Thế hệ chúng ta vẫn luôn yêu thích dòng nhạc Trịnh Công Sơn. Có lần ông viết trên từng nốt nhạc: “Dạy cho con tiếng nói thật thà, mẹ mong con chớ quên màu da…” Đó là Gia Tài Của Mẹ để lại cho con. Phải chăng đó cũng là một trong những bí quyết để nhiều cha mẹ quan tâm.

Thực ra với chủ đề trên đây, tôi tin mỗi bậc cha mẹ đều biết, và đang cố gắng để trao cho con những gì tốt nhất. Trong những điều ấy, thử hỏi mấy cha mẹ dạy con bí quyết để thành công và hạnh phúc. Có khi đối với họ, phương châm sống cũng chưa rõ rằng. Do đó, không ít cha mẹ lúng túng trong cách dạy con cái.

Sẽ là uổng công nếu mình ép bí quyết nào đó cho người con. Hãy để cho con tự đưa ra bí quyết sống hạnh phúc cho riêng chúng. Mỗi người là một nhành hoa, một cá thể độc lập, nên mỗi người đều có bí quyết riêng. Tuy nhiên, cha mẹ “dạy” bí quyết, có nghĩa là, cha mẹ đã có chút vốn sống, có chút cảm nghiệm thế nào để sống hạnh phúc. Từ cuộc sống của mình toát ra nơi “bí kíp” và con cháu thấy đó mà noi theo.

Chẳng hạn, có lần tôi hỏi:

– “Sao con chẳng thấy ông bà cãi nhau hoặc gây lộn?”

– “Một điều nhịn, chín điều lành!” – bà chậm rãi trả lời.

Lần khác, tôi hỏi anh chị đứng tuổi về bí quyết sống hạnh phúc trong gia đình. Anh trả lời:

– “Trong gia đình không có chuyện thắng thua, sẽ là tốt nhất nếu cả hai cùng thắng.”

Có thể con cháu chẳng để tâm đến những phương châm sống của chúng ta. Tuy nhiên, khi phát triển tâm lý, nhất là trong và sau giai đoạn khủng hoảng, người trẻ thường đi tìm câu trả lời. Gần bên chúng là những bậc cha mẹ, ông bà. Khi đó, những bí quyết hạnh phúc của họ sẽ được con cháu ghi nhận và chân quý.

Xin mở rộng vấn đề này một chút. Nếu tìm kiếm trên mạng Internet những bí quyết hạnh phúc, bạn có được vô số kết quả. Chẳng hạn, hạnh phúc đối với người Đan Mạch chỉ trong một chữ: “Hygge”. Đó là chữ bắt nguồn từ tiếng Đức, có nghĩa là suy nghĩ hay cảm giác thoải mái, an toàn và ấm cúng. Bí quyết sống hạnh phúc của người Bắc Âu: Đơn giản, chậm một chút và yêu gia đình. Đối với tỷ phú Bill Gates: thành thực, hào phóng, tôn trọng và dành nhiều thời gian hơn cho gia đình[1]. Với Mark Zuckerberg: “Khi bạn chơi một trò chơi, cho dù nó rất khó thì bạn cũng có thể thành công nếu yêu thích nó.” Bí quyết của JK Rowling, tác giả của Harry Potter: “Những thất bại cay đắng đã trở thành nền tảng vững chắc giúp tôi xây dựng lại cuộc sống của mình.”, v.v.[2]

Đối với Đức Giêsu, chúng ta thật dễ để thấy bí quyết hạnh phúc của Ngài: “Lương thực của Thầy là thi hành ý muốn của Đấng đã sai Thầy, và hoàn tất công trình của Người.” (Ga 4,34 ). Ngài đã thành công với bí quyết này. Nếu để ý, ngay trong gia đình Thánh Gia, Đức Mẹ và Thánh Giuse đã “làm gương” để cho Hài Nhi Giêsu hấp thụ được truyền thống Đạo Do Thái. Cùng với Giêsu, các ngài hiểu hơn kế hoạch của Chúa Cha. Từ đó, cả nhà cùng lấy thánh Ý Chúa Cha làm kim chỉ nam, để sống, để phục vụ và loan báo Tin Mừng. Phải chăng đó cũng là bí quyết dành cho các gia đình trẻ thời nay?

Khi bàn luận về đời sống gia đình, Giáo Hội đưa ra một trong những bí quyết để gia đình được hạnh phúc: đời sống chứng tá. Đó chính là bí quyết của một gia đình hạnh phúc. Nói thì dễ vô cùng, nhưng để sống được điều này đòi các bậc cha mẹ phải làm gương. Chứng tá ngay trong môi trường gia đình, thôn xóm, phố phường, giáo xứ và nơi công sở. Làm gương cho các con rằng cha mẹ có bí quyết để gìn giữ hạnh phúc gia đình. Với tình yêu và lòng kiên nhẫn, hãy cho các con thấy bí quyết ấy. Tình yêu là cái gì đó vô hình, trừu tượng. Nó được thể hiện khi bạn: tập cho các con nói ra bí quyết để được thành công, được hạnh phúc. Điều này có vẻ xa lạ với cha mẹ Phương Đông; ngược lại, ở Phương Tây, cha mẹ ý thức rất mạnh về điều này.

