GIA ĐÌNH TRẺ GIỮA BÃO TÁP KINH TẾ: VƯỢT QUA ÁP LỰC VẬT CHẤT VÀ TÂM LÝ “BON CHEN” BẰNG SỨC MẠNH ĐỨC TIN

GIA ĐÌNH TRẺ GIỮA BÃO TÁP KINH TẾ: VƯỢT QUA ÁP LỰC VẬT CHẤT VÀ TÂM LÝ “BON CHEN” BẰNG SỨC MẠNH ĐỨC TIN

Lời đầu tiên, cho phép con/tôi (Cha xưng hô) được gửi đến toàn thể cộng đoàn lời chào thân ái và lời cầu chúc bình an của Chúa Kitô. Hôm nay, chúng ta quy tụ nơi đây không chỉ để lắng nghe Lời Chúa, mà còn để cùng nhau chia sẻ, suy tư về một trong những thao thức lớn nhất của đời sống gia đình trong xã hội hiện đại: làm thế nào để giữ được bình an và hạnh phúc giữa những áp lực kinh tế và tâm lý “bon chen” đang ngày đêm bủa vây?

Cha biết rằng, mỗi ngày qua đi, trên vai của những người chồng, người vợ trẻ là biết bao gánh nặng lo toan. Đó là nỗi lo về hóa đơn điện nước, tiền học cho con, tiền trả góp mua căn nhà nhỏ để che mưa che nắng. Đó là áp lực phải làm việc nhiều hơn, kiếm được nhiều tiền hơn để không thua kém bạn bè, để cho con cái được bằng “con nhà người ta”. Vòng xoáy của “cơm – áo – gạo – tiền” và tâm lý “bon chen” ấy như một cơn bão dữ, có thể cuốn phăng đi sự bình yên, làm rạn nứt tình cảm vợ chồng và lấy mất đi những giây phút quý giá mà đáng lẽ chúng ta phải dành cho nhau và cho con cái.

Nhìn vào thực tế đó, Giáo Hội, với tư cách là người Mẹ, không thể không thao thức. Chúa Giêsu, khi nhìn thấy đám đông dân chúng lầm than vất vả, Người đã chạnh lòng thương (x. Mt 9,36). Hôm nay, Chúa cũng đang chạnh lòng thương khi nhìn thấy những lo âu, mệt mỏi và cả những giọt nước mắt thầm lặng trong các gia đình của chúng ta.

Vì vậy, trong buổi chia sẻ này, Cha không có một công thức μαγική nào để giải quyết mọi khó khăn tài chính. Nhưng Cha mời gọi ông bà anh chị em, chúng ta hãy cùng nhau tạm gác lại những con số, những kế hoạch, những nỗi lo ấy, để tìm về một nguồn mạch bình an đích thực, một mỏ neo vững chắc có thể giữ cho con thuyền gia đình chúng ta đứng vững giữa bão táp. Mỏ neo đó chính là Đức Tin vào một Thiên Chúa Quan Phòng, một Thiên Chúa là Tình Yêu. Chúng ta sẽ cùng nhau nhận diện cơn bão, tìm lại mỏ neo đức tin, và học cách xây dựng gia đình mình thành một pháo đài bình an, nơi tình yêu và sự hiện diện của Chúa có giá trị hơn mọi của cải vật chất.

Giờ đây, chúng ta hãy thành tâm xin Chúa Thánh Thần soi sáng, để mỗi lời chúng ta nghe, mỗi điều chúng ta suy ngẫm, đều có thể biến đổi tâm hồn và cuộc sống gia đình của chúng ta.

PHẦN I: NHẬN DIỆN CƠN BÃO – NHỮNG ÁP LỰC HỮU HÌNH VÀ VÔ HÌNH

Kính thưa cộng đoàn, Để có thể chữa một căn bệnh, trước hết chúng ta phải chẩn đoán đúng bệnh. Để có thể vượt qua một cơn bão, trước hết chúng ta phải nhận diện được sức mạnh và sự nguy hiểm của nó. Cơn bão mà các gia đình trẻ ngày nay đang đối mặt mang hai hình thái: những áp lực hữu hình từ kinh tế và những áp lực vô hình từ tâm lý xã hội.

1.1. Cơn lốc “cơm – áo – gạo – tiền”

Đây là thực tế không thể chối cãi và là gánh nặng cụ thể nhất mà các đôi vợ chồng trẻ cảm nhận mỗi ngày.

• Chi phí sinh hoạt leo thang: Giá cả của mọi thứ, từ mớ rau, cân thịt cho đến tiền xăng xe, tiền điện nước, đều tăng lên một cách chóng mặt. Đồng lương mà hai vợ chồng vất vả kiếm được dường như không bao giờ đuổi kịp tốc độ của lạm phát. Nhiều gia đình rơi vào tình trạng “làm đầu tháng, ăn cuối tháng”, sống trong sự lo lắng thường trực về việc làm sao để cân đối chi tiêu. Sự tằn tiện, chắt bóp đôi khi trở thành nguồn cơn của những căng thẳng không đáng có trong gia đình.
• Gánh nặng mua nhà, trả góp: “An cư lạc nghiệp” là ước mơ chính đáng của mọi gia đình. Nhưng trong bối cảnh giá nhà đất quá cao, việc sở hữu một mái nhà riêng đã trở thành một gánh nặng khổng lồ. Nhiều cặp vợ chồng phải làm việc cật lực, làm thêm giờ, nhận thêm việc, chấp nhận vay mượn một khoản tiền lớn và sống trong áp lực trả nợ kéo dài hàng chục năm. Ngôi nhà, vốn dĩ phải là tổ ấm bình an, đôi khi lại trở thành một gánh nợ tài chính đè nặng lên đôi vai và tâm trí của họ.
• Áp lực đầu tư cho tương lai con cái: Cha mẹ nào cũng muốn dành cho con mình những điều tốt đẹp nhất. Nhưng xã hội ngày nay đã đẩy áp lực này đi quá xa. Ngay từ khi con còn trong bụng mẹ, cha mẹ đã phải lo lắng về việc chọn bệnh viện, mua sắm đồ dùng. Con lớn lên là chuỗi ngày lo lắng về việc chọn trường, cho con học thêm đủ các môn năng khiếu, từ tiếng Anh, piano, bơi lội… với mong muốn con không thua kém bạn bè và có một tương lai xán lạn. Chi phí cho giáo dục trở thành một khoản đầu tư khổng lồ, vô hình trung biến đứa con thành một “dự án” cần phải thành công, tạo ra áp lực nặng nề cho cả cha mẹ và con cái.

