Đức Giáo hoàng Francis đã qua đời, nhưng di sản của ngài với tư cách là một vị giáo hoàng về hòa giải và hòa bình sẽ tiếp tục được ghi nhớ và tôn vinh.

Giáo hoàng qua đời vào Thứ Hai Phục Sinh, ngày 21 tháng 4, ở tuổi 88, do biến chứng từ đột quỵ và suy tim. Là giáo hoàng đầu tiên của Mỹ Latinh và Dòng Tên, Francis đã lãnh đạo Giáo hội Công giáo trong 12 năm.

Trong thời gian làm giáo hoàng, ông nhấn mạnh tầm quan trọng của sự khiêm nhường, tính bao dung và công lý xã hội. Ông đặc biệt bảo vệ quyền của những người bị thiệt thòi , ủng hộ quản lý môi trường và thúc đẩy cải cách trong quản lý nhà thờ.

Theo nguyện vọng của mình, Đức Phanxicô được an nghỉ tại Vương cung thánh đường Santa Maria Maggiore vào ngày 26 tháng 4. Việc ngài chọn nơi chôn cất phản ánh sự tận tụy suốt đời của ngài đối với lối sống giản dị và lòng sùng kính của ngài đối với Đức Maria, mẹ Thiên Chúa.

Lời dạy của ông về sự hòa giải

Đức Giáo hoàng Phanxicô dạy rằng sự hòa giải là một món quà từ Chúa, dựa trên lòng thương xót và tình yêu vô hạn của Chúa. Ngài thường nhấn mạnh rằng Chúa không bao giờ mệt mỏi khi tha thứ cho nhân loại và bí tích hòa giải là một không gian độc đáo nơi các cá nhân trải nghiệm sự tha thứ vô biên này.

Đối với Francis, sự hòa giải với Chúa là xóa bỏ tội lỗi và quan trọng hơn là biến đổi trái tim. Sự khởi đầu mới này khôi phục lại phẩm giá của một người và làm sống lại mối quan hệ của họ với Chúa.

Ông khuyến khích các tín đồ đến với Chúa bằng lòng tin tưởng và khiêm nhường, hiểu rằng lòng thương xót của Chúa vượt qua mọi tội lỗi.

Trong tầm nhìn rộng hơn của mình, sự hòa giải vượt ra ngoài sự chữa lành cá nhân để hàn gắn các mối quan hệ trong gia đình, cộng đồng và thậm chí là quốc gia. Đức Giáo hoàng Phanxicô thúc giục đối thoại, hiểu biết và tha thứ để vượt qua xung đột và chia rẽ.

Ông dạy rằng sự hòa giải thực sự đòi hỏi phải thừa nhận những sai lầm trong quá khứ, theo đuổi công lý khi cần thiết và vun đắp tinh thần cởi mở với người khác. Cho dù giải quyết căng thẳng chính trị, khác biệt tôn giáo hay bất công xã hội, Đức Phanxicô nhấn mạnh rằng xây dựng cầu nối — không phải tường — là phản ứng của Kitô giáo đối với một thế giới chia rẽ.

Đức Giáo hoàng Phanxicô coi Giáo hội như một ” bệnh viện dã chiến “, có sứ mệnh chữa lành vết thương và mang đến sự hòa giải cho mọi người, đặc biệt là những người cảm thấy bị loại trừ hoặc bị tổn thương bởi cuộc sống. Ngài thúc giục các Kitô hữu trở thành công cụ của hòa bình và là tác nhân của lòng thương xót của Chúa trong cuộc sống hàng ngày của họ, thể hiện lòng trắc ẩn và sự kiên nhẫn đối với người khác.

Đối với Đức Phanxicô, hòa giải không phải là một hành động thụ động hay thỉnh thoảng; đó là cam kết hằng ngày sống theo Phúc Âm bằng cách thể hiện lòng thương xót, tìm kiếm sự hiệp nhất và mang lại hy vọng cho một thế giới tan vỡ.

Sự tha thứ của người bản địa

Đức Giáo hoàng Francis đã nỗ lực đáng kể để tìm kiếm sự tha thứ từ người dân bản địa, đặc biệt là về vai trò của Giáo hội Công giáo trong những bất công lịch sử mà họ phải đối mặt.

Một trong những ví dụ đáng chú ý nhất là chuyến thăm Canada năm 2022 của ông , trong đó ông đã đưa ra lời xin lỗi chính thức tới các cộng đồng bản địa vì sự tham gia của Giáo hội vào việc điều hành các trường nội trú. Các trường nội trú này là một phần của chính sách của chính phủ nhằm mục đích đồng hóa cưỡng bức trẻ em bản địa, gây ra chấn thương sâu sắc và lâu dài.

Phát biểu tại Maskwacis, Alberta, trước những người sống sót và gia đình họ, Đức Phanxicô cho biết ngài “rất xin lỗi” về cách mà nhiều Kitô hữu “ủng hộ tư tưởng thực dân của các thế lực áp bức người dân bản địa”.

Lời nói của ông được coi là một bước tiến quan trọng hướng tới sự chữa lành, mặc dù nhiều nhà lãnh đạo bản địa nhấn mạnh rằng lời xin lỗi cũng phải dẫn đến hành động có ý nghĩa.

