Người dân và các nhà hoạt động Myanmar đã phản ứng một cách hoài nghi trước kế hoạch tổ chức tổng tuyển cử vào đầu năm sau của chính quyền quân sự, một số người lo ngại rằng nó có thể trở thành trò lừa bịp nếu xung đột không chấm dứt và tiến trình bầu cử không diễn ra.

Ủy ban Bầu cử Liên bang (UEC) do chính quyền quân sự kiểm soát đã thông báo vào ngày 7 tháng 12 rằng họ sẽ cho phép các nhà quan sát trong nước và quốc tế giám sát cuộc bầu cử. Những người chỉ trích đã bác bỏ thông báo này là một “sự đánh lừa”.

Tuy nhiên, nhiều quốc gia, bao gồm Trung Quốc, được coi là nước ủng hộ chính của chính quyền quân sự, đã hoan nghênh kế hoạch bầu cử. Nga, Ấn Độ, Campuchia và Thái Lan được cho là đã cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho tiến trình bầu cử.

Các nhà lãnh đạo chính trị cho biết thông báo này được đưa ra sau khi UEC sửa đổi Luật Đăng ký Đảng phái chính trị vào tháng 1 năm ngoái, áp đặt các hạn chế đối với các hoạt động chính trị mà không đảm bảo sân chơi bình đẳng.

Theo ủy ban, 53 đảng phái chính trị đã đăng ký tham gia bầu cử và một đơn đăng ký nữa đang chờ xác minh và phê duyệt.

Người dân từ nhiều thị trấn và vùng nông thôn trả lời UCA News cho biết họ không mong đợi cuộc bầu cử do chính quyền quân sự kiểm soát sẽ diễn ra tự do và công bằng, xét đến xung đột và bối cảnh chính trị căng thẳng.

Một số người cho biết họ hoài nghi vì chính phủ được bầu của Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ (NLD) của bà Aung San Suu Kyi, ngay cả sau khi giành được đa số phiếu áp đảo trong cuộc bầu cử năm 2020, vẫn bị lật đổ trong một cuộc đảo chính quân sự vào tháng 2 năm 2021. Chính quyền quân sự đã nắm quyền và đẩy đất nước vào cuộc xung đột liên miên.

Daw Moe Moe Yu, 54 tuổi, cư dân của thị trấn Bothahtaung ở Yangon , cho biết quá trình bầu cử được dàn dựng theo kiểu sân khấu.

“Tất cả các đảng phái chính trị đã đăng ký đều là đảng do chính quyền quân sự kiểm soát. Ngay cả khi cuộc bầu cử được tổ chức, tôi sẽ không tham dự hoặc bỏ phiếu”, Yu nói với UCA News.

Bà cáo buộc rằng chính quyền quân sự đang vội vã tổ chức một cuộc bầu cử được dàn dựng để che giấu những bất thường và đảm bảo tính hợp pháp từ cộng đồng quốc tế.

Ko Aung Thu Khant, 28 tuổi, một thanh niên gốc Myanmar hiện đang học tập tại Singapore , cho biết anh lo ngại quân đội sẽ sử dụng vũ lực và các chiến thuật khác để thao túng quá trình bầu cử, tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu và kết quả bầu cử.

“Nếu người dân từ chối công nhận kết quả của cuộc bầu cử này, họ sẽ đe dọa họ bằng vũ khí”, ông nói với UCA News.

“Họ sẽ tiếp tục phát tán tuyên truyền như thường lệ, nhưng kể từ năm 2020, họ đã không thể chấp nhận thất bại của mình”, ông nói thêm, ám chỉ đến thất bại của các đảng được quân đội hậu thuẫn, bao gồm Đảng Đoàn kết và Phát triển Liên bang (USDP) thân quân đội trong cuộc bầu cử gần đây nhất.

Vào đầu tháng 12, Ủy ban đàm phán đoàn kết quốc gia và hòa bình (NSPNC) của chính quyền quân sự đã triệu tập các cuộc đàm phán với nhiều đảng phái chính trị khác nhau.