Những áp lực hữu hình này giống như những con sóng lớn, liên tục ập vào con thuyền gia đình, khiến nó chao đảo và có nguy cơ lật úp. Nếu chỉ có những khó khăn này, có lẽ chúng ta còn có thể xoay xở. Nhưng điều nguy hiểm hơn là những con sóng ngầm, những áp lực vô hình từ tâm lý xã hội.

1.2. Tâm lý “bon chen” – cái bẫy của sự so sánh

Nếu áp lực kinh tế đến từ bên ngoài, thì tâm lý “bon chen” lại là kẻ thù đến từ bên trong, nó gặm nhấm sự bình an của chúng ta một cách thầm lặng nhưng độc hại. “Bon chen” không chỉ đơn thuần là nỗ lực vươn lên, mà là một trạng thái tâm lý luôn cảm thấy bất an, luôn phải chạy đua và so sánh mình với người khác.

• Văn hóa “con nhà người ta”: Từ nhỏ, nhiều người trong chúng ta đã lớn lên với hình ảnh một “đứa con nhà người ta” hoàn hảo: học giỏi, ngoan ngoãn, thành đạt. Lớn lên, chúng ta lại tiếp tục bị ám ảnh bởi những hình mẫu “vợ nhà người ta” (đảm đang, xinh đẹp), “chồng nhà người ta” (tâm lý, kiếm nhiều tiền), “gia đình nhà người ta” (đi du lịch sang chảnh, con cái học trường quốc tế). Chúng ta nhìn vào thành công của người khác và cảm thấy mình thật kém cỏi, thất bại. Sự so sánh này giết chết lòng biết ơn về những gì mình đang có và gieo vào lòng chúng ta sự bất mãn, ghen tị.
• Ảnh hưởng của mạng xã hội: Mạng xã hội như Facebook, Instagram, TikTok là một mảnh đất màu mỡ cho sự so sánh nảy nở. Người ta thường chỉ đưa lên mạng những gì đẹp đẽ, hào nhoáng nhất: những bữa ăn ở nhà hàng sang trọng, những chuyến du lịch nước ngoài, những món đồ hiệu đắt tiền, những đứa con với thành tích xuất sắc. Chúng ta lướt xem những hình ảnh đó mỗi ngày và vô tình tin rằng đó mới là cuộc sống đáng mơ ước. Chúng ta quên mất rằng đó chỉ là một lát cắt được tô hồng của thực tại. Sự phô diễn vật chất trên mạng xã hội tạo ra một tiêu chuẩn sống ảo, khiến nhiều gia đình trẻ cảm thấy áp lực phải chạy theo cho “bằng bạn bằng bè”, dù điều đó vượt quá khả năng tài chính của mình.
• Nỗi sợ hãi bị bỏ lại phía sau (Fear of Missing Out – FOMO): Tâm lý này khiến chúng ta luôn cảm thấy bất an, sợ rằng nếu mình không làm việc nhiều hơn, không kiếm tiền nhanh hơn, không cho con học trường tốt hơn, thì gia đình mình sẽ bị tụt hậu, sẽ bỏ lỡ những cơ hội tốt đẹp. Nỗi sợ này thúc đẩy chúng ta lao vào vòng xoáy công việc không ngừng nghỉ, chấp nhận hy sinh thời gian dành cho gia đình và cho chính bản thân mình.

1.3. Cái giá phải trả

Khi một gia đình bị cuốn vào cơn bão của áp lực kinh tế và tâm lý bon chen, những thiệt hại nó gây ra không chỉ là những con số trong tài khoản ngân hàng, mà là những vết thương sâu sắc trong chính đời sống và tâm hồn.

• Rạn nứt trong đời sống hôn nhân:
  • Thiếu thời gian cho nhau: Khi cả hai vợ chồng đều phải làm việc từ sáng đến tối mịt, thậm chí cả cuối tuần, thời gian dành cho nhau chỉ còn là những khoảnh khắc mệt mỏi cuối ngày. Không còn những cuộc trò chuyện sâu sắc, không còn những giây phút lãng mạn, sự kết nối tình cảm dần phai nhạt. Vợ chồng sống chung một nhà mà như hai người xa lạ.
  • Tranh cãi vì tiền bạc: Tiền bạc trở thành chủ đề nhạy cảm và là nguyên nhân của nhiều cuộc cãi vã nhất. Tranh cãi về việc chi tiêu, về việc ai kiếm được nhiều tiền hơn, về các khoản nợ… Những lời nói nặng nề trong lúc nóng giận làm tổn thương sâu sắc đến tình yêu và sự tôn trọng dành cho nhau. Thánh Phaolô đã cảnh báo: “cội rễ sinh ra mọi điều ác là lòng ham muốn tiền của” (1 Tm 6,10). Khi tiền bạc được đặt lên trên tình yêu, gia đình sẽ đứng trước nguy cơ đổ vỡ.
• Con cái trở thành “nạn nhân”:
  • Thiếu vắng sự hiện diện của cha mẹ: Cha mẹ có thể cung cấp cho con cái đầy đủ vật chất, đồ chơi đắt tiền, trường học tốt nhất, nhưng lại thiếu đi thứ quý giá nhất: sự hiện diện và tình yêu thương. Trẻ em lớn lên trong sự chăm sóc của người giúp việc, của ông bà, của các thiết bị công nghệ. Chúng có thể trở nên lạc lõng, thiếu thốn tình cảm và dễ bị tổn thương.
  • Áp lực thành tích: Khi cha mẹ xem con cái là một “dự án đầu tư”, các em sẽ phải gánh trên vai kỳ vọng quá lớn của cha mẹ. Tuổi thơ của các em không còn là những ngày tháng vui chơi hồn nhiên mà là một lịch học thêm dày đặc. Các em bị áp lực phải luôn là người giỏi nhất, phải đạt được những thành tích để cha mẹ “nở mày nở mặt”. Áp lực này có thể hủy hoại sự phát triển tự nhiên và sức khỏe tâm lý của trẻ.

