MỘT LỐI ĐI CHO NGƯỜI CÔNG GIÁO ĐỒNG HÀNH CÙNG CỘNG ĐỒNG LGBT
Trong bản giao hưởng vĩ đại của công trình sáng tạo, Thiên Chúa đã viết nên vô vàn những giai điệu khác nhau. Có những giai điệu du dương, quen thuộc, dễ dàng được đón nhận. Nhưng cũng có những nốt nhạc trầm bổng, phức tạp, đôi khi lạc điệu với hợp âm chung, đòi hỏi người nghe phải có một con tim rộng mở và một trí tuệ kiên nhẫn để thấu cảm. Cộng đồng LGBT (Đồng tính, Song tính, Chuyển giới và các xu hướng tính dục khác) trong lòng Giáo Hội Công Giáo cũng giống như những nốt nhạc ấy – một thực tại nhân sinh đầy phức tạp, một thách đố cho cả khối óc thần học lẫn con tim mục tử, và là một lời mời gọi khẩn thiết để sống trọn vẹn hai đại giới răn: mến Chúa và yêu người.
Để có một cái nhìn trung thực và sâu sắc, chúng ta không thể chỉ dừng lại ở những câu trích dẫn ngắn gọn hay những lập trường cực đoan. Thay vào đó, chúng ta cần dấn thân vào một cuộc hành trình: khám phá những nền tảng thần học và giáo lý đã định hình nên quan điểm của Giáo Hội trong suốt hai ngàn năm; lắng nghe những thao thức và chuyển biến trong cách tiếp cận mục vụ, đặc biệt dưới triều đại của Đức Giáo Hoàng Phanxicô; và quan trọng hơn cả, học cách bước đi bên cạnh những người anh chị em LGBT của mình bằng đôi chân của lòng trắc ẩn và đôi mắt của đức tin. Đây không phải là một bài toán cần lời giải cuối cùng, mà là một mầu nhiệm về tình yêu cần được sống và chiêm ngắm mỗi ngày.
Phần I: Nền Tảng Giáo Lý – Sự Phân Biệt Tinh Tế và Chiều Sâu Thần Học
Quan điểm của Giáo Hội không phải là một ý kiến tùy hứng, mà được xây dựng trên một hệ thống tư tưởng vững chắc, bắt rễ từ ba nguồn mạch chính: Kinh Thánh, Thánh Truyền và Huấn Quyền, được soi sáng bởi triết học về luật tự nhiên.
1. Tiếng Vang Từ Kinh Thánh và Thánh Truyền:
Giáo Hội, trong sự trung thành với kho tàng đức tin, nhìn về sách Sáng Thế Ký như một bản thiết kế nguyên thủy của Thiên Chúa về con người: “Thiên Chúa sáng tạo con người theo hình ảnh mình… Thiên Chúa sáng tạo con người có nam có nữ” (St 1,27). Sự khác biệt và bổ túc cho nhau giữa người nam và người nữ được xem là nền tảng cho định chế hôn nhân, một sự kết hợp có khả năng sinh sản và phản ánh tình yêu sáng tạo của chính Thiên Chúa. Các đoạn Kinh Thánh khác trong Cựu Ước (Lv 18,22) và Tân Ước (Rm 1,24-27; 1 Cr 6,9-10) thường được diễn giải là lên án các hành vi đồng tính.
Tuy nhiên, cần phải hiểu rằng việc diễn giải Kinh Thánh không đơn giản là đọc câu chữ. Giáo Hội đọc Kinh Thánh trong toàn bộ Thánh Truyền – dòng chảy đức tin và sự hiểu biết được lưu truyền qua các thế kỷ. Các Giáo phụ như Thánh Augustinô hay Thánh Tôma Aquinô, khi suy tư về tính dục, đã nhấn mạnh đến mục đích (teleology) của nó. Trong viễn kiến này, hành vi tính dục có hai mục đích gắn bó mật thiết với nhau: kết hợp (unitive – sự trao hiến trọn vẹn giữa hai người) và sinh sản (procreative – sự mở ra cho việc truyền sinh). Đây chính là nền tảng cho lập trường của Giáo Hội về sau.
2. Trái Tim Của Vấn Đề: “Khuynh Hướng” và “Hành Vi”
Đây là sự phân biệt quan trọng và nhân văn nhất trong giáo huấn của Giáo Hội, được trình bày rõ ràng trong Sách Giáo Lý của Hội Thánh Công Giáo.
