VỀ LỄ TANG ĐỨC GIÁO HOÀNG PHANXICÔ: MỘT HÀNH TRÌNH TIỄN ĐƯA ĐẦY Ý NGHĨA
Hôm nay, ngày 26 tháng 4 năm 2025, chúng ta cùng nhau nhìn lại lễ tang của Đức Giáo Hoàng Phanxicô – một sự kiện không chỉ đánh dấu sự ra đi của một vị lãnh đạo tinh thần vĩ đại của Giáo hội Công giáo, mà còn là dịp để toàn thể cộng đoàn tín hữu suy ngẫm về cuộc đời, sứ vụ và di sản của ngài. Lễ tang của Đức Thánh Cha, diễn ra vào sáng nay tại Vatican, là một nghi thức thiêng liêng, phản ánh rõ nét tinh thần khiêm nhường, sự đơn giản và lòng thương xót mà ngài đã sống và truyền tải trong suốt triều đại của mình. Qua bài phân tích và nhận định này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu ý nghĩa sâu sắc của lễ tang này, đồng thời rút ra những bài học quý giá để áp dụng vào đời sống đức tin của mỗi người.
I. Bối cảnh và diễn tiến lễ tang Đức Giáo Hoàng Phanxicô
Đức Giáo Hoàng Phanxicô, tên thật là Jorge Mario Bergoglio, đã qua đời vào sáng ngày 21 tháng 4 năm 2025, Lễ Phục Sinh ngày thứ hai, tại nơi cư trú của ngài – Nhà Thánh Marta trong nội thành Vatican. Ngài ra đi ở tuổi 88, sau 12 năm lãnh đạo Giáo hội Công giáo hoàn vũ. Theo thông báo chính thức, nguyên nhân qua đời của ngài là do đột quỵ dẫn đến ngừng tim không thể hồi phục, sau một thời gian sức khỏe suy yếu vì viêm phổi nặng. Sự ra đi của ngài đã để lại niềm tiếc thương vô hạn cho hơn 1,3 tỷ tín hữu Công giáo trên toàn thế giới.
Ngay sau khi Đức Thánh Cha qua đời, chuông Đền thờ Thánh Phêrô vang lên, cờ Vatican được treo rủ, báo hiệu một thời kỳ tang lễ bắt đầu. Đức Hồng Y Kevin Farrell, Hồng y Nhiếp chính của Giáo hội Công giáo Roma, đã chủ sự nghi thức xác nhận sự qua đời và tẩn liệm tại Nhà Thánh Marta vào tối ngày 21/4. Tiếp đó, một loạt các nghi thức đã diễn ra trong khuôn khổ 9 ngày tang lễ truyền thống của Giáo hội.
- Ngày 23/4/2025: Thi hài của Đức Thánh Cha được di quan từ Nhà Thánh Marta đến Đền thờ Thánh Phêrô để các tín hữu đến kính viếng. Đoàn rước đi qua Quảng trường Thánh Marta và Quảng trường các vị Tử đạo Roma Tiên khởi, vào Đền thờ qua cửa chính. Tại Bàn thờ Tuyên xưng Đức tin, Đức Hồng Y Farrell chủ sự Phụng vụ Lời Chúa, mở đầu thời gian kính viếng kéo dài 3 ngày. Hơn 25.000 người từ khắp nơi trên thế giới đã xếp hàng để viếng ngài, với sự hiện diện của Đội Cận vệ Thụy Sĩ túc trực bên linh cữu.
- Ngày 26/4/2025: Thánh lễ an táng chính thức diễn ra vào lúc 10 giờ sáng tại Quảng trường Thánh Phêrô, do Đức Hồng Y Giovanni Battista Re, Niên trưởng Hồng y đoàn, chủ sự. Sau Thánh lễ, nghi thức Tiễn biệt được cử hành, và quan tài của Đức Thánh Cha được đưa vào Đền thờ Thánh Phêrô, trước khi di chuyển đến nơi an nghỉ cuối cùng tại Vương cung Thánh đường Đức Bà Cả – nơi ngài đã chọn theo di nguyện.
Lễ tang của Đức Giáo Hoàng Phanxicô không chỉ là một nghi thức phụng vụ, mà còn là một sự kiện toàn cầu, thu hút sự chú ý của hàng triệu người, bao gồm các nhà lãnh đạo thế giới như Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky. An ninh tại Roma được thắt chặt với hàng chục ngàn cảnh sát, trực thăng và các biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt, phản ánh tầm quan trọng của sự kiện này.
