NĂM THÁNH GẦN QUA : CHÚNG TA ĐÃ LÀM GÌ ?
LỜI MỞ ĐẦU
Amoris Laetitia – Niềm Vui Của Tình Yêu. Laudato Si’ – Chúc Tụng Chúa. Fratelli Tutti – Tất Cả Anh Em. Và rồi đây, Spes Non Confundit – Niềm Hy Vọng Không Gây Thất Vọng. Từng tông huấn, từng thông điệp, và đặc biệt là mỗi kỳ Năm Thánh được Giáo Hội khai mở đều như những cánh cửa được mở ra, không chỉ là cánh cửa bằng đồng của các Vương Cung Thánh Đường, mà là cánh cửa của lòng thương xót Chúa, cánh cửa của niềm hy vọng cho một thế giới đang oằn mình trong tuyệt vọng.
Năm Thánh Hy Vọng 2025 đang đi qua từng ngày sống của chúng ta. Không khí rộn ràng, những cuộc hành hương được tổ chức, những điểm đến được đánh dấu, những bài hát được sáng tác. Cờ, băng rôn, các nghi thức long trọng… tất cả đều tạo nên một bức tranh sống động về một Giáo Hội đang hân hoan cử hành thời gian hồng ân. Chúng ta, những người con của Giáo Hội, cũng hòa mình vào dòng chảy đó. Chúng ta lên đường, có khi đi hàng trăm, hàng ngàn cây số, để đến một trung tâm hành hương, bước qua Cửa Thánh, đọc một kinh Lạy Cha, một kinh Tin Kính, và lãnh nhận ơn toàn xá.
Nhưng, khi những âm thanh lễ hội lắng xuống, khi chuyến xe hành hương cuối cùng trở về, khi cuốn sổ thông hành đã đóng lại với đầy đủ những con dấu chứng nhận, một câu hỏi lớn lao và thinh lặng vang lên trong sâu thẳm tâm hồn mỗi người: “Rồi sao nữa?”
Năm Thánh đã để lại gì trong tôi? Phải chăng nó chỉ là một kỷ niệm đẹp, một album ảnh đầy ắp những khoảnh khắc đông vui, một chứng nhận cho thấy “tôi đã tham dự”? Hay nó thực sự là một mốc son chói lọi trên hành trình đức tin, một cuộc gặp gỡ đích thực với Đức Kitô Phục Sinh đã làm thay đổi cuộc đời tôi?
Bài viết dài này không có tham vọng đưa ra câu trả lời cho từng người, nhưng xin được là một lời mời gọi tha thiết, một cuộc đối thoại chân thành để mỗi chúng ta cùng nhau đối diện với những câu hỏi nền tảng ấy. Chúng ta sẽ cùng nhau lật lại từng trang của cuốn nhật ký Năm Thánh trong tâm hồn, không phải để tìm kiếm những con dấu vật chất, mà để kiếm tìm dấu ấn thiêng liêng của Thiên Chúa. Chúng ta sẽ can đảm nhìn vào thực trạng sống đạo của chính mình, không phải để dằn vặt hay lên án, nhưng để nhận ra những biểu hiện tinh vi của một đức tin hình thức đang ăn mòn đời sống thiêng liêng. Và từ đó, chúng ta sẽ cùng nhau tìm về con đường biến đổi, con đường đào sâu Kinh Thánh, để Lời Chúa không còn là một cuốn sách trên kệ mà trở thành ngọn đèn, là lương thực, là sức sống cho tâm hồn.
Bởi lẽ, mục đích tối hậu của một Năm Thánh không phải là một lễ hội chóng tàn, mà là để khởi xướng một cuộc cách mạng nội tâm, để đời ta được bén rễ sâu hơn trong Đức Kitô, Đấng là Nguồn Hy Vọng đích thực và vĩnh cửu.
PHẦN I: NHẬN DIỆN THỰC TRẠNG: SỐNG ĐẠO GIỮA BỀ NỔI VÀ CHIỀU SÂU
CHƯƠNG 1: NĂM THÁNH HY VỌNG – MỘT LỜI MỜI GỌI VƯỢT QUA BỀ NỔI
Khi nhìn lại chặng đường đã qua của Năm Thánh, điều đầu tiên và dễ thấy nhất chính là sự sôi động của các hoạt động bên ngoài. Đó là điều cần thiết và tốt đẹp. Đức tin cần được thể hiện ra bên ngoài, cần được cộng đoàn cùng nhau cử hành. Tuy nhiên, chính trong sự sôi động ấy lại tiềm ẩn những cạm bẫy tinh vi, có thể kéo chúng ta xa rời khỏi cốt lõi của đời sống đức tin.
