HỒNG Y PERU BỊ CÁO BUỘC LẠM DỤNG THÁCH THỨC LỆNH TRỪNG PHẠT CỦA CỐ GIÁO HOÀNG
Bối cảnh và cáo buộc
Juan Luis Cipriani, một hồng y người Peru từng giữ vai trò Tổng Giám mục Lima và là nhân vật tôn giáo có ảnh hưởng lớn tại Peru, đang phải đối mặt với những cáo buộc nghiêm trọng liên quan đến lạm dụng tình dục. Vào năm 2018, Cipriani bị cáo buộc lạm dụng tình dục một thiếu niên cách đây bốn thập kỷ, một cáo buộc mà ông đã liên tục phủ nhận. Những cáo buộc này đã dẫn đến việc Đức Giáo hoàng Phanxicô chấp nhận đơn từ chức của ông vào tháng 1 năm 2019, đánh dấu sự kết thúc vai trò Tổng Giám mục Lima của Cipriani. Tuy nhiên, các sự kiện gần đây đã làm dấy lên tranh cãi về việc ông dường như thách thức các lệnh trừng phạt do Vatican áp đặt.
Cipriani, 81 tuổi, là thành viên đầu tiên của Opus Dei – một nhóm Công giáo bảo thủ truyền thống – được phong làm hồng y. Sự nghiệp của ông từng được đánh dấu bởi ảnh hưởng mạnh mẽ trong Giáo hội Công giáo tại Peru, nhưng những cáo buộc lạm dụng đã làm tổn hại nghiêm trọng đến uy tín của ông. Vào tháng 1 năm 2025, Vatican xác nhận rằng một “lệnh cấm hình sự” đã được áp dụng đối với Cipriani sau khi ông từ chức. Các biện pháp kỷ luật này bao gồm việc yêu cầu ông rời khỏi Peru, cấm đưa ra các tuyên bố công khai, và cấm sử dụng các phù hiệu hoặc trang phục của hồng y – những biểu tượng đại diện cho vị trí của ông trong Giáo hội.
Sự xuất hiện gây tranh cãi tại Vatican
Vào tuần trước, khi linh cữu của Giáo hoàng Phanxicô được quàn tại Vương cung thánh đường Thánh Peter ở Vatican, Cipriani đã xuất hiện trong tư cách một người đưa tang. Điều đáng chú ý là ông mặc trang phục hồng y – bao gồm áo chùng đen, đai lưng đỏ, mũ và thánh giá đeo trước ngực – bất chấp lệnh cấm rõ ràng từ Đức Phanxicô. Hành động này đã gây sốc và bị coi là một sự thách thức trực tiếp đối với thẩm quyền của cố Giáo hoàng. Ngoài ra, Cipriani cũng được nhìn thấy tại lăng mộ của Giáo hoàng Phanxicô tại Vương cung thánh đường Santa Maria Maggiore, vẫn trong trang phục hồng y, theo các hình ảnh được công bố trên truyền thông.
Hành động của Cipriani đã bị chỉ trích mạnh mẽ. Gareth Gore, một tác giả nghiên cứu về Opus Dei, mô tả sự hiện diện và trang phục của Cipriani là “một hành động cực kỳ khiêu khích”. Ông lập luận rằng đây không chỉ là sự xúc phạm đến thẩm quyền của Đức Phanxicô mà còn là một sự phô trương sức mạnh của phe bảo thủ cực đoan trong Giáo hội, đặc biệt trong bối cảnh mật nghị bầu giáo hoàng mới sắp diễn ra vào ngày 7 tháng 5 năm 2025. Theo tờ báo Tây Ban Nha El Pais, Đức Phanxicô cũng đã cấm Cipriani tham gia mật nghị bầu giáo hoàng tiếp theo, một biện pháp trừng phạt bổ sung nhằm hạn chế ảnh hưởng của ông trong các sự kiện quan trọng của Giáo hội.
