LÒNG THAM: MỐI NGUY HIỂM CHE MỜ NHẬN THỨC VÀ BÀI HỌC THIÊNG LIÊNG CHO GIÁO DÂN 😇

Kính thưa cộng đoàn,
Hôm nay, chúng ta cùng nhau suy tư về một chủ đề quan trọng trong đời sống đức tin: lòng tham – một cám dỗ âm thầm nhưng nguy hiểm, có thể che mờ nhận thức, làm suy yếu mối tương quan của chúng ta với Thiên Chúa và với nhau. Như một câu nói sâu sắc đã nhắc nhở: “Lòng tham khiến cho mọi nhận thức đều mờ nhòe hết. Tham được mùa, đồng nghĩa với mọi giá trị khác đều thất bát, rụng rơi.” Lời này không chỉ là một cảnh báo xã hội, mà còn là một lời mời gọi thiêng liêng, thúc đẩy chúng ta – những người Công giáo – sống tỉnh thức, hướng lòng về những giá trị vĩnh cửu của Nước Trời. Trong bài giảng này, tôi muốn dẫn dắt anh chị em qua một hành trình dài hơn, sâu sắc hơn, để nhận diện lòng tham, hiểu rõ tác hại của nó, và học cách vượt qua nó theo tinh thần Kitô giáo, để chúng ta có thể sống trọn vẹn hơn với tư cách là con cái Thiên Chúa.

💔 LÒNG THAM LÀ GÌ? NGUỒN GỐC VÀ TÁC HẠI TRONG ĐỜI SỐNG ĐỨC TIN

1. Lòng Tham: Một Mối Tội Đầu

Trong giáo lý Công giáo, lòng tham (avaritia) được liệt kê là một trong bảy mối tội đầu, bởi nó đánh trực tiếp vào mối tương quan của con người với Thiên Chúa. Lòng tham không chỉ là sự khao khát của cải vật chất, mà còn là sự ham muốn quá mức đối với quyền lực, danh vọng, sự công nhận, hay thậm chí là thời gian và sự thoải mái cá nhân. Nó khiến con người đặt thụ tạo – những thứ tạm bợ – lên trên Đấng Tạo Hóa, vi phạm điều răn thứ nhất: “Ngươi phải thờ phượng Đức Chúa, Thiên Chúa của ngươi, và chỉ phụng sự một mình Người thôi” (Mt 4,10).

Thánh Phaolô đã cảnh báo: “Thật vậy, cội rễ sinh ra mọi điều ác là lòng ham muốn tiền bạc” (1Tm 6,10). Lòng tham không chỉ dừng lại ở việc muốn có nhiều hơn, mà nó còn làm biến dạng tâm hồn, khiến chúng ta đánh mất khả năng nhận ra điều gì là tốt đẹp, công bằng và thánh thiện. Nó giống như một tấm màn sương mù, che mờ nhận thức, làm chúng ta quên đi phẩm giá của chính mình và của tha nhân.

2. Tác Hại Của Lòng Tham: Mọi Giá Trị Đều Thất Bát

Khi lòng tham “được mùa” – nghĩa là khi chúng ta đạt được những gì mình khao khát – thì cái giá phải trả thường là sự suy sụp của các giá trị khác. Hãy tưởng tượng một cánh đồng lúa chín vàng, nhưng vì lòng tham, người nông dân đã sử dụng quá nhiều hóa chất để tăng sản lượng, khiến đất đai cằn cỗi, nguồn nước ô nhiễm, và sức khỏe của cộng đồng bị đe dọa. Tương tự, trong đời sống cá nhân, gia đình và cộng đoàn, lòng tham có thể mang lại “mùa màng” tạm thời, nhưng hậu quả lâu dài là sự mất mát của tình yêu, sự thật và lòng bác ái.

• Trong đời sống cá nhân: Một người mải mê chạy theo tiền bạc có thể đạt được sự giàu có, nhưng đánh mất sức khỏe, niềm vui và mối tương quan với Thiên Chúa. Họ sống trong lo âu, sợ hãi mất đi những gì đã tích lũy, và không tìm thấy sự bình an thật sự.

