VÀI ĐIỀU BÍ MẬT LIÊN QUAN ĐẾN ỐNG KHÓI TRẮNG/ĐEN CỦA VATICAN
Nghi thức thả khói trắng hoặc đen từ ống khói của Nhà nguyện Sistine tại Vatican là một trong những biểu tượng nổi bật nhất của Giáo hội Công giáo, gắn liền với quá trình bầu chọn giáo hoàng. Khi khói trắng bốc lên, cả thế giới biết rằng một vị tân giáo hoàng đã được chọn. Ngược lại, khói đen báo hiệu rằng các Hồng y trong Mật viện vẫn chưa đạt được sự đồng thuận. Tuy nhiên, đằng sau hình ảnh khói bay trên mái Nhà nguyện Sistine là một loạt các chi tiết kỹ thuật, lịch sử và truyền thống độc đáo mà ít người biết đến. Bài viết này sẽ đi sâu vào những bí mật và câu chuyện xoay quanh hệ thống ống khói đặc biệt này, mở rộng và làm rõ từng khía cạnh để mang lại cái nhìn toàn diện nhất.
Khói trắng và khói đen không chỉ đơn thuần là kết quả của việc đốt cháy các lá phiếu bầu. Thực tế, màu sắc của khói được tạo ra thông qua một quy trình hóa học phức tạp, sử dụng các chất liệu đặc biệt để đảm bảo màu sắc rõ ràng và dễ nhận biết. Các lá phiếu bầu của các Hồng y, vốn được viết tay và chứa thông tin nhạy cảm, sẽ được đốt trong lò cùng với các hợp chất hóa học để tạo ra màu sắc mong muốn.
• Khói trắng: Để tạo ra khói trắng, người ta sử dụng các hợp chất như kali clorat, lactose và nhựa thông. Những chất này, khi cháy, tạo ra một luồng khói trắng dày và dễ nhìn thấy từ xa. Trong lịch sử gần đây, Vatican đã tinh chỉnh công thức để đảm bảo khói trắng có màu sắc rõ ràng, tránh nhầm lẫn với khói xám.
• Khói đen: Khói đen được tạo ra bằng cách thêm các hợp chất carbon nặng, chẳng hạn như anthracene hoặc nhựa đường, vào hỗn hợp đốt. Những chất này tạo ra khói đen đặc, báo hiệu rằng Mật viện chưa đạt được kết quả.
Quá trình này không chỉ đòi hỏi sự chính xác về mặt hóa học mà còn cần sự cẩn thận để đảm bảo khói không gây hại cho môi trường hoặc làm hỏng các bức bích họa quý giá trong Nhà nguyện Sistine, nơi được trang trí bởi những kiệt tác của Michelangelo.
Hệ thống tạo khói bắt nguồn từ hai lò sắt đặt bên trong Nhà nguyện Sistine, một trong những địa điểm linh thiêng và mang tính biểu tượng nhất của Vatican. Hai lò này được thiết kế đặc biệt để phục vụ quá trình bầu chọn giáo hoàng:
• Lò chính: Lò chính được sử dụng để đốt các lá phiếu bầu sau mỗi vòng bỏ phiếu. Lò này có kích thước khoảng 1 mét (3,2 feet) và được thiết kế với hai ô: ô dưới để duy trì ngọn lửa và ô trên để bỏ các lá phiếu cùng các chất liệu hóa học.
• Lò phụ: Lò phụ được sử dụng để tăng cường hiệu ứng khói, đảm bảo rằng khói được tạo ra đủ dày và rõ ràng để có thể nhìn thấy từ Quảng trường Thánh Phêrô. Lò phụ hoạt động song song với lò chính, giúp điều chỉnh lượng khói và màu sắc.
Cả hai lò đều được kết nối với một hệ thống ống khói dẫn khói ra ngoài qua mái Nhà nguyện Sistine. Việc sử dụng haiව
Hai lò sắt này không chỉ có chức năng thực tế mà còn mang ý nghĩa biểu tượng, đại diện cho sự minh bạch và tính bí mật của quá trình bầu chọn. Các lá phiếu được đốt ngay sau mỗi vòng bỏ phiếu để đảm bảo không ai có thể truy cập thông tin về kết quả, bảo vệ tính toàn vẹn của Mật viện.