• Sức khỏe tâm lý và thiêng liêng bị bào mòn:
  • Lo âu, stress, kiệt sức: Sống trong áp lực liên tục không sớm thì muộn cũng sẽ dẫn đến các vấn đề về sức khỏe tâm thần như rối loạn lo âu, trầm cảm, và tình trạng kiệt sức (burnout). Con người chúng ta không phải là một cỗ máy, chúng ta cần được nghỉ ngơi, cần sự bình an trong tâm hồn.
  • Nguội lạnh đời sống đức tin: Khi tâm trí chỉ toàn là những lo toan về tiền bạc, công việc, chúng ta sẽ không còn chỗ cho Thiên Chúa. Việc đọc kinh, tham dự Thánh lễ trở thành một thói quen máy móc, một nghĩa vụ nặng nề. Chúng ta đến nhà thờ với một tâm hồn trĩu nặng những lo lắng của thế gian, và ra về mà không cảm nhận được sự bình an của Chúa. Dần dần, mối tương quan với Chúa trở nên nguội lạnh, và chúng ta mất đi nguồn trợ lực thiêng liêng quý giá nhất để đối mặt với những khó khăn trong cuộc sống.

Kính thưa cộng đoàn, Nhìn lại bức tranh này, có lẽ nhiều người trong chúng ta sẽ thấy hình ảnh của chính gia đình mình trong đó. Đây là một thực trạng đáng buồn và đáng báo động. Nhưng Cha muốn khẳng định rằng, chúng ta không quy tụ nơi đây để than khóc hay để bị nhấn chìm trong tuyệt vọng. Chúng ta nhận diện cơn bão không phải để sợ hãi nó, mà là để tìm ra cách tốt nhất để vượt qua nó. Và chìa khóa để vượt qua không nằm ở việc chúng ta có thêm bao nhiêu tiền trong tài khoản, mà nằm ở việc chúng ta có tìm lại được mỏ neo vững chắc cho tâm hồn mình hay không. Mỏ neo đó chính là Đức Tin vào Thiên Chúa. Chúng ta sẽ cùng nhau khám phá điều này trong phần tiếp theo.

PHẦN II: MỎ NEO ĐỨC TIN – TÌM BÌNH AN GIỮA SÓNG GIÓ

Thưa ông bà anh chị em, Sau khi đã nhận diện những con sóng dữ của áp lực kinh tế và tâm lý “bon chen”, có lẽ chúng ta sẽ cảm thấy con thuyền gia đình mình thật nhỏ bé và mong manh. Nếu chúng ta chỉ cậy dựa vào sức riêng của mình, chúng ta sẽ rất dễ bị mệt mỏi, chán nản và tuyệt vọng. Nhưng là những người Kitô hữu, chúng ta có một lợi thế vô cùng to lớn: chúng ta có một mỏ neo, một điểm tựa vững chắc có thể giữ cho con thuyền của chúng ta đứng vững. Mỏ neo đó chính là niềm tin và sự phó thác vào Thiên Chúa Quan Phòng.

2.1. Phó thác vào sự Quan phòng của Thiên Chúa – Một lời mời gọi can đảm

Hai chữ “phó thác” nghe có vẻ đơn giản, nhưng để sống được tinh thần phó thác giữa cuộc đời đầy lo toan này lại là một lời mời gọi đầy can đảm.

