ĐỒNG HÀNH ƠN GỌI: GIEO MẦM TƯƠNG LAI GIÁO HỘI
Chương trình đào tạo những người đồng hành ơn gọi đời sống thánh hiến. Đây không chỉ là một sáng kiến giáo dục, mà là một hành trình thiêng liêng, một lời đáp trả đầy trách nhiệm trước tiếng gọi của Thiên Chúa và những nhu cầu cấp thiết của Giáo hội trong thời đại hôm nay.
Với lòng nhiệt thành và niềm hy vọng, con xin được trình bày chi tiết về chương trình này, từ nguồn gốc, mục tiêu, nội dung, đội ngũ, phương pháp, đến những thành quả và triển vọng trong tương lai. Chúng ta mời gọi sự cộng tác của quý cha, quý sơ, và quý bề trên, để cùng nhau gieo mầm cho một tương lai Giáo hội tràn đầy sức sống, với những tông đồ nhiệt huyết và trưởng thành.
Khởi nguồn từ một tầm nhìn chiến lược
Thực trạng sự thiếu hụt nhân sự được đào tạo bài bản để hướng dẫn và đồng hành với các ơn gọi trong các hội dòng và chủng viện không chỉ là một thách thức cục bộ, mà là một mối quan ngại sâu sắc, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển bền vững của đời sống thánh hiến và sứ vụ tông đồ của Giáo hội.
Trong bối cảnh xã hội hiện đại, với những thay đổi nhanh chóng về văn hóa, công nghệ, và tâm lý, các thỉnh sinh – những người trẻ được Chúa mời gọi – phải đối mặt với nhiều thách thức mới. Họ cần được đồng hành bởi những người hướng dẫn không chỉ có kiến thức thần học sâu rộng, mà còn am hiểu tâm lý, nhạy bén trong linh đạo, và có khả năng lãnh đạo cộng đoàn một cách khôn ngoan.
Tuy nhiên, nhiều hội dòng và chủng viện, dù giàu nhiệt huyết, lại thiếu những người hướng dẫn được chuẩn bị đầy đủ để đáp ứng những nhu cầu phức tạp này. Trước thực tế ấy, Đức Cha Giuse đã đặt ra một câu hỏi đầy thách thức: “Làm sao chúng ta có thể chuẩn bị những người đồng hành xứng đáng, những người không chỉ là thầy dạy, mà còn là chứng nhân sống động của đời sống thánh hiến, là ngọn đuốc soi đường cho các ơn gọi trẻ?”
Từ câu hỏi ấy, một tầm nhìn chiến lược đã hình thành: xây dựng một chương trình đào tạo chuyên sâu, dành riêng cho những người được gọi để hướng dẫn và nuôi dưỡng các ơn gọi. Với sự đồng thuận và quyết tâm của nhiều người, chương trình “Đào tạo người đồng hành ơn gọi” chính thức ra đời, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong công cuộc đào tạo tông đồ tại Việt Nam.
Chương trình đã trải qua năm khóa đào tạo, với hàng chục ứng viên được trang bị để trở thành những người hướng dẫn đầy năng lực và nhiệt huyết. Những thành quả ban đầu, dù khiêm tốn, đã mang lại niềm hy vọng lớn lao, khẳng định rằng đây là một hướng đi đúng đắn, đáp ứng nhu cầu thực tiễn của Giáo hội và mở ra một tương lai tươi sáng cho đời sống thánh hiến.
Hành trình này không chỉ là một nỗ lực giáo dục, mà còn là một sứ vụ thiêng liêng, một lời đáp trả cụ thể trước lời mời gọi của Chúa Giêsu: “Lúa chín đầy đồng, mà thợ gặt thì ít” (Mt 9,37). Trong tinh thần ấy, chương trình đào tạo không chỉ hướng đến việc trang bị kiến thức, mà còn nhằm khơi dậy trong lòng các học viên một ngọn lửa nhiệt thành, một trái tim mục tử, để họ trở thành những người thợ gặt xứng đáng trong cánh đồng ơn gọi của Thiên Chúa.
Đối tượng và quy trình tuyển chọn: Chọn lựa những hạt giống tốt
Chương trình đào tạo nhắm đến một nhóm đối tượng đặc thù: những linh mục, tu sĩ, hoặc những người đã được các hội dòng và chủng viện chọn lựa để đảm nhận vai trò đào tạo trong cộng đoàn của mình. Đây là những người mang trong mình sứ vụ cao cả, không chỉ là thầy dạy, mà còn là người bạn đồng hành, người anh chị em, và đôi khi là người cha, người mẹ thiêng liêng của các thỉnh sinh. Họ là những người được Chúa chọn để gieo mầm đức tin, nuôi dưỡng ơn gọi, và giúp các thỉnh sinh khám phá con đường mà Thiên Chúa đã chuẩn bị cho họ.
