KÍNH THIÊN – ÁI NHÂN: NỀN TẢNG CHO MỘT ĐỜI SỐNG AN HÒA VÀ HẠNH PHÚC BỀN LÂU

Tiếng Gọi Giữa Lòng Đời

Mỗi chúng ta khi sinh ra đều là một sinh linh nhỏ bé giữa trời đất bao la. Từ thuở ấu thơ cho đến khi trưởng thành, trong sâu thẳm tâm hồn, chúng ta luôn mang một nỗi khao khát tìm kiếm con đường, một lẽ sống, một chiếc kim chỉ nam để không lạc lối giữa dòng đời vạn biến. Cuộc sống bày ra trước mắt ta biết bao ngã rẽ: sự nghiệp, hôn nhân, gia đình, các mối tương quan xã hội. Có những lúc ta thành công, hân hoan, nhưng cũng không thiếu những khi ta thất bại, hoang mang, tự hỏi đâu là giá trị đích thực mà mình cần theo đuổi.

Giữa những băn khoăn ấy, lời dạy của các bậc tiền nhân và nhất là giáo huấn của Chúa Giêsu đã trao cho chúng ta một tấm bản đồ vĩnh cửu. Tấm bản đồ ấy được vẽ nên bởi hai tọa độ không thể tách rời, hai cột trụ chống đỡ cho ngôi nhà tâm hồn được vững chãi. Nếu giữ vững hai điều này trong tâm, thì dù đi đâu, làm gì, chúng ta cũng không lạc hướng. Đó chính là: Kính Thiên – Ái Nhân.

Đây không phải là một triết lý cao siêu, xa vời. Trái lại, nó là con đường thực tiễn, gần gũi, là hơi thở trong từng phút giây của người tín hữu. “Kính Thiên” là sợi dây nối kết ta với cội nguồn thiêng liêng, là chiều dọc của đời sống. “Ái Nhân” là vòng tay ta mở ra với tha nhân, là chiều ngang của cuộc đời. Chỉ khi nào cây thập giá đời ta có cả chiều dọc và chiều ngang cân đối, hài hòa, chúng ta mới thực sự tìm thấy bình an và hạnh phúc đích thực.

Trong những trang tiếp theo, chúng ta sẽ cùng nhau suy niệm sâu hơn về hai cột trụ này, để khám phá ra vẻ đẹp, sức mạnh và tính cấp thiết của việc sống trọn vẹn tinh thần “Kính Thiên – Ái Nhân” trong bối cảnh xã hội hôm nay.

Phần I: KÍNH THIÊN – LÒNG TÔN KÍNH ĐẤNG SÁNG TẠO

Khi nói đến “Kính Thiên”, nhiều người có thể nghĩ ngay đến sự sợ hãi một quyền năng siêu việt, một vị thần linh thưởng phạt công minh. Nhưng đối với người Kitô hữu, lòng Kính Thiên mang một ý nghĩa sâu sắc và phong phú hơn rất nhiều. Đó không phải là nỗi sợ của người nô lệ trước ông chủ, mà là tâm tình của người con thảo trước người Cha nhân lành.

1. Kính Thiên: Hơn Cả Sự Sợ Hãi

Lòng kính sợ Thiên Chúa mà Kinh Thánh nói đến (filial fear) không phải là sự khiếp sợ, mà là sự nhận biết sâu sắc về sự vĩ đại, thánh thiện và tình yêu vô biên của Ngài. Từ đó, ta sinh lòng tôn thờ, ngưỡng mộ, và trên hết là “sợ” làm phiền lòng một người Cha yêu thương ta đến vô cùng.