1.1. Hành Hương: Du lịch tâm linh hay hành trình đức tin?
Hình ảnh những đoàn người đông đảo đến các trung tâm hành hương là một minh chứng sống động cho đức tin. Nhưng chúng ta cần thành thật tự vấn: mục đích sâu xa của chuyến đi là gì? Có bao nhiêu phần trăm trong đó là lòng khao khát gặp gỡ Chúa, và bao nhiêu phần trăm là để tham quan, chụp ảnh, mua sắm đồ lưu niệm, hay đơn giản là để có một chuyến đi chơi xa cùng bạn bè?
“Du lịch tâm linh” là một thuật ngữ phổ biến ngày nay, nhưng nó cũng hàm chứa một sự nguy hiểm. Nó biến những nơi thánh thiêng thành những điểm đến du lịch, biến hành vi thờ phượng thành một trải nghiệm văn hóa. Chúng ta có thể đến Lộ Đức, Fatima, La Vang, Tà Pao… nhưng trái tim chúng ta lại không thực sự “đến”. Chúng ta chụp ảnh với tượng Đức Mẹ, nhưng lại không dành một phút thinh lặng để trò chuyện với Mẹ. Chúng ta chen lấn để lấy được Nước Thánh, nhưng lại không khao khát được dòng nước của Bí tích Rửa Tội thanh tẩy tâm hồn.
Một cuộc hành hương đích thực là một hành trình của con tim. Đó là hình ảnh thu nhỏ của cuộc đời người Kitô hữu: một cuộc lữ hành tiến về Quê Trời. Nó đòi hỏi sự từ bỏ (rời khỏi sự thoải mái của nhà mình), sự hy sinh (chịu đựng những vất vả của chuyến đi), và trên hết là một tâm hồn rộng mở để lắng nghe tiếng Chúa. Nếu không, chuyến đi dù xa vạn dặm cũng chỉ là một cuộc dạo chơi vô ích về mặt thiêng liêng.
1.2. Ơn Toàn Xá: phép màu tự động hay hoa trái của lòng thống hối?
Giáo Hội, trong lòng từ mẫu, ban tặng ơn toàn xá như một kho tàng ân sủng. Nhưng chúng ta đã biến món quà vô giá này thành gì? Có một nguy cơ rất lớn là chúng ta coi ơn toàn xá như một “cỗ máy bán hàng tự động”: bỏ vào đủ các điều kiện (xưng tội, rước lễ, đọc kinh, đi qua Cửa Thánh) và nhận về sản phẩm là “ơn tha thứ”.
Lối suy nghĩ này hoàn toàn sai lạc với tinh thần của Tin Mừng. Nó biến mối tương quan cha-con với Thiên Chúa thành một cuộc trao đổi sòng phẳng, một hợp đồng pháp lý. Nó quên mất rằng điều kiện tiên quyết và quan trọng nhất, nền tảng cho mọi điều kiện khác, chính là một tấm lòng thực sự thống hối ăn năn và dốc lòng chừa bỏ tội lỗi.
Tôi có thể đi xưng tội nhưng lại không thực sự ghét tội của mình, chỉ kể ra như một cái máy. Tôi có thể rước lễ nhưng lòng vẫn đầy oán giận, ghen ghét. Tôi có thể bước qua Cửa Thánh nhưng lại không hề có ý muốn bước ra khỏi cuộc đời tội lỗi của mình. Trong trường hợp đó, các điều kiện bên ngoài đã được chu toàn, nhưng điều kiện bên trong lại trống rỗng. Ơn Chúa giống như mưa rơi trên đá, không thể thấm vào và sinh hoa trái được.
1.3. Con dấu và sổ thông hành: Kỷ niệm hay xiềng xích của thành tích?
Sổ thông hành là một sáng kiến hay để khích lệ và ghi dấu. Nhưng nó cũng có thể trở thành một biểu tượng của lối sống đạo chạy theo thành tích. Chúng ta có bị ám ảnh bởi việc phải có đủ dấu không? Chúng ta có so sánh sổ của mình với người khác không? Niềm vui của chúng ta đến từ việc hoàn thành một “bộ sưu tập”, hay đến từ cuộc gặp gỡ thiêng liêng tại mỗi điểm đến?
