TIỀN VÀ TÌNH: XÂY DỰNG GIA ĐÌNH TRÊN NỀN TẢNG NÀO?
Tôi viết những dòng này với một tâm tình gần gũi, như một người anh em, một người bạn đang cùng đi trên một hành trình với tất cả quý vị. Hành trình khám phá tình yêu, chuẩn bị cho một giao ước thánh thiêng trước mặt Thiên Chúa và cộng đoàn: Bí tích Hôn Phối. Trên con đường ấy, có lẽ không ít lần chúng ta phải đối diện với những lựa chọn, những trăn trở làm lòng mình bối rối. Và một trong những câu hỏi lớn nhất, thực tế nhất vang lên trong tâm trí mỗi người: Giữa Tiền và Tình, ta nên chọn bên nào trước? Đâu là nền tảng vững chắc để xây dựng một gia đình hạnh phúc?
Đây không phải là một câu hỏi lý thuyết suông. Nó là bài toán hiện hữu mỗi ngày, trong từng quyết định, từ việc chọn một món quà, lên kế hoạch cho một buổi hẹn hò, đến việc hoạch định cả một tương lai chung. Có người nói, “một túp lều tranh hai trái tim vàng” chỉ còn trong cổ tích. Người khác lại quả quyết, “tiền bạc là phù du, tình yêu mới là vĩnh cửu”. Vậy đâu là chân lý? Đâu là con đường khôn ngoan mà Thiên Chúa muốn chúng ta bước đi?
Trong những trang tiếp theo, chúng ta sẽ không cố gắng tìm một câu trả lời đơn giản “chọn A” hay “bỏ B”. Thay vào đó, chúng ta sẽ cùng nhau bóc tách từng lớp của vấn đề, nhìn nhận giá trị đích thực của cả tiền bạc lẫn tình yêu, và quan trọng nhất, là tìm kiếm sự quân bình thánh thiện dưới ánh sáng Tin Mừng. Để từ đó, mỗi người chúng ta có thể đưa ra lựa chọn không chỉ bằng lý trí của một người trưởng thành, mà còn bằng con tim của một người có đức tin, một người con của Chúa.
Nguyện xin Chúa Thánh Thần soi sáng để những chia sẻ này mang lại lợi ích thiêng liêng và sự bình an cho tất cả chúng ta.
PHẦN I: SỨC HÚT CỦA ĐỒNG TIỀN – MỘT THỰC TẾ KHÔNG THỂ CHỐI BỎ
Chắc hẳn rằng, khi được hỏi giữa Tiền và Tình, nhiều người trong chúng ta, dù có thể không nói ra, nhưng trong thâm tâm sẽ thoáng lên một ý nghĩ: “Phải có tiền trước đã”. Suy nghĩ này không có gì là sai trái hay tội lỗi. Nó xuất phát từ chính thực tế cuộc sống mà chúng ta đang đối diện. Chúng ta không thể sống một cách mơ mộng, xa rời thực tại. Tiền bạc, hay nói rộng hơn là tài chính, là một phương tiện thiết yếu để duy trì sự sống và xây dựng tương lai.
- Sức Mạnh Của Đồng Tiền Trong Xã Hội Hiện Đại
Chúng ta hãy thành thật với nhau. Để có một đám cưới, chúng ta cần tiền. Để thuê hay mua một căn nhà làm tổ ấm, chúng ta cần tiền. Khi con cái chào đời, từ hộp sữa, tã lót đến học phí sau này, tất cả đều cần đến tiền. Tiền bạc giúp chúng ta giải quyết những nhu cầu cơ bản: ăn, mặc, ở, đi lại, học hành, thuốc men khi đau ốm. Không có nó, cuộc sống sẽ trở nên vô cùng chật vật, và tình yêu dù lớn đến mấy cũng có nguy cơ bị bào mòn bởi những lo toan cơm áo gạo tiền.
Như bạn đã viết, có những câu thơ rất thực tế mà người đời vẫn hay truyền miệng:
Tiền là tiên là Phật Là sức bật của lò xo Là thước đo của lòng người Là tiếng cười của tuổi trẻ Là sức khỏe của tuổi già Là cái đà của danh vọng Là cái lọng để che thân Là cán cân của công lý Là triết lý của cuộc đời.
