ĐỨC GIÁO HOÀNG FRANCIS, ‘NGƯỜI BẢO VỆ NHỮNG NGƯỜI THIỆT THÒI NHẤT’: LIÊN HỢP QUỐC CA NGỢI DI SẢN VĨ ĐẠI
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đã dành những lời tri ân sâu sắc tới cố Giáo hoàng Francis, mô tả ngài như “người bảo vệ những người thiệt thòi nhất trên trái đất” và một “sứ giả của hy vọng” trong một thế giới đầy chia rẽ và xung đột. Trong bài phát biểu tại phiên họp kỷ niệm đặc biệt được tổ chức tại trụ sở Liên Hợp Quốc ở New York vào ngày 29 tháng 4 năm 2025, Guterres kêu gọi các quan chức và thành viên Liên Hợp Quốc tiếp tục lan tỏa thông điệp của Đức Phanxicô về hòa bình, nhân phẩm và công lý xã hội. Những lời này, được trích dẫn bởi Vatican News vào ngày 30 tháng 4, đã làm sáng tỏ di sản phi thường của một vị giáo hoàng đã dành cả cuộc đời mình để phục vụ nhân loại.
Guterres nhấn mạnh rằng Đức Phanxicô không chỉ là một nhà lãnh đạo tôn giáo mà còn là biểu tượng của lòng nhân ái và sự đoàn kết. Ông mô tả ngài là “tiếng nói của cộng đồng trong một thế giới chia rẽ, tiếng nói của lòng thương xót trong một thế giới tàn ác, và tiếng nói của hòa bình trong một thế giới chiến tranh”. Những lời này phản ánh vai trò của Đức Phanxicô như một người không ngừng kêu gọi sự hòa hợp và công lý, lấy cảm hứng từ lý tưởng của Liên Hợp Quốc về “sự hòa hợp của gia đình nhân loại thống nhất”. Guterres lưu ý rằng Đức Phanxicô đã cống hiến từng khoảnh khắc trong cuộc đời mình để thúc đẩy các giá trị này, không chỉ qua lời nói mà còn qua hành động cụ thể.
Đức Phanxicô qua đời vào ngày 21 tháng 4 năm 2025 do đột quỵ dẫn đến ngừng tim ở tuổi 88. Ngài được an táng tại Vương cung thánh đường Đức Mẹ Maria ở Rome vào ngày 26 tháng 4, để lại một khoảng trống lớn trong lòng cộng đồng Công giáo và những người yêu chuộng hòa bình trên toàn thế giới. Tuy nhiên, di sản của ngài vẫn tiếp tục truyền cảm hứng, như Guterres đã khẳng định: “Trong khi chúng ta thương tiếc sự ra đi của Giáo hoàng Francis, chúng ta hãy cùng nhau đổi mới cam kết vì hòa bình, nhân phẩm và công lý xã hội.”
Trước khi trở thành Giáo hoàng vào năm 2013, Đức Phanxicô – khi đó là Tổng Giám mục Jorge Mario Bergoglio – đã dành nhiều thập kỷ phục vụ những người nghèo khó tại các khu ổ chuột ở Buenos Aires, Argentina. Guterres nhấn mạnh rằng những trải nghiệm này đã định hình sâu sắc tư duy và hành động của ngài. “Những năm tháng làm việc từ thiện giữa những người bị lãng quên đã củng cố niềm tin của Đức Phanxicô rằng đức tin phải là động lực của hành động và thay đổi,” ông nói. Chính những kinh nghiệm này đã giúp ngài trở thành một “tiếng nói không thể ngăn cản” cho công lý xã hội và bình đẳng.
Thông điệp của Đức Phanxicô, đặc biệt trong tông huấn Fratelli Tutti (Tất cả anh chị em) năm 2020, đã chỉ ra những bất công trong nền kinh tế toàn cầu hóa, lên án sự bất bình đẳng và cái mà ngài gọi là “sự toàn cầu hóa của sự thờ ơ”. Guterres nhắc lại rằng Đức Phanxicô không chỉ phê phán những vấn đề này mà còn đề xuất một tầm nhìn về một thế giới công bằng hơn, nơi lòng thương xót và sự đoàn kết vượt qua lòng tham và sự thờ ơ.
Trong lần gặp gỡ đầu tiên với Đức Phanxicô tại Vatican vào năm 2019, Guterres cho biết ông đã bị ấn tượng sâu sắc bởi lòng nhân đạo và sự khiêm nhường của ngài. “Ngài luôn nhìn nhận những thách thức qua con mắt của những người ở rìa cuộc sống,” ông nói. Từ việc đến thăm các quốc gia đang xảy ra xung đột như Iraq, Nam Sudan, và Cộng hòa Dân chủ Congo, đến việc gặp gỡ những người bị lãng quên ở những vùng xa xôi, Đức Phanxicô đã chứng minh rằng vai trò của mình không chỉ giới hạn trong Vatican mà còn mở rộng đến mọi ngóc ngách của thế giới.
Guterres ca ngợi Đức Phanxicô là “người hành hương vì hòa bình”, người không ngại mạo hiểm để mang thông điệp hòa giải đến những nơi đau khổ nhất. Những chuyến đi của ngài không chỉ là biểu tượng mà còn là lời kêu gọi hành động, thúc đẩy các nhà lãnh đạo và cộng đồng trên toàn cầu cùng chung tay xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn.
