NGHĨA TỬ NGHĨA TẬN: TÔN TRỌNG NGƯỜI ĐÃ KHUẤT VÀ PHÓ THÁC CHO THIÊN CHÚA
Trong văn hóa và truyền thống của nhiều dân tộc, đặc biệt là tại Việt Nam, câu tục ngữ “Nghĩa tử là nghĩa tận” mang ý nghĩa sâu sắc về lòng nhân ái, sự tôn trọng, và trách nhiệm đối với những người đã qua đời. Tuy nhiên, trong thời đại ngày nay, không ít lần người ta bươi móc, chỉ trích người đã khuất, gây tổn thương cho gia đình họ và làm xáo trộn lòng người. Liệu những hành động như vậy có cần thiết? Hãy cùng suy ngẫm để hiểu rõ hơn về ý nghĩa của việc tôn trọng người đã khuất và vai trò của Thiên Chúa – Đấng xét đoán chí công.
Ý nghĩa của “Nghĩa tử là nghĩa tận”
Câu tục ngữ “Nghĩa tử là nghĩa tận” nhắc nhở chúng ta rằng, cái chết là điểm dừng của mọi oán hận và mâu thuẫn. Một khi ai đó qua đời, điều cuối cùng mà người sống có thể làm là đối xử tử tế, tôn trọng và để họ được an nghỉ:
- Tôn trọng người đã khuất: Khi một người rời xa cõi đời, những lỗi lầm, tranh chấp hay khuyết điểm của họ cũng nên được khép lại. Tôn trọng người đã khuất là tôn trọng chính giá trị nhân bản của mình.
- Tình nghĩa trọn vẹn: Dù quá khứ có ra sao, cái chết cũng mang tính thiêng liêng. Người sống cần gạt bỏ những khúc mắc, cầu nguyện cho người đã mất và giúp họ được thanh thản.
Trong ý nghĩa đó, việc “bươi móc” những lỗi lầm hay khuyết điểm của người đã khuất không chỉ đi ngược lại đạo lý làm người mà còn làm tổn thương gia đình, bạn bè của họ, những người đã và đang đau lòng trước sự mất mát.
Chỉ Thiên Chúa là Đấng xét đoán chí công
Theo niềm tin Công Giáo, Thiên Chúa là Đấng xét đoán duy nhất và công bằng tuyệt đối. Con người không có quyền phán xét người khác, đặc biệt là người đã khuất, vì:
- Con người không hoàn hảo: Mỗi người đều có lỗi lầm, và chỉ Thiên Chúa – Đấng toàn năng, thấu hiểu mọi điều – mới đủ quyền năng để phán xét.
- Sự công bằng và lòng thương xót của Chúa: Chúa không chỉ công bằng mà còn giàu lòng thương xót. Người phán xét dựa trên tình yêu và lòng nhân từ, không như cách con người thường phán xét qua cảm xúc, định kiến hay sự thiếu hiểu biết.
Trong Tin Mừng, Chúa Giêsu dạy chúng ta: “Đừng xét đoán, để anh em khỏi bị Thiên Chúa xét đoán” (Mt 7,1). Lời dạy này nhắc nhở chúng ta rằng việc phán xét thuộc về Thiên Chúa, và chúng ta nên tập trung vào việc hoàn thiện bản thân hơn là chỉ trích hay bới móc người khác.
. Hậu quả của việc bươi móc người đã khuất
Việc bươi móc, chỉ trích những lỗi lầm hay đời tư của người đã khuất không chỉ phản ánh sự thiếu đạo đức mà còn gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng:
- Tổn thương gia đình và người thân: Gia đình của người đã khuất là những người chịu đau khổ nhất. Những lời chỉ trích, đàm tiếu không cần thiết chỉ khiến nỗi đau của họ thêm sâu sắc.
- Phá hoại giá trị nhân văn: Việc chỉ trích người đã khuất đi ngược lại những giá trị cơ bản của đạo đức và lòng nhân ái. Điều này làm giảm sự tôn trọng và đoàn kết trong cộng đồng.
- Phá hoại tâm linh: Theo quan niệm Công Giáo, linh hồn của người đã khuất cần được cầu nguyện để được thanh tẩy và hưởng phúc đời đời. Những lời chỉ trích không mang lại điều gì tích cực, mà chỉ tạo ra năng lượng tiêu cực, ngăn cản sự bình an cho linh hồn họ.
Sống và chết trong ánh sáng đức tin
Cái chết không phải là dấu chấm hết, mà là sự chuyển tiếp sang đời sống mới. Trong ánh sáng đức tin, chúng ta được mời gọi:
- Cầu nguyện cho người đã khuất: Thay vì chỉ trích, hãy dành lời cầu nguyện và thánh lễ để linh hồn người đã khuất được thanh tẩy và sớm hưởng nhan thánh Chúa.
- Học cách sống tốt: Nhìn vào sự ra đi của người khác để suy ngẫm về cuộc đời mình. Hãy sống sao cho khi qua đời, ta để lại những dấu ấn tích cực, những giá trị đáng nhớ.
- Phó thác vào Thiên Chúa: Hãy để Chúa làm công việc của Người – xét đoán và thương xót. Nhiệm vụ của chúng ta là sống tốt và yêu thương.
“Nghĩa tử là nghĩa tận” không chỉ là lời nhắc nhở về lòng nhân ái mà còn là kim chỉ nam để sống đúng đắn và tử tế. Người đã khuất cần sự tôn trọng và lời cầu nguyện từ chúng ta, chứ không phải sự bới móc hay chỉ trích. Hãy để Thiên Chúa – Đấng xét đoán chí công – quyết định số phận của họ. Và chúng ta, hãy sống cuộc đời mình sao cho xứng đáng với tình yêu và lòng thương xót vô biên của Người. Bởi lẽ, sống tử tế là cách tốt nhất để chuẩn bị cho cái chết bình an.
Lm. Anmai, CSsR