Hệ thống ống khói hiện tại, với thiết kế tinh vi và hiệu quả, được sử dụng lần đầu tiên vào năm 1939 trong Mật viện bầu chọn Đức Giáo hoàng Pio XII. Trước đó, Vatican đã sử dụng các phương pháp thô sơ hơn để tạo khói, đôi khi dẫn đến sự nhầm lẫn về màu sắc. Ví dụ, trong một số Mật viện trước đây, khói có thể xuất hiện màu xám, gây khó khăn cho những người quan sát từ xa.
Kể từ năm 1939, hệ thống này đã được sử dụng trong các Mật viện sau:
• 1958: Bầu chọn Đức Gioan XXIII.
• 1963: Bầu chọn Đức Phaolo VI.
• 1978 (lần 1): Bầu chọn Đức Gioan Phaolo I.
• 1978 (lần 2): Bầu chọn Đức Gioan Phaolo II.
• 2005: Bầu chọn Đức Biển Đức XVI.
• 2013: Bầu chọn Đức Phanxicô.
Mỗi lần sử dụng, các lò sắt được khắc số La Mã tương ứng với năm diễn ra Mật viện, tạo thành một bản ghi chép lịch sử độc đáo ngay trên thiết bị. Hệ thống này không chỉ là một công cụ kỹ thuật mà còn là một phần di sản văn hóa và tôn giáo của Giáo hội Công giáo.
Hệ thống ống khói của Nhà nguyện Sistine là một kỳ công kỹ thuật, với chiều cao tổng cộng khoảng 30 mét (98 feet). Hệ thống này được chia thành hai phần chính:
• Phần dưới: Bao gồm 32 ống nhỏ hơn, được lắp ráp để dẫn khói từ lò lên mái Nhà nguyện Sistine. Các ống này được làm từ thép không gỉ để chịu được nhiệt độ cao và đảm bảo độ bền.
• Phần trên: Một ống duy nhất dài 20 mét (65 feet), làm từ thép và đồng, dẫn khói từ mái nhà lên đến điểm cao nhất, nơi khói được thả ra để cả thế giới nhìn thấy.
Việc lắp đặt hệ thống này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các kỹ thuật viên và giới chức Vatican, đảm bảo rằng ống khói không chỉ hoạt động hiệu quả mà còn không làm tổn hại đến cấu trúc lịch sử của Nhà nguyện Sistine. Mỗi năm, hệ thống được kiểm tra và bảo trì để sẵn sàng cho các Mật viện trong tương lai.
Trong thời đại của mạng xã hội và thông tin tức thời, thật khó tin rằng khói và chuông vẫn là hai phương tiện chính thức duy nhất để thông báo kết quả của Mật viện. Khi khói trắng xuất hiện, chuông của Vương cung thánh đường Thánh Phêrô sẽ rung lên, xác nhận rằng một vị tân giáo hoàng đã được chọn. Ngược lại, khói đen không đi kèm với tiếng chuông, báo hiệu rằng quá trình bầu chọn vẫn tiếp tục.
Quy định này phản ánh sự tôn trọng của Vatican đối với truyền thống và tính bí mật của Mật viện. Bất kỳ hình thức thông báo nào khác, bao gồm tin nhắn, email hoặc thông cáo báo chí, đều bị cấm nghiêm ngặt cho đến khi khói trắng và tiếng chuông chính thức vang lên. Điều này đảm bảo rằng thế giới nhận được thông tin theo cách thống nhất và trang trọng, đúng với tinh thần của sự kiện.
Một trong những khoảnh khắc đáng nhớ nhất liên quan đến ống khói Vatican xảy ra trong Mật viện năm 2013. Khi khói đen bốc lên, báo hiệu rằng chưa có giáo hoàng nào được chọn, một con hải âu trắng bất ngờ đậu trên đỉnh ống khói. Hình ảnh này nhanh chóng được các phóng viên và người dân tại Quảng trường Thánh Phêrô ghi lại, và video về con chim đã lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội.