Những câu thơ này phản ánh một góc nhìn trần trụi về quyền năng của đồng tiền. Nó có thể mang lại sự an toàn, sự tiện nghi, sự tự tin và cả địa vị xã hội. Nó là một “sức bật”, giúp con người vượt qua khó khăn, thực hiện ước mơ. Trong một chừng mực nào đó, nó là “thước đo” cho sự thành công, sự nỗ lực của một con người. Chúng ta không thể và không nên phủ nhận vai trò quan trọng này của tiền bạc.
- Cái Bẫy Của Chủ Nghĩa Duy Vật
Tuy nhiên, chính vì sức mạnh to lớn đó mà đồng tiền cũng ẩn chứa một cái bẫy nguy hiểm. Khi chúng ta quá đề cao vai trò của tiền bạc, coi nó là mục đích tối thượng, là câu trả lời cho mọi vấn đề, chúng ta đang vô tình rơi vào chủ nghĩa duy vật.
Chúa Giêsu đã cảnh báo rất rõ ràng: “Không ai có thể làm tôi hai chủ, vì hoặc sẽ ghét chủ này mà yêu chủ kia, hoặc sẽ gắn bó với chủ này mà khinh dể chủ nọ. Anh em không thể vừa làm tôi Thiên Chúa, vừa làm tôi tiền của được” (Mt 6,24).
Khi tiền bạc trở thành “ông chủ”, nó sẽ điều khiển mọi suy nghĩ và hành động của chúng ta.
- Tình yêu có thể bị đem ra cân đo đong đếm: “Anh ấy/cô ấy có nhà không? Lương bao nhiêu? Gia cảnh thế nào?”.
- Hạnh phúc được định nghĩa bằng những chuyến du lịch sang trọng, những món đồ hiệu đắt tiền, một căn nhà to lớn hơn nhà hàng xóm.
- Thời gian dành cho nhau bị hy sinh cho những giờ làm thêm, những cuộc nhậu nhẹt xã giao để kiếm thêm hợp đồng.
Khi đó, chúng ta có thể có rất nhiều tiền, nhưng lại đánh mất điều quý giá hơn: sự kết nối tâm hồn, sự bình an trong gia đình. Thánh Phaolô cũng đã nhắc nhở môn đệ Timôthê: “Cội rễ sinh ra mọi điều ác là lòng ham muốn tiền bạc, vì buông theo lòng ham muốn đó, nhiều người đã lạc xa đức tin và chuốc lấy bao nỗi đớn đau xâu xé” (1 Tm 6,10). “Lòng ham muốn tiền bạc” chứ không phải bản thân tiền bạc, mới là cội rễ của sự dữ.
Vì vậy, là người Kitô hữu, chúng ta được mời gọi có một thái độ khôn ngoan và đúng đắn: xem tiền bạc là một phương tiện, một công cụ Chúa ban để phục vụ sự sống, phục vụ tình yêu và phục vụ tha nhân, chứ không phải là một ông chủ để tôn thờ.
PHẦN II: TÌNH YÊU – MÓN QUÀ VÔ GIÁ TỪ THIÊN CHÚA
Nếu tiền bạc là phương tiện cần thiết cho cuộc sống vật chất, thì tình yêu chính là không khí, là linh hồn cho đời sống tinh thần và là nền tảng của gia đình Kitô giáo.
- Tình Yêu Không Thể Mua Bán
Bạn đã liệt kê một danh sách rất sâu sắc và thấm thía, vạch ra ranh giới rõ ràng giữa “sở hữu” và “hạnh phúc”, giữa những gì tiền bạc có thể mua được và những gì nó bất lực:
Tiền mua được ngôi nhà nhưng không mua được một tổ ấm Tiền mua được đồng hồ nhưng không mua được thời gian Tiền mua được chiếc giường nhưng không mua được giấc ngủ Tiền mua được sách nhưng không mua được kiến thức Tiền mua được thuốc nhưng không mua được sức khỏe Tiền mua được địa vị nhưng không mua được sự nể trọng Tiền mua được máu nhưng không mua được cuộc sống Tiền mua được thể xác nhưng không mua được tình yêu.
Danh sách này nói lên một sự thật vĩ đại: những giá trị đích thực và sâu xa nhất của cuộc sống con người đều nằm ngoài phạm vi quyền lực của đồng tiền.
