ta, họ là người đáp lại cái nhìn và cái quan niệm về cuộc sống của chúng ta, người cho phép chúng ta tiếp tục hoặc làm sống lại những chương trình mà chúng ta đã thực hiện từ lúc còn nhỏ.
QUÁ KHỨ ẢNH HƯỞNG HIỆN TẠI
Một số yếu tố thường ảnh hưởng đến sự lựa chọn của chúng ta đó là sự giống những người mà chúng ta yêu mến họ trước đây. Sự giống có thể nằm trong nét thể lý hoặc trong phong cách, hoặc quan trọng hơn trong đặc nét nầy là: hứa hẹn một sự tái thiết lập một liên hệ thân thiện đã có trước. Những kinh nghiệm trước đây với một người khác phái, ảnh hưởng thái độ chúng ta trong lần gặp gỡ đầu tiên với bất cứ một người mới quen nào. Những kinh nghiệm nầy càng mạnh, ảnh hưởng tái thiết lập một liên hệ mới càng sâu. Sức mạnh của những ấn tượng trước đây có thể được đo không chỉ bỡi cường độ và sự kéo dài của những cảm xúc đã được khơi dậy trong ta, những vui thích hoặc buồn chán, mà ngay cả những cái nhìn của họ có về cuộc đời cũng gây một ảnh hưởng rất lớn trên chúng ta. Sự kiện nầy cắt nghĩa tại sao những kinh nghiệm thời thơ ấu thường ảnh hưởng việc chọn lựa một người yêu. Chúng đóng một phần quan trọng trong việc thiết lập một dự định cho cuộc sống mà những quan hệ sau đó có thể thay đổi. Một người đàn ông mà trước đây là một trẻ cưng và dựa vào sự giúp đỡ của người khác, có thể trong suốt cuộc đời sẽ bị gây ấn tượng bỡi những người đàn bà chấp nhận anh ta. Ngày xưa anh càng được cưng chìu bao nhiêu, sự chọn lựa của anh càng tìm kiếm một người đàn bà giống một người đã cưng chìu mình trước đây bấy nhiêu, nói cách tổng quát một người giống như mẹ hay người chị mình ngày trước.
KHẨU VỊ CÁ NHÂN
Cái khẩu vị hiện tại của chúng ta trong tình yêu thường tìm lại cái mà những người khác phái trong quá khứ đã đáp trả những ước vọng của chúng ta. Thái độ chúng ta ngày nay có thể là tấn công hay rút lui, can đảm hay rụt rè, chủ động hay thụ động là tùy thuộc vào ảnh hưởng của quá khứ, nhưng nó cũng có thể thay đổi theo thời gian. Trong việc lựa chọn, chúng ta dựa theo những hình ảnh ngày xưa đó để chọn lựa cho hợp với nhu cầu cá nhân và sự đòi hỏi của cuộc sống.
Tuy nhiên, việc chọn lựa cũng phản ảnh tư tưởng và sự tưởng tượng của chúng ta không chỉ dựa trên kinh nghiệm cá nhân mà còn bị kích thích bỡi môi trường chúng ta đang sống nữa. Khẩu vị cá nhân không chỉ diễn tả ước muốn của cá nhân đơn thuần mà còn thẩm định giá trị của cả nhóm mà nó thuộc về. Người bạn mà chúng ta cảm thấy là lý tưởng và đáng ao ước nhất cũng sẽ theo mẫu hình lý tưởng được tạo nên bỡi sự tưởng tượng của cả nhóm. Lý tưởng sẽ thay đổi khi xã hội đổi mới. Do đó, những mốt thời trang của các bà thường bị ảnh hưởng bỡi những điều kiện của xã hội.
Cái khuynh hướng chọn một người đàn ông già hơn hoặc một người đàn bà già hơn để làm người phối ngẫu đòi hỏi một ít quan tâm và phân tích. Trước tiên, nếu họ là những người đàn ông thì thường họ là những đứa trẻ đã được cưng chìu quá nhiều trong quá khứ. Thứ đến, tình trạng thấp kém của những người đàn ông thiếu ăn học khiến họ sợ trách nhiệm trước gánh nặng gia đình nên chỉ thích đi tìm một người mẹ hay một người chị để núp bóng.