- Khuynh Hướng Đồng Tính (Homosexual Inclination): Giáo Lý số 2358 khẳng định: “Một số không nhỏ những người nam nữ có khuynh hướng đồng tính luyến ái sâu đậm. Khuynh hướng này, một cách khách quan là một sự rối loạn, đối với phần lớn họ, là một thử thách.” Cần phải phân tích kỹ lưỡng cụm từ này. “Rối loạn” (disordered) ở đây là một thuật ngữ thần học-triết học, không phải là một chẩn đoán tâm lý. Nó không có nghĩa người đó bị “bệnh hoạn” hay “suy đồi”. Thay vào đó, nó có nghĩa là khuynh hướng này không hướng đến mục đích tự nhiên của tính dục như Giáo Hội hiểu (sự kết hợp nam-nữ mở ra cho sự sống). Quan trọng hơn, Giáo Hội nhìn nhận rằng khuynh hướng này không phải là một lựa chọn tự do, và do đó, bản thân việc có khuynh hướng đồng tính không phải là một tội. Điều này giải thoát con người khỏi gánh nặng tội lỗi chỉ vì những cảm xúc và sự hấp dẫn mà họ không tự mình tạo ra.
- Hành Vi Đồng Tính (Homosexual Acts): Dựa trên nền tảng đã nêu, vì các hành vi đồng tính không thể hiện sự bổ túc nam-nữ và không mở ra cho việc truyền sinh, Giáo Hội dạy rằng chúng “tự bản chất là vô trật tự” (intrinsically disordered) và “không thể được chấp nhận trong bất cứ trường hợp nào” (GLHTCG số 2357). Đây là điểm giáo lý không thay đổi và là nguồn cơn gây ra nhiều đau khổ, tranh cãi. Giáo Hội không lên án con người, nhưng không thể chúc lành cho những hành vi mà mình tin là đi ngược lại với thiết kế của Thiên Chúa.
3. Lời Mời Gọi Sống Khiết Tịnh: Thập Giá và Vinh Quang
Từ sự phân biệt trên, Giáo Hội đưa ra một lời mời gọi chung cho tất cả mọi người, nhưng mang một ý nghĩa đặc biệt với người đồng tính: sống khiết tịnh.
Khiết tịnh không phải là sự dồn nén hay chối bỏ tính dục. Trái lại, đó là nhân đức giúp một người làm chủ và tích hợp năng lượng tính dục của mình vào trong toàn bộ con người, hướng đến tình yêu đích thực. Mọi người đều được gọi sống khiết tịnh tùy theo bậc sống của mình: vợ chồng khiết tịnh trong sự chung thủy với nhau, người độc thân khiết tịnh trong việc tiết dục.
Đối với người Công giáo đồng tính, lời mời gọi này có nghĩa là sống độc thân và tiết dục. Đây là một con đường vô cùng gian khó, một cây thập giá thực sự. Thử hình dung câu chuyện của anh Minh, một người giáo dân nhiệt thành, phục vụ trong ca đoàn và ban giáo lý. Từ tuổi thiếu niên, anh đã nhận ra mình không có cảm xúc với các bạn nữ, mà lại bị thu hút bởi những người bạn nam. Suốt nhiều năm, anh sống trong dằn vặt, cầu nguyện xin Chúa “chữa lành” cho mình, cảm thấy mình là một sản phẩm lỗi, một sự xấu hổ trước mặt Chúa. Anh khao khát yêu và được yêu, khao khát một sự thân mật mà dường như Giáo Hội lại đóng sập cánh cửa đó trước mặt anh.
Con đường của anh Minh và nhiều người như anh là một con đường của sự hy sinh và phó thác. Giáo Hội tin rằng trong sự hy sinh này, khi được kết hợp với cuộc khổ nạn của Chúa Giêsu, sẽ trổ sinh những hoa trái thiêng liêng. Nó không phải là một sự phủ nhận tình yêu, mà là một cách yêu khác, một tình yêu được thăng hoa thành tình bạn, tình huynh đệ, sự phục vụ cộng đồng và một mối tương quan sâu đậm hơn với Thiên Chúa. Con đường này đòi hỏi một sự nâng đỡ phi thường từ cộng đoàn và những nhà linh hướng khôn ngoan.