• Trong gia đình: Lòng tham có thể khiến cha mẹ bỏ bê con cái, chỉ tập trung vào sự nghiệp hoặc lợi ích cá nhân. Một gia đình thiếu tình yêu và sự hiện diện của nhau sẽ dễ dàng tan vỡ, dù có bao nhiêu của cải.

• Trong cộng đoàn: Lòng tham quyền lực hoặc danh vọng có thể dẫn đến sự chia rẽ trong giáo xứ, khi các thành viên tranh giành vai vế, áp đặt ý kiến, hoặc thiếu sự phục vụ khiêm nhường.

Chúa Giêsu đã minh họa rõ ràng qua dụ ngôn người phú hộ: “Hỡi kẻ ngu dại, nội đêm nay, người ta sẽ đòi lại mạng sống ngươi, thì những gì ngươi sắm sẵn đó sẽ về tay ai?” (Lc 12,20). Câu chuyện này nhắc nhở chúng ta rằng lòng tham không chỉ làm thất bại đời sống thiêng liêng, mà còn để lại sự trống rỗng, bởi những thứ chúng ta theo đuổi chỉ là tạm bợ.

3. Lòng Tham Trong Bối Cảnh Kinh Thánh

Kinh Thánh đầy những câu chuyện về lòng tham và hậu quả của nó. Hãy nhớ đến vua Akhap, người vì lòng tham muốn vườn nho của Nabot mà sẵn sàng đồng lõa với tội ác (1V 21). Hay câu chuyện về Giuđa Ítcariốt, người vì lòng tham 30 chục bạc mà phản bội Chúa Giêsu (Mt 26,15). Những câu chuyện này không chỉ là bài học lịch sử, mà còn là lời cảnh báo cho chúng ta hôm nay: khi lòng tham chiếm giữ tâm hồn, nó dẫn chúng ta đến những lựa chọn sai lầm, gây tổn thương cho chính mình và người khác.

Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng cho chúng ta những tấm gương đối lập. Ông Dacaria, dù nghèo khó, đã sẵn lòng chia sẻ căn nhà của mình với Chúa Giêsu và hứa sẽ đền bù gấp bốn lần cho những ai bị ông làm thiệt hại (Lc 19,8). Tinh thần siêu thoát và lòng bác ái của ông là ánh sáng dẫn đường cho chúng ta trong cuộc chiến chống lại lòng tham.

🌘 LÒNG THAM TRONG THẾ GIỚI HIỆN ĐẠI: NHỮNG HÌNH THỨC NGỤY TRANG

Trong xã hội hôm nay, lòng tham không còn đơn thuần là việc tích lũy vàng bạc hay đất đai. Nó mang những hình thức tinh vi, được ngụy trang dưới lớp vỏ của sự thành công, hạnh phúc, hay thậm chí là sự phát triển cá nhân. Là người Công giáo, chúng ta cần tỉnh thức để nhận diện những cám dỗ này, bởi chúng có thể len lỏi vào đời sống hằng ngày mà chúng ta không hay biết.

1. Tham Lam Của Cải Vật Chất

Dù xã hội đã thay đổi, lòng tham của cải vẫn là một cám dỗ phổ biến. Trong thế giới tiêu thụ, chúng ta bị vây quanh bởi những quảng cáo khuyến khích mua sắm, sở hữu những thứ không cần thiết. Một chiếc điện thoại mới, một bộ quần áo thời thượng, hay một căn nhà lớn hơn – tất cả đều được quảng bá như những thứ sẽ mang lại hạnh phúc. Nhưng Chúa Giêsu đã dạy: “Tích trữ của cải cho mình thì không làm cho mình trở nên giàu có trước mặt Thiên Chúa” (Lc 12,21).

Lòng tham của cải khiến chúng ta quên mất rằng của cải là phương tiện, không phải mục đích. Nó cũng khiến chúng ta trở nên vô cảm trước nhu cầu của người nghèo, đi ngược lại lời mời gọi của Chúa: “Hãy bán tài sản của anh em mà bố thí” (Lc 12,33).