Trái lại, một cô gái ước muốn một người đàn ông cao cấp đã một lần tìm thấy nơi người cha nhưng không gặp nơi người có cùng tuổi với cô. Cô thích đi tìm một người đàn ông kinh nghiệm và tốt hơn trong giai cấp để có được sự quan tâm và bảo vệ của một người cha trong gia đình. Người già muốn chấn nhận trách nhiệm và sẵn sàng làm thõa mãn những ước nguyện đối với người trẻ hơn. Kinh nghiệm của họ khiến họ dễ dàng giữ được thế thượng phong mà không hề làm phật lòng người yêu của họ. Việc chọn người già hoặc trẻ cho thấy khuynh hướng xây dựng của sự kết hợp hạnh phúc. Tất cả lệ thuộc vào sự biểu lộ can đảm hoặc nhút nhát của mỗi cá nhân.
Ý NGHĨA CỦA SẮC ĐẸP
Sắc đẹp cũng là một yếu tố quan trọng có liên quan đến khẩu vị của tình yêu. Thế nào gọi là đẹp? Mỗi người có mỗi cái nhìn cách chủ quan. Cái đẹp là cái chúng ta thích. Bất cứ cái gì chúng ta thích ngắm, thích nhìn đều là đẹp. Cái đẹp thường dành cho các cô và sức khỏe dành cho các cậu. Đây là yếu tố quyết định trong việc chọn một người yêu. Nhưng tại sao chúng ta lại chọn lấy những tiêu chuẩn nầy? Trong xã hội phụ hệ, nét đẹp và sức khỏe đều có giá trị xã hội. Giới phụ nữ phải là giới tiên vì vẻ bên ngoài bắt được cặp mắt của các ông để rồi sau đó các ông thích tự hào về cái đẹp của người vợ mình và cũng tự hào về sự chinh phục tài giỏi của mình nữa. Còn giới đàn ông trái lại, muốn gây ấn tượng cho người bạn mình với một sức khỏe tràn đầy là cái có thể bảo đảm cho nàng một sự bảo vệ và lãnh đạo tốt đẹp. Nét đẹp và sức mạnh vì thế trở thành yếu tố thu hút tính dục. Tại sao? Sắc đẹp gợi lên sự chiêm ngắm, kích động tính dục. Một cô gái có nét đẹp kiêu sa thường có khuynh hướng khêu gợi dẫu cho cô có ý thức về việc đó hay không. Hơn nữa, cô biết cô có thể thành công với cái đẹp thu hút của cô. Trái lại, sự khêu gợi của người đàn ông không cần cho thấy sự quyến rũ muốn lôi kéo sự tưởng tượng của các bà, nhưng cũng bày tỏ ước muốn chinh phục và tin tưởng vào sự thành công như sự quyến rũ của các bà vậy.
Những người có nét khêu gợi thường cũng hay gặp phải số phận không may vì một khi cô có chồng, chồng sẽ hay ghen và vì thế dễ bất hạnh, nhưng nếu cô làm mất nét đẹp đó đi thì chồng cô sẽ không còn mê thích nữa vì anh ta chỉ thích cô ỡ đặc điểm đó mà thôi. Cái ước muốn khêu gợi cho thấy con người luôn khao khát một sự thõa mãn là cái không bao giờ tắt.
Sắc đẹp cũng vậy trở nên một bệnh tật hơn là một mối lợi cho sự thành công của hôn nhân. Những cô gái đẹp dựa trên sự chú ý của người khác hơn trên khả năng đóng góp một phần nào xây dựng cho xã hội. Cái tham vọng hão huyền và hư không cộng với sự lệ thuộc vào ý kiến của những người khác tạo nên một sự thiếu tự tin. Vì vậy, sắc đẹp gợi lên sự cưng chìu, thường ngăn cản sự phát triển những tính chất xây dựng và làm hại cảm giác cộng tác. Nhiều người đẹp không thành công trong hôn nhân. Họ được mọi người chú ý và chiêm ngắm. Họ tìm thấy sự khoái chí trong sự thõa mãn phái tính nhưng cuộc đời họ thường trống rỗng. Đe dọa của tuổi già luôn treo trên đầu họ.
Một người biết thích nghi vào môi trường xã hội với sự can đảm, tự tin, và với niềm tin vào tương lai và hạnh phúc của mình sẽ chọn một người bạn hứa hẹn mang lại cho họ sự hạnh phúc và hòa hợp tròn đầy. Một người bi quan, thiếu can đảm cũng muốn yêu, muốn kết hôn, nhưng cái bi quan sẽ dẫn họ đi trật đường gầy nên cuộc đời sẽ khó có hạnh phúc.
