Cựu Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi đã chỉ trích Giáo hoàng Francis về thỏa thuận Trung Quốc – Vatican, nói rằng Vatican đã “coi thường Phúc âm” khi cho phép chính quyền cộng sản can thiệp vào Giáo hội Công giáo La Mã trong nước.

Trong một cuộc phỏng vấn sâu rộng với tờ National Catholic Reporter có trụ sở tại Hoa Kỳ , được công bố vào ngày 10 tháng 12, Pelosi cho biết bà không biết về bất kỳ thành tựu nào đạt được từ thỏa thuận đã được gia hạn vào tháng 10 năm ngoái. 

“Tôi không vui lắm về điều đó, và tôi không biết họ đã đạt được những gì”, Pelosi nói trong cuộc phỏng vấn. “Bạn có biết thành công nào không?”

Thỏa thuận bí mật, được ký lần đầu vào ngày 22 tháng 9 năm 2018, đã được gia hạn vào năm 2020 và 2022, mỗi lần hai năm. Tháng 10 năm nay, cả hai bên đã đồng ý gia hạn thỏa thuận thêm bốn năm nữa, theo Vatican News .

Tòa thánh Vatican cho biết thỏa thuận này nhằm mục đích đoàn kết hàng triệu người Công giáo Trung Quốc bị chia rẽ giữa Giáo hội độc lập (ngầm) liên kết với Giáo hội toàn cầu và Giáo hội Yêu nước do nhà nước kiểm soát.

Kể từ khi Trung Quốc cắt đứt quan hệ ngoại giao với Vatican vào những năm 1950 sau khi đảng cộng sản lên nắm quyền, việc quản lý Giáo hội Công giáo tại Trung Quốc đã trở thành vấn đề gai góc giữa Vatican và Trung Quốc.

Sự hỗn loạn trở nên trầm trọng hơn khi Đảng Cộng sản Trung Quốc (CCP) bắt đầu giám sát việc đề cử, tấn phong và chuyển giao các giám mục ủng hộ Bắc Kinh mà không có lệnh của giáo hoàng. CCP cũng bị cáo buộc quấy rối, đe dọa và bỏ tù giáo sĩ và giám mục vì từ chối gia nhập Giáo hội do nhà nước kiểm soát.

Kể từ khi thỏa thuận được thống nhất, mười giám mục đã được bổ nhiệm và thụ phong tại Trung Quốc với sự chấp thuận của Vatican và ĐCSTQ. Vatican cũng đã công nhận một số “giám mục bất hợp pháp” trước đây đã được thụ phong mà không có lệnh của giáo hoàng.

Tuy nhiên, những người chỉ trích, bao gồm cả cựu giám mục thẳng thắn của Hồng Kông,  Hồng y Joseph Zen , đã lên án thỏa thuận này là “sự phản bội” đối với những người Công giáo Trung Quốc ngầm vẫn trung thành với Rome bất chấp cuộc thanh trừng của cộng sản trong bảy thập kỷ qua.

Pelosi đã so sánh Đức Giáo hoàng Francis với vị hồng y đã nghỉ hưu của Hồng Kông. “Với tất cả sự tôn trọng trên thế giới dành cho Đức Thánh Cha Phanxicô, quan điểm của tôi gần gũi hơn với vị hồng y của Hồng Kông, Joseph Zen”, bà nói.

Zen là người dẫn đầu phe phản đối thỏa thuận giữa Vatican và Trung Quốc và nói với Reuters rằng thỏa thuận này “đẩy đàn chiên vào miệng sói. Đây là sự phản bội không thể tin được”.

Hai năm sau khi thỏa thuận với Vatican được công bố, Pelosi đã trao tặng ông Zen Giải thưởng Nhà vô địch dân chủ Trung Quốc Wei Jingsheng, nói rằng ông “truyền cảm hứng cho tất cả những ai làm việc để bảo vệ những người đấu tranh cho niềm tin của họ”.