• Ý nghĩa của sự Quan phòng: Phó thác vào sự Quan phòng của Thiên Chúa không có nghĩa là chúng ta ngồi yên chờ sung rụng, không làm gì cả và mặc cho số phận định đoạt. Thiên Chúa không phải là một ông thần tài để chúng ta cầu xin cho trúng số, cũng không phải là một cỗ máy tự động đáp ứng mọi yêu cầu vật chất của chúng ta. Sự Quan phòng của Thiên Chúa là niềm tin sâu sắc rằng: Thiên Chúa là Cha yêu thương chúng ta, Ngài luôn hiện diện trong cuộc đời chúng ta, và Ngài có thể biến đổi mọi sự, kể cả những khó khăn, thử thách, thành điều tốt đẹp cho những ai yêu mến Ngài (x. Rm 8,28). Thiên Chúa không hứa ban cho chúng ta một cuộc sống không có bão táp, nhưng Ngài hứa sẽ là mỏ neo vững chắc cho con thuyền gia đình chúng ta giữa cơn bão. Ngài không hứa lấy đi gánh nặng khỏi vai chúng ta, nhưng Ngài hứa sẽ ban thêm sức mạnh để chúng ta có thể mang vác gánh nặng đó (x. Mt 11,28-30).
• Bài học từ Tin Mừng (Mt 6, 25-34): Đây là một trong những đoạn Tin Mừng đẹp nhất và là lời dạy trực tiếp của Chúa Giêsu về sự lo lắng. Cha mời gọi cộng đoàn hãy dành ít phút để lắng đọng tâm hồn và nghe lại lời Chúa: “Vì vậy, Thầy bảo cho anh em biết: đừng lo cho mạng sống: lấy gì mà ăn; cũng đừng lo cho thân thể: lấy gì mà mặc. Mạng sống chẳng trọng hơn của ăn, và thân thể chẳng trọng hơn áo mặc sao? Hãy xem chim trời: chúng không gieo, không gặt, không thu tích vào kho; thế mà Cha anh em trên trời vẫn nuôi chúng. Anh em lại chẳng quý giá hơn chúng sao? […] Anh em đừng lo lắng tự hỏi: ta sẽ ăn gì, uống gì, hay mặc gì đây? Tất cả những thứ đó, dân ngoại vẫn tìm kiếm. Cha anh em trên trời thừa biết anh em cần tất cả những thứ đó. Trước hết hãy tìm kiếm Nước Thiên Chúa và đức công chính của Người, còn tất cả những thứ kia, Người sẽ thêm cho.” Lời Chúa không hề cổ xúy cho sự lười biếng. Con chim trời vẫn phải bay đi tìm mồi mỗi ngày. Bông hoa huệ vẫn phải vươn mình lên từ lòng đất. Chúa Giêsu muốn dạy chúng ta một trật tự ưu tiên: Hãy đặt Thiên Chúa và những giá trị của Nước Trời lên hàng đầu, và đừng để những lo lắng về vật chất chiếm hết tâm trí và làm chúng ta mất đi sự bình an. Khi chúng ta lo tìm kiếm Nước Chúa, tức là sống yêu thương, công bằng, bác ái, thì chính Chúa sẽ lo lắng và ban cho chúng ta những thứ cần thiết.

(Trang 10)

• Phân biệt giữa phó thác và ỷ lại, lười biếng: Sống phó thác không có nghĩa là chúng ta từ bỏ trách nhiệm của mình. Người chồng, người vợ vẫn phải có bổn phận làm việc cần cù để nuôi sống gia đình. Thánh Phaolô nói rất rõ: “Ai không làm thì đừng ăn” (2 Tx 3,10). Sự khác biệt nằm ở thái độ của con tim.
  • Người không có đức tin: Làm việc trong lo âu, sợ hãi. Họ tin rằng tất cả mọi thứ đều phụ thuộc vào sức lực và sự khôn ngoan của mình. Họ là “chúa” của cuộc đời mình. Khi thành công, họ kiêu ngạo. Khi thất bại, họ suy sụp và tuyệt vọng.
  • Người sống đức tin phó thác: Làm việc hết mình, với tất cả khả năng Chúa ban, nhưng làm trong sự bình an. Họ ý thức rằng mình chỉ là người cộng tác vào chương trình của Chúa. Họ làm phần việc của con người, và tin tưởng Chúa sẽ làm phần việc của Thiên Chúa. Họ dâng lên Chúa công việc mỗi buổi sáng, và tạ ơn Chúa sau một ngày làm việc, dù kết quả có như thế nào. Khi thành công, họ tạ ơn Chúa. Khi gặp khó khăn, họ tin rằng Chúa đang có một kế hoạch tốt đẹp hơn mà họ chưa nhìn thấy. Đó chính là sự tự do đích thực của con cái Chúa.

2.2. Tái khám phá vẻ đẹp của đời sống đơn sơ, thanh thoát

Để có thể sống phó thác, chúng ta cần phải học lại một nhân đức mà xã hội ngày nay đã lãng quên, đó là sự đơn sơ.

• Đơn sơ không có nghĩa là nghèo đói: Nhiều người lầm tưởng rằng sống đơn sơ là phải từ bỏ mọi tiện nghi, sống một cuộc sống thiếu thốn, khổ hạnh. Không phải vậy. Sống đơn sơ không phải là vấn đề bạn có bao nhiêu tiền trong túi, mà là vấn đề tiền bạc có chiếm hữu trái tim bạn hay không. Đời sống đơn sơ là một sự tự do nội tâm, giải thoát chúng ta khỏi sự ám ảnh phải có nhiều hơn, phải sở hữu những thứ mới nhất, đắt tiền nhất. Một gia đình có thể khá giả về vật chất nhưng vẫn sống đơn sơ, nếu họ biết sử dụng của cải một cách khôn ngoan, biết chia sẻ cho người nghèo và không để vật chất làm chủ đời sống mình. Ngược lại, một người không có nhiều tiền nhưng lúc nào cũng khao khát, ghen tị với sự giàu có của người khác, thì người đó không hề có tinh thần đơn sơ.

