HÀNH TRÌNH VƯỢT QUA MIỀN ĐAU KHỔ: MỘT CUỘC ĐỐI THOẠI VỚI CHÍNH MÌNH

HÀNH TRÌNH VƯỢT QUA MIỀN ĐAU KHỔ: MỘT CUỘC ĐỐI THOẠI VỚI CHÍNH MÌNH

LỜI MỞ ĐẦU: BẢN HỢP XƯỚNG MANG TÊN “KIẾP NGƯỜI”

Nếu cuộc đời là một bản hợp xướng vĩ đại, thì có lẽ đau khổ chính là những nốt trầm sâu lắng, những quãng nghỉ đầy day dứt không thể thiếu. Thiếu đi những nốt trầm ấy, bản nhạc có thể sẽ vui tươi, nhưng chắc chắn sẽ nông cạn, thiếu đi chiều sâu và sự cộng hưởng của tâm hồn. Từ Đông sang Tây, từ cổ chí kim, từ những trang kinh Vệ Đà đến triết học Khắc kỷ, từ lời răn của Đức Phật đến mầu nhiệm Thập giá của Đức Kitô, thông điệp dường như luôn nhất quán: Con người sinh ra là để kinh qua đau khổ.

Thái tử Tất Đạt Đa đã rời bỏ cung vàng điện ngọc khi lần đầu tiên chứng kiến cảnh sinh, lão, bệnh, tử. Các triết gia hiện sinh như Albert Camus hay Jean-Paul Sartre thì cho rằng đau khổ là một phần của sự phi lý cố hữu trong thân phận con người, một sự thật trần trụi mà ta phải đối diện khi bị “ném” vào cuộc đời này.

Chúng ta cố gắng xây dựng những nền văn minh, phát triển khoa học kỹ thuật, tạo ra vô vàn tiện ích và hình thức giải trí, tất cả dường như đều chung một mục đích sâu xa: trốn chạy hoặc giảm thiểu đau khổ. Ta tìm kiếm sự thoải mái, sự an toàn, sự giàu có, ta xây những bức tường thành kiên cố quanh cuộc đời mình với hy vọng nỗi đau sẽ không thể chạm tới. Nhưng rồi, như một vị khách không mời mà đến, đau khổ vẫn luôn tìm được cách len lỏi qua những kẽ hở nhỏ nhất.

Nó có thể là nỗi đau thể xác của bệnh tật. Nó có thể là nỗi đau tinh thần của sự mất mát, của tình yêu tan vỡ, của sự phản bội. Nó có thể là nỗi đau của sự thất bại, của những giấc mơ không thành. Nó có thể là nỗi đau của sự cô đơn, của cảm giác lạc lõng, vô nghĩa giữa dòng đời. Và đôi khi, nó là một nỗi đau không tên, một nỗi buồn υ uất υẩn sâu trong tâm hồn mà không một lý do cụ thể nào có thể giải thích được.

Câu hỏi của Cha, “Con người không ai tránh khỏi đau khổ?”, đối với con, câu trả lời không chỉ là “đúng”, mà nó còn là một chân lý khởi đầu, một định đề không cần chứng minh của kiếp nhân sinh. Chấp nhận nó không phải là bi quan, mà là thực tế. Bởi chỉ khi chấp nhận rằng mưa bão là một phần của thời tiết, ta mới bắt đầu học cách xây một ngôi nhà vững chắc và chuẩn bị cho mình những chiếc ô.

Vậy thì, khi cơn bão đau khổ ập đến với chính con, con đã và đang học cách làm gì? Con xin được bắt đầu hành trình trả lời câu hỏi này bằng việc nhìn sâu hơn vào bản chất của nỗi đau.

