Mỗi ngày, khi ánh bình minh nhẹ nhàng len qua khung cửa sổ, tôi đứng trước bức tường trắng trong căn phòng nhỏ của mình, lặng lẽ nhắc nhở bản thân: “Đừng chỉ nhìn vào đốm đen trên bức tường trắng mà thở dài.” Câu nói ấy không chỉ là một lời tự nhủ đơn thuần, mà đã trở thành kim chỉ nam cho cách tôi sống, cách tôi nhìn nhận thế giới. Bức tường trắng, với tôi, không chỉ là một bề mặt vật chất, mà là biểu tượng của những điều tốt đẹp, của niềm tin, của hy vọng, của những giá trị tinh khôi mà cuộc đời mang lại. Còn đốm đen, dù nhỏ bé đến đâu, cũng có thể khiến ta quên đi vẻ đẹp của cả một bức tường nếu ta để nó lấn át tâm trí, chi phối cảm xúc. Nhưng tôi chọn cách không để điều đó xảy ra. Tôi chọn nhìn rộng hơn, xa hơn, để thấy rằng đốm đen chỉ là một phần nhỏ, không bao giờ đủ sức hủy hoại vẻ đẹp của cả bức tường.
Tôi nhớ một buổi chiều lộng gió, khi ngồi bên tách trà nóng, hơi khói nghi ngút bay lên, tôi lướt qua những dòng trạng thái trên mạng xã hội và bắt gặp câu chuyện của một người chị mà tôi luôn ngưỡng mộ. Chị kể về hành trình của mình, về cách chị từng quay lưng với những vần thơ tình tuyệt đẹp của một nhà thơ nổi tiếng chỉ vì một vết đen trong đời sống riêng tư của ông. Vết đen ấy, với chị, từng là tất cả. Nó như một tấm màn đen tối, che mờ đi những câu thơ đầy cảm xúc, những hình ảnh lung linh mà ông đã vẽ nên bằng ngôn từ. Chị từng nghĩ rằng một con người như thế, với những sai lầm ấy, không xứng đáng để thơ của họ được yêu thích, được trân trọng. Nhưng rồi, thời gian trôi qua, chị học được cách tách biệt. Chị hiểu rằng thơ là thơ, còn người là người. Chị tìm lại được sự thư thái khi đọc những vần thơ ấy, không còn bị ám ảnh bởi những điều chị từng thấy, từng nghe. Câu chuyện của chị khiến tôi ngẫm nghĩ rất nhiều. Tôi tự hỏi: “Liệu mình có đang để những đốm đen nhỏ bé làm lu mờ cả một bức tường trắng trong cuộc sống của chính mình? Liệu mình có đang để những phán xét vội vàng, những định kiến cá nhân che mờ đi những điều tốt đẹp?”
Con người, vốn dĩ, không ai hoàn hảo. Chúng ta đều có những khoảnh khắc sai lầm, những vết đen trong cuộc đời. Có người lỡ lời trong một phút nóng giận, có người hành động thiếu suy nghĩ trong cơn bốc đồng, và cũng có người để lại những vết thương cho người khác mà không hề hay biết. Nhưng nếu chỉ vì một vết đen mà ta vội vàng phán xét, vội vàng gán cho họ cái mác “xấu xa” hay “không đáng tin”, thì chẳng phải ta đang tự làm cuộc đời mình nặng nề hơn sao? Bức tường trắng vẫn ở đó, vẫn lộng lẫy và tinh khôi, chỉ cần ta chịu nhìn xa hơn, rộng hơn, vượt qua cái đốm đen bé nhỏ kia. Tôi từng chứng kiến một người bạn thân của mình thay đổi chỉ vì một lần bị tổn thương. Cậu ấy từng là một người lạc quan, luôn nhìn đời bằng đôi mắt sáng ngời, luôn tin rằng thế giới này đầy ắp những điều tốt đẹp. Nhưng rồi, một lần bị phản bội bởi người mà cậu ấy tin tưởng, cậu bắt đầu hoài nghi tất cả. Mọi mối quan hệ, mọi lời nói, mọi hành động đều bị cậu đặt dưới lăng kính nghi ngờ. “Ai cũng có thể có một đốm đen,” cậu nói với tôi, giọng đầy cay đắng. Tôi nhìn cậu, lòng nặng trĩu. Tôi muốn nói rằng, đúng, ai cũng có thể có một đốm đen, nhưng điều đó không có nghĩa là cả thế giới này chỉ toàn những bức tường bẩn thỉu. Nếu ta cứ chăm chăm nhìn vào đốm đen, ta sẽ chẳng bao giờ thấy được vẻ đẹp của phần trắng rộng lớn còn lại.