• Nhận Ra Sự Nhỏ Bé Của Mình: Kính Thiên bắt đầu khi ta biết ngước nhìn lên bầu trời cao rộng, nhìn những vì sao lấp lánh, nhìn sự vận hành kỳ diệu của vũ trụ và nhận ra sự nhỏ bé của phận người. Thánh Vịnh 8 đã thốt lên: “Ngắm tầng trời tay Chúa sáng tạo, muôn trăng sao Chúa đã an bài, thì con người là chi, mà Chúa cần nhớ đến, phàm nhân là gì, mà Chúa phải bận tâm?” (Tv 8, 4-5). Tâm tình ấy không làm ta tự ti, mà giúp ta đặt mình đúng chỗ, khiêm tốn trước Đấng Tạo Hóa.
• Thuận Theo Quy Luật Lớn Hơn Mình: Người có lòng Kính Thiên là người nhận ra có những quy luật lớn hơn ý muốn và sự kiểm soát của bản thân. Đó là quy luật của tự nhiên, quy luật của lương tâm, và trên hết là Luật của Chúa. Thuận theo không có nghĩa là buông xuôi, thụ động, mà là khôn ngoan nương theo dòng chảy của Ân Sủng, tin tưởng vào sự quan phòng của Thiên Chúa. Như người nông dân khôn ngoan biết gieo hạt đúng mùa, làm đất đúng vụ, đời sống chúng ta cũng chỉ đơm hoa kết trái khi biết sống thuận theo Thánh Ý Chúa. Người có tâm tu tập biết rằng, trong sự nghiệp, thắng thua không nằm ở mưu kế khôn lỏi, mà ở việc mình có gieo đúng hạt nhân đức, có làm đúng theo đạo lý hay không. Chậm rãi nhưng vững bền, đó chính là thuận thiên.

2. Kính Thiên trong Đời Sống Đức Tin

Lòng Kính Thiên không phải là một cảm xúc mơ hồ, mà được thể hiện qua những hành động cụ thể trong đời sống đức tin của chúng ta.

• Qua Lời Cầu Nguyện: Cầu nguyện là hơi thở của lòng Kính Thiên. Mỗi khi chắp tay nguyện kinh, ta thừa nhận sự hiện diện của Chúa, thừa nhận sự lệ thuộc của ta vào Ngài. Ta dâng lên Ngài lời ca tụng, lòng biết ơn, những nỗi niềm và cả những yếu đuối của mình. Cầu nguyện là cuộc đối thoại thân tình giữa người con với Cha, là cách tốt nhất để nuôi dưỡng mối tương quan mật thiết với Thiên Chúa.
• Qua Việc Lắng Nghe Lời Chúa: Kinh Thánh là lá thư tình Thiên Chúa gửi cho nhân loại. Dành thời gian đọc và suy ngẫm Lời Chúa là cách chúng ta thể hiện lòng Kính Thiên, vì ta tin rằng qua những trang sách này, chính Chúa đang ngỏ lời với ta. Lời Chúa là ngọn đèn soi cho ta bước (Tv 119, 105), là kim chỉ nam giúp ta phân định đúng sai, và là nguồn sức mạnh để ta vượt qua thử thách.
• Qua Việc Tham Dự Phụng Vụ: Các Bí tích, đặc biệt là Bí tích Thánh Thể, là đỉnh cao của lòng Kính Thiên. Nơi đó, ta không chỉ nói về Chúa, mà còn được gặp gỡ Chúa một cách sống động. Mỗi Thánh lễ là một lời tuyên xưng công khai rằng chúng ta thuộc về Chúa, chúng ta tôn thờ Ngài và đặt Ngài làm trung tâm của cuộc đời mình.

3. Kính Thiên trong Cuộc Sống Thường Nhật

Điều quan trọng nhất là đưa lòng Kính Thiên ra khỏi bốn bức tường nhà thờ và mang vào trong từng ngóc ngách của cuộc sống.