II. Những điểm nổi bật trong nghi thức tang lễ
Lễ tang của Đức Giáo Hoàng Phanxicô mang nhiều dấu ấn đặc biệt, phản ánh tinh thần và mong muốn của ngài về một Giáo hội “nghèo cho người nghèo”. Dưới đây là một số điểm nổi bật:
- Sự đơn giản trong nghi thức
Một trong những thay đổi quan trọng trong lễ tang lần này là việc sử dụng quan tài đơn giản làm bằng gỗ và kẽm, thay vì ba lớp quan tài truyền thống (gỗ bách, chì và sồi) như trước đây. Quyết định này xuất phát từ sửa đổi mà chính Đức Thánh Cha đã thực hiện vào tháng 11/2024 đối với Ordo Exsequiarum Romani Pontificis (Nghi thức tang lễ cho Đức Giáo hoàng). Điều này cho thấy mong muốn của ngài về một tang lễ không xa hoa, không phô trương, mà tập trung vào ý nghĩa thiêng liêng.
Trong di chúc của mình, Đức Thánh Cha yêu cầu được mai táng tại Vương cung Thánh đường Đức Bà Cả, trong một ngôi mộ đơn giản, chỉ khắc tên ngài bằng tiếng Latinh: “Franciscus”. Ngài từ chối mọi đồ trang trí đặc biệt, thể hiện tinh thần khiêm nhường mà ngài đã sống suốt đời.
- Hình ảnh đôi giày đen – Biểu tượng của sự khiêm nhường
Hình ảnh thi hài Đức Thánh Cha trong quan tài, với đôi giày đen cũ kỹ, đã gây xúc động mạnh mẽ cho cộng đồng tín hữu. Đôi giày ấy không phải là một vật dụng mới, mà là đôi giày ngài đã mang trong suốt nhiều năm, đồng hành cùng ngài trên những hành trình mục vụ đến với người nghèo, người bị bỏ rơi. Đôi giày sờn cũ, đầy vết xước, như kể lại câu chuyện về một vị Giáo hoàng luôn bước đi giữa đoàn chiên, không ngại dấn thân vào những nơi khó khăn nhất. - Tinh thần mục tử được nhấn mạnh
Trưởng ban nghi lễ phụng vụ của Giáo hoàng, Tổng Giám mục Diego Ravelli, đã khẳng định rằng tang lễ này không phải là tang lễ của một vị vua, mà là của một người chăn chiên. Điều này được thể hiện qua cách tổ chức nghi thức: không có những nghi lễ quá trang trọng hay xa hoa, mà tập trung vào lời cầu nguyện, sự tưởng nhớ và tinh thần hiệp thông của cộng đoàn. Thánh lễ an táng tại Quảng trường Thánh Phêrô được tổ chức với sự tham dự của hàng triệu tín hữu, nhưng không mang tính chất phô trương, mà là một lời mời gọi mọi người cùng cầu nguyện và suy ngẫm về lòng thương xót của Thiên Chúa. - Sự hiện diện của các tín hữu từ khắp nơi
Trong 3 ngày kính viếng tại Đền thờ Thánh Phêrô, hàng chục ngàn tín hữu đã đến để nhìn ngài lần cuối. Không phân biệt giàu nghèo, quốc tịch hay địa vị, tất cả đều chung một lòng thương tiếc và biết ơn vị Giáo hoàng đã sống vì người khác. Sự hiện diện của các nhà lãnh đạo thế giới cũng cho thấy tầm ảnh hưởng của Đức Thánh Cha không chỉ trong Giáo hội, mà còn đối với toàn thể nhân loại.
