NGƯỜI ĐÃ CHẾT, XIN HÃY ĐỂ HỌ YÊN
Chúng ta vừa thương tiếc nghệ sĩ tài hoa mang tên Quý Bình. Anh ra đi nhưng rời bao nhiêu lời qua tiếng lại. Chẳng phải mình Anh mà người của công chúng tường bị như thế ! Thương Anh và thương gia đình của Anh.
Khi một người ra đi, rời bỏ cõi đời này để bước vào sự tĩnh lặng vĩnh cửu, điều họ để lại không chỉ là ký ức, mà còn là những vết tích của một cuộc sống từng đầy ắp niềm vui, nỗi buồn, hy vọng và cả những tổn thương. Thế nhưng, thay vì để họ yên nghỉ trong sự thanh thản, chúng ta – những kẻ còn sống – đôi khi lại thích thú đào bới, moi móc đời tư và gia đình của họ, như thể đó là một trò tiêu khiển đầy kích thích giữa dòng đời tẻ nhạt. Tại sao lại làm vậy? Để thỏa mãn sự tò mò? Để phán xét? Hay để tự ru ngủ trong ảo tưởng rằng chúng ta tốt đẹp hơn họ? Người đã chết xin hãy để họ yên – đó không chỉ là lời kêu gọi của lương tâm, mà còn là tiếng nói của sự tử tế tối thiểu mà con người nên dành cho nhau.
Hãy thử nghĩ mà xem, khi một người nằm xuống, họ không còn cơ hội để biện minh, để giải thích, hay để chữa lành những vết thương mà cuộc đời đã khắc lên họ. Mọi lời nói, hành động, và sai lầm của họ giờ đây chỉ còn là những mảnh ghép lặng lẽ trong quá khứ, không thể thay đổi, không thể sửa chữa. Vậy mà, thay vì để những mảnh ghép ấy chìm vào quên lãng hay ít ra được nhìn nhận với chút lòng trắc ẩn, chúng ta lại thích lôi chúng ra ánh sáng, săm soi từng góc khuất, từng mối quan hệ, từng vết nứt trong gia đình họ. Đời tư của họ bị phơi bày như một cuốn sách mở, bị bới tung như một đống rác mà ai cũng có thể nhặt nhạnh để bình phẩm. Có thật sự cần thiết không, khi chúng ta biến nỗi đau của người đã khuất thành chủ đề bàn tán, biến gia đình họ thành đối tượng để soi mói, trong khi chính chúng ta cũng chẳng dám chắc rằng mình sạch sẽ hơn họ bao nhiêu?
Gia đình – cái tổ ấm mà ai cũng khao khát xây dựng – có bao giờ là một bức tranh hoàn hảo đâu mà chúng ta dám tự cho mình cái quyền phán xét người khác? Đằng sau những cánh cửa khép kín, mỗi gia đình đều có những câu chuyện riêng, những mâu thuẫn, những nỗi buồn, và cả những bí mật mà không ai muốn phơi bày trước ánh mắt dò xét của thiên hạ. Có gia đình nào mà không từng trải qua những ngày tháng giông bão, những lúc cơm chẳng lành canh chẳng ngọt, những khi tình thân bị thử thách bởi hiểu lầm hay tổn thương? Người ta thường nói “Nhà ai mà chẳng có mái dột,” vậy tại sao chúng ta lại thích thú bươi móc những “mái dột” của gia đình người khác, trong khi chính gia đình mình cũng đầy những lỗ hổng chưa từng được vá lành?
Thử nhìn lại chính mình một chút đi. Chúng ta có dám mở toang cánh cửa nhà mình cho cả thế giới nhìn vào không? Có dám để người khác săm soi từng góc khuất trong gia đình mình, từ những lời nói cay nghiệt giữa cha mẹ và con cái, những lần cãi vã tưởng chừng không thể hàn gắn, đến những bí mật mà chúng ta giấu kín trong lòng vì sợ bị phán xét? Gia đình nhà mình đôi khi “bốc mùi” nặng lắm – mùi của sự giả dối, của những vết thương chưa lành, của những sai lầm mà chúng ta cố che đậy bằng vẻ ngoài hoàn hảo. Vậy thì dựa vào đâu mà chúng ta dám cầm cây bút phán xét, vẽ lên cuộc đời người đã khuất những nét bút nghuệch ngoạc, trong khi tay mình còn dính đầy mực của những lỗi lầm chưa được lau sạch?
