Đức Giáo hoàng Francis đã thảo luận lại khả năng đến thăm Thổ Nhĩ Kỳ vào năm tới để kỷ niệm một ngày kỷ niệm quan trọng của Công đồng Nicaea. Nếu ông đi, đây cũng sẽ là cơ hội quan trọng để ông đạt được tiến triển trong một số ưu tiên chính của giáo hoàng.

Sự hiện diện của ngài trong lễ kỷ niệm 1.700 năm Công đồng Nicaea, công đồng đại kết đầu tiên, không chỉ thúc đẩy chương trình nghị sự đại kết của ngài mà còn tạo cơ hội cho Đức Phanxicô thúc đẩy hơn nữa cuộc đối thoại với Hồi giáo và chương trình nghị sự địa chính trị của ngài đối với khu vực.

Mặc dù trước đây Giáo hoàng đã bày tỏ mong muốn đến thăm Thổ Nhĩ Kỳ để kỷ niệm Công đồng Nicaea, diễn ra vào năm 325 sau Công nguyên tại nơi hiện là İznik, tây bắc Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng tuần này, Giáo hoàng lại một lần nữa tuyên bố mong muốn đến thăm.

Phát biểu trước các thành viên của Ủy ban Thần học Quốc tế Vatican vào ngày 28 tháng 11, ngài cho biết trong Năm Thánh Hy vọng 2025, mà ngài sẽ khai mạc vào ngày 24 tháng 12, “chúng ta cũng sẽ kỷ niệm 1.700 năm công đồng chung lớn đầu tiên, Công đồng Nicaea”, và nói thêm: “Tôi đang nghĩ đến việc đến đó”.

Đức Thượng phụ Đại kết Bartholomew I, lãnh đạo của hầu hết các Kitô hữu Chính thống giáo trên thế giới và là bạn tốt của Giáo hoàng Francis, lần đầu tiên ám chỉ về chuyến thăm của Giáo hoàng nhân dịp kỷ niệm này trong chuyến đi tới Bồ Đào Nha vào tháng 5, nói rằng Giáo hoàng “muốn cùng nhau kỷ niệm ngày kỷ niệm rất quan trọng này”.

“Ngài dự định đến đất nước chúng tôi để thăm chúng tôi tại Constantinople tại Tòa Thượng phụ, và sau đó cùng nhau đến Nicaea để tổ chức một số lễ kỷ niệm quan trọng vào ngày kỷ niệm này,” ông nói.

Vào tháng 6, Đức Giáo hoàng Phanxicô đã phát biểu trước một phái đoàn từ Tòa Thượng phụ Đại kết đến thăm Vatican, cảm ơn Đức Bartholomew vì lời mời tham dự lễ kỷ niệm vào năm tới và nói rằng, “Đây là chuyến đi mà tôi thực sự mong muốn thực hiện”.

Nếu Đức Giáo hoàng Francis đến Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 2025, đây sẽ là chuyến công du thứ năm của Đức Giáo hoàng tới Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ và là chuyến thăm thứ hai của Đức Giáo hoàng Francis tới quốc gia này sau chuyến thăm trước đó vào tháng 11 năm 2014.

Kể từ khi bắt đầu làm giáo hoàng, Đức Phanxicô đã coi chủ nghĩa đại kết là ưu tiên hàng đầu, đặc biệt là trong quan hệ với các giáo hội Chính thống giáo.

Chủ nghĩa đại kết được kỳ vọng sẽ là chủ đề cơ bản quan trọng của Năm Thánh Hy Vọng 2025, khi Đức Giáo hoàng trong Tông sắc công bố Năm Thánh được công bố vào đầu năm nay đã đề cập đến chủ đề này nhiều lần.

Ngài chỉ ra ngày kỷ niệm năm sau của Công đồng Nicaea, trong số những sự kiện khác, công đồng này đã cho ra đời Kinh Tin Kính Nicea được đọc trong Thánh lễ, khẳng định toàn bộ thiên tính của Chúa Kitô và thiết lập công thức để xác định ngày lễ Phục sinh.

“Các Nghị phụ Công đồng đã chọn bắt đầu Kinh Tin Kính bằng cách lần đầu tiên sử dụng cụm từ ‘Chúng tôi tin’, như một dấu hiệu cho thấy tất cả các Giáo hội đều hiệp thông và tất cả các Kitô hữu đều tuyên xưng cùng một đức tin,” Đức Giáo hoàng nói trong tông sắc, và bày tỏ hy vọng rằng các thành viên của các giáo hội và cộng đồng Kitô giáo khác sẽ tham gia vào năm thánh, và đặc biệt lưu ý đến sự trùng hợp của lễ kỷ niệm Công đồng Nicaea với năm Thánh.

Đức Phanxicô, người trong suốt triều đại giáo hoàng của mình đã nói về “chủ nghĩa đại kết bằng máu”, ám chỉ đến việc giết hại những người theo đạo Thiên chúa vì đức tin của họ mà không cần biết họ thuộc giáo phái nào, cho biết những vị tử đạo này, “đến từ những truyền thống Kitô giáo khác nhau, cũng là hạt giống của sự hiệp nhất, biểu hiện của chủ nghĩa đại kết bằng máu”.

“Tôi rất hy vọng rằng Năm Thánh cũng sẽ bao gồm các lễ kỷ niệm đại kết như một cách để làm nổi bật sự phong phú trong chứng tá của những vị tử đạo này,” ngài nói.

Tháng 7 năm ngoái, Đức Giáo hoàng đã thành lập “Ủy ban các vị tử đạo mới – Chứng nhân đức tin” thuộc Bộ Tuyên thánh của Vatican để lập danh sách các Kitô hữu bị giết vì đức tin kể từ năm 2000.