III. Ý nghĩa sâu sắc của lễ tang Đức Giáo Hoàng Phanxicô
Lễ tang của Đức Giáo Hoàng Phanxicô không chỉ là một nghi thức tiễn đưa, mà còn mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, phản ánh cuộc đời và sứ vụ của ngài:
- Một Lời Nhắc Nhở Về Sự Khiêm Nhường
Sự đơn giản trong lễ tang của Đức Thánh Cha là một bài học lớn cho tất cả chúng ta. Trong một thế giới thường chạy theo sự hào nhoáng và quyền lực, ngài đã chọn cách sống và ra đi với sự khiêm nhường. Đôi giày đen cũ kỹ, chiếc quan tài gỗ đơn sơ, và ngôi mộ không trang trí là những biểu tượng nhắc nhở chúng ta rằng giá trị thực sự của một con người không nằm ở vẻ bề ngoài, mà ở trái tim và những việc tốt đẹp họ đã làm cho người khác. - Tinh Thần Phục Vụ Đến Hơi Thở Cuối Cùng
Ngay cả trong những ngày cuối đời, Đức Thánh Cha vẫn không ngừng phục vụ. Trước khi qua đời, ngài đã đến Đền thờ Thánh Phêrô để cầu nguyện, thăm các tù nhân, và ban phép lành Urbi et Orbi trong dịp Lễ Phục Sinh, dù sức khỏe rất yếu. Hành động này cho thấy ngài luôn đặt đoàn chiên lên trên hết, không bao giờ quên sứ vụ của một người mục tử. Lễ tang của ngài là một lời mời gọi mỗi người chúng ta sống đời Kitô hữu với tinh thần phục vụ, luôn nghĩ đến người khác thay vì chỉ nghĩ cho bản thân. - Lòng Thương Xót – Di Sản Lớn Nhất Của Đức Thánh Cha
Đức Giáo Hoàng Phanxicô được gọi là “Giáo hoàng của lòng thương xót”. Trong suốt triều đại của mình, ngài đã không ngừng kêu gọi Giáo hội trở thành “ốc đảo thương xót giữa lòng đại dương vô cảm”. Lễ tang của ngài là dịp để chúng ta nhìn lại di sản này: một Giáo hội không loại trừ, không phán xét, mà luôn mở rộng vòng tay đón nhận mọi người, đặc biệt là những người nghèo khổ và bị bỏ rơi. Hình ảnh ngài đơn độc cầu nguyện giữa Quảng trường Thánh Phêrô trong đại dịch Covid-19 năm 2020 vẫn còn in đậm trong tâm trí nhiều người – đó là hình ảnh của một vị Giáo hoàng luôn đồng hành với nhân loại trong những lúc đau thương nhất. - Sự Hiệp Thông Của Giáo Hội Hoàn Vũ
Lễ tang của Đức Thánh Cha là một minh chứng cho sự hiệp thông của Giáo hội. Hàng triệu tín hữu trên khắp thế giới, từ Roma đến Việt Nam, đã cùng hiệp ý cầu nguyện cho ngài. Tại Việt Nam, hơn 7,5 triệu người Công giáo đã tham dự các Thánh lễ để cầu nguyện cho linh hồn Đức Thánh Cha. Điều này cho thấy rằng dù ngài đã ra đi, tinh thần của ngài vẫn tiếp tục kết nối và quy tụ Dân Chúa trong tình yêu và đức tin.
IV. Nhận định về tầm ảnh hưởng của Đức Giáo Hoàng Phanxicô qua lễ tang
Lễ tang của Đức Giáo Hoàng Phanxicô không chỉ là một sự kiện để tưởng nhớ, mà còn là dịp để chúng ta nhận định về tầm ảnh hưởng của ngài đối với Giáo hội và thế giới:
- Một Giáo Hoàng Của Sự Gần Gũi
Đức Thánh Cha Phanxicô là vị Giáo hoàng đầu tiên đến từ châu Mỹ Latinh, và ngài đã mang đến một luồng gió mới cho Giáo hội. Ngài không chỉ là một nhà lãnh đạo, mà còn là một người cha, một người anh em của tất cả mọi người. Ngài đã phá bỏ những rào cản lịch sử bằng cách gặp gỡ các lãnh đạo Hồi giáo, ký Tuyên ngôn Abu Dhabi (2019) để thúc đẩy hòa bình giữa các tôn giáo. Lễ tang của ngài là một lời khẳng định rằng Giáo hội không phải là một tổ chức xa cách, mà là một cộng đoàn của tình yêu, nơi mọi người đều được đón nhận. - Một Giáo Hội Nghèo Cho Người Nghèo
Đức Thánh Cha đã từng nói: “Tôi muốn một Giáo hội nghèo cho người nghèo.” Lễ tang của ngài là minh chứng sống động cho lý tưởng này. Sự đơn giản trong nghi thức, sự lựa chọn nơi an nghỉ tại Vương cung Thánh đường Đức Bà Cả, và tinh thần không phô trương đã truyền cảm hứng cho chúng ta sống một đời Kitô hữu chân thực, không chạy theo vật chất, mà tập trung vào việc phục vụ và yêu thương. - Một Lời Kêu Gọi Tân Phúc Âm Hóa
Đức Thánh Cha Phanxicô đã đặt nền móng cho công cuộc Tân Phúc Âm hóa, kêu gọi Giáo hội đổi mới để phù hợp với thế giới hiện đại. Lễ tang của ngài là một lời nhắc nhở rằng sứ mạng này vẫn cần được tiếp tục. Chúng ta được mời gọi ra khỏi chính mình, đến với những “vùng ngoại biên” của xã hội, mang Tin Mừng đến cho những người đang sống trong bóng tối của nghèo đói, bất công và đau khổ.