Mặc dù Cipriani đã vượt quá độ tuổi 80, khiến ông không đủ điều kiện bỏ phiếu trong mật nghị, ông vẫn có thể tham dự các cuộc họp của các hồng y được triệu tập sau cái chết của Đức Phanxicô. Những cuộc họp này thảo luận về các ưu tiên của Giáo hội trước khi mật nghị bắt đầu, và sự hiện diện tiềm tàng của Cipriani trong các sự kiện này đã làm dấy lên lo ngại về tính nhất quán trong cách Vatican xử lý các cáo buộc lạm dụng.
Phản ứng từ các nhóm nạn nhân và các nhà hoạt động
Sự xuất hiện công khai của Cipriani trong trang phục hồng y đã gây ra sự phẫn nộ từ các nhóm đại diện cho nạn nhân lạm dụng tình dục. Mạng lưới những người sống sót ở Peru đã đưa ra một tuyên bố mạnh mẽ, gọi hành động của Cipriani và sự cho phép của các hồng y khác là “một sự tiếp tục gây tổn thương cho các nạn nhân đã tố cáo ông”. Tuyên bố nhấn mạnh rằng đây là một hành động “không thể tha thứ” và gửi đi một “thông điệp đáng lo ngại” về niềm tin vào các tiêu chí lựa chọn giáo hoàng tiếp theo.
Anne Barrett Doyle, một nhà vận động từ BishopAccountability.org – một trang web chuyên ghi lại các vụ lạm dụng của giáo sĩ – đã gọi sự hiện diện của Cipriani là một sự “nhạo báng” đối với các cam kết của Giáo hội về việc giải quyết vấn đề lạm dụng. Trong một email gửi đến AFP, bà nhấn mạnh sự khác biệt giữa “lời nói và hành động” của Giáo hội, cho rằng việc cho phép Cipriani xuất hiện công khai trong trang phục hồng y làm suy yếu các nỗ lực cải cách của Đức Phanxicô. Tương tự, Matthias Katsch, một nhà hoạt động người Đức từ hiệp hội Eckiger Tisch, đã chỉ trích rằng khẩu hiệu “không khoan nhượng” của Giáo hội về lạm dụng chỉ là “sáo rỗng” khi các biện pháp này chưa được thể chế hóa đầy đủ trong luật giáo luật.
Lịch sử và bê bối của Cipriani
Cipriani từng là Tổng Giám mục Lima từ năm 1999 đến năm 2019, một vị trí mang lại cho ông quyền lực đáng kể trong Giáo hội Công giáo Peru. Tuy nhiên, sau khi từ chức, ông đã chuyển đến Madrid, nơi ông tiếp tục sinh sống trong tình trạng lưu vong. Theo El Pais, nạn nhân được cho là của Cipriani – hiện 58 tuổi – đã viết thư trực tiếp đến Đức Giáo hoàng để tố cáo ông. Người này cáo buộc Cipriani đã có hành vi không phù hợp, bao gồm chạm vào và vuốt ve, khi anh ta mới 16 hoặc 17 tuổi vào những năm 1980.
Trong một bức thư công khai được công bố vào tháng 1 năm 2025, Cipriani đã mạnh mẽ bảo vệ sự vô tội của mình. Ông tuyên bố rằng mình bị trừng phạt “mà không được lắng nghe” và “mà không có phiên tòa”. Ông cũng khẳng định rằng ông chưa bao giờ lạm dụng tình dục bất kỳ ai, đồng thời cho biết Đức Phanxicô đã cho phép ông tiếp tục “nhiệm vụ mục vụ” vào năm 2020. Tuy nhiên, những tuyên bố này không làm giảm bớt sự chỉ trích từ công chúng và các nhóm nạn nhân, những người cho rằng ông đã không chịu trách nhiệm đầy đủ về các cáo buộc.