Tuy nhiên, để đảm nhận sứ vụ này, họ cần được chuẩn bị kỹ lưỡng, không chỉ về kiến thức thần học, mà còn về tâm lý, nhân bản, và kỹ năng đồng hành. Vì thế, chương trình đặt ra một quy trình tuyển chọn nghiêm túc và cẩn trọng, nhằm đảm bảo rằng chỉ những ứng viên phù hợp nhất được tham gia. Trước khi nhập học, mỗi ứng viên phải thực hiện một bài kiểm tra tâm lý toàn diện, được thiết kế bởi các chuyên gia tâm lý Công giáo. Bài kiểm tra này không nhằm mục đích loại bỏ, mà để giúp ứng viên hiểu rõ hơn về chính mình: đâu là những điểm mạnh giúp họ tỏa sáng trong sứ vụ, và đâu là những giới hạn cần được khắc phục.
Kèm theo bài kiểm tra là một buổi phỏng vấn sâu sắc với ban giảng huấn, nơi ứng viên được mời gọi chia sẻ về hành trình ơn gọi, những động lực, và cả những thách thức cá nhân. Buổi phỏng vấn không chỉ là cơ hội để ban giảng huấn đánh giá năng lực của ứng viên, mà còn là một khoảnh khắc để họ nhìn lại chính mình, nhận ra những khía cạnh cần trau dồi để trở thành người đồng hành hiệu quả. Ví dụ, một nữ tu trẻ từ một hội dòng nhỏ tại miền Trung đã tham gia khóa học. Trong buổi phỏng vấn, chị chia sẻ rằng mình thường gặp khó khăn trong việc lắng nghe các thỉnh sinh trẻ vì sự khác biệt thế hệ. Nhờ bài kiểm tra tâm lý và sự hướng dẫn của giáo sư, chị nhận ra rằng điểm mạnh của mình là lòng nhiệt thành và sự kiên nhẫn, nhưng chị cần học cách thấu cảm sâu sắc hơn. Sau khóa học, chị trở thành một người đồng hành được các thỉnh sinh yêu mến, không chỉ vì kiến thức, mà còn vì trái tim rộng mở của chị.
Quy trình tuyển chọn này không chỉ đảm bảo chất lượng của học viên, mà còn thể hiện tinh thần trách nhiệm của chương trình đối với sứ vụ đào tạo. Mỗi ứng viên được nhìn nhận như một hạt giống quý giá, và chương trình cam kết đồng hành để giúp hạt giống ấy nảy mầm và sinh hoa trái trong cánh đồng ơn gọi của Giáo hội.
Nội dung đào tạo: Một cách tiếp cận toàn diện
Chương trình đào tạo được xây dựng dựa trên những mô hình tiên tiến từ các trung tâm huấn luyện nổi tiếng tại Roma, với sự tư vấn chặt chẽ từ các linh mục Dòng Tên và các chuyên gia tại Đại học. Nội dung chương trình được thiết kế xoay quanh bốn chiều kích chính, nhằm trang bị cho người đồng hành một nền tảng vững chắc, vừa sâu sắc về thần học, vừa thực tiễn trong việc hướng dẫn các ơn gọi. Các chiều kích này không hoạt động độc lập, mà đan xen và bổ trợ lẫn nhau, tạo nên một cách tiếp cận toàn diện, giúp người đồng hành trở thành một người hướng dẫn vừa có tầm nhìn thiêng liêng, vừa có kỹ năng thực tiễn.
- Nhân học Kitô giáo và ơn gọi: Căn nguyên thiêng liêng
Chiều kích đầu tiên tập trung vào nhân học Kitô giáo, đặc biệt là nhân học ơn gọi. Ở đây, người đồng hành được mời gọi nhìn nhận ơn gọi không chỉ như một lựa chọn cá nhân, mà như một hành trình ân sủng, nơi Thiên Chúa chủ động mời gọi và con người tự do đáp trả. Các môn học như “Thần học về ơn gọi” và “Linh đạo của đời sống thánh hiến” giúp học viên hiểu rõ cách Thiên Chúa hoạt động trong tâm hồn con người, từ đó hướng dẫn các thỉnh sinh nhận ra tiếng gọi của Ngài giữa muôn vàn tiếng ồn của thế giới hiện đại.