• Trong Công Việc: Một người có lòng Kính Thiên sẽ làm việc với sự lương thiện và tinh thần trách nhiệm. Họ không gian dối, không làm hại người khác để trục lợi. Họ xem công việc không chỉ là phương tiện kiếm sống, mà còn là cách để cộng tác vào công trình sáng tạo của Thiên Chúa, để phục vụ xã hội và làm vinh danh Ngài. Như Thánh Phaolô nhắn nhủ: “Bất cứ làm việc gì, hãy làm tận tâm, như thể làm cho Chúa, chứ không phải cho người đời” (Cl 3, 23).
• Trong Cách Ta Đối Diện Với Thịnh Suy, Thành Bại: Cuộc đời không phải lúc nào cũng bằng phẳng. Có những lúc ta gặt hái thành công, nhưng cũng có những lúc gian nan, thất bại. Lòng Kính Thiên giúp ta giữ được sự khiêm tốn khi thành công, vì biết rằng mọi sự tốt đẹp đều bởi ơn Chúa. Và quan trọng hơn, nó giúp ta giữ được niềm hy vọng và sự bình an khi đối mặt với nghịch cảnh. Ta tin rằng Thiên Chúa, trong sự quan phòng đầy yêu thương của Ngài, có thể rút ra sự lành từ những sự dữ, và Ngài không bao giờ bỏ rơi con cái mình. Câu chuyện của ông Gióp là một minh chứng hùng hồn cho niềm tin sắt đá vào quyền năng và tình thương của Chúa, ngay cả khi mọi sự dường như sụp đổ.

Sống lòng Kính Thiên là đặt Thiên Chúa lên trên hết, để mọi suy nghĩ, lời nói và hành động của chúng ta đều quy hướng về Ngài. Đó là nền tảng vững chắc nhất cho một đời sống có ý nghĩa.

Phần II: ÁI NHÂN – TÌNH YÊU THƯƠNG BÁC ÁI

Nếu Kính Thiên là chiều dọc, hướng tâm hồn ta lên với Chúa, thì Ái Nhân chính là chiều ngang, mở rộng vòng tay ta ra với anh chị em đồng loại. Chúa Giêsu đã khẳng định hai giới răn này quan trọng như nhau và không thể tách rời: “Ngươi phải yêu mến Đức Chúa, Thiên Chúa của ngươi, hết lòng, hết linh hồn và hết trí khôn ngươi. Đó là điều răn trọng nhất và đứng đầu. Còn điều răn thứ hai, cũng giống điều răn ấy, là: ngươi phải yêu người thân cận như chính mình.” (Mt 22, 37-39).

1. Ái Nhân: Lòng Thương Được Trí Tuệ Soi Sáng

Tình yêu thương mà Chúa mời gọi không phải là một cảm tính chóng qua, một sự mủi lòng bồng bột. Lòng thương ấy không mù quáng, mà được soi bằng trí tuệ của đức tin.

• Yêu Thương Bằng Tình Yêu Của Chúa (Agape): Tiếng Hy Lạp có nhiều từ để chỉ tình yêu, nhưng tình yêu Kitô giáo được định nghĩa bằng từ Agape. Đây là tình yêu vô vị lợi, không tìm kiếm lợi ích cho bản thân mà luôn mong muốn điều tốt đẹp nhất cho người khác, ngay cả khi họ không xứng đáng. Đó là tình yêu tha thứ, bao dung, kiên nhẫn. Đó chính là tình yêu mà Thiên Chúa đã dành cho chúng ta qua Đức Giêsu Kitô.
• Ai là người thân cận của tôi?: Dụ ngôn Người Samari nhân hậu (Lc 10, 25-37) đã trả lời câu hỏi này một cách triệt để. Người thân cận không chỉ là người trong gia đình, bạn bè hay cùng giáo xứ. Người thân cận là bất cứ ai đang cần đến sự giúp đỡ của chúng ta, không phân biệt chủng tộc, tôn giáo hay địa vị xã hội. Ái Nhân mời gọi ta vượt qua những ranh giới do con người tạo ra để nhìn thấy hình ảnh Thiên Chúa nơi mỗi người.