- Một “ngôi nhà” chỉ là gạch vữa, xi măng. Nhưng một “tổ ấm” được xây nên từ sự tha thứ, tiếng cười, sự hy sinh, những bữa cơm chung, những lời cầu nguyện cùng nhau.
- Một “chiếc giường” đắt tiền không thể mang lại “giấc ngủ” bình an nếu tâm hồn ta đầy lo âu, cắn rứt, nếu bên cạnh ta là một người bạn đời xa lạ.
- Và quan trọng nhất, tiền có thể mua được sự chú ý, sự hấp dẫn thể xác, nhưng không bao giờ mua được “tình yêu” – sự gắn kết trọn vẹn của hai con người cả về thể xác, tâm hồn và tinh thần.
- Bản Chất Thần Linh Của Tình Yêu
Anh chị em thân mến, chúng ta cần phải nhận ra rằng, Tình Yêu mà chúng ta đang nói đến không đơn thuần là cảm xúc rung động nhất thời. Với người Kitô hữu, Tình Yêu có một nguồn gốc thần linh. “Thiên Chúa là Tình Yêu” (1 Ga 4,8). Chính Ngài là nguồn mạch và là cùng đích của mọi tình yêu chân thật.
Tình yêu đôi lứa mà Thiên Chúa ban tặng cho con người là một phản ảnh diệu kỳ của Tình Yêu Ba Ngôi. Đó là một tình yêu cho đi, đón nhận và trao ban. Khi yêu, con người được mời gọi vượt ra khỏi cái tôi ích kỷ của mình để hướng đến người khác. Như bạn đã viết, tình yêu là hành động quan tâm, chăm sóc, lo lắng và mong muốn mang lại hạnh phúc cho người mình yêu.
Khi hai người yêu nhau thật sự, họ có một sức mạnh phi thường để vượt qua mọi gian khó. Đúng như câu ca dao cha ông ta đã đúc kết:
“Yêu nhau mấy núi cũng trèo, Mấy sông cũng lội mấy đèo cũng qua.”
Sức mạnh này đến từ đâu? Nó không đến từ tài khoản ngân hàng hay địa vị xã hội. Nó đến từ sự cam kết, từ lòng tín thác, từ sự hy sinh sẵn sàng “vác đỡ gánh nặng cho nhau” (Gl 6,2). Một người chồng sẵn sàng thức đêm chăm con cho vợ nghỉ. Một người vợ sẵn sàng cắt giảm chi tiêu cá nhân để gia đình có một khoản tiết kiệm. Những hành động nhỏ bé ấy không mua được bằng tiền, nhưng chúng xây nên một gia tài vô giá là hạnh phúc.
- Tình Yêu Trong Hôn Nhân Kitô Giáo
Đối với chúng ta, tình yêu này còn được nâng lên một tầm cao mới qua Bí tích Hôn Phối. Nó không chỉ là tình cảm tự nhiên giữa một người nam và một người nữ, mà còn là một dấu chỉ hữu hình về tình yêu của Chúa Kitô dành cho Hội Thánh. Một tình yêu trung tín (chỉ một vợ một chồng), vĩnh viễn (trọn đời không phân ly) và quảng đại (sẵn sàng đón nhận con cái Chúa ban).
Nền tảng của hôn nhân Công giáo là Giao ước Tình yêu, chứ không phải một hợp đồng kinh tế. Nếu nền tảng là tiền bạc, nó sẽ sụp đổ khi tài chính khủng hoảng. Nhưng nếu nền tảng là Tình Yêu bắt nguồn từ Thiên Chúa, nó sẽ có đủ sức mạnh để đứng vững trước mọi phong ba bão táp của cuộc đời.
PHẦN III: TÌM KIẾM SỰ QUÂN BÌNH THÁNH THIỆN: ĐẶT TIỀN BẠC PHỤC VỤ TÌNH YÊU
Sau khi đã phân tích giá trị của cả Tiền và Tình, chúng ta đi đến câu hỏi cốt lõi: Vậy phải làm sao? Làm thế nào để sống hài hòa cả hai yếu tố này trong đời sống hôn nhân tương lai? Câu trả lời không nằm ở việc “chọn bên nào trước”, mà là “đặt cái gì làm nền tảng, cái gì làm phương tiện”.
Nền tảng phải là Tình Yêu. Phương tiện là Tiền Bạc.