PHẦN I: BẢN CHẤT CỦA ĐAU KHỔ

Chương 1: Giải Phẫu Một Nỗi Đau – Những Nguồn Cội Vô Hình

Để đối diện với một kẻ thù, trước hết ta phải hiểu rõ về nó. Đau khổ, đối với con, không phải là một khối đồng nhất. Nó là một thực thể phức tạp với nhiều hình hài và nguồn cội khác nhau. Con thường chia nó thành bốn loại chính:

1. Đau khổ Thể chất (Physical Suffering): Đây là loại đau khổ dễ nhận biết nhất. Một cơn đau răng, một vết thương, một căn bệnh nan y. Nó bắt nguồn từ sự mong manh của cơ thể sinh học của chúng ta. Y học có thể giúp giảm đau, chữa trị, nhưng không thể loại bỏ hoàn toàn sự thật rằng cơ thể chúng ta sẽ lão hóa, sẽ suy tàn và sẽ phải chịu đựng những cơn đau.
2. Đau khổ Tinh thần (Mental/Emotional Suffering): Đây là miền đau khổ rộng lớn và phức tạp hơn nhiều. Nó đến từ sự mất mát người thân, sự đổ vỡ trong các mối quan hệ, sự thất vọng, lo âu, sợ hãi, trầm cảm. Nguồn cội của nó nằm ở sự gắn bó (attachment) của chúng ta. Ta càng yêu thương, càng gắn bó với một điều gì đó – một con người, một địa vị, một ký ức – thì khi mất đi nó, nỗi đau ta cảm nhận càng lớn. Trái tim con người được sinh ra để yêu thương và kết nối, và chính khả năng tuyệt vời đó cũng là nơi chứa đựng mầm mống của những nỗi đau sâu sắc nhất.
3. Đau khổ Xã hội (Social Suffering): Loại đau khổ này đến từ sự bất công, sự phân biệt đối xử, sự nghèo đói, chiến tranh. Đó là khi một cá nhân phải chịu đựng nỗi đau không phải do lỗi của họ, mà do cấu trúc của xã hội, do sự tàn nhẫn hoặc thờ ơ của người khác. Cảm giác bị loại trừ, bị khinh miệt, bị tước đoạt quyền làm người là một trong những nỗi đau dai dẳng và khó chữa lành nhất.
4. Đau khổ Hiện sinh (Existential Suffering): Đây là tầng sâu nhất của nỗi đau. Nó không gắn với một sự kiện cụ thể nào, mà là một cảm giác trống rỗng, vô nghĩa. Đó là khi ta tự hỏi: “Tôi sống để làm gì? Cuộc đời này có ý nghĩa gì không? Sau cái chết sẽ là gì?” Nỗi đau này xuất phát từ sự hữu hạn của kiếp người và khát vọng vô hạn của tâm hồn. Ta là những sinh vật biết rằng mình sẽ chết, và sự nhận thức đó tạo ra một nỗi khắc khoải υẩn sâu.

Hiểu được những nguồn cội này giúp con không còn xem nỗi đau như một kẻ xâm lược xa lạ, mà nhận ra nó là một phần cấu thành nên trải nghiệm làm người. Nó không phải là một lỗi của hệ thống, nó chính là hệ thống. Và từ đó, con bắt đầu tìm hiểu về những cách mà con người, và chính con, thường phản ứng lại với nó.

PHẦN II: NHỮNG PHẢN ỨNG CỦA CON NGƯỜI TRƯỚC ĐAU KHỔ

Khi đối diện với một vị khách không mời mang tên Đau Khổ, con nhận thấy chúng ta thường có hai xu hướng phản ứng phổ biến, giống như hai con đường mòn đã được nhiều người đi trước khai phá. Đó là con đường của sự trốn chạy và con đường của sự oán trách.

Chương 2: Trốn Chạy và Chối Bỏ – Mê Cung Của Sự Né Tránh

Đây có lẽ là phản ứng bản năng nhất. Khi một điều gì đó làm ta đau, ta muốn tránh xa nó. Tâm trí con người rất tài tình trong việc tạo ra những lối thoát tạm thời.