Ngoài Canada, Giáo hoàng Francis liên tục vận động để công nhận nhiều hơn các quyền, truyền thống và phẩm giá của người bản địa trên phạm vi toàn cầu.

Trong các cuộc họp tại Vatican với các phái đoàn bản địa từ Canada, Amazon và các khu vực khác, ngài đã lắng nghe chăm chú những câu chuyện về nỗi đau khổ và khả năng phục hồi của họ. Trong những cuộc gặp gỡ này, ngài không chỉ đưa ra lời xin lỗi mà còn truyền đạt nỗi buồn của mình về tình trạng thiểu số hóa đang diễn ra của các cộng đồng bản địa ngày nay.

Francis kêu gọi Giáo hội sát cánh cùng người dân bản địa trong việc bảo vệ văn hóa, đất đai và quyền của họ, nhấn mạnh rằng sự hòa giải phải bao gồm sự thật, công lý và sự tôn trọng. Hành động của ông minh họa cho lời dạy rộng hơn của ông rằng sự tha thứ thực sự đòi hỏi những nỗ lực hữu hình để hàn gắn các mối quan hệ và hỗ trợ những người đã bị đối xử bất công trong lịch sử.

Sự hòa giải có ý nghĩa gì đối với Indonesia

Đối với Indonesia, hòa giải có nghĩa là thúc đẩy sự thống nhất trong đa dạng đồng thời chữa lành vết thương do xung đột, bất công và bất bình đẳng gây ra.

Đức Phanxicô thường thảo luận về hòa giải như một hành trình đòi hỏi phải đối thoại, tôn trọng sự khác biệt và cam kết vì lợi ích chung — những giá trị có ý nghĩa to lớn đối với quốc gia, với sự kết hợp phong phú giữa các sắc tộc, tôn giáo và văn hóa.

Đức Giáo hoàng Phanxicô khuyến khích người dân Indonesia xem sự đa dạng không phải là mối đe dọa mà là một món quà, thúc đẩy tình anh em giữa mọi người. Với tinh thần hòa giải, ngài kêu gọi giải quyết những tổn hại trong quá khứ, bao gồm cả căng thẳng xã hội và tôn giáo, bằng sự trung thực và lòng trắc ẩn, và luôn tìm kiếm các giải pháp hòa bình dựa trên công lý và lòng thương xót.

Để đạt được sự hòa giải thực sự ở Indonesia phải bao gồm việc chăm sóc những người dễ bị tổn thương nhất, bao gồm các cộng đồng bản địa, những người thiệt thòi và những người phải di dời do xung đột hoặc khủng hoảng môi trường. Trong bối cảnh này, hòa giải không chỉ là chấm dứt bạo lực; mà còn là thúc đẩy một xã hội nơi mọi người đều được hòa nhập và được đối xử tôn trọng.

Tầm nhìn này kêu gọi người dân Indonesia — người Công giáo và mọi tín ngưỡng — đoàn kết trong các mối quan hệ chữa lành, bảo vệ nhân quyền và thúc đẩy hòa bình. Được truyền cảm hứng từ thông điệp của Đức Phanxicô, sự hòa giải ở Indonesia chuyển thành hành trình liên tục của sự tha thứ, đoàn kết và sự cống hiến chung để tạo ra một tương lai đặc trưng bởi hy vọng và sự tôn trọng lẫn nhau.

Nhiều ví dụ thực tế về sự hòa giải ở Indonesia bao gồm các sáng kiến ​​đối thoại liên tôn, chữa lành sau xung đột và các phong trào cơ sở thúc đẩy sự hòa hợp xã hội. Sau nhiều năm bạo lực tôn giáo ở các khu vực như Maluku và Sulawesi, các nhà lãnh đạo Công giáo, Hồi giáo và Tin lành địa phương đã cùng nhau xây dựng lại lòng tin thông qua các dự án cộng đồng chung và các thỏa thuận hòa bình, phản ánh lời kêu gọi đối thoại và tình anh em của Đức Phanxicô.

Ngoài ra, các tổ chức Công giáo đã tham gia vào các sáng kiến ​​giáo dục hòa bình, truyền đạt những bài học về lòng khoan dung, tha thứ và đối thoại cởi mở cho giới trẻ.

Tại Papua, nơi căng thẳng giữa người dân bản địa và chính quyền nhà nước vẫn tiếp diễn, một số người trong Giáo hội địa phương đã bảo vệ quyền và phẩm giá của người bản địa, tạo nền tảng cho đối thoại và hòa giải hòa bình. Những nỗ lực này thể hiện tầm nhìn của Đức Phanxicô về hòa giải như một quá trình kiên nhẫn, cơ sở đoàn kết mọi người, thúc đẩy công lý và nuôi dưỡng hạt giống của hòa bình lâu dài.

Thật vậy, hoạt động bảo vệ môi trường, chẳng hạn như bảo vệ đất đai tổ tiên của các cộng đồng bản địa ở Indonesia và nhiều nơi khác, thể hiện lời dạy của Đức Giáo hoàng Phanxicô rằng hòa bình thực sự bao gồm việc chăm sóc các cộng đồng thiểu số và sáng tạo . Những hành động này phản ánh cam kết hòa giải như một sự cống hiến liên tục cho hòa bình, hòa nhập và tôn trọng lẫn nhau, như lời dạy của Đức Phanxicô, một vị giáo hoàng của sự hòa giải.