Phần II: Cách Hành Xử Của Người Công Giáo – Từ Học Thuyết Đến Con Tim
Nếu Phần I là bản đồ, thì Phần II là đôi chân và con tim để thực hiện cuộc hành trình. Giáo lý dù cao siêu đến đâu cũng sẽ trở nên vô hồn nếu không được sống động hóa bằng tình yêu thương.
1. Mệnh Lệnh Của Lòng Bác Ái: Tôn Trọng, Cảm Thông, Tế Nhị
Ngay sau khi trình bày về thử thách của người đồng tính, Sách Giáo Lý đã đưa ra một chỉ dẫn mục vụ rõ ràng như một mệnh lệnh: “Phải đón nhận họ với sự tôn trọng, thông cảm và tế nhị. Phải tránh mọi dấu hiệu phân biệt đối xử bất công đối với họ.” (GLHTCG số 2358).
Lời dạy này không phải là một lựa chọn, mà là một nghĩa vụ của người Kitô hữu. Nó có nghĩa là:
- Trong lời nói: Chúng ta phải loại bỏ khỏi từ vựng của mình mọi ngôn từ miệt thị, chế giễu, hay những câu đùa cợt vô tâm. Thay vì gọi họ là “bọn pê-đê”, “bọn đồng tính”, hãy gọi họ bằng tên riêng, nhìn nhận họ trước hết là một con người, một người con của Chúa.
- Trong hành động: Mọi hình thức bắt nạt, tẩy chay, từ chối việc làm, hay bạo hành đối với người LGBT đều là một tội lỗi chống lại đức bác ái và công bằng. Người Công giáo được mời gọi để bảo vệ những người yếu thế, lên tiếng chống lại sự bất công này trong gia đình, trường học và xã hội.
2. Cuộc Cách Mạng Về Giọng Điệu Của Đức Giáo Hoàng Phanxicô:
Đức Phanxicô không thay đổi một chữ nào trong Sách Giáo Lý, nhưng ngài đã tạo ra một cuộc cách mạng về cung cách tiếp cận. Ngài đã chuyển trọng tâm từ những luật lệ và sự cấm đoán sang con người và lòng thương xót.
Câu nói để đời của ngài, “Nếu một người là người đồng tính và có thiện chí tìm kiếm Chúa, tôi là ai mà phán xét họ?”, đã mở ra một cánh cửa. Nó không có nghĩa là mọi hành vi đều được chấp nhận, nhưng nó có nghĩa là hành trình đức tin và thiện chí của một con người quan trọng hơn nhãn dán xu hướng tính dục của họ.
Ngài thường xuyên nói về một “Giáo Hội như một bệnh viện dã chiến”, nơi việc đầu tiên cần làm là chữa lành các vết thương, chứ không phải kiểm tra nồng độ cholesterol. Đối với nhiều người LGBT đã cảm thấy bị Giáo Hội phán xét và loại trừ, vết thương của họ rất sâu. Lời mời gọi của Đức Phanxicô là hãy đến với họ, lắng nghe câu chuyện của họ, rửa sạch vết thương cho họ bằng dầu của sự cảm thông và rượu của tình yêu thương trước khi nói về những đòi hỏi của lề luật.
3. Những Biểu Hiện Cụ Thể Của Một Giáo Hội Đồng Hành:
Vậy, “tôn trọng, cảm thông, tế nhị” và “đồng hành” trông như thế nào trong thực tế?
- Trong Gia Đình – Cái Nôi Của Tình Yêu Vô Điều Kiện: Hãy xem câu chuyện của gia đình cô Lan. Khi cậu con trai duy nhất, Tuấn, trong nước mắt thú nhận mình là người đồng tính, thế giới của vợ chồng cô như sụp đổ. Phản ứng đầu tiên là sốc, chối bỏ, và xấu hổ. Họ tự hỏi mình đã sai ở đâu, và thậm chí đã đưa con đến gặp một nhà “trị liệu” với hy vọng “chữa” được cho con. Nhưng rồi, qua lời khuyên của một vị linh mục già khôn ngoan, họ dần hiểu ra. Vị linh mục nói: “Ông bà có hai lựa chọn: mất đứa con này mãi mãi, hoặc yêu thương nó như Chúa yêu thương nó, một cách vô điều kiện. Hãy nhớ, trước khi là người đồng tính, nó là con của ông bà, và trước đó nữa, nó là con của Chúa.” Hành trình của gia đình cô Lan đã thay đổi. Họ không còn cố gắng thay đổi con trai mình, mà học cách yêu thương con. Họ cùng con đến nhà thờ, dù biết rằng con không thể sống trọn vẹn giáo huấn của Giáo Hội. Họ trở thành những người bảo vệ con trước những lời đàm tiếu của họ hàng. Họ đã chọn tình yêu thay vì sự sợ hãi. Đó chính là một gia đình Công giáo đang sống Tin Mừng.