Một trong những khoảnh khắc đáng nhớ trong triều đại của Đức Phanxicô là chuyến thăm đảo Lampedusa ở Địa Trung Hải vào năm 2013 – chuyến công du chính thức đầu tiên của ngài với tư cách là giáo hoàng. Tại đây, ngài đã thu hút sự chú ý của thế giới đến hoàn cảnh tuyệt vọng của những người xin tị nạn và di cư. Guterres trích dẫn lời cảnh báo của Đức Phanxicô về “nền văn hóa thoải mái khiến chúng ta chỉ nghĩ đến bản thân mình, khiến chúng ta trở nên vô cảm trước tiếng kêu cứu của người khác”. Ngài cũng kêu gọi các quốc gia chào đón, thúc đẩy, đồng hành và hội nhập những người di cư, một thông điệp vẫn còn vang vọng mạnh mẽ trong bối cảnh khủng hoảng di cư toàn cầu ngày nay.
Đức Phanxicô cũng không ngừng lên tiếng vì những người vô tội bị kẹt trong các cuộc xung đột, từ Ukraine đến Gaza. Guterres kể lại câu chuyện xúc động về việc Đức Phanxicô gọi điện đến Nhà thờ Thánh Gia ở Gaza để hỏi thăm tình hình của người dân, thể hiện sự quan tâm cá nhân và sâu sắc như “một người cha”. Những hành động này không chỉ củng cố vai trò của ngài như một nhà lãnh đạo toàn cầu mà còn cho thấy trái tim nhân ái của một con người luôn đặt người khác lên trên hết.
Trong lần xuất hiện công khai cuối cùng vào Chủ Nhật Phục Sinh năm 2025, Đức Phanxicô đã kiên quyết kêu gọi chấm dứt các cuộc xung đột trên toàn thế giới. Guterres nhấn mạnh rằng thông điệp này là minh chứng cho cam kết không ngừng nghỉ của ngài đối với hòa bình, ngay cả trong những khoảnh khắc cuối cùng của cuộc đời. “Ngài đã sử dụng nền tảng toàn cầu của mình không chỉ để lên án bạo lực mà còn để truyền cảm hứng cho hy vọng và hành động,” Guterres nói.
Tại Thánh lễ tưởng niệm cố Giáo hoàng, Đức Hồng y Leonardo Sandri, một trong những cộng sự thân cận của Đức Phanxicô, đã nhấn mạnh rằng sự ra đi của ngài là cơ hội để các Kitô hữu “đổi mới lời tuyên xưng đức tin vào sự phục sinh”. Trích dẫn Sách Công vụ Tông đồ, Đức Hồng y Sandri nhắc nhở rằng, cũng như các tông đồ đã loan báo Tin Mừng, các Kitô hữu ngày nay được kêu gọi tiếp tục sứ mệnh của Đức Phanxicô trong việc xây dựng cầu nối giữa các thế hệ và các cộng đồng.
Đức Hồng y Sandri, người không tham dự mật nghị bầu giáo hoàng vào ngày 7 tháng 5 do đã quá tuổi, cũng chia sẻ rằng Đức Phanxicô đã để lại một thông điệp đặc biệt cho Hồng y đoàn: hãy để Chúa dẫn dắt và hiện thực hóa giấc mơ của Ngài cho Giáo hội. Ông trích dẫn lời yêu thích của Đức Phanxicô từ sách Giô-ên: “Con trai và con gái các ngươi sẽ nói tiên tri, những người già cả các ngươi sẽ mơ những giấc mơ, những người trẻ tuổi các ngươi sẽ thấy những thị kiến.” Thông điệp này nhấn mạnh sự cần thiết của sự hợp tác giữa các thế hệ để biến ước mơ về một thế giới công bằng và hòa bình thành hiện thực.
Guterres kết thúc bài phát biểu của mình bằng cách gửi lời chia buồn từ Liên Hợp Quốc tới cộng đồng Công giáo và tất cả những ai trên thế giới đã được truyền cảm hứng bởi Đức Phanxicô. Ông ca ngợi ngài không chỉ là một người có đức tin mà còn là “người xây dựng cầu nối giữa mọi tín ngưỡng”. Di sản của Đức Phanxicô, theo Guterres, là lời nhắc nhở rằng hy vọng không chỉ là một khái niệm trừu tượng mà là một trách nhiệm mà tất cả chúng ta phải mang vác và thực hiện.
Trong một thế giới vẫn còn đầy rẫy bất công, xung đột và chia rẽ, thông điệp của Đức Phanxicô tiếp tục là ngọn lửa soi sáng con đường phía trước. Như Guterres đã nói: “Chúng ta phải mang hy vọng này tiến về phía trước.” Với lòng nhân ái, sự khiêm nhường và cam kết không ngừng nghỉ, Đức Giáo hoàng Francis đã để lại một dấu ấn không thể xóa nhòa, không chỉ trong lịch sử Giáo hội mà còn trong trái tim của hàng triệu người trên toàn thế giới.
Lm. Anmai, CSsR tổng hợp