Thành tích thiêng liêng là một trong những cám dỗ tinh vi và nguy hiểm nhất của ma quỷ. Nó làm cho chúng ta trở nên kiêu ngạo, tự mãn, và bắt đầu tin vào sức riêng của mình thay vì ân sủng của Chúa. Người Pharisiêu trong Tin Mừng là một ví dụ điển hình: ông ta tự hào về những thành tích của mình (ăn chay, dâng cúng) và khinh chê người thu thuế. Chúa Giêsu đã cho thấy rõ ai mới là người được Thiên Chúa đoái thương.
Con dấu đẹp nhất không phải là con dấu mực trên trang giấy, mà là dấu ấn của Chúa Thánh Thần ghi vào tâm hồn chúng ta – dấu ấn của tình yêu, của sự hoán cải, của lòng khiêm nhường và bao dung.
CHƯƠNG 2: NHỮNG BIỂU HIỆN TINH VI CỦA MỘT NỀN ĐẠO HÌNH THỨC
Lối sống đạo hình thức không chỉ thể hiện trong những sự kiện lớn như Năm Thánh, mà nó đã len lỏi và bám rễ sâu trong đời sống thường ngày của rất nhiều Kitô hữu. Nó như một thứ cỏ dại, âm thầm mọc lên và bóp nghẹt cây đức tin non yếu.
2.1. nguy cơ của “Chủ nghĩa tối thiểu”: Làm vừa đủ để “qua cửa”
Đây là thái độ sống đạo của người làm công, chứ không phải của người con. Người làm công chỉ làm cho đủ giờ, đủ việc để nhận lương. Người con thì làm mọi sự vì tình yêu, không tính toán thiệt hơn. “Chủ nghĩa tối thiểu” trong đời sống thiêng liêng biểu hiện qua những câu hỏi như: “Bỏ lễ ngày Chúa Nhật có tội trọng không?”, “Ăn thịt ngày thứ Sáu có sao không?”, “Đọc bao nhiêu kinh là đủ?”.
Tâm thức này luôn tìm kiếm giới hạn thấp nhất của lề luật, thay vì khao khát đáp lại tình yêu vô biên của Thiên Chúa. Nó quên rằng lề luật được đặt ra không phải để trói buộc, mà để bảo vệ tình yêu. Một người chồng yêu vợ thực sự sẽ không bao giờ hỏi: “Tôi phải làm tối thiểu những gì để không bị coi là người chồng tồi?”. Tương tự, một người con yêu mến Chúa thực sự sẽ không tìm cách làm ít nhất có thể, mà sẽ luôn tìm cách để làm vui lòng Chúa nhiều hơn.
2.2. Bi kịch của “Đạo tại tâm”: Một ĐỨC TIN KHÔNG THÂN THỂ, KHÔNG CỘNG ĐOÀN
“Tôi không cần đến nhà thờ, miễn sao tâm tôi tốt là được”. Đây là một trong những câu nói phổ biến và sai lầm nhất về đức tin Công Giáo. Nó xuất phát từ sự hiểu lầm sâu sắc về bản chất con người và bản chất của Giáo Hội.
- Đức tin cần thân thể: Con người không phải là thiên thần, chúng ta là một thể thống nhất giữa hồn và xác. Đức tin của chúng ta cần được biểu lộ qua những hành vi cụ thể của thân xác: quỳ gối, cúi đầu, chắp tay, hát thánh ca, rước lấy Mình Thánh Chúa. Chính những hành vi này lại nuôi dưỡng và củng cố cho tâm tình bên trong.
- Đức tin cần cộng đoàn: Chúa Giêsu không thiết lập một tập hợp những cá nhân riêng lẻ, Người thiết lập một Giáo Hội, một gia đình, một Thân Thể Mầu Nhiệm. Chúng ta được cứu độ trong một cộng đoàn. Thánh lễ không phải là một hành vi tôn giáo cá nhân, mà là một cử hành của toàn thể cộng đoàn. Chúng ta cần đến nhà thờ không chỉ để gặp Chúa, mà còn để gặp gỡ và nâng đỡ anh chị em mình. “Đạo tại tâm” thực chất là một hình thức của sự ích kỷ và kiêu ngạo thiêng liêng.
2.3. Bí tích như những nghi lễ xã hội: Đánh mất sự thánh thiêng
Các Bí tích là những kênh thông ơn hữu hiệu nhất mà Chúa Kitô đã thiết lập. Nhưng ngày nay, ý nghĩa thánh thiêng của chúng đang bị lu mờ bởi những yếu tố xã hội.
- Rửa Tội: Thường được coi là một dịp để đặt tên cho con và mở tiệc ăn mừng, hơn là một cuộc tái sinh trong Chúa Thánh Thần, giải thoát khỏi tội nguyên tổ và trở thành con Thiên Chúa.
