VẾT SẸO THIÊNG LIÊNG VÀ BƯỚC CHÂN KIÊN ĐỊNH: ÁP DỤNG CUỘC VẬT LỘN CỦA GIA-CÓP VÀO HÀNH TRÌNH ĐỨC TIN
Trong sâu thẳm Kinh Thánh Cựu Ước, câu chuyện về ông Gia-cóp vật lộn với Đấng thần bí bên bờ sông Gia-bốc (Sáng Thế Ký 32, 23-33) là một trong những đoạn văn đầy sức mạnh và ẩn chứa nhiều ý nghĩa thần học sâu sắc. “Ông Gia-cóp ở lại một mình. Có một người vật lộn với ông cho đến lúc rạng đông. Thấy không thắng được ông, người đó bèn đánh vào khớp xương hông của ông, và khớp xương hông của ông Gia-cóp bị trật đang khi ông vật lộn với người đó. Người đó nói: ‘Buông ta ra, vì đã rạng đông rồi.’ Nhưng ông đáp: ‘Tôi sẽ không buông ngài ra, nếu ngài không chúc phúc cho tôi.'”
Câu chuyện này không chỉ là một sự kiện lịch sử trong cuộc đời Gia-cóp mà còn là một hình ảnh sống động, một bài học đức tin vĩ đại cho mỗi chúng ta. Gia-cóp đã “vật lộn” với Đức Chúa, một cuộc chiến đấu thể chất và tinh thần kéo dài suốt đêm. Điều đáng kinh ngạc là, dù bị đánh vào khớp xương hông đến mức bị trật, đau đớn tột cùng, ông vẫn không buông ra. Đây là bài học về lòng kiên trì trong đức tin, về sự quyết tâm bám chặt lấy Thiên Chúa, dù khó khăn, dù đau khổ, dù mọi thứ dường như muốn đẩy ta ra khỏi vòng tay của Người.
1. Nhận Diện “Đêm Tối” và “Cuộc Vật Lộn” Trong Đời Mình: Tiếng Vọng Từ Thẳm Sâu Tâm Hồn
Trong hành trình đức tin, không ai tránh khỏi những “đêm tối” của riêng mình, những khoảnh khắc mà sự cô đơn, nghi ngờ, và tuyệt vọng bủa vây. Đây không phải là những đêm đen vật lý, mà là những thời khắc tâm linh đầy giằng co, nơi tâm hồn ta đối mặt với những thử thách nghiệt ngã nhất. Để có thể vững vàng vượt qua, chúng ta cần học cách nhận diện và gọi tên những “đêm tối” này, thay vì lảng tránh hay phủ nhận chúng.
- Đêm tối của thử thách đức tin và sự chất vấn về Thiên Chúa: Khi cuộc sống vùi dập ta bằng những mất mát to lớn—sự ra đi đột ngột của người thân yêu, đổ vỡ thảm hại trong sự nghiệp, hay căn bệnh hiểm nghèo đeo bám dai dẳng—lòng tin của ta vào Thiên Chúa có thể bị lung lay dữ dội. Câu hỏi “Tại sao?” vang vọng không ngừng trong tâm trí, chất vấn sự hiện diện, lòng tốt và quyền năng của Người. Ta nhìn thấy những người xung quanh dường như không phải chịu đựng những bi kịch tương tự, và cảm giác bất công, hoài nghi về sự công bằng của Chúa dần len lỏi, gặm nhấm tâm hồn. Trong những thời khắc ấy, ta “vật lộn” không chỉ với hoàn cảnh nghiệt ngã mà còn với chính những khái niệm về Thiên Chúa mà ta từng tin tưởng một cách vững chắc. Liệu Người có thực sự yêu thương khi cho phép những điều tồi tệ nhất xảy đến với những người tin kính? Liệu Người có nghe lời cầu nguyện thống thiết của ta không, hay Người đã quay lưng? Cuộc vật lộn này đòi hỏi một sự can đảm phi thường để không từ bỏ, để tiếp tục tin tưởng vào một Đấng mà ta không thể nhìn thấy hay chạm vào, và để chấp nhận những mầu nhiệm vượt quá sự hiểu biết hữu hạn của con người. Đó là cuộc đấu tranh để giữ lửa đức tin khi mọi thứ xung quanh dường như muốn dập tắt nó.
