Đức Giáo hoàng Phanxicô, qua đời vào ngày 21 tháng 4 ở tuổi 88, “sẽ mãi được nhớ đến vì sự quan tâm của ngài đối với những người bên lề Giáo hội và xã hội,” Đức Tổng Giám mục Timothy P. Broglio, chủ tịch Hội đồng Giám mục Công giáo Hoa Kỳ, cho biết trong một tuyên bố được chia sẻ trong những giờ đầu tiên sau khi giáo hoàng qua đời.

“Ngài đã đổi mới cho chúng ta sứ mệnh mang Tin Mừng đến tận cùng trái đất và ban lòng thương xót của Thiên Chúa cho tất cả mọi người. Ngài cũng đã tận dụng Năm Thánh hiện tại để kêu gọi chúng ta đến với một niềm hy vọng sâu sắc: một niềm hy vọng không phải là một niềm hy vọng trống rỗng hay ngây thơ, nhưng là một niềm hy vọng dựa trên lời hứa của Thiên Chúa Toàn Năng sẽ luôn ở cùng chúng ta,” Đức Tổng Giám mục Broglio viết.

Các giám mục trên khắp Hoa Kỳ bắt đầu bày tỏ lòng kính trọng đối với Đức Giáo hoàng Francis và triều đại giáo hoàng kéo dài 12 năm của ngài ngay sau khi có tin ngài qua đời vào ngày 21 tháng 4, Thứ Hai Phục Sinh. Ngài qua đời tại Vatican lúc 7:35 sáng giờ Rome.

Giáo hoàng Francis đã hồi phục sau khi bị viêm phổi và nhiễm trùng đường hô hấp sau khi được xuất viện từ bệnh viện Gemelli ở Rome vào ngày 23 tháng 3 sau hơn năm tuần điều trị.

Các giám mục đã chỉ ra những đóng góp quan trọng và mang tính lịch sử của Đức Giáo hoàng Phanxicô và chia sẻ lòng biết ơn cá nhân của họ.

“Ngay cả với nguồn gốc từ vùng Piedmont của Ý, vị Giáo hoàng đầu tiên từ Lục địa Châu Mỹ của chúng ta đã được đánh dấu bằng kinh nghiệm của mình với tư cách là một tu sĩ Dòng Tên và một người chăn chiên ở Buenos Aires. Ngài đã mang kinh nghiệm và tầm nhìn đó theo mình vào chức vụ của mình đối với Giáo hội hoàn vũ”, Đức Tổng Giám mục Broglio, người cũng là người đứng đầu Tổng giáo phận Hoa Kỳ về các Dịch vụ Quân sự, cho biết. “Gần đây, ngài đã bày tỏ một lần nữa hy vọng cầu nguyện trong lá thư ủng hộ các Giám mục của đất nước này trong những nỗ lực của chúng ta nhằm đáp lại khuôn mặt của Chúa Kitô nơi những người di cư, người nghèo và những người chưa sinh ra. Trên thực tế, ngài luôn sử dụng những cách diễn đạt mạnh mẽ và rõ ràng nhất để bảo vệ phẩm giá của con người từ khi thụ thai đến khi chết tự nhiên”.

Nhắc đến Năm Thánh Hy Vọng 2025 mà Đức Giáo hoàng Phanxicô khai mạc vào ngày 24 tháng 12, Tổng Giám mục Broglio cho biết lần cuối cùng ông nhìn thấy Đức Giáo hoàng là tại Thánh lễ Năm Thánh dành cho Lực lượng vũ trang, Cảnh sát và Nhân viên an ninh, được tổ chức tại Vatican vào ngày 8-9 tháng 2, chỉ vài ngày trước khi Đức Giáo hoàng nhập viện vào ngày 14 tháng 2.

‘Chúng tôi luôn dựa vào lời cầu nguyện’

Đứng tại Nhà thờ St. Patrick của New York, nơi có bức chân dung Đức Giáo hoàng Francis được đặt giữa những ngọn nến thắp sáng bên cạnh một chiếc ghế trống phủ khăn choàng màu tím và trắng, Đức Hồng y Timothy P. Dolan của New York đã chia sẻ những suy tư không chính thức về Đức Giáo hoàng Francis trong thánh lễ buổi sáng.