Đôi khi, chính cách ta nhìn nhận mọi thứ mới là thứ tạo nên những đốm đen trong lòng mình. Yêu và ghét, hai cảm xúc tưởng chừng đối lập, lại có sức mạnh chi phối cách ta nhìn nhận thế giới. Khi ta yêu một người, ta sẵn sàng bỏ qua lỗi lầm của họ, thậm chí còn tìm cách biện minh cho những điều họ làm sai. Một lời nói nặng lời trong lúc tức giận, một hành động thiếu suy nghĩ trong phút bốc đồng – tất cả đều có thể được tha thứ, bởi vì ta yêu họ. Nhưng khi ta ghét ai đó, mọi hành động của họ đều trở thành cái gai trong mắt. Một lời nói vô tình cũng có thể bị ta phóng đại thành sự xúc phạm, một hành động nhỏ nhặt cũng có thể bị ta quy kết thành ý đồ xấu xa. Và rồi, ta để những cảm xúc tiêu cực ấy giam cầm mình, khiến lòng ta nặng nề, mệt mỏi. Cuộc đời, vốn đã đủ phức tạp, sao ta lại tự làm khó mình bằng những đốm đen do chính ta tạo ra? Tôi nhớ một lần, khi đi dạo trong công viên, tôi thấy một đứa trẻ đang vẽ lên một bức tường trắng bằng bút chì màu. Đứa trẻ vẽ những nét nguệch ngoạc, để lại vài vệt đen lem luốc. Người lớn đi ngang qua nhíu mày, lắc đầu: “Sao lại vẽ bậy thế này? Bức tường đẹp thế mà!” Nhưng đứa trẻ, với nụ cười hồn nhiên, chẳng hề bận tâm. Với nó, bức tường vẫn đẹp, vẫn là nơi nó có thể thỏa sức sáng tạo. Tôi đứng đó, ngẫm nghĩ. Có lẽ, cách ta nhìn cuộc đời cũng nên giống như đứa trẻ ấy – không để những vết đen nhỏ bé làm lu mờ niềm vui, không để những sai lầm nhỏ nhặt cướp đi niềm tin vào vẻ đẹp của thế giới.
Đốm đen, suy cho cùng, không có sức mạnh để hủy hoại bức tường trắng. Chỉ có cách ta nhìn nhận nó mới quyết định bức tường ấy vẫn trắng hay đã trở nên nhem nhuốc. Nếu ta chỉ chăm chăm nhìn vào đốm đen, thở dài và than vãn, ta sẽ mãi bị mắc kẹt trong sự tiêu cực. Tệ hơn, nếu ta để đốm đen ấy khiến ta mất niềm tin vào những bức tường trắng khác, ta sẽ sống một cuộc đời đầy hoài nghi và mệt mỏi. Tôi từng gặp những người như thế. Họ luôn tìm kiếm sự hoàn hảo, luôn mong đợi một bức tường trắng không tì vết. Nhưng khi phát hiện ra một đốm đen, dù nhỏ đến đâu, họ cũng thất vọng, cũng quay lưng. Họ không biết rằng, chính sự kỳ vọng không thực tế ấy đã khiến họ bỏ lỡ những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Hãy thử tưởng tượng, nếu một ngày, bạn đứng trước một bức tường trắng với chỉ một đốm đen nhỏ xíu ở góc. Bạn sẽ làm gì? Bạn sẽ đứng đó, thở dài và nói rằng bức tường đã hỏng? Hay bạn sẽ mỉm cười, nghĩ rằng phần trắng vẫn chiếm trọn bức tường, vẫn đẹp, vẫn đáng trân trọng? Cuộc sống cũng giống như bức tường ấy. Những đốm đen – những sai lầm, những tổn thương, những thất bại – luôn tồn tại. Nhưng chúng không định nghĩa toàn bộ cuộc đời bạn, trừ khi bạn cho phép chúng làm điều đó.