Từ bí quyết của mỗi người, chúng ta hãy để cho ánh sáng Thiên Chúa hướng dẫn. Khi đó, bí quyết của ta được thánh hóa và có sức mạnh lớn lao. Với tâm thế đó, người ta không còn ngượng ngạo làm chứng, nhưng là những cử chỉ, cảm xúc tự nhiên, dễ mến nhằm cảm hóa con cháu và người ta. Giáo Hội nhấn mạnh rằng:

“Với việc làm chứng tá, và ngay cả bằng lời nói, các gia đình nói về Chúa Giêsu cho những người khác, họ thông truyền đức tin, đánh thức lòng khát khao về Thiên Chúa, và cho thấy vẻ đẹp của Tin mừng và lối sống mà Tin Mừng đề nghị.”[3]

“Bí quyết để bạn hạnh phúc, hay thành công là gì?” Nhiều bạn trẻ sẽ lúng túng trả lời. Có thể người trẻ chúng ta không được dạy? Có lẽ đó là điều không quan trọng? Rồi thế hệ này qua thế hệ khác, bí quyết hạnh phúc vẫn mông lung như cuộc sống bộn bề của mỗi người. Kết quả là những điều ấy vẫn xa vời. Hệ quả là nhiều người trẻ mất phương hướng, cố sống cho qua ngày đoạn tháng. Như thế thì buồn lắm. Đã đến lúc các cha mẹ trẻ làm điều gì đó “đột phá” hơn một chút!

Bí quyết hạnh phúc có sẵn, không thiếu, kể cả trong tôn giáo hoặc ngoài đời. Chẳng hạn:

– 10 bí quyết nuôi dạy trẻ thành người hạnh phúc[4]: giới hạn thời gian dùng thiết bị điện tử, thực hành lòng biết ơn, ăn tối cùng nhau, v.v.

– Bảy bí quyết sống hạnh phúc[5]: sống chân thật, sống điều độ, vun trồng một trái tim nhân hậu, v.v.

– Là người Công Giáo, những câu Lời Chúa có thể là bí quyết để ngườ tín hữu hạnh phúc.[6] Hoặc nơi giáo lý của các tôn giáo đều chứa đựng kho tàng bí quyết giúp tín hữu được hạnh phúc bình an.

Điều thú vị là những bí quyết luôn hướng về điều thiện lành. Nói cách khác, hạnh phúc không bao giờ đến từ chiêu trò, giả dối và ý hướng xấu xa. Đó là chân lý. Do đó, nếu cha mẹ muốn sống hạnh phúc, muốn những người con của mình được hạnh phúc, họ cũng cần sống bí quyết ấy trong sự thật. Phải chăng Trịnh Công Sơn đã đúng khi nói cha mẹ cần dạy cho con tiếng nói thật thà. Bí quyết ấy không xa với Kinh Thánh. Chính Đức Giêsu là con đường, là sự thật và là sự sống để chúng ta đi theo. Khi đó, hy vọng người con Công Giáo sẽ sống khác: không gian manh, không lươn lẹo hay độc ác!

Chút gợi ý trên đây không gì khác hơn là để mỗi chúng ta nhìn lại bí quyết sống hạnh phúc của mình là gì. Nếu chưa có, hoặc chưa rõ, cũng không sao. Hãy chọn cho mình một phương châm sống. Từ đó, nếu là bậc làm cha mẹ, ước gì chúng ta biết cách trao cho con cái những bí quyết quý giá trong cuộc đời này. Sống có bí quyết là hạnh phúc một nửa, nửa còn lại là chúng ta có hạnh phúc để thực thi bí quyết ấy hay không!

Giuse Phạm Đình Ngọc SJ
[1]https://tuoitre.vn/4–uu–tien–de–bill–gates–luon–hanh–phuc–la–gi–0200117141642183.htm

[2] Đọc thêm: Keith Cameron Smith, 10 điểm khác biệt lớn nhất giữa kẻ giàu và người nghèo, tr. 122–126.

[3] Tông Huấn Niềm Vui Yêu Thương, số 184.

[4] Đọc thêm: https://vnexpress.net/giao–duc/10–bi–quyet–nuoi–day–tre–thanh–nguoi–hanh–phuc–3885270.html

[5] x. Nhiều tác giả, Bảy bí quyết sống hạnh phúc & các bài pháp khác

[6] Nhiều vị thánh chỉ vì một Câu Tin mừng mà họ đã ngập tràn hạnh phúc. Thánh Phanxicô Xaviê: “Được lời lãi cả thế gian mà mất linh hồn nào được ích gì” (Lc 9, 25 ). Chúa đã can thiệp và đánh động Augustinô bằng một câu Thánh Kinh: “Đừng chiều theo tính xác thịt mà thỏa mãn các dục vọng nữa, nhưng hãy mặc lấy Chúa Giêsu Kitô” (Rm 13,14).