Môn học về “Phân định ơn gọi theo linh đạo I-nhã” là một điểm nhấn đặc biệt. Học viên được hướng dẫn cách sử dụng các bài linh thao của thánh I-nhã để giúp thỉnh sinh nhận diện những chuyển động thiêng liêng trong tâm hồn, phân biệt giữa những cảm xúc thoáng qua và tiếng gọi sâu xa từ Thiên Chúa. Một linh mục trẻ tham gia khóa học chia sẻ rằng, sau khi học môn này, anh đã thay đổi cách tiếp cận với các chủng sinh trong chủng viện của mình. Thay vì áp đặt, anh học cách lắng nghe và đồng hành, giúp các bạn trẻ tự khám phá con đường Thiên Chúa dành cho họ. Anh kể về một chủng sinh từng nghi ngờ ơn gọi của mình vì áp lực gia đình. Nhờ sự hướng dẫn dựa trên linh thao, chủng sinh ấy đã tìm thấy bình an và quyết định tiếp tục hành trình ơn gọi với lòng xác tín sâu sắc.
Chiều kích này không chỉ cung cấp kiến thức, mà còn khơi dậy trong lòng học viên một sự kính trọng sâu sắc đối với mầu nhiệm ơn gọi. Họ được nhắc nhở rằng mỗi thỉnh sinh là một câu chuyện độc đáo, được viết nên bởi bàn tay của Thiên Chúa, và vai trò của người đồng hành là giúp câu chuyện ấy được kể một cách trọn vẹn.
- Chiều kích con người: Hiểu và đồng hành với tâm lý
Chiều kích thứ hai, không thể thiếu, là chiều kích con người, với trọng tâm là tâm lý phát triển và tâm lý nhân cách. Người đồng hành cần hiểu rõ các giai đoạn phát triển tâm lý của con người, từ tuổi thiếu niên đến tuổi trưởng thành, để nhận diện điểm mạnh và điểm yếu của các thỉnh sinh. Các môn học như “Tâm lý học phát triển” và “Tâm lý nhân cách” cung cấp cho học viên những công cụ khoa học để đánh giá khả năng đáp trả ơn gọi của thỉnh sinh, đồng thời giúp họ phát triển đến mức độ trưởng thành tâm cảm.
Ví dụ, trong một buổi học về “Khủng hoảng tâm lý trong hành trình ơn gọi”, học viên được thảo luận về trường hợp một thỉnh sinh trẻ cảm thấy bất an và nghi ngờ ơn gọi của mình. Qua phân tích, họ nhận ra rằng những cảm xúc này không nhất thiết là dấu hiệu của việc “không có ơn gọi”, mà có thể là một giai đoạn phát triển tự nhiên, đòi hỏi sự đồng hành kiên nhẫn. Một nữ tu tham gia khóa học kể rằng, sau khi học môn này, chị đã thay đổi cách tiếp cận với một thỉnh sinh đang gặp khủng hoảng.
Thay vì đưa ra lời khuyên ngay lập tức, chị dành thời gian lắng nghe và giúp thỉnh sinh nhận ra rằng những khó khăn ấy là một phần của hành trình trưởng thành. Kết quả là, thỉnh sinh ấy đã vượt qua khủng hoảng và tiếp tục hành trình ơn gọi với lòng can đảm.
Chiều kích này cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tự hiểu biết. Học viên được khuyến khích nhìn lại chính mình, nhận diện những điểm mạnh và giới hạn trong tính cách và cảm xúc, để có thể đồng hành với các thỉnh sinh một cách chân thành và hiệu quả. Một linh mục chia sẻ rằng, qua các bài tập tâm lý, anh nhận ra mình có xu hướng thiếu kiên nhẫn khi làm việc với những thỉnh sinh chậm tiến bộ. Nhờ sự hướng dẫn của giáo sư, anh học cách kiểm soát cảm xúc và trở thành một người đồng hành kiên nhẫn hơn.
- Chiều kích thiêng liêng: Mở lòng với Thiên Chúa
Chiều kích thiêng liêng là trái tim của chương trình. Người đồng hành được trang bị kỹ năng phân định ơn gọi và hướng dẫn thiêng liêng, giúp thỉnh sinh nuôi dưỡng đời sống nội tâm và xây dựng mối tương quan cá vị với Thiên Chúa. Các môn học như “Đồng hành thiêng liêng” và “Linh thao trong đời sống thánh hiến” nhấn mạnh vai trò của sự cầu nguyện, suy tư, và lắng nghe tiếng Chúa trong việc hướng dẫn ơn gọi.