• Tấm gương của Thánh Gia Thất: Chúng ta hãy nhìn ngắm Thánh Gia Thất tại Nazareth. Thánh Giuse là một người thợ mộc, Đức Mẹ là một người nội trợ. Các ngài đã sống một cuộc sống lao động chân chính, không giàu có, nhưng cũng không thiếu thốn những gì cần thiết. Niềm vui và sự giàu có lớn nhất của các ngài không đến từ của cải vật chất, mà đến từ sự hiện diện của Chúa Giêsu ở giữa gia đình. Tổ ấm Nazareth không có tiện nghi hiện đại, không có những chuyến du lịch sang trọng, nhưng nơi đó tràn ngập tình yêu, sự bình an và sự vâng phục thánh ý Thiên Chúa. Đó chính là mẫu gương cho mọi gia đình Công giáo. Hạnh phúc của gia đình không được đo bằng diện tích của ngôi nhà, mà bằng độ lớn của tình yêu thương trong đó.
• “Sự giàu có” đích thực là gì? Định nghĩa lại thành công theo lăng kính Tin Mừng: Thế gian định nghĩa thành công bằng nhà lầu, xe hơi, địa vị xã hội, tài khoản ngân hàng. Nhưng Chúa Giêsu lại đưa ra một định nghĩa hoàn toàn khác. Trong bài giảng Trên Núi, Người nói: “Phúc cho ai có tâm hồn nghèo khó, vì Nước Trời là của họ” (Mt 5,3). “Tâm hồn nghèo khó” chính là tinh thần đơn sơ, không bị của cải vật chất trói buộc. Sự giàu có đích thực mà Chúa muốn chúng ta tìm kiếm là:
  • Sự giàu có về tình yêu thương: Một gia đình mà vợ chồng yêu thương, chung thủy, con cái hiếu thảo, đó là một gia tài vô giá.
  • Sự giàu có về bình an: Một tâm hồn thanh thản, không bị lo âu, sợ hãi thống trị, đó là một kho báu mà không tiền bạc nào mua được.
  • Sự giàu có về đức tin: Một gia đình có niềm tin vững vàng vào Chúa, biết cùng nhau cầu nguyện, cùng nhau vượt qua thử thách, đó là gia đình giàu có nhất.
  • Sự giàu có về lòng biết ơn: Một trái tim biết cảm tạ Chúa và biết trân trọng những gì mình đang có, dù là nhỏ bé nhất, đó là một trái tim giàu có.

Khi chúng ta bắt đầu định nghĩa lại sự giàu có theo cách này, chúng ta sẽ thấy rằng áp lực phải “bon chen”, phải kiếm thật nhiều tiền bỗng nhiên giảm đi rất nhiều. Chúng ta nhận ra rằng mình đã và đang sở hữu những kho báu quý giá hơn nhiều.

2.3. Tập trung vào những giá trị vĩnh cửu

Khi đã có mỏ neo đức tin và tinh thần đơn sơ, chúng ta cần điều chỉnh lại hướng đi cho con thuyền gia đình, tập trung vào những giá trị cốt lõi và vĩnh cửu.

• Tình yêu thương vợ chồng: vốn quý nhất Thiên Chúa ban. Công việc có thể thay đổi, tiền bạc có thể mất đi, nhà cửa có thể không còn, nhưng tình yêu và lời thề hứa mà hai vợ chồng đã trao cho nhau trước mặt Chúa thì vẫn còn đó. Đây mới chính là nền tảng của gia đình. Thay vì dành hết thời gian và năng lượng để làm giàu tài khoản ngân hàng, hãy đầu tư vào “tài khoản tình yêu” của gia đình. Hãy dành thời gian để lắng nghe nhau, để chia sẻ những khó khăn, để hâm nóng lại tình yêu. Một lời động viên, một cử chỉ quan tâm, một bữa ăn tối đơn sơ nhưng ấm cúng… có giá trị hơn mọi món quà đắt tiền. Khi vợ chồng đồng lòng, thuận thảo, cùng nhau nhìn về một hướng, thì không có khó khăn nào là không thể vượt qua.
• Giáo dục con cái: không chỉ là kiến thức, mà là đức tin và nhân bản. Việc đầu tư tốt nhất cho con cái không phải là cho chúng học ở ngôi trường đắt tiền nhất, mà là trao cho chúng một nền giáo dục toàn diện về nhân bản và đức tin.
  • Dạy con về lòng biết ơn và sự sẻ chia: Thay vì mua cho con mọi thứ chúng đòi hỏi, hãy dạy con biết trân trọng những gì mình có và biết chia sẻ cho những bạn bè kém may mắn hơn.
  • Dạy con về giá trị của lao động: Hãy để con làm những việc nhà phù hợp với lứa tuổi, để chúng hiểu rằng mọi thứ đều phải có được bằng sự nỗ lực chân chính.
  • Dạy con về đức tin: Quan trọng nhất, hãy làm gương cho con về đời sống cầu nguyện. Hãy cùng con đọc kinh mỗi tối, kể cho con nghe những câu chuyện trong Kinh Thánh, và dẫn con đến nhà thờ. Di sản đức tin mà cha mẹ để lại cho con cái là tài sản quý giá nhất, sẽ đi theo chúng suốt cuộc đời và giúp chúng đứng vững trước mọi sóng gió.

• Sự bình an trong tâm hồn: kho tàng không ai lấy mất được. Chúa Giêsu đã nói: “Thầy để lại bình an cho anh em, Thầy ban cho anh em bình an của Thầy. Thầy ban cho anh em không theo kiểu thế gian.” (Ga 14,27). Sự bình an mà thế gian tìm kiếm phụ thuộc vào những điều kiện bên ngoài: có nhiều tiền, có sức khỏe, có thành công. Nhưng những thứ đó rất mong manh. Sự bình an mà Chúa ban là một sự bình an sâu thẳm trong tâm hồn, không bị lay chuyển bởi hoàn cảnh bên ngoài. Đó là sự bình an đến từ việc biết rằng mình được Thiên Chúa yêu thương, được tha thứ và được chăm sóc. Đó là kho tàng mà không một cuộc khủng hoảng kinh tế nào, không một sự so sánh nào có thể cướp mất được. Đây chính là mục tiêu cuối cùng mà đức tin hướng chúng ta tới. Không phải là một cuộc sống không có khó khăn, mà là một cuộc sống có được sự bình an của Chúa ngay cả khi ở giữa khó khăn.