Giống như xây một ngôi nhà, Tình Yêu chính là phần móng. Móng phải được đào sâu, xây chắc trên nền đá vững chãi là chính Thiên Chúa. Tiền Bạc và của cải vật chất là gạch, xi măng, sắt thép… để xây nên các tầng lầu. Một cái móng chắc mà không có vật liệu thì không thể thành nhà. Nhưng vật liệu tốt đến mấy mà xây trên một nền móng yếu ớt, tạm bợ thì sớm muộn gì ngôi nhà cũng sụp đổ.
Vậy, làm thế nào để xây dựng hôn nhân trên nền tảng Tình Yêu và sử dụng tiền bạc như một phương tiện khôn ngoan?
- Giao Tiếp Cởi Mở và Trung Thực Về Tài Chính
Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Ngay từ khi còn đang tìm hiểu, hai bạn hãy can đảm ngồi xuống và nói chuyện với nhau về vấn đề tiền bạc một cách cởi mở.
- Quan điểm của mỗi người về tiền bạc là gì?
- Thói quen chi tiêu, tiết kiệm của mỗi người ra sao?
- Có những khoản nợ nào cần giải quyết không?
- Mục tiêu tài chính trong tương lai là gì? (Mua nhà, sinh con, đầu tư…)
Sự minh bạch này không phải để phán xét nhau, mà để thấu hiểu, cảm thông và tìm ra tiếng nói chung. Nó giúp tránh những cú sốc và xung đột không đáng có sau khi kết hôn.
- Thiết Lập “Ngân Sách Gia Đình” Dựa Trên Giá Trị Chung
Khi đã về một nhà, hãy cùng nhau lập một kế hoạch tài chính. Không phải là việc của riêng vợ hay chồng, mà là của “chúng ta”.
- Ghi lại thu nhập và chi tiêu: Để biết tiền của gia đình đang đi đâu.
- Phân loại các khoản chi: Chi tiêu thiết yếu (ăn uống, nhà ở, đi lại), chi tiêu cá nhân, tiết kiệm, đầu tư, và đặc biệt, quỹ bác ái (giúp đỡ người nghèo, đóng góp cho nhà thờ…). Việc thực hành bác ái giúp chúng ta không bị trói buộc bởi tiền bạc và luôn nhớ đến những người kém may mắn hơn.
- Cùng nhau ra quyết định: Đối với những khoản chi tiêu lớn, cả hai vợ chồng cần thảo luận và đồng thuận. Điều này thể hiện sự tôn trọng và tinh thần trách nhiệm chung.
- Cùng Nhau Lao Động, Cùng Nhau Hưởng Thụ
Thánh Phaolô nói: “Ai không làm thì cũng đừng ăn” (2 Tx 3,10). Lao động chân chính để tạo ra của cải vật chất là một ơn gọi và là một phẩm giá của con người. Trong gia đình, cả vợ và chồng đều có trách nhiệm đóng góp công sức và tài năng của mình, dù là đi làm bên ngoài hay chăm sóc con cái, nội trợ tại nhà.
Thành quả lao động có được nên được xem là “của chung”. Hãy cùng nhau tận hưởng những thành quả đó một cách chính đáng. Một bữa ăn ngon, một chuyến đi chơi ngắn ngày không phải là lãng phí, mà là cách để hâm nóng tình cảm, tạo ra những kỷ niệm đẹp và tái tạo năng lượng sau những ngày làm việc vất vả.
- Học Cách Sống “Biết Đủ”
Trong một xã hội tiêu thụ, chúng ta liên tục bị thôi thúc phải có nhiều hơn, tốt hơn, mới hơn. Cái bẫy của sự so sánh với người khác (“nhà người ta”, “vợ người ta”, “chồng người ta”) là một liều thuốc độc cho hạnh phúc gia đình.
Sách Châm Ngôn dạy: “Xin đừng để con phải nghèo khổ, cũng đừng cho con được giàu sang, chỉ xin cho con được no đủ hằng ngày” (Cn 30,8). Sống “biết đủ” không có nghĩa là lười biếng, không cầu tiến. Nó có nghĩa là biết trân trọng những gì mình đang có, tìm thấy niềm vui trong những điều giản dị, và không để lòng ham muốn vật chất vô độ điều khiển cuộc sống. Khi có được tâm thế này, gia đình bạn sẽ tìm thấy sự bình an và tự do đích thực.