NHỮNG LÝ DO THẬT TRONG VIỆC LÔI CUỐN HẤP DẪN NHAU
Lý do tại sao chúng ta chọn một người yêu thường là khó hiểu và thường do bỡi lý luận xem ra có lý. Nhiều người nghĩ rằng lấy nhau để cuộc sống được bảo đảm. Nhưng không có sự an toàn nào được bảo đảm qua hôn nhân. Hôn nhân không giải quyết một vấn đề nào. Tự nó đã là một vấn đề cần phải được giải quyết và chỉ thêm một sứ vụ mới cho những người khác mà chúng ta cần phải đối mặt. Có người lấy nhau để thăng tiến cuộc sống về phương diện kinh tế hoặc xã hội. Dĩ nhiên, người phối ngẫu đặc biệt là bà vợ có thể hưởng nhờ những phúc lộc do địa vị của người bạn mình, và một số người đàn ông có khi cũng được vui hưởng tiền bạc của các bà vợ. Nhưng những khuynh hướng muốn lợi dụng địa vị hoặc sự giàu sang của người phối ngẫu cho mục đích cá nhân vượt xa đối tượng xã hội và kinh tế. Có những người đàn ông điên khùng đi kết hôn vì hôn nhân xem ra rẻ tiền hơn là vui chơi với các cô bạn gái để thõa mãn vấn đề dục tính. Không ai có thể trốn được giá phải trả cho điều họ nhận. Vì thế, đã hy vọng mua rẻ hơn, anh ta cũng thường kết thúc trong cảm giác bị lừa dối. Nhưng lý do thật tại sao người ta lấy nhau là do ước muốn sâu xa cho vấn đề liên kết, một nhu cầu căn bản của con người là muốn thuộc về, vì động lực xã hội là một phần của bản tính tự nhiên con người.
Một khi nhân tính được phát triển trong cố gắng muốn kết hợp mình với người khác, lối sống đó lôi kéo chúng ta đến với những người hợp với cách sống của chúng ta có tương quan đến cuộc sống xã hội. Phái tính và quan niệm căn bản của xã hội về hôn nhân khiến chúng ta có một sự chọn lựa hôn nhân phù hợp với cuộc sống hơn bất cứ một quan hệ con người nào khác. Vì thế, cấu trúc căn bản của cá tính được thấy rõ trong việc chọn một người phối ngẫu hơn bất cứ một sinh hoạt nào khác.
TÌNH YÊU TRONG LẦN ĐẦU TIÊN GẶP GỠ
Ngay lần đầu tiên gặp gỡ, trong một lúc ngắn ngủi, chúng ta cảm thấy quí mến một con người và rồi cố gắng khám phá nhân cách của họ để quyết định họ có phù hợp với con người chúng ta hay không. Chúng ta có thể cảm nghiệm được điều đó qua động lực tình yêu của chúng ta. Giống như một người đồng tình luyến ái thấy rõ ngay khi họ gặp một người đồng tính, chúng ta cũng cảm thấy ngay một người nào đó cách thế họ đáp lại những đòi hỏi của chúng ta. Nhưng làm thế nào chúng ta có thể chắc chắn chúng ta chọn đúng người. Đầu tiên, chúng ta phải nhớ rằng tình yêu và hôn nhân là vấn đề trọng đại của cuộc đời. Chính vì thế, thái độ của chúng ta đối với người khác phái là phải xem họ có phù hợp với cái nhìn tổng quát của chúng ta với cuộc đời, với những vấn đề chúng ta phải đối diện như trách nhiệm, kinh tê, giáo duc, gia đình, bạn bè….Nếu cái nhìn và hướng đi của cả hai xem ra phù hợp với sự tiến hóa, sự can đảm, lợi ích xã hội, sự cộng tác với người khác, sự đóng góp và cùng giải quyết những vấn đề, bấy giờ sự chọn lựa của chúng ta là một sự chọn lựa đúng hướng. Tuy nhiên, nếu hướng đi của chúng ta sai, chúng ta không thể chọn lựa cách thông minh sáng suốt được.
(còn tiếp)
Lm. Lê văn Quảng