2. Tham Lam Danh Vọng và Sự Công Nhận

Trong thời đại mạng xã hội, lòng tham danh vọng được thể hiện qua việc chạy theo lượt “like”, lượt theo dõi, hay sự công nhận từ người khác. Nhiều người dành hàng giờ để xây dựng hình ảnh “hoàn hảo” trên mạng, sẵn sàng đánh đổi thời gian, sức khỏe, và thậm chí là giá trị đạo đức để được chú ý. Họ sống để được người khác tung hô, thay vì sống để làm đẹp lòng Thiên Chúa.

Chúa Giêsu đã cảnh báo: “Các người đừng làm việc lành trước mặt thiên hạ, để họ thấy, vì như thế, các người sẽ chẳng được thưởng công gì nơi Cha các người” (Mt 6,1). Lòng tham danh vọng khiến chúng ta quên rằng giá trị thật của một con người không nằm ở sự công nhận của thế gian, mà ở mối tương quan với Thiên Chúa.

3. Tham Lam Quyền Lực và Kiểm Soát

Lòng tham quyền lực khiến con người khao khát kiểm soát mọi thứ – từ công việc, gia đình, đến các mối quan hệ. Họ muốn mọi thứ diễn ra theo ý mình, và khi không đạt được, họ trở nên tức giận, oán trách, hoặc thao túng người khác. Trong cộng đoàn Công giáo, lòng tham quyền lực có thể biểu hiện qua việc tranh giành vai vế, áp đặt ý kiến cá nhân, hoặc thiếu sự phục vụ khiêm nhường.

Giáo lý Công giáo dạy rằng quyền lực thật sự nằm ở sự phục vụ. Chúa Giêsu nói: “Ai muốn làm lớn giữa anh em, thì phải làm người phục vụ anh em” (Mt 20,26). Lòng tham quyền lực đi ngược lại tinh thần phục vụ, khiến con người trở nên ích kỷ và xa rời tình yêu thương.

4. Tham Lam Thời Gian và Sự Thoải Mái

Một hình thức tham lam ít được chú ý là sự khao khát thời gian cho riêng mình, hoặc sự thoải mái cá nhân. Trong cuộc sống bận rộn, chúng ta dễ rơi vào cám dỗ chỉ nghĩ đến bản thân, bỏ qua nhu cầu của gia đình, cộng đoàn, hay những người cần giúp đỡ. Ví dụ, một người có thể từ chối tham gia các hoạt động bác ái vì muốn giữ thời gian để nghỉ ngơi, hoặc chỉ tập trung vào sự nghiệp mà bỏ bê đời sống cầu nguyện.

Thánh Giacôbê nhắc nhở: “Đức tin không có hành động thì quả là đức tin chết” (Gc 2,17). Lòng tham sự thoải mái có thể khiến chúng ta trở nên thờ ơ với lời mời gọi yêu thương và phục vụ của Thiên Chúa.

5. Tham Lam Kiến Thức và Sự Hoàn Hảo

Trong một số trường hợp, lòng tham có thể xuất hiện dưới dạng khao khát kiến thức hoặc sự hoàn hảo. Một người có thể mải mê học hỏi để chứng tỏ bản thân, hoặc đặt ra những tiêu chuẩn không thực tế cho mình và người khác. Dù kiến thức và sự hoàn thiện là điều tốt, nhưng khi chúng trở thành mục đích tự thân, chúng có thể dẫn đến kiêu ngạo, xa rời sự khiêm nhường mà Thiên Chúa mong muốn.

Thánh Phaolô dạy: “Kiến thức làm cho người ta kiêu ngạo, còn tình yêu thì xây dựng” (1Cr 8,1). Lòng tham kiến thức cần được cân bằng bởi lòng bác ái và sự nhận biết rằng chỉ Thiên Chúa là nguồn mạch của sự khôn ngoan thật.