Tôi học được rằng, để sống nhẹ nhàng, ta cần học cách nhìn rộng hơn. Nhìn rộng không có nghĩa là phớt lờ những đốm đen, mà là đặt chúng vào đúng vị trí của chúng. Một đốm đen không thể đại diện cho cả bức tường, cũng như một sai lầm không thể định nghĩa cả một con người. Khi ta nhìn rộng, ta sẽ thấy rằng cuộc đời này vẫn còn rất nhiều điều đẹp đẽ, rất nhiều bức tường trắng đang chờ ta khám phá. Và khi ta nhìn xa, ta sẽ hiểu rằng, những đốm đen ấy, đôi khi, lại là những bài học quý giá, giúp ta trưởng thành, giúp ta trân trọng hơn những phần trắng tinh khôi của cuộc sống. Có lần, tôi ngồi nói chuyện với một người thầy mà tôi rất kính trọng. Thầy kể về những khó khăn mà thầy từng trải qua, những lần thầy bị chỉ trích, bị hiểu lầm. “Con người ai cũng có những đốm đen,” thầy nói, “nhưng điều quan trọng là cách mình đối diện với chúng. Nếu em chỉ nhìn vào đốm đen, em sẽ chẳng bao giờ thấy được bức tranh toàn cảnh.” Lời thầy khiến tôi suy ngẫm rất nhiều. Thầy không phủ nhận những sai lầm, không cố gắng che giấu những đốm đen trong cuộc đời mình. Nhưng thầy chọn cách nhìn chúng như một phần của hành trình, không phải là tất cả.
Cuộc sống, suy cho cùng, là một chuỗi những bức tường trắng với những đốm đen rải rác. Có những bức tường chỉ có một vài đốm nhỏ, có những bức tường lại chi chít những vết lem. Nhưng dù thế nào, phần trắng vẫn luôn ở đó, vẫn chờ ta khám phá, vẫn chờ ta trân trọng. Đừng để một đốm đen nhỏ bé khiến ta quên đi vẻ đẹp của cả bức tường. Đừng để một sai lầm, một tổn thương, một thất bại khiến ta mất niềm tin vào cuộc đời. Hãy nhìn rộng, nghĩ xa, và cảm nhận sâu. Chỉ khi ấy, ta mới có thể sống một cuộc đời nhẹ nhàng, thanh thản, và trọn vẹn. Tôi từng gặp một cụ già sống ở làng quê, nơi mà cuộc sống tưởng chừng như bình dị đến nhàm chán. Cụ kể rằng, trong suốt cuộc đời mình, cụ đã chứng kiến biết bao đốm đen – những mất mát, những đau thương, những lần bị phản bội. Nhưng cụ chưa bao giờ để những đốm đen ấy làm cụ gục ngã. “Cuộc đời giống như một bức tranh,” cụ nói, “có những nét vẽ lệch lạc, nhưng nếu cháu biết nhìn toàn cảnh, cháu sẽ thấy nó vẫn đẹp.” Lời cụ giản dị, nhưng chứa đựng một triết lý sâu sắc. Cụ dạy tôi rằng, dù có bao nhiêu đốm đen, bức tường trắng của cuộc đời vẫn luôn đáng để trân trọng.