Những lời khuyên chung chung, chẳng hạn như “Hãy cầu nguyện nhiều hơn” hoặc “Hãy tin tưởng vào Chúa”. Sau khi học về đồng hành thiêng liêng, hãy áp dụng phương pháp lắng nghe tích cực, khuyến khích các thỉnh sinh chia sẻ những trải nghiệm nội tâm. Thỉnh sinh viết nhật ký thiêng liêng và chia sẻ những cảm xúc ấy trong các buổi gặp gỡ. Qua đó, thỉnh sinh dần khám phá lại niềm vui trong mối tương quan với Thiên Chúa, và hành trình ơn gọi của cô trở nên sống động hơn.
Chiều kích này không chỉ trang bị kỹ năng, mà còn giúp học viên sống sâu sắc hơn đời sống thiêng liêng của chính mình. Một linh mục chia sẻ rằng, qua các bài tập linh thao, anh đã tái khám phá giá trị của sự tĩnh lặng và cầu nguyện chiêm niệm. Điều này không chỉ giúp anh trở thành một người đồng hành tốt hơn, mà còn làm phong phú thêm đời sống linh mục của anh.
- Chiều kích cộng đoàn: Sống và lãnh đạo trong cộng đoàn
Cuối cùng, chương trình nhấn mạnh chiều kích cộng đoàn, bởi ơn gọi không chỉ là hành trình cá nhân, mà còn được sống và triển nở trong cộng đoàn. Các môn học như “Lãnh đạo cộng đoàn” và “Đời sống cộng đoàn trong linh đạo dòng tu” giúp học viên học cách xây dựng một cộng đoàn hài hòa, nơi các thành viên sống trọn vẹn các lời khuyên Phúc Âm: khó nghèo, khiết tịnh, và vâng phục.
Một ví dụ thực tiễn là môn học về “Giải quyết xung đột trong cộng đoàn”. Học viên được hướng dẫn cách nhận diện và xử lý các mâu thuẫn một cách xây dựng, dựa trên tinh thần bác ái và sự thật. Một linh mục từ một chủng viện lớn chia sẻ rằng, sau khóa học, anh đã tổ chức các buổi gặp gỡ định kỳ trong cộng đoàn để các chủng sinh chia sẻ những khó khăn, từ đó xây dựng một bầu khí cởi mở và đoàn kết. Anh kể về một lần hai chủng sinh xảy ra mâu thuẫn vì khác biệt tính cách. Thay vì can thiệp trực tiếp, anh áp dụng kỹ năng học được từ chương trình, tổ chức một buổi đối thoại để cả hai chia sẻ quan điểm. Kết quả là, không chỉ mâu thuẫn được giải quyết, mà hai chủng sinh còn trở thành bạn thân, cùng nhau hỗ trợ trong hành trình ơn gọi.
Chiều kích này cũng nhấn mạnh vai trò của người đồng hành trong việc lãnh đạo cộng đoàn. Học viên được học cách truyền cảm hứng, khuyến khích sự tham gia, và xây dựng một cộng đoàn sống động, nơi mỗi thành viên cảm thấy được yêu thương và tôn trọng. Một nữ tu chia sẻ rằng, sau khóa học, chị đã tổ chức các hoạt động cộng đoàn như cầu nguyện chung, lao động chung, và chia sẻ thiêng liêng, giúp các thỉnh sinh trong hội dòng của chị gắn kết hơn và sống đời thánh hiến với niềm vui.
Phương pháp đồng hành: Cá nhân hóa và sâu sắc
Một trong những điểm nổi bật của chương trình là phương pháp đồng hành cá nhân hóa. Mỗi năm, chương trình chỉ nhận ót học viên để đảm bảo rằng mỗi người đều được hướng dẫn riêng bởi một giáo sư. Ngoài các giờ học trên lớp, học viên có các buổi gặp gỡ cá nhân với giáo sư của mình, nơi họ được lắng nghe, chia sẻ, và nhận được những góp ý cụ thể để phát triển bản thân. Mỗi giáo sư chỉ đồng hành với tối đa sáu học viên, để đảm bảo chất lượng và sự sâu sắc trong quá trình hướng dẫn.
Phương pháp này đòi hỏi nhiều thời gian và công sức, nhưng mang lại hiệu quả sâu sắc. Một học viên chia sẻ: “Trước khi tham gia chương trình, tôi nghĩ mình đã đủ kinh nghiệm để hướng dẫn các thỉnh sinh. Nhưng qua những buổi đồng hành cá nhân, tôi nhận ra rằng mình cần học cách lắng nghe sâu sắc hơn, và điều đó đã thay đổi hoàn toàn cách tôi làm việc.” Một linh mục khác kể rằng, trong một buổi gặp gỡ cá nhân, giáo sư đã giúp anh nhận ra rằng sự thiếu kiên nhẫn của mình bắt nguồn từ áp lực công việc. Giáo sư hướng dẫn anh thực hành cầu nguyện chiêm niệm và lập kế hoạch công việc hợp lý, từ đó giúp anh trở thành một người đồng hành bình an và hiệu quả hơn.