2. Ái Nhân trong các Mối Quan Hệ

Tình yêu thương này phải được bắt đầu từ những người gần gũi nhất với chúng ta.

• Trong Hôn nhân: Đây là môi trường thực hành đức Ái Nhân đầu tiên và quan trọng nhất. Tình yêu vợ chồng không chỉ là sự lãng mạn ban đầu, mà là một quyết tâm đồng hành với nhau suốt cả cuộc đời, cả trong lúc vui sướng lẫn khi gian nan. Trong hôn nhân, Ái Nhân là sự nhẫn nại, lắng nghe, buông cái tôi để giữ lấy sự đồng hành. Đó là sự tha thứ cho những lỗi lầm của nhau đến bảy mươi lần bảy, là hy sinh những sở thích cá nhân vì hạnh phúc chung. Hôn nhân Công giáo còn được nâng lên hàng Bí tích, trở thành dấu chỉ hữu hình cho tình yêu giữa Chúa Kitô và Hội Thánh.
• Trong Gia đình: Gia đình được gọi là “Hội Thánh tại gia”, là nơi đầu tiên con cái học biết về tình yêu. Ái Nhân trong gia đình là tình yêu dành cho cha mẹ, con cái không ràng buộc bằng sự kiểm soát, mà nuôi dưỡng bằng sự thấu hiểu. Cha mẹ yêu thương con cái không phải bằng cách nuông chiều mọi đòi hỏi, mà bằng việc giáo dục con nên người, dạy con biết lẽ phải và hướng con đến với Chúa. Con cái thảo kính cha mẹ không chỉ bằng việc vâng lời, mà còn bằng sự quan tâm, chăm sóc, đặc biệt khi cha mẹ già yếu. Gia đình phải là chốn nuôi dưỡng tâm hồn, một nơi chốn bình an để mỗi thành viên cảm thấy được yêu thương và chấp nhận vô điều kiện.
• Trong Cộng đoàn Giáo xứ và Xã hội: Tinh thần Ái Nhân còn phải lan tỏa ra khỏi gia đình, đến với cộng đoàn và xã hội. Đó là sự quan tâm đến những người hàng xóm, là sự tham gia tích cực vào các sinh hoạt của giáo xứ, là sẵn lòng giúp đỡ những người gặp khó khăn.

3. Ái Nhân trong Hành Động

Tình yêu không thể chỉ dừng lại ở lời nói suông. Thánh Giacôbê đã nhắc nhở: “Giả như có người anh em hay chị em không có áo che thân và không đủ của ăn hằng ngày, mà có người trong anh em lại nói với họ: ‘Hãy đi bình an, hãy sưởi cho ấm và ăn cho no’, nhưng lại không cho họ những thứ thân xác họ đang cần, thì nào có ích gì?” (Gc 2, 15-16).

• Trong Vai Trò Lãnh Đạo: Dù là người quản lý trong công ty, tổ trưởng trong một nhóm nhỏ, hay một vị có chức sắc trong cộng đoàn, tinh thần Ái Nhân được thể hiện qua phong cách lãnh đạo phục vụ. Thay vì ra lệnh, ép buộc, ta gieo niềm tin. Thay vì chỉ trích, so sánh, ta khích lệ để mỗi người tự nở hoa theo bản thể của họ. Người lãnh đạo Kitô hữu là người biết cúi xuống rửa chân cho người khác, noi gương Thầy Giêsu.
• Với Người Nghèo và Bị Bỏ Rơi: Giáo huấn xã hội của Giáo hội luôn nhấn mạnh đến “sự ưu tiên lựa chọn người nghèo”. Sống tinh thần Ái Nhân là biết chia sẻ thời gian, khả năng và của cải vật chất của mình cho những người kém may mắn hơn. Đó là việc thăm viếng người già neo đơn, giúp đỡ một em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn, hay lên tiếng bảo vệ những người yếu thế trong xã hội. Bởi vì Chúa Giêsu đã đồng hóa chính mình với họ: “Mỗi lần các ngươi làm như thế cho một trong những anh em bé nhỏ nhất của Ta đây, là các ngươi đã làm cho chính Ta vậy” (Mt 25, 40).