Kính thưa cộng đoàn, Tìm lại mỏ neo đức tin là một hành trình. Nó đòi hỏi sự quyết tâm, kiên trì và ơn Chúa giúp sức. Nhưng Cha tin chắc rằng, khi chúng ta dám can đảm đặt niềm tin vào Chúa, dám sống một cuộc đời đơn sơ hơn và tập trung vào những giá trị đích thực, chúng ta sẽ tìm thấy sự bình an mà bấy lâu nay chúng ta vẫn mải miết đi tìm trong những giá trị vật chất chóng qua. Trong phần cuối cùng, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu những bước đi cụ thể, những hành động thiết thực để có thể áp dụng những điều này vào đời sống gia đình hàng ngày của chúng ta.

PHẦN III: HÀNH ĐỘNG CỤ THỂ – XÂY DỰNG GIA ĐÌNH THÀNH PHÁO ĐÀI BÌNH AN

Thưa ông bà anh chị em, Đức tin không thể chỉ là những lời nói suông hay những lý thuyết đẹp đẽ. Đức tin phải được thể hiện qua hành động cụ thể. Thánh Giacôbê đã nói: “Đức tin không có hành động là đức tin chết” (Gc 2,17). Sau khi đã nhận diện cơn bão và tìm thấy mỏ neo, giờ là lúc chúng ta phải bắt tay vào hành động, chèo chống con thuyền gia đình và xây dựng nó thành một pháo đài vững chắc, một ốc đảo bình an giữa dòng đời xuôi ngược. Phần này sẽ gợi ý một vài hành động cụ thể, thực tế mà mỗi gia đình chúng ta có thể bắt đầu áp dụng ngay từ hôm nay.

3.1. Làm giàu tâm hồn quan trọng hơn làm giàu tài khoản

Đây là nguyên tắc nền tảng và là sự thay đổi não trạng quan trọng nhất. Chúng ta thường dành 8-10 tiếng mỗi ngày để làm giàu tài khoản ngân hàng, vậy chúng ta dành bao nhiêu thời gian để làm giàu cho kho tàng tâm hồn của gia đình mình?

• Biến gia đình thành “Giáo hội tại gia” (Ecclesia domestica): Công đồng Vaticanô II đã gọi gia đình bằng một danh xưng rất đẹp: “Giáo hội tại gia”. Điều này có nghĩa là gia đình của chúng ta được mời gọi để trở thành một cộng đoàn đức tin, một nơi mà Chúa Giêsu thực sự hiện diện và ngự trị. Để làm được điều này, không cần phải làm những gì cao siêu. Hãy bắt đầu bằng việc tạo ra những không gian và những thói quen thánh thiêng trong nhà. Ví dụ:
  • Thiết lập một góc cầu nguyện: Một góc nhỏ trong nhà với tượng Thánh Gia, Thánh Giá, một cuốn Kinh Thánh. Đó sẽ là nơi cả gia đình quy tụ mỗi ngày để dâng lên Chúa lời kinh sớm tối.
  • Làm dấu Thánh Giá trước bữa ăn: Một hành động đơn sơ nhưng nhắc nhở chúng ta rằng của ăn chúng ta có là do Chúa ban.
  • Thánh hóa công việc thường ngày: Dạy cho nhau ý thức rằng mọi công việc chúng ta làm, từ nấu ăn, quét nhà cho đến công việc ở sở làm, đều có thể trở thành một lời cầu nguyện nếu chúng ta dâng lên Chúa và làm với tất cả tình yêu.

• Sức mạnh của việc cầu nguyện chung trong gia đình: Chúa Giêsu đã hứa: “Ở đâu có hai ba người họp lại nhân danh Thầy, thì có Thầy ở đó, giữa họ” (Mt 18,20). Lời hứa này ứng nghiệm một cách tuyệt vời trong lời kinh gia đình.
  • Đừng coi giờ kinh tối là một gánh nặng: Hãy biến nó thành khoảnh khắc quý giá nhất trong ngày, khi cả gia đình quây quần bên nhau, gác lại mọi lo toan, mọi thiết bị điện tử, để thưa chuyện với Chúa và để lắng nghe nhau.
  • Lời cầu nguyện phải chân thành: Không cần phải đọc những kinh quá dài hay quá phức tạp. Hãy bắt đầu bằng kinh Lạy Cha, Kính Mừng, Sáng Danh. Điều quan trọng là hãy thêm vào đó những lời nguyện tự phát, chân thành. Người chồng cầu nguyện cho công việc của vợ, người vợ cầu nguyện cho sức khỏe của chồng, cha mẹ cầu nguyện cho con cái, và con cái cầu nguyện cho cha mẹ. Hãy dâng lên Chúa cả những niềm vui và những nỗi lo về tài chính, công việc. Khi chúng ta chia sẻ những gánh nặng của mình cho Chúa và cho nhau trong lời cầu nguyện, gánh nặng đó sẽ trở nên nhẹ nhàng hơn rất nhiều.
• Cùng nhau đọc và suy niệm Lời Chúa: Thánh Giêrônimô nói: “Không biết Kinh Thánh là không biết Chúa Kitô”. Lời Chúa chính là ngọn đèn soi cho chúng ta bước đi trong đêm tối, là kim chỉ nam cho mọi quyết định của gia đình.
  • Mỗi tuần một đoạn Tin Mừng: Hãy chọn một đoạn Tin Mừng Chúa Nhật sắp tới, hoặc một đoạn Tin Mừng ngắn mà cả gia đình yêu thích. Cùng nhau đọc, rồi dành vài phút im lặng suy ngẫm. Sau đó, cha mẹ có thể chia sẻ cho con cái mình hiểu gì về đoạn Tin Mừng đó, và nó áp dụng vào cuộc sống gia đình mình như thế nào.
  • Để Lời Chúa chất vấn: Khi đứng trước một quyết định quan trọng (ví dụ: có nên mua một món đồ đắt tiền, có nên nhận một công việc đòi hỏi phải xa nhà…), hãy tự hỏi: “Nếu là Chúa Giêsu, Người sẽ quyết định như thế nào? Lời Chúa dạy chúng ta điều gì về vấn đề này?”. Để Lời Chúa hướng dẫn sẽ giúp chúng ta đưa ra những quyết định khôn ngoan và đẹp lòng Chúa hơn.