• Sự gây tê bằng vật chất và giải trí: Một số người lao vào công việc, kiếm tiền, mua sắm. Họ tin rằng sự giàu có và tiện nghi vật chất có thể xây một bức tường đủ cao để nỗi buồn không thể trèo qua. Một số khác thì chìm đắm trong các hình thức giải trí vô tận: phim ảnh, mạng xã hội, game, những cuộc vui thâu đêm suốt sáng. Họ dùng tiếng ồn ào bên ngoài để át đi tiếng thì thầm đau đớn từ bên trong.
• Sự chối bỏ (Denial): Đây là một cơ chế phòng vệ tâm lý. Ta tự nhủ rằng “mọi chuyện đều ổn”, “không có gì nghiêm trọng cả”. Ta đeo lên một chiếc mặt nạ vui vẻ, tươi cười với thế giới, nhưng đằng sau đó là một tâm hồn đang rỉ máu. Sự chối bỏ có thể giúp ta tồn tại qua giai đoạn khủng hoảng ban đầu, nhưng nếu kéo dài, nó giống như việc lờ đi một vết thương đang nhiễm trùng. Vết thương sẽ không tự lành, nó sẽ ăn sâu hơn và phá hủy ta từ bên trong.
• Sự gây nghiện (Addiction): Đây là hình thức trốn chạy cực đoan nhất. Rượu, ma túy, cờ bạc… chúng hứa hẹn một sự giải thoát tức thời khỏi thực tại đau khổ. Nhưng đó là một cái bẫy. Sự giải thoát ấy chỉ là ảo ảnh, và khi ảo ảnh tan đi, thực tại quay trở lại còn tồi tệ hơn, cộng thêm gánh nặng của sự lệ thuộc và tội lỗi.

Con cũng đã từng đi lạc vào mê cung của sự né tránh này. Đã có những lúc, con vùi đầu vào công việc, vào những bộ phim dài tập, chỉ để không phải đối diện với sự trống rỗng trong lòng. Nhưng con sớm nhận ra, càng chạy trốn, nỗi đau càng đuổi theo dai dẳng hơn. Nó không biến mất, nó chỉ đang tích tụ năng lượng trong bóng tối và chờ đợi một ngày sẽ bùng nổ.

Chương 3: Oán Trách và Nổi Loạn – Cơn Bão Của Sự Bất Lực

Khi việc trốn chạy không còn hiệu quả, con đường thứ hai thường xuất hiện: sự oán trách. Đây là giai đoạn của câu hỏi “Tại sao?”.

• “Tại sao lại là tôi?”: Đây là tiếng kêu của sự bất công. Tại sao người khác được hạnh phúc, còn tôi phải chịu đựng điều này? Tại sao những người tốt lại gặp chuyện không may, còn kẻ xấu lại sống nhởn nhơ? Câu hỏi này nảy sinh từ cảm giác bất lực. Ta cảm thấy mình là nạn nhân của một số phận nghiệt ngã, của một thế giới bất công.
• Sự giận dữ với người khác: Ta tìm kiếm một đối tượng để đổ lỗi. Ta đổ lỗi cho cha mẹ, cho bạn đời, cho xã hội, cho bất cứ ai mà ta nghĩ đã gây ra nỗi đau cho mình. Sự giận dữ mang lại một cảm giác sức mạnh tạm thời, nó dễ chịu hơn cảm giác bất lực. Nhưng nếu nuôi dưỡng lâu ngày, nó sẽ biến thành sự cay đắng và thù hận, một liều thuốc độc mà ta tự uống mỗi ngày và hy vọng người khác sẽ chết.
• Sự oán trách Thượng Đế: Đối với những người có niềm tin, đây là một cuộc khủng hoảng đức tin sâu sắc. “Nếu Chúa là Đấng yêu thương, tại sao Ngài lại để điều này xảy ra với con?” “Con đã cầu nguyện, tại sao Ngài không nhận lời?” Sự oán trách này là một tiếng kêu gào trong đêm tối của tâm hồn. Nó là một cuộc vật lộn giữa niềm tin non nớt và thực tại phũ phàng của sự dữ.

