Quan điểm của Tin Lành về tuyên thánh

1. Tuyên thánh là gì?

Trong truyền thống Công giáo, “tuyên thánh” (canonization) là một quá trình chính thức của Giáo hội Công giáo Rôma nhằm công nhận một người đã qua đời là thánh (saint). Quá trình này bao gồm nhiều bước nghiêm ngặt:

• Xác minh đời sống thánh thiện: Người được đề cử phải có đời sống đức tin mẫu mực, thể hiện các nhân đức Kitô giáo như khiêm nhường, bác ái, và trung thành với Thiên Chúa.
• Phép lạ: Giáo hội yêu cầu ít nhất hai phép lạ được ghi nhận, thường liên quan đến việc chữa lành bệnh tật, được cho là nhờ sự cầu bầu của người đó sau khi họ qua đời.
• Các giai đoạn: Quá trình tuyên thánh bao gồm việc được phong là “Đáng kính” (Venerable), “Chân phước” (Blessed), và cuối cùng là “Thánh” (Saint).

Trong Công giáo, các thánh được xem là những người đã đạt đến sự thánh thiện hoàn hảo và đang ở trên thiên đàng, đóng vai trò là trung gian cầu bầu giữa con người và Thiên Chúa. Việc tôn kính các thánh (veneration) không phải là thờ phượng (adoration, vốn chỉ dành cho Thiên Chúa), mà là kính trọng và noi gương.

2. Quan điểm của Tin Lành về tuyên thánh

Tin Lành, xuất hiện từ cuộc Cải cách Kháng nghị (Protestant Reformation) vào thế kỷ 16 do các nhà cải cách như Martin Luther, John Calvin, và Ulrich Zwingli dẫn đầu, có quan điểm khác biệt rõ rệt so với Công giáo về nhiều vấn đề thần học, bao gồm cả việc tuyên thánh. Để hiểu tại sao Tin Lành không thực hành tuyên thánh, chúng ta cần xem xét các yếu tố sau:

2.1. Nguyên tắc “Sola Scriptura” (Chỉ Kinh Thánh)

Một trong năm nguyên tắc cốt lõi của Tin Lành (Sola Scriptura, Sola Fide, Sola Gratia, Solus Christus, Soli Deo Gloria) là “Chỉ Kinh Thánh”. Theo nguyên tắc này, Kinh Thánh là nguồn thẩm quyền duy nhất và tối cao trong đức tin và thực hành Kitô giáo. Các nhà cải cách Tin Lành cho rằng nhiều truyền thống của Công giáo, bao gồm việc tuyên thánh, không có cơ sở rõ ràng trong Kinh Thánh.

• Trong Kinh Thánh, từ “thánh” (tiếng Hy Lạp: hagios) thường được dùng để chỉ tất cả các tín hữu, những người được Chúa biệt riêng để thuộc về Ngài. Ví dụ:
  • Rô-ma 1:7: “Kính gửi tất cả những người ở Rô-ma, được Chúa yêu thương và được gọi là thánh.”
  • 1 Cô-rinh-tô 1:2: “Gửi Hội Thánh của Đức Chúa Trời tại Cô-rinh-tô, những người đã được thánh hóa trong Chúa Giêsu Kitô và được gọi là thánh.”

  Trong cách hiểu này, tất cả các tín hữu đều là “thánh” nhờ ân sủng của Chúa, không cần một quá trình tuyên thánh chính thức.

• Tin Lành cho rằng việc Công giáo chọn một số cá nhân để tuyên thánh và tôn kính đặc biệt có nguy cơ dẫn đến việc nâng con người lên ngang hàng với Thiên Chúa, điều mà họ xem là không phù hợp với thần học Kinh Thánh.