Một lần nữa nhắc đến Công đồng Nicaea, Đức Giáo hoàng trong tông sắc Năm Thánh cho biết công đồng này tìm cách bảo tồn sự hiệp nhất khi nó “bị đe dọa nghiêm trọng bởi sự phủ nhận toàn bộ thiên tính của Chúa Giêsu Kitô và do đó sự đồng bản thể của Người với Chúa Cha”.

“Công đồng Nicaea là một cột mốc trong lịch sử Giáo hội. Việc kỷ niệm ngày thành lập của công đồng này mời gọi các Kitô hữu cùng tham gia thánh ca ngợi khen và tạ ơn Chúa Ba Ngôi và đặc biệt là Chúa Giêsu Kitô,” ngài nói.

Ngài cho biết lễ kỷ niệm này cũng là “lời kêu gọi tất cả các Giáo hội và Cộng đồng Giáo hội kiên trì trên con đường hướng tới sự hiệp nhất hữu hình và trong việc tìm kiếm những cách thức phù hợp để đáp lại trọn vẹn lời cầu nguyện của Chúa Giêsu ‘để tất cả nên một’”.

Đức Giáo hoàng cũng lưu ý rằng vào năm 2025, lễ Phục sinh của Công giáo và Chính thống giáo sẽ diễn ra vào cùng một ngày.

Hầu hết các truyền thống Kitô giáo, bao gồm cả Giáo hội Công giáo, đều theo lịch Gregory, trong khi một số khác, bao gồm nhiều giáo hội Chính thống giáo, vẫn tiếp tục mừng lễ theo lịch Julian cũ, nghĩa là đối với một số Kitô hữu, lễ Phục sinh rơi vào những ngày khác nhau trong năm.

Tuy nhiên, vào năm 2025, lễ Phục sinh sẽ rơi vào cùng ngày theo lịch Julian và lịch Gregory.

Đức Giáo hoàng Phanxicô trong tông sắc Jubilee đã cầu nguyện rằng sự trùng hợp này sẽ “là lời kêu gọi tất cả các Kitô hữu, Đông và Tây, hãy thực hiện một bước tiến quyết định hướng tới sự thống nhất xung quanh một ngày lễ Phục sinh chung. Chúng ta nên tự nhắc nhở mình rằng nhiều người, không biết về những tranh cãi trong quá khứ, không hiểu được làm thế nào mà sự chia rẽ trong vấn đề này có thể tiếp tục tồn tại”.

Ngoài chương trình nghị sự đại kết, chuyến thăm tiềm năng của Giáo hoàng tới Thổ Nhĩ Kỳ sẽ mang đến cho ông một cơ hội nữa để củng cố thêm mối quan hệ với Hồi giáo, vì 99,8 phần trăm người Thổ Nhĩ Kỳ theo đạo Hồi.

Đây cũng là cơ hội để Đức Phanxicô cố gắng tác động đến các vấn đề quan trọng trong khu vực như tình hình của Lebanon và cuộc chiến ở Gaza.

Vào tháng 8, trong thời gian diễn ra Thế vận hội mùa hè quốc tế, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Erdoğan đã gây sức ép buộc Giáo hoàng đưa ra tuyên bố công khai lên án những gì ông cho là “sự chế giễu” các giá trị đạo đức và tôn giáo trong suốt thời gian diễn ra Thế vận hội, sau những cuộc tranh luận về giới tính và phản ứng dữ dội về màn trình diễn chế giễu Bữa Tiệc Ly trong lễ khai mạc.

Trong một cuộc điện đàm, Erdoğan đã thúc giục Giáo hoàng đưa ra tuyên bố công khai, điều mà cuối cùng Francis đã làm mặc dù trước đó ông đã kiềm chế không làm như vậy, và sau đó trong một bài đăng trên mạng xã hội rằng họ cũng đã thảo luận về cuộc chiến ở Gaza và ông đã đề xuất Giáo hoàng Francis đàm phán với các quốc gia ủng hộ Israel như một phần của nỗ lực ngoại giao nhằm tránh leo thang.

Bằng cách đưa ra tuyên bố lên án lễ khai mạc Thế vận hội sau cuộc gọi với một trong những nhà lãnh đạo quốc gia có ảnh hưởng nhất thế giới, Đức Phanxicô đã thể hiện sự đoàn kết với người Hồi giáo, điều này có thể sẽ được củng cố trong chuyến thăm Thổ Nhĩ Kỳ của ngài, và ngài cũng định vị mình là người có khả năng đóng vai trò làm trung gian hòa bình tại Đất Thánh – một vị thế mà Vatican rất muốn đảm bảo.

Có khả năng là trong chuyến thăm tiềm năng tới Thổ Nhĩ Kỳ, sau khi đã gật đầu với Erdoğan về Thế vận hội, Giáo hoàng Francis không chỉ củng cố thêm mối quan hệ của mình với Chính thống giáo mà còn chiếm giữ vị thế mạnh mẽ hơn khi gặp gỡ các nhà lãnh đạo Hồi giáo và tiến hành các cuộc họp song phương kín.

Do đó, chuyến thăm thứ hai của ông tới Thổ Nhĩ Kỳ có thể mang lại ba mục tiêu: tăng cường đối thoại Công giáo-Chính thống giáo, thúc đẩy quan hệ Công giáo-Hồi giáo và thúc đẩy mục tiêu hòa bình tại khu vực vẫn còn nhiều chia rẽ sâu sắc.