👀 LÀM THẾ NÀO ĐỂ VƯỢT QUA LÒNG THAM? BÀI HỌC CHO GIÁO DÂN

Kính thưa cộng đoàn, lòng tham là một cám dỗ mà không ai có thể hoàn toàn tránh khỏi. Tuy nhiên, với ân sủng của Thiên Chúa và sự hướng dẫn của Giáo hội, chúng ta có thể chiến thắng nó. Dưới đây là những bước cụ thể, được lồng ghép với giáo lý Công giáo, để giúp anh chị em sống một đời sống tự do, tràn đầy tình yêu và ánh sáng.

1. Nhận Diện Lòng Tham Trong Tâm Hồn

Bước đầu tiên là nhìn vào chính mình với sự khiêm nhường và thành thật. Hãy tự hỏi: Điều gì đang chiếm giữ tâm trí và trái tim tôi? Tôi có đang đặt tiền bạc, danh vọng, hay quyền lực lên trên Thiên Chúa? Việc xét mình lương tâm là một thực hành quan trọng trong đời sống Công giáo, giúp chúng ta nhận ra những dấu hiệu của lòng tham trước khi nó trở thành thói quen.

Hãy dành thời gian cầu nguyện với Thánh Vịnh 139: “Lạy Chúa, xin dò xét con và biết rõ lòng con, xin thử thách con và biết tư tưởng của con” (Tv 139,23). Lời cầu nguyện này giúp chúng ta mở lòng để Chúa soi sáng và chữa lành. Hãy thường xuyên lãnh nhận Bí tích Hòa giải, nơi chúng ta được thanh tẩy và nhận ơn tha thứ, để tâm hồn được tự do khỏi những ràng buộc của lòng tham.

2. Sống Tinh Thần Nghèo Khó Trong Lòng

Giáo lý Công giáo nhấn mạnh tinh thần nghèo khó trong lòng, như Chúa Giêsu đã dạy: “Phúc thay ai có tâm hồn nghèo khó, vì Nước Trời là của họ” (Mt 5,3). Nghèo khó trong lòng không có nghĩa là từ bỏ mọi của cải, mà là sống siêu thoát, không để vật chất hay tham vọng trói buộc tâm hồn. Hãy học cách hài lòng với những gì mình có, và sử dụng của cải để phục vụ người khác, thay vì tích lũy cho riêng mình.

Thực hành bố thí là một cách cụ thể để sống tinh thần này. Khi chia sẻ với người nghèo, chúng ta không chỉ giúp họ mà còn giải thoát chính mình khỏi lòng tham. Hãy nhớ đến lời Chúa: “Hãy bán tài sản của anh em mà bố thí; hãy sắm lấy những túi tiền không bao giờ cũ rách, một kho tàng không bao giờ hao mòn trên trời” (Lc 12,33).

3. Cầu Nguyện và Kết Hợp Với Thiên Chúa

Lòng tham thường xuất phát từ sự trống rỗng trong tâm hồn, khi chúng ta tìm kiếm sự thỏa mãn ở những thứ tạm bợ thay vì ở Thiên Chúa. Cầu nguyện là liều thuốc mạnh mẽ giúp chúng ta lấp đầy sự trống rỗng đó. Hãy dành thời gian mỗi ngày để trò chuyện với Chúa, tham dự Thánh lễ, và lãnh nhận các bí tích, đặc biệt là Bí tích Thánh Thể – nguồn mạch sự sống thiêng liêng.

Thánh Augustinô từng nói: “Lòng con khắc khoải cho đến khi được nghỉ yên trong Chúa.” Chỉ khi đặt Thiên Chúa làm trung tâm, chúng ta mới tìm thấy sự bình an thật sự. Hãy cầu xin Chúa ban ơn khôn ngoan để nhận ra những cám dỗ của lòng tham, và sức mạnh để vượt qua chúng.

4. Thực Hành Lòng Biết Ơn

Lòng biết ơn là liều thuốc giải độc cho lòng tham. Khi chúng ta tập trung vào những ơn lành mà Thiên Chúa đã ban – từ sức khỏe, gia đình, đến những điều nhỏ bé trong cuộc sống – chúng ta sẽ ít bị cám dỗ bởi những gì mình chưa có. Hãy bắt đầu mỗi ngày bằng việc liệt kê ba điều bạn cảm thấy biết ơn, và dâng lời tạ ơn Chúa.