3.2. Những thực hành cụ thể để vượt qua áp lực

Từ nền tảng thiêng liêng vững chắc, chúng ta sẽ có sức mạnh để thực hiện những thay đổi cụ thể trong lối sống.

• Lập ngân sách gia đình theo ưu tiên của Tin Mừng: Việc quản lý tài chính là rất quan trọng. Nhưng thay vì chỉ lập ngân sách dựa trên thu và chi, hãy lập một “ngân sách đức tin”.
  • Ưu tiên số 1: Dành phần cho Chúa (bác ái, chia sẻ): Hãy tập thói quen trích một phần thu nhập của gia đình, dù nhỏ, để giúp đỡ người nghèo, đóng góp vào các công việc của giáo xứ. Hành động này không chỉ là một việc bác ái, mà còn là một hành vi đức tin mạnh mẽ, tuyên xưng rằng tất cả những gì chúng ta có đều là của Chúa, và chúng ta chỉ là người quản lý. Lòng quảng đại là liều thuốc tốt nhất để chữa trị thói ích kỷ và lòng ham mê của cải.
  • Ưu tiên số 2: Đầu tư cho “tài sản” gia đình: “Tài sản” ở đây không phải là vật chất, mà là thời gian và sự gắn kết. Hãy dự trù một khoản chi phí nhỏ cho những hoạt động chung của gia đình: một buổi đi xem phim, một chuyến dã ngoại đơn sơ cuối tuần. Đừng coi đó là một sự lãng phí, mà là một sự đầu tư cần thiết cho hạnh phúc gia đình.
  • Ưu tiên số 3: Chi tiêu cho những nhu cầu cần thiết: Sau khi đã dành phần cho Chúa và cho gia đình, chúng ta mới tính đến các nhu cầu khác. Hãy phân biệt rõ giữa “CẦN” và “MUỐN”. Chúng ta cần thức ăn, nhưng chúng ta muốn ăn ở nhà hàng sang trọng. Chúng ta cần một phương tiện đi lại, nhưng chúng ta muốn một chiếc xe đời mới nhất. Học cách hài lòng với những gì mình cần sẽ giúp chúng ta giải thoát khỏi gánh nặng của những ham muốn vô độ.

• Thiết lập “Ngày Sa-bát của gia đình”: Chúa đã dựng nên ngày Sa-bát để con người được nghỉ ngơi và hướng lòng về Chúa. Trong bối cảnh hiện đại, gia đình chúng ta rất cần một “Ngày Sa-bát” như vậy. Hãy chọn một ngày, hoặc ít nhất là một buổi trong tuần (ví dụ: tối thứ Bảy hoặc ngày Chúa Nhật), để trở thành “thời gian thánh” của gia đình. Trong thời gian đó, hãy cùng nhau đặt ra quy tắc: Không làm việc, không nói chuyện công việc, tắt tivi, cất điện thoại và máy tính bảng. Thay vào đó, hãy cùng nhau tham dự Thánh lễ một cách sốt sắng, cùng nhau nấu một bữa ăn ngon, cùng chơi một trò chơi, cùng đọc một câu chuyện, hay đơn giản là ngồi lại trò chuyện với nhau. Ban đầu có thể sẽ rất khó khăn, nhưng dần dần, đó sẽ là khoảng thời gian mà mọi thành viên trong gia đình mong chờ nhất, là lúc để sạc lại năng lượng tình yêu và sự bình an.
• Nghệ thuật nói “Không”: Để bảo vệ được thời gian và sự bình an cho gia đình, chúng ta phải học cách nói “Không” một cách khôn ngoan.
  • Nói “Không” với những giờ làm thêm không cần thiết: Nếu công việc đó ảnh hưởng đến giờ kinh tối hay bữa cơm gia đình, hãy can đảm từ chối. Sức khỏe và hạnh phúc gia đình quý hơn một chút tiền làm thêm.
  • Nói “Không” với những cuộc vui, những buổi nhậu nhẹt vô bổ: Những cuộc vui đó có thể lấy đi thời gian, tiền bạc và sức khỏe của chúng ta.
  • Nói “Không” với áp lực từ xã hội: Khi bạn bè khoe một chiếc điện thoại mới, một chuyến du lịch đắt tiền, hãy mỉm cười và hài lòng với những gì mình đang có. Đừng để sự so sánh thúc đẩy chúng ta đưa ra những quyết định tài chính thiếu khôn ngoan.
• Dạy con về giá trị, không phải về giá cả: Như đã nói ở trên, việc giáo dục con cái là vô cùng quan trọng.
  • Làm gương cho con về lối sống giản dị: Cha mẹ không thể dạy con sống giản dị nếu chính mình lúc nào cũng chạy theo hàng hiệu, cũng mua sắm không kiểm soát.
  • Dạy con tìm niềm vui trong những điều không tốn tiền: Niềm vui của việc đọc một cuốn sách hay, của việc đi dạo trong công viên, của việc phụ giúp mẹ làm bếp…
  • Khi con đòi hỏi một món đồ, hãy hỏi con: “Tại sao con cần nó? Nó sẽ giúp con tốt hơn như thế nào?”. Dạy con suy nghĩ trước khi đòi hỏi sẽ giúp con hình thành thói quen tiêu dùng có trách nhiệm.
• Tìm kiếm sự hỗ trợ từ cộng đoàn: Cuối cùng, xin anh chị em đừng chiến đấu một mình. Chúng ta là một Giáo Hội, một gia đình của Thiên Chúa.
  • Chia sẻ với những người đáng tin cậy: Khi gặp khó khăn, căng thẳng, hãy tìm đến Cha xứ, hoặc những đôi vợ chồng trưởng thành, khôn ngoan trong giáo xứ để xin lời khuyên, lời cầu nguyện.
  • Tham gia các giới, các đoàn thể: Tham gia vào giới Gia trưởng, Hiền mẫu, hoặc các nhóm gia đình trẻ… là cơ hội tuyệt vời để học hỏi kinh nghiệm từ các gia đình khác, để nâng đỡ và cầu nguyện cho nhau. Khi chúng ta biết rằng có nhiều gia đình khác cũng đang trải qua những khó khăn giống mình và cùng nhau cố gắng, chúng ta sẽ cảm thấy được an ủi và có thêm sức mạnh.