- Đêm tối của tội lỗi và sự yếu đuối nhân loại: Dù là người Kitô hữu, chúng ta vẫn là con người với những yếu đuối và giới hạn sâu xa. Cám dỗ luôn rình rập, và chúng ta không tránh khỏi những vấp ngã, những lần sa ngã vào tội lỗi, đôi khi là những tội trọng làm tổn thương mối tương quan với Thiên Chúa và tha nhân. Trong bóng tối của tội lỗi, tâm hồn ta bị vẩn đục, mối tương quan với Thiên Chúa bị rạn nứt nghiêm trọng. Sự hổ thẹn, mặc cảm, và nỗi sợ bị phán xét có thể khiến ta muốn lẩn tránh, tự tách mình khỏi Chúa và cộng đoàn Giáo hội. Đây là cuộc “vật lộn” khốc liệt giữa tiếng nói của lương tâm thúc giục sám hối và sự quyến rũ dai dẳng của tội lỗi, giữa khao khát được tha thứ và nỗi sợ hãi đối diện với sự thật trần trụi về bản thân. Nó đòi hỏi một sự khiêm tốn sâu sắc để nhận ra lỗi lầm, và một lòng tin tưởng tuyệt đối vào Lòng Thương Xót Chúa để dám quay trở về, dù biết rằng con đường đó đòi hỏi sự từ bỏ cái tôi kiêu ngạo và sự chấp nhận những kỷ luật sám hối.
- Đêm tối của sự khô khan trong đời sống cầu nguyện và đời sống thiêng liêng: Đời sống thiêng liêng không phải lúc nào cũng tràn ngập niềm an ủi, sự sốt sắng hay cảm nghiệm thiêng liêng mãnh liệt. Có những giai đoạn, lời cầu nguyện trở nên nặng nề, khô khan, như thể ta đang nói chuyện với hư không. Ta không cảm nhận được sự hiện diện của Chúa, không thấy được hiệu quả của lời cầu xin, và dường như mọi nỗ lực đều vô vọng. Sự chán nản, mệt mỏi có thể dẫn đến việc bỏ bê cầu nguyện, xa rời các thực hành đạo đức. Đây là cuộc “vật lộn” để duy trì mối tương giao với Thiên Chúa ngay cả khi không có những cảm xúc an ủi hay dấu hiệu rõ ràng, để kiên trì bám víu vào Người bằng đức tin thuần túy, tin rằng Người vẫn ở đó, vẫn lắng nghe, dù ta không cảm thấy bất kỳ điều gì. Nó là cuộc chiến chống lại sự nguội lạnh và thờ ơ thiêng liêng.
- Đêm tối của sự mất phương hướng và hoài nghi hiện sinh: Có những giai đoạn trong đời, chúng ta cảm thấy lạc lõng, không biết mình đang đi đâu, làm gì, và ý nghĩa thực sự của cuộc đời là gì. Những kế hoạch đổ vỡ, những ước mơ tan tành, những định hướng bị lung lay bởi những biến cố bất ngờ hay những thay đổi xã hội nhanh chóng. Trong sự mất phương hướng đó, ta vật lộn để tìm lại ý nghĩa, để tìm kiếm ánh sáng chỉ dẫn từ Thiên Chúa, để xin Người hé lộ con đường Người muốn ta đi, dù con đường phía trước còn mịt mờ và đầy bất định, không có gì chắc chắn. Đó là cuộc đấu tranh để tin vào một kế hoạch lớn hơn cho cuộc đời mình, khi mọi kế hoạch của bản thân dường như sụp đổ.
Nhận diện những “đêm tối” và “cuộc vật lộn” này là bước đầu tiên và quan trọng nhất để chúng ta có thể đối diện với chúng một cách chủ động, thay vì để chúng nhấn chìm. Chỉ khi ta gọi tên được nỗi đau và sự giằng co, ta mới có thể tìm kiếm giải pháp và sức mạnh để vượt qua, và biến chúng thành cơ hội để trưởng thành trong đức tin.