“Ngoài nỗi buồn, nỗi đau mà chúng ta cảm thấy khi Đức Thánh Cha, Đức Giáo Hoàng Phanxicô qua đời, chúng ta bày tỏ đức tin của mình vào sự phục sinh của Chúa Giêsu,” ngài nói trước lời cầu nguyện mở đầu Thánh lễ. Trong bài giảng, ngài đã lưu ý đến những lời cuối cùng của Đức Giáo Hoàng Phanxicô trước công chúng là phép lành Phục sinh của ngài.

“Vâng, chúng ta buồn, nhưng chúng ta tràn ngập niềm vui Phục sinh,” Đức Hồng y Dolan nói. “Khi chúng ta, những người tin Chúa, hơi lạc lõng và không biết phải làm gì, chúng ta luôn trông cậy vào lời cầu nguyện. Chúng ta ở đây, ngày thứ hai của Lễ Phục sinh, Thứ Hai Phục sinh này, nghe tin Đức Thánh Cha của chúng ta đã qua đời. Chúng ta ở đây, trong lời cầu nguyện vĩ đại nhất, Thánh lễ Hy tế, mà chúng ta dâng lên, cầu xin lòng thương xót của Chúa cho linh hồn bất tử của Người, cảm tạ Chúa vì món quà Người đã ban cho chúng ta, và cầu xin sự an ủi cho gia đình của Chúa.”

‘Khoảnh khắc mất mát sâu sắc’

Đức Hồng y Blase J. Cupich của Chicago gọi cái chết của Đức Giáo hoàng Phanxicô là “khoảnh khắc mất mát sâu sắc đối với cá nhân tôi và đối với Giáo hội”.

“Tưởng niệm tốt đẹp nhất mà chúng ta có thể thực hiện là cải tạo trái tim mình như Đức Giáo hoàng Phanxicô đã yêu cầu — nhìn thấy anh chị em mình, lắng nghe họ và dâng lời cầu nguyện và hành động của chúng ta để tất cả mọi người có thể trải nghiệm được lời hứa trọn vẹn của Chúa,” Đức Hồng y Cupich, người đã phục vụ trong một số bộ của Vatican dưới thời Đức Giáo hoàng Phanxicô, cho biết. “Trong khi chúng ta thương tiếc sự ra đi của ngài, tôi cầu xin Chúa an ủi chúng ta, nhưng cũng ban sức mạnh cho chúng ta để chúng ta tiếp tục kiên định trong công việc khôi phục vị thế của Giáo hội chúng ta trên thế giới như một nguồn hy vọng và là người ủng hộ những người đang cần.”

Đức Tổng Giám mục Richard G. Henning của Boston cho biết “di sản của Đức Giáo hoàng Phanxicô với tư cách là Đức Thánh Cha rất sâu rộng” và tấm gương của ngài “vẫn là ngọn đèn soi đường cho Giáo hội hoàn vũ”.

“Trong chức thánh và qua các tác phẩm của mình, ngài liên tục kêu gọi chúng ta đến với đức tin sâu sắc hơn và tham gia rộng lượng hơn vào lòng thương xót vô biên của Thiên Chúa,” Đức Tổng Giám mục Henning, người được Đức Giáo hoàng Phanxicô bổ nhiệm năm ngoái để kế nhiệm Đức Hồng y Seán P. O’Malley làm lãnh đạo Tổng giáo phận Boston, đã viết trong một tuyên bố. “Ngài đã thách thức chúng ta tránh xa những xung lực ích kỷ và hướng tới sự hiệp thông với người khác và tôn trọng sự sáng tạo của Thiên Chúa.”

Đức Giám mục David A. Zubik của Pittsburgh đã ca ngợi triều đại giáo hoàng của Đức Giáo hoàng Phanxicô, viết rằng, “Đức Giáo hoàng Phanxicô đã lãnh đạo Giáo hội với lòng khiêm nhường, lòng trắc ẩn và lòng dũng cảm phi thường. Ngài nhắc nhở chúng ta rằng lòng thương xót là cốt lõi của Phúc âm, và ngài luôn kêu gọi chúng ta gặp gỡ nhau bằng sự dịu dàng và quan tâm — đặc biệt là những người nghèo, những người đau khổ và những người bị lãng quên. Tiếng nói của ngài vang vọng xa hơn những bức tường của Giáo hội, mời gọi mọi người thuộc mọi hoàn cảnh cùng nhau bước đi trong hòa bình, công lý và tình yêu.”

Trong những lần gặp gỡ riêng với Đức Giáo hoàng Phanxicô, ngài nói, “điều khiến tôi ấn tượng nhất không chỉ là phẩm giá của chức vụ của ngài, mà còn là sự ấm áp trong trái tim ngài”.