Tôi cũng từng có những khoảnh khắc bị cuốn vào những đốm đen của chính mình. Có những ngày, tôi nhìn vào những sai lầm của bản thân và cảm thấy mình thật tệ hại. Tôi từng nghĩ rằng, chỉ một lần thất bại, chỉ một lần làm ai đó tổn thương, là đủ để biến tôi thành một bức tường bẩn thỉu. Nhưng rồi, tôi nhận ra rằng, những đốm đen ấy không định nghĩa tôi. Chúng là một phần của tôi, nhưng không phải là tất cả. Tôi học cách tha thứ cho chính mình, học cách nhìn vào những phần trắng trong tâm hồn mình – những ước mơ, những nỗ lực, những khoảnh khắc tôi đã mang lại niềm vui cho người khác. Và tôi hiểu rằng, nếu tôi có thể tha thứ cho chính mình, tôi cũng có thể học cách tha thứ cho những đốm đen của người khác.
Có một lần, tôi tham gia một buổi triển lãm nghệ thuật. Ở đó, tôi thấy một bức tranh lớn, với nền trắng tinh khôi và vài vệt màu đen ngẫu nhiên. Thoạt nhìn, tôi nghĩ rằng những vệt đen ấy làm hỏng bức tranh. Nhưng khi đứng xa hơn, tôi nhận ra rằng chính những vệt đen ấy lại tạo nên sự độc đáo, khiến bức tranh trở nên sống động hơn. Người họa sĩ giải thích rằng, ông cố tình thêm những vệt đen để tạo điểm nhấn, để bức tranh không quá đơn điệu. Cuộc đời, có lẽ, cũng giống như bức tranh ấy. Những đốm đen không phải lúc nào cũng là khuyết điểm. Đôi khi, chúng là những điểm nhấn, là những bài học, là những trải nghiệm khiến cuộc sống của ta phong phú hơn, ý nghĩa hơn.
Tôi nhớ một câu chuyện khác, về một người bạn cùng lớp thời đại học. Cô ấy từng là một người rất khép kín, luôn sợ hãi việc bị phán xét. Một lần, cô ấy phạm phải một sai lầm lớn trong một dự án nhóm, khiến cả nhóm bị điểm thấp. Cô ấy đã khóc rất nhiều, nghĩ rằng mọi người sẽ ghét bỏ mình, sẽ chỉ nhìn vào đốm đen ấy mà quên đi những nỗ lực trước đó của cô. Nhưng điều bất ngờ là, các thành viên trong nhóm không trách móc. Họ giúp cô sửa sai, cùng nhau làm lại dự án, và cuối cùng, họ đạt được kết quả tốt hơn mong đợi. Cô ấy kể với tôi rằng, chính khoảnh khắc ấy đã dạy cô rằng, đốm đen không phải là dấu chấm hết. Nó chỉ là một phần của hành trình, và nếu ta biết cách đối diện, ta sẽ tìm thấy những bức tường trắng đẹp đẽ hơn.
Hôm nay, khi đứng trước bức tường trắng trong căn phòng của mình, tôi mỉm cười. Đốm đen vẫn ở đó, nhỏ bé và lặng lẽ. Nhưng nó không còn khiến tôi buồn bã nữa. Tôi nhìn ra phần trắng rộng lớn, nhìn ra ánh nắng đang nhảy múa trên bề mặt tường, và tôi biết rằng, cuộc đời này vẫn đẹp, vẫn đáng sống, bất chấp những đốm đen nhỏ bé kia. Tôi hy vọng, bạn cũng sẽ tìm thấy bức tường trắng của riêng mình, với một trái tim rộng mở và một ánh nhìn bao dung. Hãy để những đốm đen trở thành những điểm nhấn, chứ không phải là thứ định nghĩa cả bức tranh cuộc đời bạn. Và hãy nhớ rằng, bức tường trắng luôn lớn hơn, rộng hơn, đẹp hơn bất kỳ đốm đen nào.
Lm. Anmai, CSsR