2. Giữ Vững Niềm Tin và Sự Kiên Trì “Không Buông”: Bài Học Từ Vết Sẹo Của Gia-cóp
Vết sẹo ở hông Gia-cóp không phải là dấu hiệu của sự thất bại, hay một sự trừng phạt. Ngược lại, nó là bằng chứng hùng hồn của lòng kiên trì và sự chiến thắng sau một cuộc chiến không khoan nhượng. Nó nhắc nhở chúng ta về bài học then chốt từ ông: sự kiên trì “không buông” ngay cả khi bị thương, khi đau đớn tột cùng, khi mọi thứ dường như muốn đẩy ta ra khỏi vòng tay Thiên Chúa.
- Bám chặt vào Lời Chúa và các Bí tích như nguồn sống và áo giáp: Khi đức tin bị lung lay bởi thử thách, hãy tìm sức mạnh không đâu khác ngoài Lời Chúa trong Kinh Thánh và các Bí tích. Lời Chúa là ngọn đèn soi bước chân ta trong đêm tối, là lương thực nuôi dưỡng linh hồn đang đói khát, là kim chỉ nam cho mọi quyết định. Hãy năng lãnh nhận các Bí tích, đặc biệt là Bí tích Thánh Thể—nguồn mạch sự sống, đỉnh cao của đời sống Kitô hữu, nơi ta được kết hợp mật thiết với Chúa Kitô. Và Bí tích Hòa Giải—nơi ta được tha thứ, chữa lành vết thương lòng và tái hòa giải với Chúa, được ban thêm sức mạnh để vượt qua tội lỗi. Các bí tích không chỉ là những nghi thức; chúng là những kênh ân sủng hữu hình, là điểm tựa vững chắc để ta bám víu khi cảm thấy chới với.
- Duy trì đời sống cầu nguyện liên lỉ, không chỉ bằng môi miệng mà bằng cả trái tim: Cầu nguyện không phải là một nghĩa vụ nặng nề, hay một bảng liệt kê những lời xin xỏ. Nó là hơi thở của linh hồn, là cuộc đối thoại thân mật với Chúa, là khoảnh khắc ta đổ tràn tâm tư vào lòng Đấng Toàn Năng. Dù cảm thấy khô khan, mệt mỏi, hay thất vọng vì lời cầu nguyện dường như không được đáp lời, đừng bao giờ bỏ bê cầu nguyện. Hãy kiên trì trò chuyện với Chúa, dâng lên Người những nỗi lo âu, những nghi ngờ sâu thẳm nhất, những khát vọng cháy bỏng của mình. Hãy biến những tiếng thở dài, những giọt nước mắt thầm kín thành lời cầu nguyện không lời. Chính trong sự kiên trì và chân thật ấy, chúng ta sẽ cảm nhận được sự hiện diện âm thầm nhưng đầy quyền năng của Người, Người sẽ đến xoa dịu và ban thêm sức mạnh.
- Tìm kiếm sự nâng đỡ từ cộng đoàn Giáo hội và linh hướng: Chúng ta không đơn độc trên hành trình đức tin. Giáo hội là Thân Thể Mầu Nhiệm Chúa Kitô, là cộng đoàn của những người cùng tin, cùng sống, cùng chia sẻ gánh nặng và cùng nhau tiến bước về Thiên Quốc. Khi yếu đuối, đừng ngần ngại tìm đến những người có cùng niềm tin, chia sẻ những khó khăn và nhận sự nâng đỡ từ họ. Đừng ngại mở lòng với linh mục, với những người linh hướng—những người có kinh nghiệm và trí tuệ để soi sáng và hướng dẫn. Tình huynh đệ trong cộng đoàn là một nguồn sức mạnh vô giá, giúp ta đứng dậy sau mỗi lần vấp ngã và được khích lệ để tiếp tục hành trình.
- Không ngừng hy vọng vào lòng thương xót Chúa, ngay cả khi mọi hy vọng dường như tắt lịm: Dù đêm tối có dài đến đâu, hãy luôn nhớ rằng bình minh sẽ đến. Thiên Chúa là Đấng trung tín, Người không bao giờ bỏ rơi chúng ta, ngay cả khi ta cảm thấy Người vắng bóng. Lòng hy vọng là một đức tính Kitô giáo căn bản, giúp ta tin tưởng vào lời hứa của Chúa ngay cả khi mọi điều kiện vật lý dường như chống lại ta. Nỗi đau và thử thách có thể kéo dài, nhưng niềm hy vọng vào sự chữa lành và ơn cứu độ của Chúa không bao giờ tàn phai.