2.2. Phản đối việc tôn kính các thánh

Các nhà cải cách Tin Lành phản đối việc tôn kính các thánh và cầu nguyện với các thánh, vốn là một phần quan trọng trong truyền thống Công giáo. Họ lập luận rằng:

• Chúa Giêsu là trung gian duy nhất: Theo 1 Ti-mô-thê 2:5, “Vì chỉ có một Thiên Chúa và chỉ có một Đấng trung gian giữa Thiên Chúa và loài người, là Chúa Giêsu Kitô.” Do đó, việc cầu nguyện qua các thánh được xem là không cần thiết và có thể làm lu mờ vai trò của Chúa Giêsu.
• Không có bằng chứng Kinh Thánh về phép lạ sau khi chết: Tin Lành không chấp nhận ý niệm rằng các thánh đã qua đời có thể thực hiện phép lạ hoặc cầu bầu cho người sống, vì không có đoạn Kinh Thánh nào rõ ràng ủng hộ điều này.

Vì vậy, việc tuyên thánh, vốn gắn liền với việc tôn kính và cầu bầu, bị Tin Lành bác bỏ như một truyền thống không cần thiết và không có căn cứ Kinh Thánh.

2.3. Quan niệm bình đẳng trong cộng đồng tín hữu

Tin Lành nhấn mạnh sự bình đẳng của tất cả các tín hữu trước mặt Chúa. Họ cho rằng không có một tầng lớp đặc biệt nào trong Hội Thánh (như các thánh được tuyên thánh) vượt trội hơn những người khác. Mọi tín hữu, dù là mục sư, nhà truyền giáo, hay người bình thường, đều được kêu gọi sống thánh thiện và noi gương Chúa Giêsu. Việc tuyên thánh, theo quan điểm Tin Lành, có thể tạo ra một hệ thống phân cấp không phù hợp với tinh thần bình đẳng của Tân Ước.

So sánh với Công giáo để hiểu rõ hơn

Để giáo dân dễ hình dung, dưới đây là bảng so sánh ngắn gọn giữa Công giáo và Tin Lành về khái niệm phong thánh:

3. Lịch sử và bối cảnh của sự khác biệt

Sự khác biệt về tuyên thánh giữa Công giáo và Tin Lành bắt nguồn từ bối cảnh lịch sử của cuộc Cải cách Kháng nghị. Vào thế kỷ 16, Giáo hội Công giáo Rôma đối mặt với nhiều chỉ trích về tham nhũng, lạm quyền, và các thực hành được cho là mê tín. Một số vấn đề liên quan đến các thánh, như việc buôn bán “di vật thánh” (relics) và “ân xá” (indulgences), bị các nhà cải cách xem là lạm dụng đức tin.

• Martin Luther: Luther phê phán việc tôn kính các thánh và các di vật thánh, cho rằng chúng làm phân tâm người tín hữu khỏi việc tập trung vào Chúa Giêsu. Trong 95 luận đề (1517), ông chỉ trích các thực hành liên quan đến ân xá, vốn thường gắn liền với các thánh.
• John Calvin: Calvin đi xa hơn, bác bỏ hoàn toàn ý niệm về các thánh như những người cầu bầu, nhấn mạnh rằng chỉ có Thiên Chúa đáng được tôn thờ và cầu nguyện.

Do đó, các giáo hội Tin Lành hình thành sau Cải cách (như Lutheran, Calvinist, Baptist, Methodist, Pentecostal, v.v.) không tiếp tục thực hành tuyên thánh, mà thay vào đó tập trung vào việc khuyến khích mọi tín hữu sống đời sống thánh thiện.

4. Tin Lành có hình thức “tôn vinh” nào thay thế không?

Mặc dù Tin Lành không tuyên thánh, họ vẫn công nhận và tôn vinh những cá nhân có đời sống đức tin mẫu mực, nhưng theo cách khác:

• Noi gương các anh hùng đức tin: Tin Lành thường nhắc đến các nhân vật trong Kinh Thánh (như Áp-ra-ham, Môi-se, Phao-lô) hoặc các nhân vật lịch sử Kitô giáo (như Martin Luther, John Wesley, hoặc các nhà truyền giáo như William Carey) như những tấm gương đức tin. Tuy nhiên, họ không được xem là “thánh” theo nghĩa Công giáo, mà chỉ là những con người được Chúa sử dụng.
• Kỷ niệm và tưởng nhớ: Một số giáo phái Tin Lành tổ chức các ngày kỷ niệm để tưởng nhớ các nhà lãnh đạo hoặc nhà truyền giáo, nhưng không có nghi thức tuyên thánh hay cầu nguyện với họ.
• Nhấn mạnh cộng đồng thánh: Thay vì tập trung vào một số cá nhân được tuyên thánh, Tin Lành nhấn mạnh rằng toàn thể Hội Thánh là “cộng đồng của các thánh” (communion of saints), trong đó mọi tín hữu đều được kêu gọi sống thánh thiện.