Những người chỉ trích cũng cho rằng Trung Quốc đã lợi dụng thỏa thuận này để phá hoại Giáo hội ngầm và buộc giáo sĩ và giáo dân phải gia nhập Giáo hội yêu nước.

Các nhà hoạt động nhân quyền đã cáo buộc rằng Trung Quốc đã ngầm mua chuộc sự im lặng của Vatican bằng thỏa thuận liên quan đến các hành vi vi phạm nhân quyền và chính trị nghiêm trọng, bao gồm cả việc đàn áp các nhóm sắc tộc và tôn giáo.

“Trong nhiều thập kỷ, chúng ta đã chứng kiến ​​sự đau khổ của người Công giáo ở Trung Quốc”, Pelosi nói, “Tôi có quan điểm hoàn toàn khác” so với cách tiếp cận của Giáo hoàng Francis.

“Tại sao chính phủ Trung Quốc lại có tiếng nói trong việc bổ nhiệm giám mục? Tôi đã nói chuyện với một số người ở đây và họ nói rằng, ‘Ồ, chúng ta phải theo kịp thời đại.’ Cái gì cơ? Tôi không hiểu điều đó”, bà nói.

Văn phòng báo chí Vatican không trả lời yêu cầu bình luận của NCR về phát biểu của Pelosi.

NCR cho biết bình luận của Pelosi phản ánh quan điểm của những người Công giáo chống cộng bảo thủ và những người ủng hộ tự do tôn giáo, những người cho rằng thỏa thuận này khuyến khích chính phủ Trung Quốc đàn áp các cộng đồng Kitô giáo.

“Tôi xin nói thế này, ‘Ngươi là Phêrô, và trên tảng đá này Ta sẽ xây dựng Hội thánh của Ta.’ Mọi giám mục đều xuất thân từ tảng đá đó. Và bây giờ, chính phủ Trung Quốc thì sao?” Pelosi nói.

Pelosi, một thành viên của Đảng Dân chủ, là người phụ nữ đầu tiên được bầu làm Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ. Bà phục vụ từ năm 2007 đến năm 2011 và từ năm 2019 đến năm 2023.

Bà đã gặp Giáo hoàng Francis tại Vatican vào tháng 10 năm 2021, hội đàm và trao đổi quà tặng.

Theo NCR, lời chỉ trích của Pelosi đối với Francis là điều bất ngờ, vì vị giáo hoàng lớn tuổi này đã có cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn đối với các vấn đề chiến tranh văn hóa, chẳng hạn như mở ra cuộc đối thoại trong Giáo hội với những người Công giáo LGBTQ+. Pelosi được biết đến là người được những người theo chủ nghĩa tiến bộ yêu thích, những người thường ủng hộ cựu chủ tịch.

Tuy nhiên, Pelosi cũng được biết đến với những lời chỉ trích lâu dài về hồ sơ nhân quyền của Trung Quốc. Năm 2022, bà đã khiến Trung Quốc tức giận khi đến Đài Loan như một trong những hành động cuối cùng của bà với tư cách là diễn giả.

Trung Quốc coi Đài Loan dân chủ là một trong những tỉnh của mình và đã đe dọa sẽ sáp nhập. Vatican là quốc gia châu Âu duy nhất duy trì quan hệ ngoại giao với Đài Loan. 

Pelosi lưu ý rằng đảng Cộng hòa và Dân chủ cũng phản đối mối quan hệ Trung Quốc-Tòa thánh. Bà cho biết bà rất lo ngại về thỏa thuận của Vatican đến nỗi bà đã khiếu nại lên sứ thần tòa thánh, đại sứ của Vatican tại Hoa Kỳ (Đức Hồng y Christophe Pierre).

“Chúng tôi đã cho ông ấy thấy những mối quan tâm của chúng tôi, những gì đã được nói và viết bởi đảng Dân chủ và Cộng hòa, Hạ viện và Thượng viện”, Pelosi nói. “Điều này khiến nhiều người trong chúng ta xích lại gần nhau hơn vì theo thời gian, ngay cả các giám mục cũng bị giết. Ý tôi là, điều này giống như những vị tử đạo vậy”.