Giống như Gia-cóp, chúng ta có thể bị “thương” trong cuộc vật lộn—những vết sẹo thể lý hoặc tinh thần, những nỗi đau dằn vặt. Nhưng những vết sẹo đó không phải là dấu hiệu của sự thất bại, mà là bằng chứng sống động của lòng kiên trì, của ơn Chúa đã nâng đỡ ta vượt qua, và của sự biến đổi sâu sắc mà chúng ta đã trải nghiệm. Chính những vết sẹo ấy sẽ kể câu chuyện về lòng tin kiên cường và tình yêu quan phòng của Thiên Chúa, về một cuộc chiến đấu đã biến ta từ Gia-cóp thành Israel.
3. Khao Khát Ơn Phúc và Sự Biến Đổi Sâu Xa: Vượt Qua Nỗi Đau Để Đạt Được Điều Vĩ Đại
Gia-cóp đã không buông tay cho đến khi nhận được lời chúc phúc. Thái độ này không chỉ thể hiện sự kiên trì mà còn là một sự khao khát mãnh liệt về ơn sủng và sự biến đổi trong đời sống đức tin. Đó là một sự từ chối chấp nhận hiện trạng, một khát vọng vươn tới điều cao cả hơn mà chỉ Thiên Chúa mới có thể ban tặng.
- Mong ước sự thánh thiện và nên giống Chúa Kitô: Cuộc vật lộn của chúng ta không chỉ là để vượt qua khó khăn hay thoát khỏi tội lỗi. Mục đích cuối cùng của đời sống Kitô hữu là nên thánh, là ngày càng trở nên giống Chúa Kitô hơn trong tư tưởng, lời nói và hành động. Hãy khao khát sự thanh luyện tâm hồn, sự biến đổi nội tâm để phản chiếu hình ảnh của Người. Điều này đòi hỏi sự từ bỏ cái tôi cũ, những thói quen xấu, và sự sẵn sàng đón nhận ý Chúa, dù ý Chúa có đòi hỏi sự hy sinh hay từ bỏ.
- Tìm kiếm ý Chúa trong mọi lựa chọn, dù nhỏ nhất: Trong những khoảnh khắc mất phương hướng, thay vì dựa vào lý trí hay cảm tính hay những lời khuyên trần tục, hãy cầu xin Chúa soi sáng và dẫn dắt. Hãy tìm kiếm ý Người không chỉ trong Lời Chúa được ghi chép, mà còn trong giáo huấn của Giáo hội, trong sự hướng dẫn của các vị mục tử và linh hướng, và trong những dấu chỉ của cuộc sống hằng ngày. Phân định ý Chúa là một nghệ thuật sống đòi hỏi sự tĩnh lặng, cầu nguyện, khiêm tốn và vâng phục, là việc đặt ý Chúa lên trên ý riêng.
- Đón nhận sự biến đổi sau mỗi “vật lộn”: Lời chúc phúc của Chúa thường đi kèm với sự thay đổi sâu sắc và bền vững. Giống như Gia-cóp được đổi tên thành Israel, “người vật lộn với Thiên Chúa,” mỗi cuộc vật lộn đức tin có thể dẫn đến sự trưởng thành và một nhận diện mới về bản thân trong mối tương quan với Thiên Chúa. Hãy mở lòng đón nhận những sự biến đổi mà Chúa muốn thực hiện trong cuộc đời chúng ta, dù đôi khi quá trình ấy đau đớn, đòi hỏi sự từ bỏ những điều quen thuộc và sự đối diện với những giới hạn của bản thân. Chính những biến đổi này sẽ làm cho cuộc sống của chúng ta có ý nghĩa hơn, sâu sắc hơn và mang lại vinh quang cho Chúa, không chỉ ở đời này mà cả đời sau.