Giáo hoàng Francis tìm cách phá bỏ rào cản

“Sự quan tâm của ngài đối với từng người, tinh thần nhẹ nhàng và lòng tốt chân thành của ngài đã để lại ấn tượng sâu sắc trong tôi và rất nhiều người khác,” Đức Giám mục Zubik tiếp tục trong tuyên bố ngày 21 tháng 4 của mình. “Ngài là một người chăn chiên có mùi như đàn cừu của mình — và thế giới trở nên tốt đẹp hơn nhờ điều đó.”

Giám mục David J. Walkowiak của Grand Rapids, Michigan, một trong những giám mục đầu tiên được Đức Giáo hoàng Phanxicô bổ nhiệm trong triều đại giáo hoàng của mình, đã phát biểu trong một tuyên bố: “Đức Giáo hoàng Phanxicô đã tìm cách phá bỏ rào cản và thu hút mọi người đến với cuộc gặp gỡ với Chúa Kitô trong Giáo hội Công giáo”.

“Giống như Chúa Jesus, ngài đã phục vụ những người mà thế gian thường coi là những kẻ bị ruồng bỏ. Ngài thách thức các linh mục trở thành những người chăn chiên với ‘mùi của chiên’, và liên tục nhắc nhở chúng ta về phẩm giá của những đứa trẻ chưa chào đời, những người di cư và tị nạn, và những tù nhân,” ngài nói. “Ngài là một người hành động, phục vụ những người vô gia cư ở Rome, thăm các trại tị nạn và rửa chân cho các tù nhân. Trái tim mục vụ, việc sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu và chứng tá phục vụ những người ở bên lề của ngài là tấm gương cho tất cả mọi người.”

Tổng Giám mục Robert G. Casey của Cincinnati, người được bổ nhiệm vào ngày 3 tháng 4, cũng đã đề cập đến Năm Thánh và lời kêu gọi hy vọng khi ông tưởng nhớ đến sự ra đi của Giáo hoàng Francis.

“Khi chúng ta trao phó một người tôi tớ tốt lành và trung thành cho Chúa, chúng ta hãy nhớ rằng Đức Giáo hoàng Phanxicô đã công bố năm 2025 là Năm Thánh của Hy vọng — đánh thức chúng ta về Chúa Kitô, Đấng đang sống và hiện diện giữa chúng ta,” ngài viết, thêm Thi thiên 27:14: “Hãy hy vọng vào Chúa! Hãy kiên trì, can đảm và hy vọng vào Chúa!”

‘Một cuộc đời cống hiến cho sự phục vụ vô vị lợi’

“Vậy thì, chúng ta hãy tràn đầy hy vọng – hy vọng rằng Đức Giáo hoàng Phanxicô sẽ nhận được phần thưởng cho một cuộc đời cống hiến hết mình trong tình yêu và sự phục vụ vô vị lợi dành cho dân Chúa và toàn thể tạo vật; hy vọng rằng Chúa Kitô, Đấng an ủi chúng ta trong nỗi đau buồn, sẽ sai Chúa Thánh Thần đến để trở thành Đấng Giúp đỡ chúng ta; và hy vọng rằng chính Chúa Thánh Thần này sẽ truyền cảm hứng và đoàn kết chúng ta với tư cách là Giáo hội để đứng vững trong đức tin, tuyên bố sức mạnh của Sự Phục sinh và niềm vui của Tin Mừng,” Đức Tổng Giám mục Casey nói.

Đức Tổng Giám mục Thomas G. Wenski của Miami nhớ lại rằng một trong những hành động đầu tiên của Đức Giáo hoàng Phanxicô sau khi đắc cử là chuyến đi mục vụ bên ngoài Rome đến những người di cư châu Phi đã dạt vào bờ trên thuyền của họ tại Lampedusa, một hòn đảo nhỏ của Ý. “Ngài không bao giờ mệt mỏi trong việc bảo vệ những người di cư bị di dời cũng như không bao giờ ngừng ôm ấp những người bị thiệt thòi hoặc bị loại trừ”, Đức Tổng Giám mục Wenski nói.