Con cũng đã từng trải qua những cơn bão này. Con đã từng giận dữ, từng cảm thấy bất công, từng chất vấn niềm tin của chính mình. Con nhận ra rằng đây là những cảm xúc rất con người. Việc thừa nhận và cho phép mình được cảm nhận chúng là một phần quan trọng của quá trình chữa lành. Tuy nhiên, nếu ta mắc kẹt lại trong cơn bão của sự oán trách, ta sẽ mãi mãi là một nạn nhân, một con thuyền không bánh lái bị sóng gió cuộc đời xô đẩy.

Vậy thì, nếu trốn chạy không phải là lối thoát và oán trách không phải là câu trả lời, đâu là con đường thứ ba? Thưa Cha, đây chính là phần cốt lõi nhất trong những gì con đã học được, là câu trả lời mà con muốn dâng lên Cha: con đường của sự Đối Diện và Chuyển Hóa.

PHẦN III: ĐỐI DIỆN VÀ CHUYỂN HÓA – CON ĐƯỜNG CON CHỌN

Đây không phải là một con đường dễ dàng. Nó đòi hỏi sự can đảm, sự kiên nhẫn và một niềm tin sâu sắc. Con xin được chia sẻ hành trình này qua bốn bước mà con vẫn đang tập luyện mỗi ngày.

Chương 4: Bước Một – Sự Chấp Nhận Tỉnh Thức (Mindful Acceptance)

Đây là bước đi đầu tiên và cũng là bước ngoặt quan trọng nhất. Nó đi ngược lại với bản năng trốn chạy. Thay vì đẩy nỗi đau ra xa, con học cách quay lại và nhìn thẳng vào nó.

Sự chấp nhận ở đây không có nghĩa là đầu hàng hay buông xuôi.

• Đầu hàng (Resignation) là một thái độ thụ động, thất bại. Nó nói rằng: “Tôi thua rồi, tôi không làm gì được nữa.” Nó mang năng lượng của sự tuyệt vọng.
• Chấp nhận (Acceptance), ngược lại, là một hành động chủ động và đầy sức mạnh. Nó nói rằng: “Đây là thực tại. Nỗi đau này đang hiện hữu. Tôi không thích nó, nhưng tôi không chối bỏ nó. Tôi sẽ ở lại với nó.” Nó mang năng lượng của sự can đảm và thực tế.

Để thực hành sự chấp nhận, con tìm đến các phương pháp chánh niệm (mindfulness). Con học cách ngồi yên và quan sát những gì đang diễn ra trong con, cả về thể chất lẫn tinh thần, mà không phán xét.

• Khi có một cảm giác đau đớn trong cơ thể, con cố gắng không gọi nó là “cơn đau kinh khủng”. Con chỉ quan sát nó như một cảm giác nóng, rát, hay nhói lên ở một vị trí cụ thể.
• Khi có một cảm xúc buồn bã dâng lên, con không cố gắng phân tích “tại sao mình buồn” hay tự dằn vặt “mình không nên buồn”. Con chỉ đơn giản nhận diện: “À, có một nỗi buồn đang ở đây.”

Hành động đơn giản này có một sức mạnh đáng kinh ngạc. Khi ta ngừng vật lộn, chống đối lại nỗi đau, nó dường như mất đi một phần sức mạnh của nó. Giống như khi ta bị sa vào một vũng lầy, càng giãy giụa ta càng chìm sâu. Cách tốt nhất là ngừng giãy giụa, chấp nhận thực tại và từ từ tìm cách thoát ra.