4. Nhận Ra Sự Hiện Diện Âm Thầm Của Chúa: Trong Cô Đơn, Yếu Đuối và Ngay Cả Trong Nỗi Đau
Điều làm nên sự vĩ đại của câu chuyện Gia-cóp là ông đã vật lộn với một “Người” mà sau này ông nhận ra chính là Thiên Chúa. Tương tự, trong cuộc đời của chúng ta, Chúa cũng thường đến vào những lúc ta ít mong đợi Người nhất, khi ta cảm thấy mình thực sự cô đơn, yếu đuối, hoặc bị bỏ rơi bởi thế gian.
- Trong những người xung quanh và các mối quan hệ: Chúa có thể hiện diện một cách cụ thể qua những người thân yêu, bạn bè, những người đã âm thầm nâng đỡ, an ủi chúng ta trong lúc khó khăn, những người đã cho ta lời khuyên chân thành. Hãy mở lòng đón nhận tình yêu thương và sự hỗ trợ từ họ, vì đó có thể là cánh tay nối dài của Chúa để chạm đến và xoa dịu vết thương của bạn.
- Trong những sự kiện tưởng chừng ngẫu nhiên và các dấu chỉ: Đôi khi, Chúa can thiệp vào cuộc đời chúng ta một cách bất ngờ, qua những biến cố tưởng chừng như trùng hợp ngẫu nhiên, hay qua những lời nói, cử chỉ từ những người xa lạ. Hãy học cách nhận ra bàn tay yêu thương và sự quan phòng của Người trong mọi hoàn cảnh, dù là nhỏ nhất, dù nó có vẻ không liên quan đến kế hoạch của bạn.
- Trong tiếng nói của lương tâm và trực giác thiêng liêng: Lương tâm là tiếng nói của Chúa trong tâm hồn chúng ta, là la bàn chỉ lối cho ta phân định thiện ác và những điều đúng sai. Trực giác thiêng liêng, khi được thanh luyện qua cầu nguyện và thực hành đức tin, cũng có thể là sự mách bảo của Chúa Thánh Thần. Hãy lắng nghe và vâng theo những thúc đẩy của lương tâm để sống một cuộc đời đẹp lòng Chúa, bởi đó là nơi Chúa thường nói chuyện một cách rõ ràng nhất.
- Trong sự thinh lặng của cầu nguyện và chiêm niệm: Đôi khi, sự hiện diện của Chúa không thể diễn tả bằng lời, mà chỉ có thể cảm nhận trong sự thinh lặng sâu thẳm của trái tim. Hãy dành thời gian để ở lại một mình với Chúa trong cầu nguyện và chiêm niệm, để tâm hồn được nghỉ ngơi và cảm nghiệm tình yêu vô bờ bến của Người. Chính trong những khoảng lặng đó, ta có thể nghe thấy tiếng Chúa thì thầm, nhận được sự bình an và hướng dẫn cho những bước đường tiếp theo.
- Trong chính nỗi đau, vết sẹo và sự yếu đuối của bản thân: Nỗi đau thể xác, sự mất mát, những vết sẹo tinh thần có thể trở thành nơi Chúa hiện diện một cách đặc biệt. Giống như Gia-cóp mang vết sẹo ở hông, chúng ta mang những vết thương đời mình. Những vết thương ấy, khi được dâng lên Chúa với lòng khiêm tốn và phó thác, có thể trở thành dấu ấn của ân sủng, bằng chứng của cuộc vật lộn đã qua và của tình yêu Chúa đã chữa lành. Chúng nhắc nhở ta về sự phụ thuộc vào Chúa và lòng thương xót vô biên của Người.
5. Áp Dụng Bài Học Vào Đời Sống Đức Tin Hằng Ngày: Bước Đi Của Israel Mới
Vậy, làm thế nào chúng ta có thể áp dụng những bài học sâu sắc từ cuộc vật lộn của Gia-cóp vào đời sống đức tin hằng ngày một cách cụ thể và liên tục?
- Khi đối diện với thử thách và nghịch cảnh bất ngờ: Đừng để những khó khăn, những biến cố không mong muốn làm lung lay đức tin hay khiến ta hoài nghi về tình yêu Chúa. Hãy nhớ đến sự kiên trì phi thường của Gia-cóp. Thay vì bỏ cuộc hay than trách, hãy bám chặt lấy Chúa trong cầu nguyện và tin tưởng vào tình yêu quan phòng của Người. Hãy xem mỗi thử thách là một cơ hội để “vật lộn” với Chúa, để tìm kiếm ơn phúc và sự trưởng thành từ Người.