- Rước Lễ Lần Đầu, Thêm Sức: Trở thành những “sự kiện” quan trọng trong đời, đánh dấu bằng những bộ quần áo đẹp, những món quà đắt tiền, những album ảnh lộng lẫy. Sự chuẩn bị tâm hồn cho các em thường bị xem nhẹ so với việc chuẩn bị cho bữa tiệc sau đó.
- Hôn Phối: Lễ cưới ở nhà thờ đôi khi chỉ được coi là một phần “bắt buộc” trong toàn bộ chương trình, sau khi đã chụp ảnh cưới, đặt nhà hàng, in thiệp mời. Nhiều cặp đôi đến nhà thờ để nhận Bí tích nhưng lại không hiểu gì về sự thánh thiêng, tính duy nhất và bất khả phân ly của hôn nhân Công Giáo.
Khi các Bí tích bị biến thành nghi lễ xã hội, chúng ta đã đánh mất cơ hội gặp gỡ Chúa một cách thâm sâu nhất.
2.4. Cầu nguyện như một danh sách yêu cầu: Mặc cả với Thiên Chúa
Đối với nhiều người, cầu nguyện đồng nghĩa với “cầu xin”. Lời cầu nguyện của họ là một danh sách dài những nhu cầu: xin cho khỏe mạnh, xin cho thi đỗ, xin cho buôn may bán đắt… Xin ơn không phải là điều xấu, nhưng nếu lời cầu nguyện chỉ dừng lại ở đó, nó sẽ trở nên rất nghèo nàn.
Lối cầu nguyện này biến Thiên Chúa thành một vị thần ban phát, một “ông bụt” hay một “bà tiên”. Chúng ta chỉ đến với Chúa khi chúng ta cần một điều gì đó. Chúng ta quên mất những chiều kích khác, cao đẹp hơn của cầu nguyện: thờ lạy, tạ ơn, ngợi khen, và đơn giản là ở lại trong tình yêu của Chúa. Cầu nguyện đích thực là một cuộc đối thoại, một mối tương quan. Một mối tương quan chỉ dựa trên sự xin xỏ thì không thể bền vững được.
CHƯƠNG 3: NGUYÊN NHÂN CỦA LỐI SỐNG ĐẠO HÌNH THỨC
Để chữa một căn bệnh, ta cần biết nguyên nhân của nó. Lối sống đạo hình thức không phải tự nhiên mà có. Nó là triệu chứng của những căn bệnh sâu xa hơn trong đời sống cá nhân và xã hội.
3.1. Tác động của xã hội tiêu thụ: Biến Tôn Giáo thành “Sản phẩm”
Chúng ta đang sống trong một xã hội bị chi phối bởi chủ nghĩa tiêu thụ. Mọi thứ đều có thể trở thành hàng hóa, được quảng cáo, mua bán, và đánh giá dựa trên sự thỏa mãn tức thời mà nó mang lại. Tư duy này đã len lỏi vào cả lĩnh vực tôn giáo.
Chúng ta “tiêu thụ” tôn giáo như một sản phẩm: chọn một bài giảng “hay”, một ca đoàn “hát tốt”, một nhà thờ “mát mẻ”. Chúng ta tham gia một cuộc hành hương vì nó “vui” và có nhiều “trải nghiệm”. Chúng ta tìm kiếm những cảm xúc mạnh, những phép lạ giật gân, những trải nghiệm thiêng liêng “độc đáo”. Khi không còn cảm thấy “thích” nữa, chúng ta dễ dàng từ bỏ và đi tìm một “sản phẩm” khác hấp dẫn hơn. Lối sống đạo này dựa trên cảm tính, trên “cái tôi”, chứ không phải dựa trên đức tin và sự cam kết.
3.2. Khủng hoảng trong việc giáo dục đức tin: Thiếu nền tảng vững chắc
Nhiều Kitô hữu hôm nay có một đức tin non nớt, dù họ đã lớn tuổi. Kiến thức giáo lý của họ chỉ dừng lại ở bậc Xưng Tội Rước Lễ Lần Đầu. Họ không hiểu sâu sắc về Kinh Thánh, về ý nghĩa của các Bí tích, về những giáo huấn xã hội của Giáo Hội.