KẾT LUẬN

Kính thưa cộng đoàn, thưa ông bà anh chị em,

Chúng ta vừa cùng nhau đi qua một hành trình khá dài: từ việc can đảm nhìn thẳng vào cơn bão áp lực đang vây quanh các gia đình trẻ, đến việc tìm lại mỏ neo vững chắc là đức tin phó thác vào Thiên Chúa Quan Phòng, và cuối cùng là vạch ra những bước đi cụ thể để xây dựng gia đình mình thành một pháo đài bình an.

Cha biết rằng, những gì chúng ta chia sẻ hôm nay không phải là một cây đũa thần có thể xóa tan mọi khó khăn ngay lập tức. Ngày mai, khi trở về với cuộc sống thường nhật, những hóa đơn vẫn còn đó, những áp lực công việc vẫn còn đó, những so sánh xã hội vẫn còn đó. Cơn bão vẫn chưa tan.

Nhưng, Cha hy vọng và tin tưởng rằng, sau buổi chia sẻ này, có một điều gì đó đã thay đổi. Không phải hoàn cảnh bên ngoài thay đổi, mà là tâm thế của chúng ta thay đổi. Chúng ta không còn đối diện với cơn bão một cách đơn độc và sợ hãi nữa. Giờ đây, chúng ta có Lời Chúa làm ngọn đèn soi dẫn, có sự Quan phòng của Chúa làm mỏ neo vững chắc, và có những hành động cụ thể để bắt đầu một hướng đi mới cho gia đình mình.

Cuộc chiến chống lại chủ nghĩa vật chất và tâm lý bon chen không phải là một cuộc chiến dễ dàng. Nó là một cuộc chiến thiêng liêng đòi hỏi sự tỉnh thức, sự hy sinh và sự kiên trì mỗi ngày. Sẽ có những lúc chúng ta nản lòng, sẽ có những lúc chúng ta lại bị cuốn vào vòng xoáy cũ. Nhưng điều quan trọng là đừng bao giờ bỏ cuộc. Mỗi lần vấp ngã, hãy chạy đến với Chúa qua Bí tích Hòa Giải để được Ngài nâng dậy. Mỗi khi cảm thấy mệt mỏi, hãy nhìn lên Thánh Giá để tìm thấy sức mạnh và tình yêu.

Cha tha thiết mời gọi các đôi vợ chồng trẻ: Hãy can đảm chọn Chúa làm gia nghiệp và là trung tâm của đời sống gia đình. Hãy can đảm đi ngược lại với những giá trị của thế gian. Hãy can đảm làm giàu cho tâm hồn hơn là làm giàu cho tài khoản. Có thể thế gian sẽ cho rằng anh chị em là những người “lỗi thời”, “không thức thời”. Nhưng phần thưởng mà anh chị em nhận được sẽ là một gia tài vô giá mà không tiền bạc nào mua được: đó là một gia đình ngập tràn tình yêu thương, một tâm hồn thanh thản, và một niềm hy vọng vững vàng vào hạnh phúc vĩnh cửu.

Giờ đây, chúng ta hãy cùng nhau dâng tất cả các gia đình trong giáo xứ chúng ta, đặc biệt là các gia đình trẻ đang gặp nhiều khó khăn, cho sự bảo trợ của Thánh Gia Thất.

Lạy Thánh Gia Thất Nazareth, là mẫu gương của mọi gia đình Kitô hữu, xin dạy chúng con biết chiêm ngắm và noi theo đời sống âm thầm, cần cù và yêu thương của các ngài. Xin Thánh Cả Giuse, người lao công công chính, dạy các người chồng biết làm việc trong tinh thần phó thác để bảo vệ gia đình. Xin Đức Trinh Nữ Maria, người mẹ hiền dịu, dạy các người vợ biết vun đắp tổ ấm bằng sự hy sinh và lòng mến. Xin Chúa Giêsu Hài Đồng, Đấng đã vâng phục cha mẹ, dạy con cái chúng con biết sống hiếu thảo và ngoan hiền. Xin cho mỗi gia đình chúng con, giữa những sóng gió của cuộc đời, biết tìm thấy nơi Thánh Gia một nguồn an ủi, một sức mạnh và một ngọn hải đăng dẫn đường. Xin cho chúng con biết đặt tình yêu Chúa lên trên mọi của cải vật chất, để gia đình chúng con thực sự trở thành một “Giáo hội tại gia”, một nơi loan báo Tin Mừng Tình Yêu cho thế giới. Amen.

Xin Thiên Chúa là Cha toàn năng, là Con chí ái và là Chúa Thánh Thần ban muôn ơn lành cho tất cả ông bà anh chị em và gia đình của anh chị em.