- Khi cảm thấy yếu đuối trước tội lỗi và cám dỗ ghê gớm: Tội lỗi là một thực tại, và chúng ta không tránh khỏi những lúc yếu lòng. Hãy học cách “vật lộn” với những cám dỗ bằng sự tỉnh thức, cầu nguyện liên lỉ và quyết tâm thay đổi. Đừng che giấu tội lỗi, mà hãy tìm đến Bí tích Hòa Giải để được tha thứ, chữa lành và nhận được sức mạnh từ ân sủng Chúa. Đó là nơi ta được củng cố để tiếp tục cuộc chiến chống lại sự dữ.
- Khi đời sống cầu nguyện trở nên khô khan, nhàm chán hoặc vô vị: Đừng để những cảm xúc tiêu cực này làm bạn bỏ bê cầu nguyện. Hãy kiên trì, tiếp tục cầu nguyện bằng đức tin thuần túy, ngay cả khi không cảm nhận được sự an ủi hay hứng thú. Hãy nhớ rằng Chúa luôn ở đó, lắng nghe lời cầu nguyện của chúng ta, và sự kiên trì trong thinh lặng sẽ được đền đáp bằng những ơn phúc bất ngờ.
- Khi mất phương hướng trong cuộc đời và các quyết định quan trọng: Trong những ngã rẽ lớn, khi không biết phải làm gì, hãy cầu xin Chúa soi sáng, đọc Lời Chúa và tìm kiếm sự hướng dẫn từ những người khôn ngoan, linh hướng mà bạn tin cậy. Hãy tin tưởng rằng Chúa có một kế hoạch tốt đẹp cho cuộc đời chúng ta, và Người sẽ chỉ lối khi ta thành tâm tìm kiếm và phó thác.
- Chấp nhận những giới hạn, sự không hoàn hảo và vết sẹo của bản thân: Giống như Gia-cóp đã chấp nhận vết sẹo ở hông và sống với nó suốt đời, chúng ta cần chấp nhận những yếu đuối, những giới hạn và những vết sẹo của cuộc đời mình. Chúng không phải là điều đáng hổ thẹn, mà là bằng chứng của một hành trình đã qua, của những cuộc vật lộn đã trải nghiệm, và của ơn Chúa đã nâng đỡ và chữa lành. Những vết sẹo ấy sẽ trở thành những câu chuyện về ân sủng và lòng kiên cường của chúng ta.
Cuộc đời đức tin không phải là một con đường bằng phẳng, không có trở ngại. Nó là một hành trình đầy những “đêm tối” và những cuộc “vật lộn” cam go. Nhưng chính trong những thử thách ấy, chúng ta có cơ hội để lớn lên trong đức tin, để khám phá sức mạnh của sự kiên trì và để cảm nghiệm sâu sắc hơn tình yêu và sự hiện diện của Thiên Chúa.
Lời kết:
Hãy mang trong mình tinh thần của Gia-cóp: dù bị “thương,” dù mệt mỏi, dù đau đớn đến mức quằn quại, đừng bao giờ buông tay khỏi Thiên Chúa. Hãy bám chặt lấy Người, khao khát ơn phúc của Người, và tin tưởng rằng sau đêm tối sẽ là bình minh của sự biến đổi và ơn cứu độ. Những “vết sẹo” mà chúng ta mang theo trên hành trình đức tin không phải là dấu hiệu của sự thất bại, mà là những kỷ niệm thiêng liêng về những lần chúng ta đã vật lộn với Chúa và đã không buông tay, để rồi nhận được lời chúc phúc và trở nên mạnh mẽ hơn trong tình yêu của Người.
Hãy để mỗi đêm tối, mỗi cuộc vật lộn trở thành cơ hội để chúng ta gặp gỡ Thiên Chúa một cách sâu sắc hơn, để nhận ra sự hiện diện của Người trong những khoảnh khắc cô đơn nhất. Và hãy sống như những Israel mới, những người đã vật lộn với Thiên Chúa, để bước đi trong ánh sáng của bình minh mới, mang theo vết sẹo của cuộc chiến nhưng với một niềm hy vọng vững chắc vào ơn cứu độ của Người.
Lm. Anmai, CSsR