Ví dụ, trong các giáo hội Tin Lành Việt Nam, các mục sư hoặc nhà truyền đạo nổi bật như Mục sư Lê Văn Thái hoặc Mục sư Nguyễn Văn Vững được kính trọng vì sự hy sinh và cống hiến, nhưng họ không được tuyên thánh hay tôn kính theo cách của Công giáo.

5. Vì sao Tin Lành không tuyên thánh? Tổng hợp lý do

Dựa trên phân tích trên, có thể tóm tắt các lý do chính khiến Tin Lành không thực hành tuyên thánh:

1. Thiếu cơ sở Kinh Thánh: Tuyên thánh không được ghi nhận rõ ràng trong Kinh Thánh, và Tin Lành ưu tiên nguyên tắc Sola Scriptura.
2. Phản đối tôn kính các thánh: Tin Lành cho rằng việc cầu nguyện với các thánh hoặc tôn kính họ làm lu mờ vai trò của Chúa Giêsu như Đấng trung gian duy nhất.
3. Quan niệm về sự thánh thiện: Trong Tin Lành, tất cả các tín hữu đều là “thánh” nhờ ân sủng của Chúa, nên không cần một quá trình tuyên thánh chính thức.
4. Phản đối phân cấp trong Hội Thánh: Tuyên thánh có thể tạo ra một hệ thống phân cấp không phù hợp với tinh thần bình đẳng của Tin Lành.
5. Lịch sử Cải cách: Việc bác bỏ tuyên thánh là một phần trong nỗ lực cải cách của Tin Lành nhằm loại bỏ các thực hành được xem là mê tín hoặc lạm dụng trong Giáo hội Công giáo thời Trung cổ.

6. So sánh với Công giáo và các hệ phái Kitô giáo khác

Để hiểu rõ hơn, chúng ta có thể so sánh quan điểm của Tin Lành với Công giáo và các hệ phái Kitô giáo khác:

• Công giáo: Tuyên thánh là một phần quan trọng của truyền thống, với mục đích tôn vinh những người thánh thiện và khuyến khích tín hữu noi gương họ.
• Chính Thống giáo: Giáo hội Chính Thống Đông phương cũng có thực hành tuyên thánh tương tự Công giáo, nhưng quy trình và cách hiểu có thể khác nhau. Các thánh được tôn kính qua các biểu tượng (icon) và được xem là cầu bầu cho người sống.
• Tin Lành: Không tuyên thánh, nhưng vẫn công nhận những tấm gương đức tin theo cách không chính thức.
• Các giáo phái khác: Một số nhóm Tin Lành cực đoan (như Nhân Chứng Giê-hô-va) hoàn toàn bác bỏ mọi hình thức tôn vinh cá nhân, kể cả việc kỷ niệm các anh hùng đức tin.

7. Kết luận

Tin Lành không thực hành tuyên thánh vì những lý do thần học, lịch sử, và văn hóa đã nêu ở trên. Thay vì tập trung vào việc công nhận một số cá nhân là thánh qua một quy trình chính thức, Tin Lành nhấn mạnh rằng tất cả các tín hữu đều được kêu gọi sống thánh thiện và noi gương Chúa Giêsu. Quan điểm này phản ánh tinh thần của cuộc Cải cách Kháng nghị, với trọng tâm là Kinh Thánh và sự bình đẳng trong cộng đồng đức tin.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là Tin Lành không trân trọng những tấm gương đức tin. Họ vẫn tôn vinh các anh hùng đức tin qua việc học hỏi, kỷ niệm, và noi gương, nhưng không gắn kết điều này với các nghi thức tôn giáo hay vai trò cầu bầu. Sự khác biệt này giữa Tin Lành và Công giáo là một minh chứng cho sự đa dạng trong cách các truyền thống Kitô giáo tiếp cận vấn đề thánh thiện và sự cứu rỗi. Lm. Anmai. CSsR