Một đức tin không được nuôi dưỡng bằng sự hiểu biết sẽ dễ dàng trở thành một đức tin mù quáng, dựa trên thói quen, trên những lời đồn thổi, và dễ bị lung lạc trước những thách đố của khoa học và xã hội hiện đại. Khi không hiểu “tại sao” phải tin, người ta sẽ chỉ giữ lại cái “vỏ” của việc tin, tức là những hành vi hình thức bên ngoài. Việc giáo dục đức tin không chỉ là trách nhiệm của các linh mục, tu sĩ, giáo lý viên, mà trước hết là của gia đình. Một gia đình không cầu nguyện, không đọc Kinh Thánh, không sống các giá trị Tin Mừng thì khó có thể đào tạo nên những người con có đức tin trưởng thành.
3.3. Sự lười biếng thiêng liêng và nỗi sợ thinh lặng
Sống một đời sống đức tin sâu sắc đòi hỏi nỗ lực, kỷ luật và thời gian. Nó đòi hỏi chúng ta phải chiến đấu với những yếu đuối của bản thân, phải dành thời gian cho cầu nguyện, cho việc đọc Lời Chúa. Sự lười biếng là một trong bảy mối tội đầu, và nó có một tác hại ghê gớm trong đời sống thiêng liêng. Đi theo con đường hình thức thì dễ dàng hơn nhiều: chỉ cần đi lễ cho xong, đọc vài kinh cho đủ.
Thêm vào đó, con người hiện đại rất sợ sự thinh lặng. Chúng ta luôn bị bao vây bởi tiếng ồn: từ điện thoại, tivi, mạng xã hội, từ những cuộc vui bất tận. Trong sự thinh lặng, chúng ta phải đối diện với chính mình, với những câu hỏi lớn của cuộc đời, và trên hết là đối diện với Thiên Chúa. Đó là một cuộc gặp gỡ có thể làm đảo lộn cuộc sống của chúng ta. Nhiều người sợ hãi cuộc gặp gỡ đó, nên họ chọn cách trốn chạy vào những hoạt động bề ngoài, những lễ hội ồn ào, để không bao giờ phải nghe thấy tiếng nói thầm thì của Chúa trong tâm hồn.
*(Phần II và III sẽ được tiếp tục triển khai với sự đào sâu tương tự về con đường biến đổi qua Lời Chúa và việc sống niềm hy vọng trong sứ vụ…) *
PHẦN II: CON ĐƯỜNG BIẾN ĐỔI: TRỞ VỀ VỚI MẠCH NGUỒN LỜI CHÚA
Nhận diện được căn bệnh là bước đầu tiên, nhưng quan trọng hơn là tìm ra phương thuốc chữa trị. Trước căn bệnh trầm kha của lối sống đạo hình thức, Giáo Hội luôn đưa ra một phương thuốc kỳ diệu và duy nhất: trở về với Lời Chúa. Một đức tin không bén rễ trong Kinh Thánh sẽ mãi mãi là một đức tin còi cọc và nông cạn.
CHƯƠNG 4: LỜI CHÚA – TRÁI TIM CỦA MỌI CUỘC CANH TÂN
Công đồng Vaticanô II, qua Hiến chế Tín lý về Mạc khải Dei Verbum, đã mở ra một mùa xuân mới cho việc tiếp cận Lời Chúa trong đời sống Giáo Hội. Lời mời gọi của Công đồng vẫn còn nguyên tính thời sự và cấp bách cho mỗi chúng ta hôm nay.
4.1. Tại sao lời chúa lại quan trọng đến thế?
Lời Chúa không phải là một cuốn sách bình thường. Nó không chỉ chứa đựng những lời về Thiên Chúa, mà chính là Lời của Thiên Chúa, là chính Thiên Chúa ngỏ lời với con người.
- Lời Sáng Tạo: Thiên Chúa dùng Lời để sáng tạo vũ trụ (“Thiên Chúa phán… liền có…”). Lời Chúa có sức mạnh tạo dựng và tái tạo. Khi chúng ta lắng nghe và đón nhận Lời, tâm hồn cằn cỗi của chúng ta có thể được tái tạo, trở nên một thụ tạo mới trong Đức Kitô.
- Lời Mạc Khải: Qua Lời, Thiên Chúa tự tỏ mình cho con người. Người cho chúng ta biết Người là Ai, và chương trình yêu thương của Người dành cho chúng ta là gì. Đọc Kinh Thánh là vén mở bức màn để chiêm ngắm dung nhan của một vị Thiên Chúa yêu thương, chứ không phải một vị thần xa lạ, đáng sợ.
- Lời Nhập Thể: “Ngôi Lời đã trở nên người phàm và cư ngụ giữa chúng ta” (Ga 1,14). Đỉnh cao của Lời Thiên Chúa chính là Đức Giêsu Kitô. Toàn bộ Kinh Thánh đều quy hướng về Người. Vì thế, đọc Kinh Thánh chính là để gặp gỡ Đức Kitô, để biết Người, yêu mến Người và bước theo Người.