Bối cảnh lớn hơn về lạm dụng trong Giáo hội
Vụ việc của Cipriani diễn ra trong bối cảnh Giáo hội Công giáo toàn cầu đang vật lộn với hàng loạt bê bối lạm dụng tình dục. Khi Đức Phanxicô lên ngôi vào năm 2013, Giáo hội đã bị rung chuyển bởi các cáo buộc nhắm vào các linh mục và sự che đậy của các giáo sĩ cấp cao trong nhiều thập kỷ. Đức Phanxicô đã thực hiện một số cải cách, bao gồm việc bắt buộc báo cáo các nghi ngờ lạm dụng cho chính quyền Giáo hội và thiết lập các quy trình để xử lý các cáo buộc. Tuy nhiên, nhiều nhóm nạn nhân cho rằng những nỗ lực này vẫn chưa đủ để mang lại công lý thực sự hoặc ngăn chặn các vụ lạm dụng trong tương lai.
Vụ việc của Cipriani không phải là trường hợp duy nhất làm dấy lên câu hỏi về tính nhất quán của Vatican trong việc xử lý các cáo buộc lạm dụng. Một trường hợp tương tự là hồng y người Ý Angelo Becciu, người bị tước bỏ các đặc quyền vào năm 2020 vì cáo buộc liên quan đến gian lận tài chính. Mặc dù ban đầu Becciu tuyên bố ông vẫn có thể tham gia mật nghị, ông cuối cùng đã đồng ý tuân theo ý muốn của Đức Phanxicô và rút lui. Những trường hợp này làm nổi bật sự phức tạp trong việc áp dụng các biện pháp kỷ luật đối với các hồng y, đặc biệt là khi họ giữ các vị trí quyền lực trong Giáo hội.
Tác động đến mật nghị sắp tới
Mật nghị bầu giáo hoàng mới, dự kiến bắt đầu vào ngày 7 tháng 5 năm 2025, là một sự kiện quan trọng đối với Giáo hội Công giáo. Các cuộc thảo luận trước mật nghị, bao gồm các cuộc họp của các hồng y, sẽ định hình các ưu tiên cho giáo hoàng tiếp theo. Vấn đề lạm dụng tình dục đã được các hồng y xác định là một trong những thách thức chính, nhưng sự hiện diện của các nhân vật như Cipriani đặt ra câu hỏi về mức độ nghiêm túc của Giáo hội trong việc giải quyết vấn đề này.
Sự xuất hiện công khai của Cipriani trong trang phục hồng y có thể được xem như một tín hiệu từ phe bảo thủ trong Giáo hội, những người có thể đang tìm cách củng cố ảnh hưởng của mình trong mật nghị. Điều này đặc biệt đáng chú ý khi Opus Dei, nhóm mà Cipriani thuộc về, từ lâu đã được biết đến với quan điểm bảo thủ và ảnh hưởng sâu rộng trong các vấn đề của Giáo hội. Sự thách thức của Cipriani đối với các lệnh trừng phạt của Vatican có thể làm sâu sắc thêm sự chia rẽ giữa các phe phái bảo thủ và tiến bộ trong Giáo hội, khi các hồng y chuẩn bị chọn ra người lãnh đạo tiếp theo.
Kết luận
Vụ việc của Juan Luis Cipriani làm nổi bật những căng thẳng đang diễn ra trong Giáo hội Công giáo liên quan đến các cáo buộc lạm dụng tình dục và việc thực thi các biện pháp kỷ luật. Hành động thách thức lệnh cấm của ông không chỉ gây tranh cãi mà còn làm dấy lên câu hỏi về tính hiệu quả của các cải cách của Đức Phanxicô và cam kết của Giáo hội đối với công lý cho các nạn nhân. Khi Giáo hội chuẩn bị cho mật nghị bầu giáo hoàng mới, vụ việc này có thể sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến các cuộc thảo luận về tương lai của Giáo hội Công giáo, đặc biệt là trong việc giải quyết một trong những thách thức đạo đức cấp bách nhất của mình.
Lm. Anmai, CSsR tổng hợp