Sống đức Ái Nhân là họa lại dung mạo của Thiên Chúa, Đấng là Tình Yêu, ngay giữa lòng thế giới. Đó là làm cho Tin Mừng trở nên sống động và đáng tin.

Phần III: HÒA HỢP KÍNH THIÊN VÀ ÁI NHÂN – ĐỈNH CAO CỦA ĐỜI SỐNG KITÔ HỮU

Kính Thiên và Ái Nhân không phải là hai con đường riêng biệt, mà là hai mặt của cùng một đồng tiền, hai cánh của một con chim. Một đời sống đức tin lành mạnh đòi hỏi phải có sự hòa hợp và quân bình tuyệt đối giữa hai yếu tố này.

1. Sự Nguy Hiểm Của Việc Mất Quân Bình

Lịch sử Giáo hội và kinh nghiệm cá nhân cho chúng ta thấy những hệ quả tai hại khi một trong hai cột trụ này bị xem nhẹ.

• Chỉ Kính Thiên mà thiếu Ái Nhân: Nếu chỉ biết kính thiên mà thiếu ái nhân, ta dễ trở nên khắt khe, duy luật, xa cách con người. Ta có thể đọc kinh, đi lễ rất đều đặn, giữ luật một cách tỉ mỉ, nhưng lại thiếu lòng thương cảm với lỗi lầm của tha nhân. Ta có thể nhân danh Chúa để phán xét, chỉ trích và kết án người khác. Đây chính là thái độ của những người Pharisêu trong Tin Mừng. Họ là những người am tường luật lệ, nhưng lại bị Chúa Giêsu quở trách nặng nề vì có “tấm lòng chai đá”, vì đã bỏ qua điều quan trọng nhất của Lề Luật là “công lý, lòng thương xót và lòng trung tín” (Mt 23, 23). Một đức tin không có lòng bác ái là một đức tin chết.
• Chỉ Ái Nhân mà quên Kính Thiên: Ngược lại, nếu chỉ biết ái nhân mà quên kính thiên, ta dễ thương sai chỗ, nuông chiều tội lỗi, và đánh mất nền tảng. Tình yêu của ta có nguy cơ biến thành một thứ chủ nghĩa nhân đạo thuần túy, chỉ tập trung vào các công tác xã hội, từ thiện mà quên mất chiều kích tâm linh và cứu cánh vĩnh cửu của con người. Ta có thể giúp người khác no bụng, nhưng lại bỏ đói linh hồn họ. Ta có thể đồng cảm với yếu đuối của họ đến mức đồng lõa với tội lỗi, không dám nói lên sự thật vì sợ mất lòng. Một tình yêu không được xây dựng trên nền tảng chân lý của Thiên Chúa sẽ trở nên yếu ớt, lạc hướng và không thể mang lại ơn cứu độ.

2. Kính Thiên và Ái Nhân là Một

Thánh Gioan Tông đồ đã khẳng định một cách đanh thép về mối liên hệ bất khả phân ly này: “Nếu ai nói: ‘Tôi yêu mến Thiên Chúa’ mà lại ghét anh em mình, người ấy là kẻ nói dối; vì ai không yêu thương người anh em mà họ trông thấy, thì không thể yêu mến Thiên Chúa mà họ không trông thấy.” (1 Ga 4, 20).