4.2. “Không Biết Kinh Thánh Là Không Biết Đức Kitô” (Thánh Giêrônimô)
Câu nói bất hủ của Thánh Giêrônimô đã trở thành kim chỉ nam cho Giáo Hội qua bao thế kỷ. Chúng ta không thể yêu một người mà chúng ta không biết. Nếu chúng ta không đọc và suy ngẫm Tin Mừng, làm sao chúng ta có thể biết được tư tưởng của Chúa Giêsu, cảm nghiệm được trái tim của Người, và học theo cách sống của Người?
Đức tin của chúng ta sẽ chỉ là một tập hợp các quy luật và tín điều khô khan nếu nó không được xây dựng trên mối tương quan cá vị với Đức Kitô. Và Kinh Thánh chính là nơi tuyệt vời nhất để mối tương quan ấy được nảy nở và lớn lên. Trong Kinh Thánh, chúng ta thấy một Đức Kitô gần gũi, vui với người vui, khóc với người khóc, chạnh lòng thương đám đông, tha thứ cho kẻ tội lỗi, và yêu thương cho đến cùng. Gặp gỡ Đức Kitô ấy sẽ làm thay đổi hoàn toàn cái nhìn của chúng ta về Thiên Chúa và về đời sống đức tin.
4.3. Lời Chúa: Lương thực, ánh sáng, vũ khí thiêng liêng
Kinh Thánh không phải là một cuốn sách để trưng bày trên kệ, mà là một công cụ thiết yếu cho đời sống thiêng liêng hằng ngày.
- Lương Thực: “Người ta sống không chỉ nhờ cơm bánh, mà còn nhờ mọi lời miệng Thiên Chúa phán ra” (Mt 4,4). Linh hồn cũng cần được nuôi dưỡng như thể xác. Lời Chúa chính là thứ lương thực bổ dưỡng nhất, mang lại sức sống và sự tăng trưởng cho linh hồn.
- Ánh Sáng: “Lời Chúa là ngọn đèn soi cho con bước, là ánh sáng chỉ đường con đi” (Tv 119,105). Giữa những tăm tối và bối rối của cuộc đời, Lời Chúa soi sáng cho chúng ta biết đâu là con đường đúng đắn, giúp chúng ta đưa ra những quyết định phù hợp với Thánh Ý Chúa.
- Vũ Khí: Thánh Phaolô gọi Lời Chúa là “thanh gươm của Thần Khí” (Ep 6,17). Trong cuộc chiến thiêng liêng chống lại cám dỗ, Lời Chúa là vũ khí sắc bén để chiến thắng ma quỷ, như chính Chúa Giêsu đã dùng Lời Kinh Thánh để đẩy lui ba cơn cám dỗ trong hoang địa.
(Các chương tiếp theo sẽ được triển khai, tập trung vào việc vượt qua rào cản, phương pháp Lectio Divina, vai trò của Lời Chúa trong gia đình và cộng đoàn…)
(Tiếp theo phần III)
CHƯƠNG 10: ĐỨC MARIA – MẸ CỦA HY VỌNG, MẪU GƯƠNG CHIÊM NGẮM LỜI
Trên hành trình trở về với Lời Chúa, chúng ta có một người Mẹ và cũng là một người Thầy tuyệt vời: Đức Trinh Nữ Maria. Mẹ không phải là tác giả của một cuốn sách nào trong Kinh Thánh, nhưng cả cuộc đời Mẹ lại là một trang Tin Mừng sống động, một bài suy niệm liên lỉ về Lời Thiên Chúa.
10.1. “Xin Vâng”: Lời đáp trả của một đức tin lắng nghe
Toàn bộ cuộc đời Mẹ được định đoạt bởi một khoảnh khắc lắng nghe và đáp trả. Tại Nazareth, khi sứ thần truyền tin Lời của Thiên Chúa, Mẹ đã không cứng lòng, không nghi ngờ, nhưng đã “xin vâng”. Tiếng “xin vâng” ấy không phải là một sự chấp nhận thụ động, mà là một sự phó thác hoàn toàn trong tin yêu. Mẹ đã để cho Lời quyền năng của Thiên Chúa đi vào cuộc đời mình, cưu mang và sinh hạ Ngôi Lời Nhập Thể.
Mỗi người chúng ta, mỗi lần đọc hay nghe Lời Chúa, cũng được mời gọi thưa lên tiếng “xin vâng” của riêng mình. Chúng ta có sẵn sàng để Lời Chúa đi vào tâm hồn, làm đảo lộn những kế hoạch, phá vỡ những thành kiến, và sinh ra một con người mới trong chúng ta không?