Vào thời điểm mà “những vụ bê bối đã làm suy yếu lòng tin của mọi người vào các thể chế của xã hội, dù là chính trị, học thuật, kinh tế hay tôn giáo”, vị tổng giám mục cho biết, giáo hoàng “đã thách thức các ‘chuẩn mực’ thể chế của tòa án Giáo hoàng: ngài tự mang theo vali, từ chối đi xe limousine và tránh xa các biểu tượng của sự xa hoa và nghi lễ, không sống trong Cung điện Tông đồ mà trong một căn phòng tại ‘khách sạn’ của Vatican. Theo cách này, ngài đã truyền cảm hứng cho nhiều người để nhìn nhận lại Giáo hội”.

Trong bài đăng trên X, Tổng giám mục San Francisco Salvatore J. Cordileone cho biết Đức Giáo hoàng Francis có “trái tim của một mục tử”. “Một mục tử luôn muốn ở bên giáo dân của mình”, ông nói và nói thêm, “Rất nhiều người sẽ nhớ người đàn ông này”.

Ông chào đám đông ‘như thể để nói lời tạm biệt’

“Mới hôm qua, ngài đã chào đám đông ở Rome, như thể để nói lời tạm biệt với Dân Chúa mà ngài yêu thương tha thiết và phục vụ hết lòng,” Tổng giám mục Baltimore William E. Lori cho biết trong một tuyên bố. Ngài cho biết việc Đức Giáo hoàng chỉ định năm 2025 là Năm Thánh Hy vọng “tập trung vào niềm hy vọng của chúng ta nơi Chúa Giêsu Kitô, là liều thuốc bổ rất cần thiết cho Giáo hội và thế giới. … Đức Thánh Cha thường yêu cầu du khách cầu nguyện cho ngài. Tôi chắc rằng ngài muốn chúng ta cầu nguyện cho ngài ngay bây giờ để ngài có thể yên nghỉ trong sự bình an của Chúa Phục sinh.”

“Từ nhiều chuyến tông du khắp thế giới để ở giữa đàn chiên của mình, đến những lời giảng dạy đầy cảm hứng, đến lời kêu gọi nhất quán của ngài về hòa bình và công lý xã hội,” Tổng giám mục Philadelphia Nelson J. Pérez cho biết, “Đức Giáo hoàng Phanxicô đã mời gọi tất cả mọi người gặp gỡ con người của Chúa Giêsu Kitô một cách trọn vẹn và phục vụ anh chị em của mình bằng tình yêu và sự khiêm nhường như những công cụ của ân sủng. Cuộc sống và Sứ vụ Phêrô của Đức Giáo hoàng Phanxicô là một phước lành thực sự cho thế giới. Mong rằng tấm gương của ngài sẽ đưa chúng ta đến với kế hoạch của Chúa dành cho mỗi người chúng ta để phục vụ Giáo hội của Chúa Kitô trên trái đất như những Môn đồ Truyền giáo.”

Ông đã ‘chạm vào những kẻ không thể chạm tới’

Đức Giáo hoàng Phanxicô, bằng tấm gương của mình, “đã chạm đến những người không thể chạm đến, ôm lấy những người mà nhiều người né tránh, và nói trực tiếp bằng một ngôn ngữ dễ hiểu, cố gắng tiếp cận một thế giới đang hỗn loạn”, Đức Tổng Giám mục Borys A. Gudziak của Tổng giáo phận Công giáo Ukraina tại Philadelphia cho biết. “Đối với nhiều người, ngài đã đưa Chúa đến gần hơn. Tôi vô cùng biết ơn vì lời kêu gọi của ngài đến thế giới để cầu nguyện cho hòa bình và công lý ở Ukraina. Ngài đã làm như vậy hàng trăm lần — nhiều hơn bất kỳ nhà lãnh đạo thế giới nào. Lời kêu gọi của ngài đã được lắng nghe trên tất cả các châu lục”.

Tổng giám mục cho biết trong những “cuộc gặp gỡ cá nhân đặc biệt” với Đức Phanxicô, ngài luôn thấy vị giáo hoàng này “cởi mở và luôn vui vẻ mặc dù ngài phải gánh vác những trách nhiệm nặng nề và phải đối mặt với những vấn đề toàn cầu nan giải”.

Giám mục Phoenix John P. Dolan cho biết Đức Giáo hoàng là người “thực sự lắng nghe — không chỉ các tín đồ trong Giáo hội mà còn lắng nghe những người thuộc mọi tín ngưỡng và thiện chí. Ngài nhắc nhở chúng ta rằng ngay cả những người không có đức tin vào Chúa cũng có thể đưa ra những suy nghĩ tử tế của họ, và ngài đã khiêm nhường chào đón họ.”