• Tình yêu tha nhân là thước đo tình yêu Thiên Chúa: Cách chúng ta đối xử với người bên cạnh chính là bằng chứng xác thực nhất về lòng Kính Thiên của chúng ta. Ta không thể nói ta yêu mến Đấng vô hình trong khi lại thờ ơ, lãnh đạm với hình ảnh hữu hình của Ngài nơi anh chị em mình.
• Tình yêu Thiên Chúa là nguồn mạch của tình yêu tha nhân: Ngược lại, nếu không có lòng Kính Thiên, tình yêu của chúng ta dành cho tha nhân sẽ sớm cạn kiệt. Chúng ta sẽ dễ nản lòng trước sự vô ơn, mệt mỏi trước những gánh nặng phục vụ, và bất lực trước sự yếu đuối của chính mình. Chỉ khi kết nối với Thiên Chúa là Nguồn Mạch Tình Yêu, chúng ta mới có đủ sức mạnh, sự kiên nhẫn và lòng bao dung để yêu thương người khác một cách bền bỉ và vô vị lợi. Mẹ Têrêsa Calcutta là một mẫu gương sáng ngời. Mẹ đã phục vụ những người nghèo khổ nhất giữa những người nghèo. Sức mạnh của Mẹ đến từ đâu? Chính là từ những giờ phút Mẹ quỳ gối trước Thánh Thể, kín múc tình yêu và sức sống từ Chúa Giêsu. Lòng Kính Thiên sâu sắc đã trở thành động lực cho đức Ái Nhân vĩ đại của Mẹ.

Hình ảnh cây thập giá là biểu tượng hoàn hảo nhất cho sự hợp nhất này. Trục dọc hướng lên trời là Kính Thiên. Trục ngang dang rộng ra hai bên là Ái Nhân. Cuộc đời người Kitô hữu được mời gọi sống trọn vẹn tại giao điểm của hai trục ấy, nơi Chúa Giêsu đã dang tay chịu chết vì yêu mến Chúa Cha và yêu thương nhân loại.

Lời Kết: Sống “Kính Thiên Ái Nhân” Mỗi Ngày

Anh chị em thân mến,

Hành trình “Kính Thiên – Ái Nhân” không phải là một đích đến xa vời, mà là một con đường chúng ta bước đi mỗi ngày. Nó không đòi hỏi những hành động phi thường, mà được dệt nên từ vô số những lựa chọn nhỏ bé trong cuộc sống thường nhật.

Một buổi sáng thức dậy với lời kinh dâng ngày cho Chúa, đó là Kính Thiên. Một lời nói kiên nhẫn với người bạn đời khi căng thẳng, đó là Ái Nhân. Một hành động trung thực trong công việc, không tham của người, đó là Kính Thiên. Một nụ cười, một sự giúp đỡ nhỏ cho người hàng xóm, đó là Ái Nhân. Một phút thinh lặng để lắng nghe tiếng Chúa trong tâm hồn, đó là Kính Thiên. Một lời cầu nguyện cho người đã làm tổn thương mình, đó là Ái Nhân.

Chỉ khi có cả hai, con người mới đứng vững. Sự nghiệp không chỉ là thành công ngoài đời, mà còn là sự an định trong tâm. Hôn nhân không chỉ là đi cùng nhau, mà còn là nâng đỡ nhau trên con đường nên thánh. Gia đình không chỉ là nơi trú ngụ, mà còn là chốn nuôi dưỡng tâm hồn, là vườn ươm các nhân đức.

Chúng ta hãy cầu xin Chúa Thánh Thần soi sáng để mỗi người trong chúng ta nhận ra đâu là điều mình cần phải sửa đổi, cần phải vun trồng trong đời sống. Xin cho chúng ta một con tim biết tôn thờ Chúa hết lòng, và một đôi tay biết rộng mở phục vụ anh em.

Chỉ cần sống “Kính Thiên – Ái Nhân” trong từng lời, từng việc, thì tự khắc phúc phận bền lâu, an hòa nảy nở, và cuộc đời của chúng ta sẽ trở thành một hành trình đáng sống, một bài ca chúc tụng tình yêu Thiên Chúa. Amen.