Chấp nhận tỉnh thức là bước đầu tiên để giành lại quyền kiểm soát. Ta không kiểm soát được việc nỗi đau có đến hay không, nhưng ta có thể kiểm soát cách ta phản ứng lại với nó. Và khi ta ngừng tiêu tốn năng lượng vào việc chống cự, ta sẽ có năng lượng để làm một việc quan trọng hơn nhiều: tìm kiếm ý nghĩa.

Chương 5: Bước Hai – Tìm Kiếm Ý Nghĩa Trong Vết Nứt (Finding Meaning in the Cracks)

Triết gia Friedrich Nietzsche có một câu nói nổi tiếng: “Người nào có một lý do tại sao để sống, người đó có thể chịu đựng được hầu hết mọi cách thế nào.” Khi đã chấp nhận nỗi đau, bước tiếp theo con làm là tự hỏi: “Nỗi đau này có thể dạy cho mình điều gì? Nó có thể mang lại một ý nghĩa nào đó không?”

Nhà tâm lý học Viktor Frankl, người đã sống sót qua trại tập trung của Đức Quốc Xã, đã xây dựng nên cả một liệu pháp tâm lý dựa trên việc tìm kiếm ý nghĩa này (Logotherapy). Ông nhận ra rằng, ngay cả trong hoàn cảnh đau khổ tột cùng nhất, con người vẫn có một sự tự do cuối cùng không ai có thể tước đoạt: tự do lựa chọn thái độ của mình. Và ông đã chọn tìm kiếm ý nghĩa.

Đối với con, việc tìm kiếm ý nghĩa trong đau khổ thường dẫn đến những khám phá sau:

• Đau khổ dạy ta về lòng trắc ẩn: Chỉ khi tự mình trải qua nỗi đau, ta mới có thể thực sự thấu cảm cho nỗi đau của người khác. Nỗi đau phá vỡ lớp vỏ ích kỷ của chúng ta, làm cho trái tim ta trở nên mềm mại và rộng mở hơn. Một người chưa từng đau khổ khó có thể là một người an ủi tốt.
• Đau khổ dạy ta về sự khiêm tốn: Nó nhắc nhở ta về sự mong manh và hữu hạn của kiếp người. Nó đập tan ảo tưởng về sự toàn năng và khả năng kiểm soát mọi thứ của chúng ta. Sự khiêm tốn này giúp ta biết nương tựa vào người khác và vào một sức mạnh lớn hơn mình.
• Đau khổ giúp ta sắp xếp lại các giá trị ưu tiên: Khi đối mặt với cái chết hoặc sự mất mát lớn, những thứ phù phiếm như tiền bạc, danh vọng, địa vị bỗng trở nên vô nghĩa. Ta nhận ra điều gì thực sự quan trọng: tình yêu, gia đình, tình bạn, sức khỏe, sự bình an trong tâm hồn. Đau khổ giống như một ngọn lửa thiêu rụi những thứ không cần thiết, chỉ để lại những gì cốt lõi và tinh túy nhất.
• Đau khổ xây dựng nên sự kiên cường: Mỗi lần ta vượt qua một thử thách, ta lại trở nên mạnh mẽ hơn. Giống như cơ bắp chỉ phát triển khi bị kéo căng, tâm hồn cũng chỉ trưởng thành qua những nghịch cảnh. Những vết sẹo không chỉ là dấu hiệu của sự tổn thương, chúng còn là biểu tượng của sự sống sót và sức mạnh.

Có một hình ảnh mà con rất thích, đó là nghệ thuật Kintsugi của Nhật Bản. Khi một món đồ gốm bị vỡ, người nghệ nhân không vứt nó đi. Họ dùng sơn mài trộn với bột vàng để gắn các mảnh vỡ lại. Kết quả là món đồ không chỉ được phục hồi, mà còn trở nên đẹp đẽ và giá trị hơn trước, với những đường nối bằng vàng lấp lánh. Đau khổ cũng vậy, nó có thể làm ta tan vỡ, nhưng nếu ta biết cách hàn gắn bằng sự khôn ngoan và tình yêu, chính những “vết nứt” ấy lại trở thành nơi ánh sáng của ý nghĩa có thể chiếu vào.