UNHRC khẳng định các điều kiện

Trung tướng Tun Tun Naung của NSPNC thông báo ủy ban đã hoàn thành vòng huấn luyện đầu tiên cho lực lượng an ninh sẽ được triển khai trong cuộc bầu cử.

Naung cho biết ủy ban sẽ triển khai 10.000 lực lượng không vũ trang, bên cạnh 7.000 người được trang bị dùi cui và đinh nhọn và 3.000 người được trang bị súng. Tương tự, 10.000 binh lính sẽ được triển khai để đảm bảo an ninh nội bộ và bên ngoài.  

Ko Hein Htet Wai, 30 tuổi, một giáo viên đến từ thị trấn Yekyi thuộc vùng Ayeyarwaddy, người đã tham gia phong trào bất tuân dân sự chống chính quyền quân sự (CDM), muốn có sự can thiệp của quốc tế.

Ông cho biết kế hoạch bầu cử của chính quyền quân sự có thể bị trì hoãn nếu Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) ban hành lệnh bắt giữ người đứng đầu chính quyền quân sự, Tướng Min Aung Hlaing, người bị cáo buộc phạm tội ác chiến tranh vì cuộc đàn áp quân sự tàn bạo đối với người Hồi giáo Rohingya vào năm 2017.

Công tố viên trưởng của ICC tại The Hague, Karim Khan, cho biết vào ngày 27 tháng 11 rằng có căn cứ hợp lý để tin rằng Hlaing đã phạm tội ác chống lại loài người.

Kế hoạch tổ chức bầu cử trước khi giải quyết xung đột và chấm dứt tình trạng tàn bạo của chính quyền quân sự đã gây ra sự lên án từ Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc (UNHRC).

Bài báo mô tả cuộc bầu cử là “giả” và khẳng định rằng không thể có cuộc bầu cử đáng tin cậy ở Maynmar vì đất nước này thiếu các điều kiện cần thiết, chẳng hạn như quyền tự do ngôn luận và phương tiện truyền thông độc lập.

Cuộc điều tra dân số được tiến hành 

 Ma Muyar Wai, 35 tuổi, một bà nội trợ đến từ vùng Ayeyarwaddy, cho biết cuộc bầu cử có thể sẽ được lên lịch bất ngờ, làm gia tăng lo ngại rằng chính quyền quân sự sẽ củng cố quyền lực của mình.

Chính quyền quân sự gần đây đã tiến hành một cuộc điều tra dân số toàn quốc, được nhiều người coi là bước mở đầu cho cuộc bầu cử quốc gia.

Cuộc điều tra dân số đặt ra câu hỏi về tính chính xác vì gần một nửa đất nước, hay 86 thị trấn, được báo cáo là nằm dưới sự kiểm soát của các nhóm phiến quân và lực lượng kháng chiến. Họ cấm những người điều tra do nhà nước chỉ định tiến hành khảo sát ở nhiều khu vực và khiến cuộc điều tra không đầy đủ.

Các phương tiện truyền thông đưa tin cuộc điều tra dân số đã gây ra bạo lực giữa các nhóm ủng hộ và phản đối chính quyền quân sự.

Ma Zin Zin Thu, 30 tuổi, một chủ cửa hàng ở thị trấn Sagaing thuộc vùng Sagaing đang xảy ra xung đột ở tây bắc  Myanmar , cho biết nếu không chấm dứt xung đột đang diễn ra thì không thể tổ chức bầu cử.

“Cuộc xung đột giữa quân đội và phiến quân đang ngày càng trở nên căng thẳng hơn, và nhiều người tiếp tục phải bỏ nhà cửa chạy trốn. Một cuộc bầu cử trong bối cảnh này sẽ là bất công và không thể chấp nhận được”, bà nói với UCA News.

“Quân đội muốn giành chiến thắng cho các đảng liên kết với quân đội. Họ sẽ giành chiến thắng ngay cả khi mọi người không đi bỏ phiếu vì kết quả đã được biết trước”, bà nói thêm.