V. Bài Học Cho Giáo Dân Từ Lễ Tang Đức Giáo Hoàng Phanxicô
Lễ tang của Đức Thánh Cha không chỉ là dịp để tưởng nhớ, mà còn là cơ hội để mỗi người giáo dân chúng ta rút ra những bài học cho đời sống đức tin:
- Sống Khiêm Nhường và Đơn Giản
Đôi giày đen cũ kỹ của Đức Thánh Cha là một bài học sống động về sự khiêm nhường. Chúng ta không cần phải chạy theo những thứ xa hoa để chứng tỏ giá trị của mình. Thay vào đó, hãy sống đơn sơ, chân thành, và luôn nghĩ đến người khác. - Yêu Thương và Phục Vụ Người Nghèo
Đức Thánh Cha đã dành cả cuộc đời để nâng đỡ những người nghèo khổ. Chúng ta cũng được mời gọi noi gương ngài, bằng cách chia sẻ với những người kém may mắn, lắng nghe và đồng hành với những ai đang đau khổ trong cộng đoàn của mình. - Sống Với Lòng Thương Xót
Lòng thương xót là trung tâm của sứ điệp mà Đức Thánh Cha để lại. Hãy mở rộng trái tim để tha thứ, để yêu thương, và để đón nhận mọi người, ngay cả những người khác biệt với chúng ta. Một Giáo hội của lòng thương xót là một Giáo hội sống động và gần gũi. - Hiệp Thông Trong Cầu Nguyện
Sự hiệp thông của Giáo hội trong những ngày tang lễ nhắc nhở chúng ta rằng đức tin không phải là hành trình cá nhân, mà là hành trình của một cộng đoàn. Hãy luôn cầu nguyện và nâng đỡ lẫn nhau, đặc biệt trong những lúc khó khăn.
VI. Kết Luận: Hành Trình Tiếp Nối Di Sản Của Đức Giáo Hoàng Phanxicô
Lễ tang của Đức Giáo Hoàng Phanxicô không phải là điểm kết thúc, mà là một khởi đầu mới cho Giáo hội. Sự ra đi của ngài mở ra một giai đoạn chuyển giao, với mật nghị Hồng y sắp tới để bầu chọn vị Giáo hoàng mới. Tuy nhiên, di sản của ngài – sự khiêm nhường, lòng thương xót, và tinh thần phục vụ – sẽ mãi là ngọn đuốc soi đường cho chúng ta.
Hôm nay, khi chúng ta nhìn lại hình ảnh thi hài Đức Thánh Cha trong quan tài, với đôi giày đen cũ kỹ, chúng ta không chỉ thấy một vị Giáo hoàng đã ra đi, mà còn thấy một người mục tử đã sống trọn vẹn cho Chúa và cho đoàn chiên. Hãy để lễ tang này trở thành một lời mời gọi mỗi người chúng ta sống tốt hơn, yêu thương nhiều hơn, và dấn thân nhiều hơn cho sứ mạng của Giáo hội.
Tạm biệt Đức Giáo Hoàng Phanxicô – vị Giáo hoàng của lòng người, người cha tinh thần của nhân loại. Ngài đã ra đi, nhưng tinh thần của ngài sẽ mãi sống trong trái tim chúng ta, thúc đẩy chúng ta tiếp tục hành trình Tân Phúc Âm hóa, mang tình yêu của Chúa đến với mọi người. Amen.
Lm. Anmai, CSsR