Chương 6: Bước Ba – Hành Động Của Lòng Trắc Ẩn và Sự Kết Nối (The Action of Compassion and Connection)

Khi đã tìm thấy ý nghĩa, con nhận ra mình không thể giữ nó cho riêng mình. Nỗi đau có một đặc tính kỳ lạ: nó có thể cô lập hóa chúng ta, hoặc nó có thể kết nối chúng ta một cách sâu sắc. Lựa chọn nằm ở nơi ta hướng năng lượng của mình. Thay vì hướng vào trong để gặm nhấm nỗi đau, con học cách hướng nó ra ngoài.

• Phục vụ người khác: Một trong những cách chữa lành nỗi đau của bản thân hiệu quả nhất là đi xoa dịu nỗi đau của người khác. Khi ta tập trung vào việc giúp đỡ một người có hoàn cảnh khó khăn hơn mình, nỗi đau của chính ta dường như nhỏ lại. Sự phục vụ mang lại cho ta một cảm giác về mục đích và giá trị, giúp ta thoát ra khỏi cái vòng luẩn quẩn của sự tự thương hại.
• Chia sẻ câu chuyện của mình: Sự tổn thương thường đi kèm với cảm giác xấu hổ và cô đơn, khiến ta muốn che giấu nó. Nhưng con học được rằng, sự can đảm chia sẻ câu chuyện của mình một cách chân thành (với những người đáng tin cậy) có một sức mạnh chữa lành kép. Nó giúp ta giải tỏa gánh nặng trong lòng, và đồng thời, nó cũng có thể giúp người khác đang trải qua hoàn cảnh tương tự cảm thấy bớt cô đơn. Sự dễ bị tổn thương (vulnerability) không phải là yếu đuối, nó là con đường dẫn đến sự kết nối đích thực.
• Tìm kiếm và xây dựng cộng đồng: Đau khổ nhắc nhở ta rằng không ai là một hòn đảo. Chúng ta cần nhau. Con tìm đến những người bạn, những người thân, những cộng đồng có thể lắng nghe và nâng đỡ con. Được ở trong một môi trường an toàn, nơi con có thể là chính mình với tất cả những đổ vỡ, là một nguồn an ủi vô giá.

Chương 7: Bước Bốn – Neo Đậu Nơi Đức Tin (Anchoring in Faith)

Thưa Cha, cuối cùng và có lẽ là quan trọng nhất đối với con, đó là tìm một nơi nương tựa vượt lên trên chính bản thân mình. Khi mọi lý giải của lý trí đều bất lực, khi mọi nỗ lực của ý chí đều mỏi mệt, con tìm về với đức tin.

Đức tin không phải là một liều thuốc giảm đau, nó không hứa hẹn một cuộc sống không có đau khổ. Ngược lại, nó mang lại một lăng kính để nhìn đau khổ một cách khác đi.