- Đặt Thiên Chúa vào Trung Tâm Đời Sống Tài Chính
Cuối cùng và trên hết, hãy để Thiên Chúa làm chủ kho tàng của gia đình bạn.
- Cầu nguyện trước mỗi quyết định tài chính: Xin Chúa soi sáng để biết đâu là điều đẹp lòng Ngài và mang lại lợi ích cho gia đình.
- Dâng những lo lắng tài chính cho Chúa: Qua lời cầu nguyện, qua việc tham dự Thánh Lễ. Hãy tin tưởng vào sự quan phòng của Ngài, như lời Chúa Giêsu đã dạy: “Hãy xem chim trời: chúng không gieo, không gặt, không thu tích vào kho, thế mà Cha anh em trên trời vẫn nuôi chúng. Anh em lại chẳng quý giá hơn chúng sao?” (Mt 6,26).
- Thực hành luật Mười Phần (Tithing): Dù ít hay nhiều, hãy dâng một phần hoa lợi của mình cho Chúa và công việc bác ái. Đây là một hành động đức tin, công nhận mọi sự mình có đều bởi Chúa mà ra, và nó sẽ mở ra kho tàng ân sủng của Ngài trên gia đình bạn.
KẾT LUẬN: LỜI MỜI GỌI XÂY DỰNG TƯƠNG LAI TRÊN NỀN TẢNG TÌNH YÊU VỮNG CHẮC
Anh chị và các bạn thân mến,
Chúng ta đã cùng nhau đi qua một hành trình suy tư khá dài. Quay trở lại với câu hỏi ban đầu: Giữa Tiền và Tình, bạn chọn bên nào trước?
Có lẽ giờ đây, câu trả lời đã trở nên rõ ràng hơn. Đây không phải là một sự lựa chọn loại trừ, mà là một sự lựa chọn về thứ tự ưu tiên và nền tảng.
Hãy chọn Tình Yêu làm nền tảng trước hết. Hãy xây dựng mối tương quan của các bạn trên sự thấu hiểu, tôn trọng, hy sinh và đặc biệt là trên tình yêu của Thiên Chúa. Hãy dành thời gian để tìm hiểu nhau thật kỹ về tâm hồn, tính cách, những giá trị cốt lõi và ước mơ sâu thẳm. Đó là viên đá góc tường không gì thay thế được.
Sau đó, hãy cùng nhau, trên nền tảng Tình Yêu ấy, can đảm đối diện và giải quyết bài toán về Tiền Bạc. Cùng nhau lao động, cùng nhau lên kế hoạch, cùng nhau tiết kiệm và cùng nhau vượt qua những khó khăn tài chính. Khi tiền bạc được đặt đúng vị trí là công cụ phục vụ cho tình yêu, nó sẽ không còn là ông chủ đáng sợ, mà trở thành một đầy tớ trung thành và hữu ích.
Bạn nói rất đúng: “Ta có thể làm ra tiền nhưng tình yêu phải mất nhiều thời gian mới có được. Và không ai có thể thay thế được người mà mình thương.”
Vậy, ta hãy trân trọng và biết ơn với người yêu của mình nhé. Đừng vì những áp lực vật chất, đừng vì sự so sánh hơn thua với người đời mà đánh mất đi món quà vô giá Chúa đã ban tặng. Tiền bạc mất đi có thể tìm lại được, nhưng một tình yêu đích thực một khi đã tan vỡ thì khó lòng hàn gắn. Tiền không thể mang lại nụ cười hạnh phúc khi bạn trở về nhà sau một ngày mệt mỏi. Tiền không thể cho bạn một bờ vai để tựa vào khi bạn yếu đuối. Tiền không thể lau khô những giọt nước mắt và không thể cùng bạn cầu nguyện mỗi tối. Chỉ có người bạn đời yêu thương của bạn mới có thể làm được những điều đó.
Bạn hãy cố gắng biết ơn người yêu của mình. Hãy nói lời cảm ơn họ mỗi ngày. Hãy cùng họ xây dựng một tương lai mà ở đó, Thiên Chúa là trung tâm, Tình Yêu là nền móng, và tiền bạc chỉ là những viên gạch xây nên tổ ấm hạnh phúc.
Lm. Anmai, CSsR