Thánh Phaolô khuyên: “Hãy tạ ơn trong mọi hoàn cảnh” (1Tx 5,18). Lòng biết ơn không chỉ giúp chúng ta vượt qua lòng tham mà còn mở lòng để đón nhận niềm vui thật sự. Trong giáo xứ, chúng ta có thể tổ chức những buổi cầu nguyện tạ ơn, nơi mọi người chia sẻ về những ơn lành họ nhận được, để cùng nhau củng cố đức tin và lòng biết ơn.

5. Xây Dựng Cộng Đoàn Yêu Thương

Lòng tham thường khiến con người trở nên cô lập, chỉ nghĩ đến lợi ích cá nhân. Để chống lại điều này, hãy tham gia tích cực vào cộng đoàn giáo xứ, nơi chúng ta học cách yêu thương, phục vụ và chia sẻ. Khi sống trong một cộng đoàn, chúng ta nhận ra rằng hạnh phúc thật sự đến từ việc cho đi, chứ không phải nhận về.

Chúa Giêsu đã dạy: “Không có tình thương nào cao cả hơn tình thương của người hy sinh mạng sống mình cho bạn hữu” (Ga 15,13). Một cộng đoàn yêu thương sẽ là môi trường nuôi dưỡng đức tin và giúp chúng ta sống vượt trên lòng tham. Hãy khuyến khích nhau tham gia các hoạt động bác ái, như thăm viếng người bệnh, giúp đỡ người nghèo, hoặc tổ chức các chương trình từ thiện trong giáo xứ.

6. Thực Hành Nhân Đức Khiêm Nhường

Lòng tham thường đi đôi với sự kiêu ngạo, khi con người tin rằng mình xứng đáng có được mọi thứ. Nhân đức khiêm nhường là liều thuốc chữa trị cho căn bệnh này. Hãy học cách nhìn nhận giới hạn của mình, và đặt niềm tin vào sự quan phòng của Thiên Chúa. Khi chúng ta khiêm nhường, chúng ta sẽ ít bị cám dỗ bởi danh vọng, quyền lực, hay sự công nhận.

Chúa Giêsu là tấm gương tuyệt vời về sự khiêm nhường. Ngài đã hạ mình, trở nên giống chúng ta trong mọi sự, và phục vụ đến hy sinh cả mạng sống (Pl 2,7-8). Hãy noi gương Ngài, sống đơn sơ và phục vụ người khác với lòng yêu mến.

7. Sống Tinh Thần Phân Định

Để tránh rơi vào cạm bẫy của lòng tham, chúng ta cần rèn luyện tinh thần phân định – khả năng nhận ra đâu là ý muốn của Thiên Chúa và đâu là cám dỗ của thế gian. Phân định đòi hỏi sự cầu nguyện, lắng nghe Lời Chúa, và học hỏi giáo lý. Hãy đọc Kinh Thánh mỗi ngày, đặc biệt là các Tin Mừng, để lời Chúa soi sáng các quyết định của chúng ta.

Thánh Inhaxiô Loyola, người sáng lập Dòng Tên, đã để lại một phương pháp phân định thiêng liêng, giúp chúng ta nhận ra những chuyển động trong tâm hồn. Khi cảm thấy bị cám dỗ bởi lòng tham, hãy dừng lại, cầu nguyện, và tự hỏi: “Lựa chọn này có giúp tôi đến gần Thiên Chúa hơn không? Nó có mang lại lợi ích cho tha nhân không?”

8. Giáo Dục Trẻ Em Về Giá Trị Thật

Lòng tham không chỉ là vấn đề của người lớn, mà còn có thể ảnh hưởng đến trẻ em, đặc biệt trong một xã hội đầy cám dỗ vật chất. Là cha mẹ, giáo lý viên, và thành viên cộng đoàn, chúng ta có trách nhiệm giáo dục thế hệ trẻ về những giá trị thật của đời sống Công giáo. Hãy dạy các em rằng hạnh phúc không nằm ở việc sở hữu nhiều thứ, mà ở việc yêu thương và phục vụ.