Người đã chết không còn tiếng nói để tự vệ. Họ không thể đứng lên mà kể lại câu chuyện của mình, không thể giải thích lý do đằng sau những quyết định sai lầm, hay những vết sẹo mà cuộc đời để lại trên họ. Khi còn sống, họ có thể đã phải chịu đựng đủ loại áp lực – từ xã hội, từ gia đình, từ chính bản thân – để rồi khi ra đi, họ đáng được nghỉ ngơi trong sự bình an, thay vì tiếp tục bị lôi kéo vào những câu chuyện mà họ không còn quyền kiểm soát. Moi móc đời tư của họ không chỉ là sự thiếu tôn trọng với người đã khuất, mà còn là một vết thương mới giáng xuống gia đình họ – những người còn ở lại, vốn đã phải gánh chịu nỗi đau mất mát. Hãy tưởng tượng xem, nếu chính người thân của chúng ta qua đời, và rồi họ bị lôi ra làm trò đùa, bị phán xét bởi những kẻ chẳng hề hiểu gì về cuộc đời họ, chúng ta sẽ cảm thấy thế nào? Nỗi đau ấy chẳng phải sẽ nhân lên gấp bội sao?
Hơn nữa, việc bới móc đời tư người đã chết chẳng mang lại lợi ích gì ngoài việc nuôi dưỡng thói quen xấu xa trong tâm hồn chúng ta. Nó làm cho chúng ta trở nên hẹp hòi, thích thú với việc chê bai người khác để che giấu sự bất an của chính mình. Khi chúng ta chỉ trích gia đình người ta không hoàn hảo, chúng ta vô tình quên mất rằng sự không hoàn hảo là bản chất của con người. Không ai sinh ra trong một gia đình lý tưởng, không ai sống mà không từng phạm sai lầm, và không ai chết đi mà mang theo được một cuộc đời trọn vẹn không tì vết. Vậy thì tại sao chúng ta lại đòi hỏi ở người đã khuất một tiêu chuẩn mà chính chúng ta cũng không đạt được? Tại sao lại thích thú đào bới những góc tối của họ, trong khi chúng ta cũng có những góc tối của riêng mình, chỉ là chưa bị ai phơi bày?
Người ta thường nói rằng cái chết là cánh cửa dẫn đến sự giải thoát – giải thoát khỏi những đau khổ, những ràng buộc, và cả những phán xét của trần gian. Thế nhưng, nếu chúng ta cứ tiếp tục moi móc đời tư và gia đình của người đã chết, thì chẳng phải chúng ta đang từ chối họ sự giải thoát ấy sao? Chẳng phải chúng ta đang kéo dài nỗi đau của họ, biến sự yên nghỉ của họ thành một cuộc chiến không hồi kết giữa những lời bàn tán và sự soi mói? Hãy để họ yên – đó là điều tử tế nhất chúng ta có thể làm, không chỉ cho họ, mà còn cho chính lương tâm của mình. Bởi lẽ, khi chúng ta ngừng phán xét người khác, chúng ta cũng học được cách tha thứ cho chính mình, nhìn nhận những “mùi hôi” trong gia đình mình không phải để xấu hổ, mà để bao dung và chữa lành.
Cuộc sống vốn đã đầy rẫy những điều phức tạp, những mối quan hệ rối ren, và những vết thương khó phai. Khi một người ra đi, họ xứng đáng được để lại đằng sau tất cả những điều đó, được ngủ yên trong lòng đất mà không bị quấy rầy bởi những lời nói vô nghĩa của kẻ còn sống. Gia đình họ, dù có những vết nứt hay những câu chuyện chưa kể, cũng đáng được tôn trọng trong nỗi đau của mình, thay vì bị lôi ra làm trò tiêu khiển cho thiên hạ. Và chúng ta – những người còn ở lại – hãy học cách khiêm tốn hơn, nhìn vào chính mình trước khi chỉ tay vào người khác. Gia đình nhà mình chẳng ai dám chắc là thơm tho, vậy thì đừng bươi móc gia đình nhà người ta làm chi. Người đã chết không cần chúng ta phán xét, họ chỉ cần được yên nghỉ. Và có lẽ, khi chúng ta để họ yên, chúng ta cũng tìm thấy chút bình an cho chính tâm hồn mình – một tâm hồn vốn đã mệt mỏi vì quá nhiều ganh đua và phán xét trong cõi đời này.
Hãy thử tưởng tượng một ngày nào đó, chính chúng ta là người nằm xuống. Chúng ta sẽ muốn người khác nhớ đến mình như thế nào? Là một con người với những sai lầm nhưng đã cố gắng sống hết mình, hay là một kẻ bị lôi ra mổ xẻ, bị bới tung mọi góc khuất để rồi trở thành đề tài cho những lời dèm pha? Nếu chúng ta mong người khác đối xử với mình bằng sự tử tế và tôn trọng khi mình qua đời, thì ngay từ hôm nay, hãy bắt đầu bằng việc dành sự tử tế ấy cho những người đã ra đi. Đừng moi móc đời tư hay gia đình của họ nữa – chẳng có gì đẹp đẽ hay hoàn hảo ở đây cả, nhưng đó là điều khiến chúng ta giống nhau, là con người. Người đã chết, xin hãy để họ yên. Đó là cách chúng ta giữ gìn chút nhân tính còn lại trong thế giới đầy hỗn loạn này.
Lm. Anmai, CSsR