Phương pháp đồng hành cá nhân hóa không chỉ giúp học viên phát triển kỹ năng, mà còn giúp họ trưởng thành về nhân bản và thiêng liêng. Họ được khuyến khích nhìn lại chính mình, đối diện với những giới hạn, và khám phá những ân sủng mà Thiên Chúa đã ban tặng. Qua đó, họ không chỉ trở thành những người đồng hành tốt hơn, mà còn sống đời thánh hiến của mình với niềm vui và ý nghĩa sâu sắc hơn.
Thành quả và triển vọng
Sau khóa đào tạo, chương trình đã để lại những dấu ấn đáng kể. Hàng chục linh mục và tu sĩ tốt nghiệp đã trở thành những người đồng hành xuất sắc trong các hội dòng và chủng viện trên khắp cả nước. Họ không chỉ mang lại sự đổi mới trong cách hướng dẫn ơn gọi, mà còn truyền cảm hứng cho các thỉnh sinh sống đời thánh hiến với lòng nhiệt thành và sự trưởng thành. Một số học viên đã trở thành những người lãnh đạo cộng đoàn, tổ chức các chương trình đào tạo tại địa phương, và góp phần xây dựng một Giáo hội sống động và đoàn kết.
Chương trình đào tạo không chỉ giúp các bạn trẻ khám phá ơn gọi, mà còn khơi dậy trong cộng đoàn một tinh thần dấn thân mới. Một linh mục khác, sau khi tham gia khóa học, đã thiết kế một chương trình linh thao cho các chủng sinh trong chủng viện của mình, giúp họ phát triển đời sống nội tâm và sự trưởng thành tâm lý. Những câu chuyện như thế là minh chứng sống động cho tác động của chương trình đối với Giáo hội.
Nhìn về tương lai, chương trình đặt mục tiêu mở rộng quy mô, nhưng vẫn giữ vững chất lượng. Chúng con hy vọng sẽ tiếp tục nhận được sự hỗ trợ từ các hội dòng, chủng viện, và các chuyên gia quốc tế, để chương trình ngày càng đáp ứng tốt hơn nhu cầu của Giáo hội. Ngoài ra, chúng con cũng đang xem xét việc phát triển các khóa học nâng cao, dành cho những người đã tốt nghiệp và muốn tiếp tục trau dồi kỹ năng đồng hành. Một triển vọng khác là xây dựng một mạng lưới các cựu học viên, để họ có thể chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ lẫn nhau, và cùng nhau đóng góp vào sứ vụ đào tạo ơn gọi của Giáo hội.
Lời mời gọi: Chung tay gieo mầm tương lai
Chương trình đào tạo người đồng hành ơn gọi là một sứ vụ cao cả, góp phần chuẩn bị những tông đồ tương lai đầy nhiệt huyết và trưởng thành cho Giáo hội. Đây là một công việc đòi hỏi sự kiên nhẫn, hy sinh, và lòng yêu mến, nhưng cũng mang lại niềm vui sâu sắc, khi chúng ta được góp phần vào việc gieo mầm những ơn gọi thánh hiến, những người sẽ tiếp tục loan báo Tin Mừng và xây dựng Nước Thiên Chúa.
Chúng ta kêu gọi các hội dòng và chủng viện, nếu có ý định gửi ứng viên tham gia, hãy liên hệ sớm với Học viện Công giáo Việt Nam. Với tất cả cam kết chuẩn bị chu đáo, từ quy trình tuyển chọn, chương trình học, đến quá trình đồng hành, để các ứng viên có thể tham gia một cách hiệu quả nhất. Xin mời gọi sự cầu nguyện và nâng đỡ của quý cha, quý sơ, và quý bề trên, để chương trình tiếp tục sinh hoa trái và góp phần vào sự phát triển của Giáo hội.
Nguyện xin tất cả chúng ta cùng nhau lớn lên trong tình yêu của Thiên Chúa, chung tay xây dựng một Giáo hội sống động, bằng cách gieo mầm những ơn gọi thánh hiến với trái tim rộng mở và tinh thần dấn thân. Xin Chúa và Mẹ Maria, Mẹ các ơn gọi, luôn đồng hành và chúc lành cho sứ vụ của chúng ta.
Lm. Anmai, CSsR