Hãy tổ chức các chương trình giáo lý, trại hè, hoặc hoạt động bác ái để các em học cách chia sẻ và sống siêu thoát. Ví dụ, một buổi quyên góp đồ chơi cho trẻ em nghèo có thể giúp các em hiểu rằng niềm vui của việc cho đi lớn hơn nhiều so với việc giữ lại.

9. Đối Diện Với Thất Bại Của Lòng Tham

Dù chúng ta cố gắng, sẽ có những lúc chúng ta yếu đuối và rơi vào cám dỗ của lòng tham. Khi điều đó xảy ra, đừng tuyệt vọng. Thiên Chúa là Đấng giàu lòng thương xót, luôn sẵn sàng tha thứ và nâng chúng ta dậy. Hãy chạy đến với Bí tích Hòa giải, nơi chúng ta được chữa lành và nhận sức mạnh để bắt đầu lại.

Hãy nhớ đến câu chuyện người con hoang đàng (Lc 15,11-32). Dù đã lãng phí gia sản vì lòng tham và ích kỷ, anh ta vẫn được người cha dang rộng vòng tay đón về. Thiên Chúa cũng đang chờ đợi chúng ta với tình yêu vô điều kiện.

10. Sống Với Hy Vọng Vào Nước Trời

Cuối cùng, để vượt qua lòng tham, chúng ta cần hướng lòng về những giá trị vĩnh cửu của Nước Trời. Lòng tham thường khiến chúng ta bám víu vào những thứ tạm bợ, nhưng đức tin nhắc nhở chúng ta rằng cuộc sống này chỉ là hành trình hướng về quê trời. Hãy sống với hy vọng rằng những gì chúng ta làm vì tình yêu và lòng bác ái sẽ được Chúa ghi nhận.

Chúa Giêsu đã dạy: “Hãy tích trữ cho mình những kho tàng trên trời, nơi mối mọt không làm hư nát, và kẻ trộm không khoét vách lấy đi” (Mt 6,20). Khi chúng ta sống với hy vọng vào Nước Trời, lòng tham sẽ mất đi sức mạnh, bởi chúng ta biết rằng chỉ Thiên Chúa mới là nguồn hạnh phúc thật.

🌟 SỐNG ĐỨC TIN TRONG MỘT THẾ GIỚI ĐẦY CÁM DỖ

Kính thưa cộng đoàn, lòng tham là một cám dỗ mà chúng ta sẽ gặp suốt đời. Nhưng với ân sủng của Thiên Chúa, sự hướng dẫn của Giáo hội, và sự hỗ trợ của cộng đoàn, chúng ta có thể chiến thắng nó. Là người Công giáo, chúng ta được mời gọi để sống khác biệt: không chạy theo những giá trị tạm bợ của thế gian, mà hướng lòng về những gì vĩnh cửu. Mỗi quyết định từ chối lòng tham là một bước tiến gần hơn đến Thiên Chúa và đến chính con người thật của chúng ta.

Hãy để lời Chúa Giêsu trong Tin Mừng làm kim chỉ nam: “Trước hết hãy tìm kiếm Nước Thiên Chúa và đức công chính của Người, còn tất cả những thứ kia, Người sẽ thêm cho” (Mt 6,33). Trong hành trình đức tin, hãy cầu xin Chúa ban ơn khôn ngoan, can đảm và lòng bác ái, để chúng ta có thể sống một đời sống tự do, tràn đầy tình yêu và không bị che mờ bởi lòng tham.

Xin Thiên Chúa, qua lời chuyển cầu của Đức Maria, Mẹ Thiên Chúa, chúc lành và đồng hành với tất cả chúng ta trong sứ mạng sống đức tin và lan tỏa tình yêu của Ngài. Amen.

Lm. Anmai, CSsR