• Đức tin mang lại một viễn cảnh rộng lớn hơn: Nó đặt nỗi đau của con trong một bức tranh toàn cảnh của sự quan phòng và tình yêu của Thiên Chúa. Nỗi đau này, dù bây giờ con chưa hiểu, nhưng nó không phải là vô nghĩa, nó không phải là tiếng nói cuối cùng. Nó nằm trong một kế hoạch lớn hơn mà con được mời gọi để tín thác.
• Đức tin mang lại sự đồng hành: Con không phải chịu đựng nỗi đau này một mình. Có một Đấng đang ở cùng con, đang cùng chịu đau khổ với con. Đối với người Kitô hữu, hình ảnh một Thiên Chúa chịu đóng đinh trên Thập giá là một nguồn an ủi vô biên. Thiên Chúa không phải là một vị vua xa lạ ngồi trên ngai vàng nhìn xuống nỗi thống khổ của nhân loại. Ngài là một người Cha đã xuống tận cùng của vực thẳm đau thương để ở với con cái mình.
• Đức tin biến đau khổ thành lời cầu nguyện: Khi không còn lời nào để nói, con học cách biến chính sự im lặng, tiếng thở dài, giọt nước mắt của mình thành một lời cầu nguyện. “Lạy Chúa, con không hiểu, nhưng con xin phó thác.” Lời cầu nguyện này không làm nỗi đau biến mất, nhưng nó mang lại một sự bình an sâu thẳm, sự bình an của một đứa trẻ ngủ yên trong vòng tay cha mẹ dù bên ngoài trời đang mưa bão.
• Đức tin mang lại niềm hy vọng: Đây là món quà lớn nhất. Đức tin khẳng định rằng đau khổ và cái chết không phải là điểm kết thúc. Có một sự sống lại, có một sự phục sinh đang chờ đợi. Niềm hy vọng này không làm cho hành trình bớt gian nan, nhưng nó thắp lên một ngọn hải đăng ở phía cuối con đường, giúp con không lạc lối trong đêm tối.

LỜI KẾT: VẺ ĐẸP CỦA NHỮNG VẾT SẸO

Vậy là đã đi hết một hành trình dài để cố gắng trả lời câu hỏi. Con người không ai tránh khỏi đau khổ. Con cũng vậy. Và khi đối diện với nó, con không còn chọn cách trốn chạy hay oán trách. Con đang học cách đối diện và chuyển hóa nó, qua bốn bước: Chấp nhận tỉnh thức, Tìm kiếm ý nghĩa, Hành động trắc ẩn, và Neo đậu nơi đức tin.

Đây là một quá trình học hỏi không bao giờ kết thúc. Có những ngày con thực hành rất tốt, nhưng cũng có những ngày con lại vấp ngã, lại bị những thói quen cũ kéo lùi. Nhưng con tin rằng, điều quan trọng không phải là không bao giờ vấp ngã, mà là có đủ can đảm để đứng dậy sau mỗi lần vấp ngã.

Đau khổ, tự nó, không phải là một điều tốt. Không ai mong muốn nó. Nhưng cách chúng ta đáp lại đau khổ có thể tạo ra những điều tốt đẹp phi thường. Nó có thể biến một người ích kỷ thành một người vị tha, một người nông cạn thành một người sâu sắc, một người yếu đuối thành một người kiên cường.

Chung ta không còn nhìn đau khổ như một kẻ thù cần phải tiêu diệt, mà như một người thầy nghiêm khắc. Một người thầy không dạy bằng lời nói ngọt ngào, mà bằng những bài học xương máu. Những bài học ấy có thể để lại trên tâm hồn ta nhiều vết sẹo. Nhưng một cuộc đời không có vết sẹo là một cuộc đời chưa từng thực sự sống, chưa từng thực sự yêu thương, chưa từng thực sự chiến đấu cho một điều gì đó cao cả.

Xin kết thúc bài viết này với hình ảnh về những viên ngọc trai. Một hạt cát nhỏ bé, một vật ngoại lai gây đau đớn, đã lọt vào bên trong con trai. Để tự bảo vệ mình, con trai đã phải tiết ra những lớp xà cừ, bao bọc lấy hạt cát ấy ngày này qua ngày khác. Chính từ sự chịu đựng và quá trình bao bọc nỗi đau ấy, một viên ngọc trai quý giá và lấp lánh đã được hình thành.

Nguyện xin cho mỗi chúng ta, khi đối diện với những “hạt cát” đau khổ trong cuộc đời, cũng biết kiên nhẫn bao bọc chúng bằng lòng chấp nhận, bằng sự khôn ngoan và đức tin, để một ngày kia, từ chính những thương tổn ấy, tâm hồn ta sẽ tỏa sáng như những viên ngọc trai, phản chiếu ánh sáng của Tình Yêu và Hy Vọng.