10.2. “Suy đi nghĩ lại trong lòng”: Một trái tim chiêm niệm
Thánh Luca hai lần ghi nhận thái độ của Mẹ trước những biến cố xảy ra: Mẹ “ghi nhớ tất cả những điều đó và suy đi nghĩ lại trong lòng” (Lc 2,19.51). Đây chính là trái tim của việc cầu nguyện với Lời Chúa. Mẹ không để cho các biến cố trôi qua một cách hời hợt. Mẹ gìn giữ chúng, nghiền ngẫm chúng, tìm kiếm ý nghĩa sâu xa và thánh ý của Thiên Chúa ẩn sau mỗi sự việc.
Chúng ta đang sống trong một thế giới vội vã, dễ dàng lướt qua mọi thứ. Chúng ta đọc một đoạn Tin Mừng rồi quên ngay. Chúng ta tham dự Thánh lễ rồi trở về với những lo toan thường nhật. Mẹ Maria dạy chúng ta hãy sống chậm lại, hãy tạo ra những khoảng lặng trong tâm hồn để Lời Chúa có thể thấm sâu, bén rễ và sinh hoa trái.
10.3. Magnificat: Bài ca của một tâm hồn thấm đẫm Lời Chúa
Bài ca Magnificat (Lc 1,46-55) không phải do Mẹ tự sáng tác theo nghĩa đen. Nó là một tấm thảm được dệt nên bởi vô số những sợi chỉ là các trích dẫn và hình ảnh từ Kinh Thánh Cựu Ước, đặc biệt là bài ca của bà Anna. Điều này cho thấy Lời Chúa đã thấm vào Mẹ sâu xa đến mức nào. Lời đã trở thành lời của Mẹ, tâm tình của Cựu Ước đã trở thành tâm tình của Mẹ. Mẹ cầu nguyện bằng chính Lời của Thiên Chúa.
Đây là mẫu gương tuyệt vời cho chúng ta. Khi chúng ta siêng năng đọc và suy ngẫm Kinh Thánh, dần dần tư tưởng của Chúa sẽ trở thành tư tưởng của chúng ta, trái tim của Chúa sẽ trở thành trái tim của chúng ta. Lời cầu nguyện của chúng ta sẽ không còn nghèo nàn, mà sẽ trở nên phong phú và sâu sắc vì được nuôi dưỡng bởi chính Lời Hằng Sống.
CHƯƠNG 11: KHI NĂM THÁNH QUA ĐI: TỪ TRẠM DỪNG CHÂN ĐẾN BỆ PHÓNG SỨ MẠNG
Năm Thánh không phải là một cái kết, mà là một sự khởi đầu mới. Nó giống như một kỳ tĩnh tâm đặc biệt, một trạm dừng chân để tiếp thêm nhiên liệu cho cuộc hành trình đức tin. Khi Năm Thánh qua đi, chúng ta được mời gọi ra đi, mang theo ngọn lửa và niềm hy vọng đã lãnh nhận để thắp sáng thế giới.
11.1. Giữ lửa đức tin giữa đời thường
Thách đố lớn nhất sau mỗi kỳ tĩnh tâm hay một sự kiện lớn là làm sao để giữ được sự sốt sắng ban đầu giữa những bộn bề của cuộc sống. Ân sủng của Năm Thánh sẽ trở nên vô ích nếu chúng ta không có những quyết tâm cụ thể để duy trì đời sống thiêng liêng.
- Thiết lập một “thời khóa biểu thiêng liêng”: Hãy dành ra một khoảng thời gian cố định mỗi ngày cho việc cầu nguyện và đọc Lời Chúa, dù chỉ là 15 phút. Sự trung thành trong những việc nhỏ bé sẽ tạo nên những kết quả lớn lao.
- Tìm một cộng đoàn để đồng hành: Hãy tham gia một nhóm chia sẻ Lời Chúa, một hội đoàn, hoặc đơn giản là tìm một người bạn thiêng liêng để có thể nâng đỡ và nhắc nhở nhau. Đức tin không thể sống một mình.
- Thường xuyên lãnh nhận các Bí tích: Bí tích Hòa Giải và Thánh Thể là hai nguồn mạch ân sủng vô tận. Hãy đến với chúng không phải như một thói quen, mà như một nhu cầu sống còn để được thanh tẩy và nuôi dưỡng.