Con hải âu được nhiều người xem như một biểu tượng của hy vọng và sự hiện diện của Chúa Thánh Thần, đặc biệt trong bối cảnh Giáo hội Công giáo đang trải qua một giai đoạn chuyển giao quan trọng. Dù chỉ là một sự kiện ngẫu nhiên, hình ảnh con chim đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng các tín hữu và những người theo dõi Mật viện trên toàn thế giới.
Ống khói Vatican không chỉ là một công cụ kỹ thuật mà còn mang ý nghĩa văn hóa và tôn giáo sâu sắc. Đối với hàng triệu tín hữu Công giáo trên toàn thế giới, khói trắng là biểu tượng của sự đoàn kết và hy vọng, đánh dấu sự khởi đầu của một triều đại giáo hoàng mới. Ngược lại, khói đen nhắc nhở về sự kiên nhẫn và cầu nguyện, khi các Hồng y tiếp tục tìm kiếm ý Chúa trong quá trình bầu chọn.
Hình ảnh khói bốc lên từ Nhà nguyện Sistine đã trở thành một trong những biểu tượng dễ nhận biết nhất của Giáo hội Công giáo, xuất hiện trong các bộ phim, sách báo và tranh ảnh. Nó đại diện cho sự kết nối giữa truyền thống cổ xưa và thế giới hiện đại, giữa con người và thần linh.
Dù hệ thống ống khói hiện tại hoạt động hiệu quả, nó không phải lúc nào cũng hoàn hảo. Trong quá khứ, đã có những trường hợp khói xuất hiện màu xám hoặc không rõ ràng, gây nhầm lẫn cho những người quan sát. Để khắc phục vấn đề này, Vatican đã hợp tác với các chuyên gia hóa học và kỹ thuật viên để cải tiến công thức tạo khói và tối ưu hóa hệ thống lò.
Một thách thức khác là bảo vệ các bức bích họa trong Nhà nguyện Sistine khỏi tác động của khói và nhiệt. Các kỹ thuật viên phải đảm bảo rằng khói được dẫn ra ngoài một cách an toàn, không để lại cặn bẩn hoặc gây hại cho các tác phẩm nghệ thuật vô giá. Sự đổi mới liên tục trong hệ thống này cho thấy sự cân bằng giữa việc tôn trọng truyền thống và thích nghi với các yêu cầu hiện đại.
Hình ảnh ống khói Vatican không chỉ giới hạn trong lĩnh vực tôn giáo mà còn trở thành một phần của văn hóa đại chúng. Nó xuất hiện trong các bộ phim như The Two Popes (2019) và Angels & Demons (2009), cũng như trong các chương trình truyền hình và sách báo. Hình ảnh khói trắng đã trở thành biểu tượng toàn cầu cho sự thay đổi và khởi đầu mới, không chỉ trong Giáo hội Công giáo mà còn trong các bối cảnh khác.
Ống khói cũng truyền cảm hứng cho các nghệ sĩ và nhà văn, những người sử dụng hình ảnh này để khám phá các chủ đề về quyền lực, đức tin và sự chờ đợi. Sự phổ biến của nó trong văn hóa đại chúng là minh chứng cho sức mạnh của biểu tượng này trong việc kết nối con người trên toàn thế giới.
Trong một thế giới ngày càng số hóa, nhiều người tự hỏi liệu hệ thống ống khói truyền thống có tiếp tục được sử dụng trong các Mật viện tương lai. Dù công nghệ hiện đại mang lại nhiều cách thức thông báo nhanh chóng hơn, Vatican dường như vẫn cam kết duy trì truyền thống này. Khói trắng và đen không chỉ là phương tiện thông tin mà còn là biểu tượng của sự liên tục và tính thiêng liêng của Giáo hội.
Tuy nhiên, Vatican có thể tiếp tục cải tiến hệ thống để đảm bảo hiệu quả và tính bền vững. Ví dụ, các hợp chất hóa học có thể được thay thế bằng những chất thân thiện hơn với môi trường, hoặc hệ thống lò có thể được nâng cấp để giảm thiểu tác động đến Nhà nguyện Sistine. Dù có thay đổi như thế nào, ống khói Vatican chắc chắn sẽ vẫn là một biểu tượng trường tồn, kết nối quá khứ với tương lai.
Lm. Anmai, CSsR tổng hợp