- Trong Giáo Xứ – Một Mái Nhà Cho Mọi Người: Một giáo xứ thực sự chào đón không phải là một giáo xứ treo biểu ngữ cầu vồng, cũng không phải là một giáo xứ thay đổi giáo lý. Đó là một giáo xứ nơi người đồng tính có thể đến tham dự Thánh Lễ mà không cảm thấy bị những ánh mắt soi mói hay những bài giảng chỉ trích nhắm vào mình. Đó là nơi cha xứ sẵn sàng dành thời gian để lắng nghe và linh hướng cho họ, giúp họ tìm thấy con đường nên thánh riêng trong hoàn cảnh của mình. Đó là nơi họ được mời gọi tham gia vào các hoạt động của giáo xứ như đọc sách thánh, giúp người nghèo, dạy giáo lý… nhìn nhận những ân tứ và đóng góp của họ cho cộng đoàn. Cha James Martin, S.J., đã đi đầu trong việc thúc đẩy mục vụ “xây cầu” này, nhấn mạnh rằng bước đầu tiên để phúc âm hóa là gặp gỡ và đối thoại.
- Trong Tình Bạn – Sự Nâng Đỡ Chân Thành: Nếu bạn có một người bạn là người Công giáo đồng tính, vai trò của bạn không phải là “cảnh sát luân lý” hay người cải đạo. Vai trò của bạn là một người bạn. Hãy lắng nghe những giằng xé của họ. Hãy khẳng định rằng bạn yêu quý họ và phẩm giá của họ. Hãy cầu nguyện cho họ và cùng với họ. Hãy là một minh chứng sống động rằng một tình bạn sâu sắc, chân thành và khiết tịnh là hoàn toàn có thể. Sự hiện diện của bạn có thể là cánh tay mà Chúa dùng để giữ họ lại trong vòng tay của Giáo Hội, ngay cả khi họ cảm thấy mình đang đứng ở rìa vực thẳm.
Phần III: Hướng Về Tương Lai – Con Đường Của Hy Vọng
Cuộc đối thoại giữa Giáo Hội và cộng đồng LGBT vẫn còn dài và đầy chông gai. Sẽ còn đó những căng thẳng giữa giáo lý và kinh nghiệm sống, giữa sự thật và lòng thương xót. Nhưng con đường tiến về phía trước không phải là con đường của sự thỏa hiệp giáo lý, cũng không phải là con đường của sự loại trừ tàn nhẫn. Đó là con đường của sự lắng nghe sâu sắc hơn, của sự đồng hành kiên nhẫn hơn, và của một tình yêu sáng tạo hơn.
Đó là con đường nhận ra rằng những người LGBT không phải là một “vấn đề” cần giải quyết. Họ là những con người, những món quà. Kinh nghiệm sống và những câu hỏi của họ thách thức toàn thể Giáo Hội phải suy tư sâu sắc hơn về bản chất của tình yêu, của sự hy sinh, của cộng đoàn và của lòng thương xót. Những giọt nước mắt và những lời cầu nguyện của họ có thể đang tưới gội cho mảnh đất đức tin của Giáo Hội, làm cho nó trở nên khiêm nhường hơn, bao dung hơn, và giống với trái tim của Đức Kitô hơn.
Cuối cùng, tất cả chúng ta, dù là dị tính hay đồng tính, đều là những người hành hương trên cùng một con đường trở về nhà Cha. Tất cả chúng ta đều mang những vết thương và những khao khát. Và trên hành trình đó, mệnh lệnh tối hậu vẫn luôn vang vọng: “Anh em hãy yêu thương nhau như Thầy đã yêu thương anh em” (Ga 15,12). Tình yêu đó không phán xét, không loại trừ, không đặt điều kiện. Nó cúi xuống, ôm lấy, băng bó và nói với mỗi một người rằng: “Con thuộc về nơi đây. Con được yêu thương.” Đó là lối đi, là sự thật, và là sự sống mà mỗi người Công giáo được mời gọi để thắp sáng lên trong một thế giới đang rất cần đến ánh sáng của niềm hy vọng.
Lm. Anmai, CSsR