11.2. Trở thành “Những người hành hương của Niềm Hy Vọng” trong thế giới
Đức Thánh Cha Phanxicô mời gọi chúng ta trong Năm Thánh này trở thành những người hành hương của niềm hy vọng. Cuộc hành hương không kết thúc khi chúng ta trở về từ Rôma hay La Vang. Cuộc hành hương thực sự chính là cuộc sống hằng ngày của chúng ta. Chúng ta được mời gọi mang niềm hy vọng đến những nơi tăm tối nhất:
- Trong gia đình: Bằng sự tha thứ, kiên nhẫn, và tình yêu thương vô vị lợi.
- Tại nơi làm việc: Bằng sự trung thực, tinh thần trách nhiệm, và sự quan tâm đến đồng nghiệp.
- Trong xã hội: Bằng việc lên tiếng bảo vệ sự thật, bênh vực người yếu thế, chăm sóc cho môi trường sống. Niềm hy vọng Kitô giáo không phải là một sự lạc quan hão huyền rằng mọi chuyện rồi sẽ ổn. Đó là một niềm確 tín vững chắc rằng, dù cho thế gian có ra sao, Thiên Chúa vẫn luôn đồng hành, yêu thương, và chiến thắng cuối cùng sẽ thuộc về Người.
11.3. Sứ Mạng Của Kitô Hữu: Mang Lời Hằng Sống đến cho muôn người
Kết quả cuối cùng của một cuộc gặp gỡ đích thực với Lời Chúa là một sự thôi thúc không thể cưỡng lại được để chia sẻ Lời đó cho người khác. Như các môn đệ trên đường Emmau, sau khi nhận ra Chúa qua việc bẻ bánh và giải thích Kinh Thánh, họ đã lập tức “trỗi dậy, quay trở lại Giêrusalem” để loan báo Tin Mừng.
Chúng ta không cần phải là những nhà giảng thuyết tài ba. Cách loan báo Tin Mừng hùng hồn nhất chính là bằng đời sống của chúng ta: một đời sống được biến đổi bởi Lời, một đời sống toát lên niềm vui, bình an và hy vọng. Khi người khác nhìn vào chúng ta và tự hỏi: “Điều gì làm cho người này sống khác biệt như vậy?”, đó chính là lúc chúng ta có cơ hội để làm chứng về Đức Kitô, Lời Hằng Sống đã mang lại ý nghĩa cho cuộc đời chúng ta.
LỜI KẾT
Năm Thánh Hy Vọng rồi sẽ chính thức khép lại. Cánh Cửa Thánh tại các nhà thờ sẽ được đóng lại. Nhưng cánh cửa Lòng Thương Xót của Thiên Chúa thì không bao giờ đóng. Và quan trọng hơn cả, cánh cửa của cuốn Kinh Thánh và cánh cửa của tâm hồn mỗi chúng ta cũng không được phép đóng lại.
Hành trình đức tin không đo bằng số ki-lô-mét hành hương, không đong bằng số lượng ơn toàn xá, không đếm bằng những con dấu trong sổ thông hành. Hành trình ấy được đo bằng sự biến đổi của con tim, bằng mức độ chúng ta trở nên giống Chúa Kitô hơn mỗi ngày. Nó được đo bằng mức độ Lời Chúa trở thành máu thịt, thành hơi thở, thành kim chỉ nam cho mọi suy nghĩ, lời nói và hành động của chúng ta.
Xin đừng để Năm Thánh trôi qua như một lễ hội ồn ào, để lại sau lưng một tâm hồn trống rỗng. Xin đừng để những ơn ích quý giá của thời gian hồng ân này bị lãng phí. Hãy biến Năm Thánh này thành một bước ngoặt, một cuộc trở về dứt khoát với Lời Chúa. Hãy để Lời ấy chất vấn, thanh tẩy, chữa lành và biến đổi chúng ta từ sâu thẳm.
Nguyện xin Chúa Thánh Thần, Đấng đã linh hứng cho các tác giả viết nên Sách Thánh, cũng xin Người soi sáng tâm trí, mở rộng con tim để chúng ta biết lắng nghe, suy ngẫm và sống Lời Chúa mỗi ngày. Xin Người ban cho chúng ta sức mạnh và lòng khao khát để tiếp tục cuộc hành trình, không phải trên những nẻo đường trần thế để đến một địa điểm vật chất, mà trên con đường nội tâm để ngày càng đi sâu hơn vào Trái Tim của Đức Giêsu Kitô, Đấng là Ngôi Lời Nhập Thể, là Hy Vọng duy nhất của chúng ta, hôm qua, hôm nay và cho đến muôn đời. Amen.
Lm. Anmai, CSsR