Sự quan tâm sâu sắc của Đức Giáo Hoàng đối với ‘Những người nghèo nhất trong số những người nghèo’

Ông cho biết ông đặc biệt xúc động trước “mối quan tâm sâu sắc của Đức Phanxicô đối với những người bị áp bức, những người nghèo nhất trong số những người nghèo và những người đang đấu tranh với sức khỏe tâm thần. Chứng tá của ngài về tình yêu và lòng thương xót của Chúa Kitô đã mang lại hy vọng cho rất nhiều người cảm thấy bị lãng quên”.

Đức Giám mục Earl K. Fernandes của Columbus, Ohio, cho biết, “Đức Thánh Cha luôn nhấn mạnh đến việc chăm sóc ngôi nhà chung và tình huynh đệ nhân loại của chúng ta: nhu cầu nhìn nhận nhau như anh chị em. Chúng ta nên học hỏi từ sự khôn ngoan của ngài.”

“Là một mục tử, Đức Giáo hoàng Phanxicô đã cam kết lãnh đạo Giáo hội của chúng ta theo cách đồng nghị, thúc giục tất cả các mục tử đồng hành với đàn chiên của mình — đặc biệt là những người nghèo và bị thiệt thòi — khi chúng ta phục vụ một thế giới đang vô cùng cần hòa bình và tình yêu của Chúa Kitô,’ Đức Tổng Giám mục Charles C. Thompson của Indianapolis cho biết. “Đức Giáo hoàng Phanxicô có một niềm đam mê và lòng tận tụy không lay chuyển đối với đức tin, đối với Giáo hội và đối với dân Chúa ở khắp mọi nơi.”

Nhiều giám mục kết thúc bài phát biểu của mình bằng những lời cầu nguyện truyền thống cho linh hồn Đức Giáo hoàng Phanxicô được an nghỉ và hy vọng ngài được an nghỉ vĩnh hằng.

Tất cả các Giám mục hiệp nhất trong lời cầu nguyện

“Đoạn trích từ cuộc đời của Giám mục Rôma này kêu gọi chúng ta cầu nguyện cho sự an nghỉ vĩnh hằng của ngài và tiếp tục trên con đường của chúng ta để kết hợp sâu sắc hơn với Chúa Giêsu,” Đức Tổng Giám mục Broglio nói, lưu ý rằng tất cả các giám mục đã cùng nhau cầu nguyện cho họ. “Chúng tôi nhớ đến sự lãnh đạo của ngài trong việc truyền cảm hứng cho các quốc gia, tổ chức và cá nhân để có một cam kết mới trong việc chăm sóc lẫn nhau và ngôi nhà chung của chúng ta.”

“Ngay cả khi là giáo hoàng, ngài không đặt mình lên trên người khác, nhưng thể hiện thuật ngữ ‘lãnh đạo phục vụ’”, Đức Giám mục Edward C. Malesic của Cleveland cho biết. “Tôi xin tất cả các tín hữu cầu nguyện cho sự an nghỉ thanh thản của linh hồn Đức Giáo hoàng Phanxicô. Cầu mong Đức Giáo hoàng Phanxicô được an nghỉ trong tình yêu và sự bình an của Chúa Kitô”.

Tại Texas, Giám mục Daniel E. Flores của Brownsville đã đăng trên X, “Với lòng biết ơn sâu sắc đối với cuộc đời và chức thánh Phêrô của Đức Giáo hoàng Phanxicô, Vì mong muốn không lay chuyển của ngài là hiến thân cho sứ mệnh, ‘hasta que Dios diga.’ Với nỗi buồn lớn lao khi ngài qua đời: ‘Linh hồn của những người công chính nằm trong tay Chúa,’ Cầu mong ngài được yên nghỉ sau những công việc của mình.”

“Thật là thích hợp khi Chúa đã gọi Đức Giáo hoàng Phanxicô đến với Ngài vào ngày đầu tiên của mùa Phục sinh này,” Đức Tổng Giám mục Thomas J. Rodi của Mobile, Alabama cho biết. “Với đức tin vào lời hứa về sự sống vĩnh cửu của Chúa, chúng ta phó thác Đức Thánh Cha của chúng ta cho tình yêu và lòng thương xót của Chúa. Xin Chúa chào đón Đức Giáo hoàng Phanxicô trở về nhà với những lời được tìm thấy trong Kinh thánh: “Tốt lắm, đầy tớ tốt lành và trung tín.” 

Lm. Anmai, CSsR tạm dịch